30 dni do mety ebook

WY­DAW­NIC­TWO DLA­CZE­MU

www.dla­cze­mu.pl

Dy­rek­tor wy­daw­ni­czy: Anna No­wic­ka-Bala

Opie­ka wy­daw­ni­cza: Mar­ta Bu­rzyń­ska

Re­dak­cja: Ewa Hof­f­mann-Ski­biń­ska

Ko­rek­ta ję­zyko­wa: Ali­cja Gaj­da

Pro­jekt okład­ki: Ka­ta­rzyna Brzyska

Ła­ma­nie i skład: Szymon Bo­lek

WSZEL­KIE PRA­WA ZA­STRZE­ŻO­NE

WAR­SZA­WA 2023

Wy­da­nie I

ISBN: 978-83-67691-03-1

Za­pra­sza­my księ­gar­nie i bi­blio­te­ki

do skła­da­nia za­mó­wień hur­to­wych z atrak­cyj­nymi ra­ba­ta­mi.

Do­dat­ko­we in­for­ma­cje do­stęp­ne pod ad­re­sem:

kon­takt@dla­cze­mu.pl

Od­waż­nym i na­iw­nym.

Czło­wiek jest uczniem, cier­pie­nie jego na­uczycie­lem. Al­fred de Mus­setBo żyć mo­żesz tyl­ko tym, za co zgo­dzisz się umrzeć. An­to­ine de Sa­int-Exupéry, „Twier­dza”

1 czerw­ca 2015 r.

Po­nie­dzia­łek, 16.40

Jesz­cze tro­chę i ko­niec. Jesz­cze tro­chę i wra­cam z Wiel­kie­go Gów­na.

Już pra­wie mogę od­dychać, krzyczeć, śmiać się, a na­wet, kur­wa, prze­kli­nać. Jesz­cze tro­chę, jesz­cze kil­ka­na­ście mi­nut i będę mógł ska­kać, bie­gać z sy­pial­ni do sa­lo­nu i zro­bić fi­koł­ka. Choć w to wąt­pię, bo bolą mnie nogi. Zresz­tą nie tyl­ko nogi, ale to nie­waż­ne. Waż­ne, że będę mógł. Będę mógł wszyst­ko. Będę mógł. Tak po pro­stu. Będę mógł i tyle.

Aco mogę w Wiel­kim Gów­nie? Wszyst­ko oprócz tego, cze­go nie mogę.

Czyli nie­wie­le.

Te­raz sie­dzę w moim ga­bi­ne­cie. MOIM ga­bi­ne­cie. MO­JEJ na­gro­dzie po MO­ICH dwudzie­stu la­tach za­pier­do­lu. Ale co z tego, sko­ro wy­star­czy, że zer­k­nę na ja­sno­sza­re ścia­ny i za­czynam się du­sić, a rzygi pod­jeż­dża­ją mi do gar­dła, wspi­na­jąc się po żo­łąd­ku jak po pier­do­lo­nej dra­bi­nie.

Wy­star­czy, że zer­k­nę na ścia­ny tego cho­ler­ne­go, nie­po­trzeb­ne­go świa­tu miej­sca. Miej­sca, gdzie słoń­ce za­glą­da nie­chęt­nie i tyl­ko dla­te­go, że ja­kaś mała pla­ne­ta pcha mu się przed oczy. Do­kąd idą tyl­ko ci, któ­rzy nie mają nic do stra­ce­nia, a wszyst­ko do zyska­nia – przy­najm­niej tak im się wy­da­je. Gdzie nie pcha­ją się na­wet zwie­rzę­ta, mó­wiąc w je­dynie so­bie zna­nym ję­zyku:

– Tam nie idź. Tam zło.

Co to ta­kie­go? Wię­zie­nie na gra­ni­cy nie­ba z zie­mią, gdzie wam­pi­ry bła­ga­ją o li­tość, a zbo­czeń­cy drżą ze stra­chu przed na­sto­lat­ka­mi? Amoże to już Pie­kło?

Nie, nie, w Wiel­kim Gów­nie nie jest tak, jak w Pie­kle.

Tutaj jest go­rzej.

Roz­sąd­ni nie uwie­rzą, do­cie­kli­wi będą drą­żyć. Aja mam to w du­pie. Bo tutaj na­praw­dę jest go­rzej.

Tutaj, czyli w Lon­dynie przy Oxford Stre­et, w Sho­eso. Pod tą skrom­ną na­zwą kryje się oka­za­ły bu­dynek, w któ­re­go skład wcho­dzą: par­ter, trzy pię­tra, mnó­stwo ga­bi­ne­tów i jesz­cze wię­cej pra­cow­ni­ków. Oprócz tego pod­ziem­ny par­king i lą­do­wi­sko dla he­li­kop­te­rów na da­chu. Czy to brzmi groź­nie? Ra­czej nie. Czy ko­ja­rzy się ze złem? Też ra­czej nie. Bo co złe­go może dziać się przy Oxford Stre­et, gdzie sklep stoi przy skle­pie, a lu­dzie spa­ce­rują po czystych chod­ni­kach, wy­rzuca­jąc pie­nią­dze w bło­to?

Wie­le. Może wię­cej niż wie­le. Kur­wa mać, na pew­no wię­cej niż wie­le.

Tutaj sprze­da­je się odzież spor­to­wą.

To nie żart. To nie po­wód do śmie­chu, na­wet je­śli się uśmiech­nę­li­ście. Na­wet je­że­li po­myśle­li­ście: „Oczym pi­sze ten idio­ta?!”. Ja wiem swo­je. Wie­dzą to rów­nież ci, któ­rzy kie­dykol­wiek tu pra­co­wa­li.

Czyli klien­ci nie mają tu nic do po­wie­dze­nia. Im jest faj­nie, mogą od­dychać bez pyta­nia, śmiać się z dur­nych żar­tów, a na­wet, kur­wa, prze­kli­nać. Nikt nie za­bra­nia im spa­ce­ro­wać mię­dzy re­ga­ła­mi, upu­ścić buta, pod­