Przewodnik po Rekolekcjach Lectio Divina. Zeszyt 1 - ks. Krzysztof Wons SDS - ebook

Przewodnik po Rekolekcjach Lectio Divina. Zeszyt 1 ebook

ks. Krzysztof Wons SDS

3,0

Opis

„Przewodnik po Rekolekcjach Lectio Divina” ma pomóc w formacji rekolekcjonistów oraz kierowników duchowych towarzyszących w rekolekcjach lectio divina. Dzieląc się doświadczeniem zdobywanym w Centrum Formacji Duchowej w Krakowie, chcemy stworzyć środowisko współpracowników szerzących kulturę rekolekcji lectio divina.


Pierwszy zeszyt:  Treść - Dynamika - Program 

Jan Paweł II przekonywał: „Konieczne jest zwłaszcza, aby słuchanie Słowa Bożego stawało się żywym spotkaniem, zgodnie z wiekową i nadal aktualną tradycją lectio divina, pomagającą odnaleźć w biblijnym tekście żywe Słowo, które stawia pytania, wskazuje kierunek, kształtuje życie”.
 
Benedykt XVI nalegał: „Lectio divina winna być coraz bardziej propagowana, również przy użyciu nowych metod, starannie dobranych i dostosowanych do naszych czasów”. Jedną z nich jest właśnie wychowywanie do lectio divina na drodze rekolekcji, które stwarzają przestrzeń na słuchanie Słowa w klimacie pełnego skupienia i z indywidualnym prowadzeniem kierownika duchowego.

Ebooka przeczytasz w aplikacjach Legimi na:

Androidzie
iOS
czytnikach certyfikowanych
przez Legimi
czytnikach Kindle™
(dla wybranych pakietów)
Windows
10
Windows
Phone

Liczba stron: 102

Odsłuch ebooka (TTS) dostepny w abonamencie „ebooki+audiobooki bez limitu” w aplikacjach Legimi na:

Androidzie
iOS
Oceny
3,0 (2 oceny)
0
1
0
1
0
Więcej informacji
Więcej informacji
Legimi nie weryfikuje, czy opinie pochodzą od konsumentów, którzy nabyli lub czytali/słuchali daną pozycję, ale usuwa fałszywe opinie, jeśli je wykryje.

Popularność




Korekta

Magdalena Mnikowska

Zofia Smęda

 

Projekt okładki

Artur Falkowski

 

Imprimi potest

ks. Piotr Filas SDS, prowincjał

l.dz. 403/P/2014

Kraków, 15 października 2014

© 2014 Wydawnictwo SALWATOR

 

ISBN 978-83-7580-706-6

Wydawnictwo SALWATOR ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. 12 260 60 80 e-mail: [email protected]

Plik opracował i przygotował Woblink

woblink.com

Wstęp

W ostatnich latach w Kościele z siłą ponawia się wezwanie do odnowienia praktyki lectio divina. Wskazywana jest ona jako „podstawowy element życia duchowego dla wszystkich wierzących”1, „decydujący element odnowy dzisiejszej wiary (…), którego wartość trzeba odkryć w życiu Kościoła”2. Dzięki wieloletniej praktyce lectio divina w Centrum Formacji Duchowej (CFD) obserwujemy, jak potwierdza się pasterska intuicja Benedykta XVI, że skutecznie propagowana tradycja lectio divina może przynieść w Kościele nową duchową wiosnę3. Od początku działalności CFD widoczne jest rosnące zainteresowanie drogą formacji w dynamice lectio divina. Wykazują je różne środowiska kościelne. Rośnie więc liczba zaproszeń z diecezji, prowincji zakonnych, seminariów, domów formacyjnych oraz kościelnych ruchów nieformalnych do przeprowadzenia sesji rekolekcyjnych. Na bazie różnorakich doświadczeń rekolekcyjno-formacyjnych w CFD powstał autorski program ewangelizacyjny. W swojej strukturze opiera się on na koncepcji egzegetyczno-duszpasterskiej kardynała Carla Marii Martiniego4. Treścią formacji jest kerygmat czterech Ewangelii odczytywany jako cztery etapy formowania dojrzałego chrześcijanina. Program rekolekcyjnej formacji nie zrodził się przy biurku, ale wyrósł ze wspólnego doświadczenia modlitwy Ewangeliami, przeżywanej razem z uczestnikami rekolekcji w klimacie pustyni, na słuchaniu Słowa i medytacji. Im więcej lat mija, tym bliższa staje się duszpasterzom CFD wizja formacji chrześcijańskiej, która daje pierwszeństwo Słowu Bożemu. Ono jest źródłem doświadczenia wiary i fundamentem rozeznawania osobistego powołania, a także pomocą w odnalezieniu swojego miejsca w Kościele i w świecie; wspiera w podjęciu wyborów i życiowych decyzji. Program został opracowany i opublikowany w formie podręcznikowej w sześciu tomach5. Obejmuje cztery podstawowe etapy formacji oraz dwa etapy stanowiące jej syntezę, pogłębienie i przygotowanie do głoszenia kerygmatu.

Oddajemy do rąk Czytelników pierwszy numer „Przewodnika po Rekolekcjach Lectio Divina”. Ich celem jest pomoc w formacji rekolekcjonistów oraz kierowników duchowych towarzyszących w rekolekcjach lectio divina. Dzieląc się doświadczeniem zdobywanym w CFD w Krakowie, chcemy stworzyć środowisko współpracowników szerzących kulturę tego typu rekolekcji6. Jan Paweł II przekonywał: „Konieczne jest zwłaszcza, aby słuchanie słowa Bożego stawało się żywym spotkaniem, zgodnie z wiekową i nadal aktualną tradycją lectio divina, pomagającą odnaleźć w biblijnym tekście żywe słowo, które stawia pytania, wskazuje kierunek, kształtuje życie”7, a Benedykt XVI nalegał: „Lectio divina winna być coraz bardziej propagowana, również przy użyciu nowych metod, starannie dobranych i dostosowanych do naszych czasów”8. Jedną z nich jest właśnie wychowywanie do lectio divina na drodze rekolekcji, które stwarzają przestrzeń do słuchania Słowa w klimacie pełnego skupienia i z indywidualnym prowadzeniem kierownika duchowego. Tę formę rekolekcji CFD proponuje od kilkunastu lat. Wielu uczestników rekolekcji po odbytej formacji chętnie pomaga innym w podjęciu tej samej drogi. Rekolekcje lectio divina w oparciu o nasz program proponowane są w różnych miejscach Polski, a także w krajach Europy Wschodniej. Od kilku lat CFD organizuje seminaria i sesje poświęcone refleksji nad rekolekcjami lectio divina, w których uczestniczą prowadzący rekolekcje i kierownicy duchowi. Jesteśmy na początku drogi i ufamy, że spotkamy na niej wielu miłośników Słowa Bożego, którzy praktykując osobiście lectio divina, będą rozpowszechniali ją wśród wiernych każdego stanu.

„Przewodnik po Rekolekcjach Lectio Divina” będzie zawierał głównie treści spotkań przeznaczonych dla prowadzących rekolekcje lectio divina i kierowników duchowych. Niniejszy numer nawiązuje do konferencji wygłoszonych podczas pierwszej sesji w CFD w Krakowie9. Publikacja została poszerzona o dodatkowe wątki formacyjne przybliżające praktykę rekolekcji.

Krzysztof Wons SDS

Rozdział I. Istota rekolekcji: słuchanie Słowa

Pierwszeństwo Słowa

Mariano Magrassi, benedyktyński mnich, arcybiskup Bari, biblista, któremu Kościół w Europie Zachodniej zawdzięcza ponowne odkrycie tradycji lectio divina, czterdzieści lat temu podzielił się swoimi intuicjami, które okazały się prorocze: „Głównymi wartościami, które należy dziś odzyskać w pełni, są: żywa wiara spójna z transcendencją Słowa Bożego; uczucie nieskończonej płodności Pisma i jego niewyczerpanego bogactwa, głęboki podziw dla świata biblijnego, w który Bóg złożył piękno (…). Trzeba na nowo odkryć głęboki sens jedności Pisma (…), a przede wszystkim odnowić sposób przybliżenia go, jako Słowa aktualnego, pozwalającego na dialog z Bogiem żywym i obecnym. Trzeba też odzyskać łatwość przełożenia lektury na modlitwę i oświetlanie przez nią problemów egzystencjalnych; wreszcie, obecność wszystkich zdolności duszy w czasie słuchania”10.

Przywołałem słowa biskupa Magrassiego, ponieważ doskonale korespondują one z pedagogią, jaką od kilkunastu lat staramy się przekazywać uczestnikom rekolekcji lectio divina prowadzonych w CFD11: postawić Słowo Boga w centrum, aby ono samo mogło objawiać swoją moc, płodność i piękno życia. Wynika z tego, że najważniejszą troską o właściwe przeżycie rekolekcji powinno być to, aby uczestnicy usłyszeli Słowo Boga. Trzeba więc umiejętnie stawiać słuchających przed Słowem. Umiejętnie, czyli tak, aby Słowo ich zdumiało, zachwyciło, rozkochało w sobie i pociągnęło za sobą, aby uwierzyli, że jest Słowem dającym życie! Nie ma w rekolekcjach nic ważniejszego ani nic piękniejszego, jak prowadzić uczestników do samego źródła, z którego pić mogą tylko oni sami. Nie może tego uczynić prowadzący rekolekcje; on jedynie podprowadza do źródła. Nie można też podprowadzać pod własne „cysterny”, w których zgromadziliśmy „swoją wodę” – własne przemyślenia i mądrości, nawet jeśli zrodziły się one ze spotkania ze Słowem. To może być ważne, ale nie jest wystarczające. Nasze „cysterny” są często popękane, napełnione starą, zatęchłą wodą. Ta woda nigdy nie zastąpi świeżej, tryskającej wprost ze źródła. Bóg żali się, kiedy odchodzimy: „Opuścili Mnie, źródło żywej wody, żeby wykopać sobie cysterny, cysterny popękane, które nie utrzymują wody” (Jr 2, 13). Moc Słowa jest więc wyjątkowa. Nie zastąpi jej żadne inne słowo, nawet największego mędrca czy oratora. Jako prowadzący rekolekcje mamy przede wszystkim podprowadzać do Słowa, zgłębiać Słowo, które Bóg zostawił nam w pismach natchnionych. Musimy strzec się pokusy, aby nie zastępować Słowa własnymi mądrościami.

Nie wystarczy też tylko mówić o Słowie. Trzeba pozwolić, aby ono samo przez nas przemawiało. Ojciec Raniero Cantalamessa, rozpoczynając jedną ze swoich konferencji, zaznaczył: „Nas będą interesowały nie tyle rzeczy, o których Bóg nam mówi, ale fakt – sam w sobie wstrząsający – że Bóg do nas przemawia (…). Moim zamierzeniem jest sprawienie, by raczej przemówiło Słowo, niż żebym ja mówił o nim. Pragnę, aby nie stało się ono zwykłym przedmiotem, ale zawsze pozostawało podmiotem, który przemawia do nas z Bożym autorytetem i wobec którego możemy jedynie zawołać jak mały Samuel: «Mów, Panie, bo sługa Twój słucha»”12.

Aby w ten sposób prowadzić rekolekcje i towarzyszyć osobom, które w nich uczestniczą, trzeba najpierw samemu uwierzyć w niezastąpioną moc Słowa i w jego wychowawczą wartość. Prowadzący ma być pierwszym rozkochanym w Słowie, pierwszym, który wierzy w jego moc, pierwszym, który doświadczył, że ono naprawdę daje życie. Nie stoi ponad uczestnikami, ale jest pierwszym wśród równych sobie: primus inter pares. Nie dominuje w czasie rekolekcji, ale towarzyszy w słuchaniu Słowa, pokazując uczestnikom drogę do źródła.

Tak głosimy Słowo, jak w nie wierzymy. I tak organizujemy czas rekolekcji, jak wierzymy w Słowo. Program rekolekcji, który proponujemy, dużo mówi o nas, prowadzących. Pokazuje, co stawiamy w centrum, co wyznacza rytm rekolekcyjnego czasu. Jest to Słowo Boże. Na rekolekcjach będziemy się bowiem uczyli życia w rytmie Słowa. Jeśli słuchanie Słowa Bożego postawimy w centrum, wówczas program rekolekcji będzie tak pomyślany, aby służył wypełnieniu tego zadania: pedagogia głoszenia Słowa, modlitwa, której uczymy, proponowana lektura, posiłki, odpoczynek, środowisko, klimat i styl przeżywania rekolekcji. Ojciec Innocenzo Gargano przestrzega: „Jest wiele innych słów, które pretendują do tego, aby zastąpić to Słowo. Są nimi wszystkie słowa uznane za skuteczne, wydajne, płodne, lecz są one tylko ludzkie i wcześniej czy później uznają swoje ograniczenia. Jedną z najbardziej ukrytych pokus naszego życia jest myślenie, że inne słowa, inne technologie, inne metody, tak zwane psychopedagogiczne, mogą być bardziej skuteczne od Słowa Bożego. Należy walczyć z tymi pokusami”13.

Natchnień do głoszenia Słowa i formacji szukamy daleko od źródła. Tymczasem, chociaż mogą się one okazać potrzebne, nie wolno zapominać, że są niewystarczające i słabe w porównaniu z niezastąpioną mocą Słowa Bożego. Pewien absolwent Szkoły Wychowawców Seminariów Duchownych Diecezjalnych i Zakonnych, organizowanej przez CFD w Krakowie, szczerze wyznał: „Kiedy miałem tu przyjechać po raz pierwszy, myślałem, że dostanę do ręki jakieś narzędzia do pracy z młodymi ludźmi, z klerykami – że nauczę się nowych metod aktywizujących czy kilkusztuczek psychologiczno-pedagogicznych, że poznam zasady funkcjonowania grupy. Nie nauczyłem się i nie poznałem. Po raz kolejny natomiast Pan Bóg mi pokazał, że kiedy wyciągam ręce w oczekiwaniu na kiczowate świecidełka, to On podaje mi skarb! Bóg rozkochał mnie w swoim Słowie. Dał zakosztować swego Słowa. Pokazał sens codziennej medytacji. Dał odczuć, że warto nastawić się na słuchanie”14.

Pierwsza konferencja tych rekolekcji niech posłuży temu, co powinno być pierwsze: odnowieniu naszej wiary w Boską moc Słowa. Przypomnijmy sobie i wyznajmy podstawowe prawdy dotyczące Słowa Bożego, któremu chcemy oddać pierwszeństwo w posłudze rekolekcjonisty i kierownika duchowego. Na pierwszej stronie Ewangelii św. Jana znajdujemy Prolog, który jest kluczowy dla osób prowadzących i towarzyszących w słuchaniu Słowa.

 

Na początku było Słowo,

a Słowo było u Boga,

i Bogiem było Słowo.

Ono było na początku u Boga.

Wszystko przez Nie się stało,

a bez Niego nic się nie stało,

co się stało.

W Nim było życie,

a życie było światłością ludzi (…).

A Słowo stało się ciałem

i zamieszkało wśród nas (J 1, 1-4.14).

Przypisy

1Benedykt XVI, Posynodalna adhortacja apostolska Verbum Domini, 86 [dalej: VD].

2XII Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów, Słowo Boże w życiu i misji Kościoła. Instrumentum laboris,Watykan 2008,nr 38.

3Por. Benedykt XVI, Słowo Boże źródłem odnowy Kościoła. Do uczestników kongresu z okazji 40. rocznicy ogłoszenia soborowej Konstytucji „Dei verbum” 16 IX 2005, „L’Osservatore Romano” 26 (2005) nr 11-12, s. 25.

4Kardynał Carlo Maria Martini uczynił ze starożytnej praktyki lectio divina osobistą metodę oddziaływania duszpasterskiego na wiernych z diecezji mediolańskiej. Przekazał im lectio divina, która jest żywym spotkaniem ze Słowem Bożym. Uczył ich słuchania Słowa, które przenika ludzką egzystencję społeczną, polityczną i kulturową. Wskazywał, że dzięki tej metodzie można odkrywać głęboką rzeczywistość świata, w którym żyjemy. Kardynał posiadał duże wyczucie duszpasterskie ludzi, Kościoła i obecnych czasów. Korzystając z tradycji patrystycznej i monastycznej lectio, meditatio, oratio i contemplatio uwzględniał kontekst epoki oraz złożoność i bogactwo struktury psychologicznej człowieka. Por. J. Kochel, Katecheza ewangelizacyjna w nauczaniu pastoralnym Carlo Maria Kardynała Martiniego, Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego, Opole 1999, s. 188-189.

5K. Wons, Uwierzyć Jezusowi. Rekolekcje ze św. Markiem opatrzone wprowadzeniem do dynamiki lectio divina, Wydawnictwo SALWATOR, Kraków 2004. Tenże, Powierzyć się Jezusowi. Rekolekcje ze św. Mateuszem, Wydawnictwo SALWATOR, Kraków 2005. Tenże, Pogłębić wiarę w Jezusa. Rekolekcje ze św. Łukaszem, Wydawnictwo SALWATOR, Kraków 2006. Tenże, Trwać w Jezusie. Rekolekcje ze św. Janem, Wydawnictwo SALWATOR, Kraków 2007. Tenże, Ty wiesz, że Cię kocham. Rekolekcje ze św. Piotrem. Cztery Ewangelie, Wydawnictwo SALWATOR, Kraków 2012. Tenże, Skała. Rekolekcje ze św. Piotrem. Dzieje Apostolskie, Wydawnictwo Salwator, Kraków 2011.

6CFD w Krakowie zapoczątkowało nowy nurt rekolekcji lectio divina oparty na programie: Cztery Ewangelie jako cztery etapy dojrzewania chrześcijańskiego. Po kilkunastu latach doświadczenia duszpasterze CFD proponują projekt ewangelizacyjny, który w oparciu o ten powyższy przygotowuje rekolekcjonistów i kierowników duchowych do dawania rekolekcji lectio divina z indywidualnym towarzyszeniem. W tym celu organizowane są seminaria lectio divina i sesje przeznaczone dla księży, osób konsekrowanych oraz świeckich, którzy wcześniej uczestniczyli we wspomnianych rekolekcjach, a dziś zostali zaproszeni do współpracy w prowadzeniu i szerzeniu praktyki lectio divina przez rekolekcje i spotkania w grupach biblijnych.

7Jan Paweł II, List apostolski do biskupów, duchowieństwa i wiernych na zakończenie wielkiego jubileuszu roku 2000, hNovo millennio ineunte, 39 [dalej: NMI].

8Benedykt XVI, Słowo Boże źródłem odnowy Kościoła. Do uczestników kongresu z okazji 40. rocznicy ogłoszenia soborowej konstytucji „Dei verbum” 16 IX 2005, „L’Osservatore Romano” 26 (2005) nr 11-12, s. 25.

9Sesja odbyła się w CFD Salwatorianów w Krakowie, w dniach 13-15 listopada 2013 roku.

10M. Magrassi, Biblia i modlitwa. Lectio divina, Wydawnictwo „Bratni Zew”, Kraków 2003, s. 29.

11Zob. K. Wons, Dom Słowa. 15-lecie CFD. Salwatorianie – Kraków/Trzebinia 1997-2012, „Zeszyty Naukowe Stowarzyszenia Biblistów Polskich” 10 (2013) nr 10, s. 514-528.

12R. Cantalamessa, Tajemnica głoszenia Słowa Bożego, Franciszkańskie Wydawnictwo Św. Antoniego, Wrocław 2007, s. 5-6.

13I. Gargano, Chcemy ujrzeć Jezusa. Lectio do fragmentów Ewangelii św. Marka i św. Jana, Wydawnictwo SALWATOR, Kraków 2004, s. 41.

14Świadectwo na zakończenie Szkoły Wychowawców Seminariów Duchownych Diecezjalnych i Zakonnych 2007-2009, archiwum CFD w Krakowie, Kraków 2009.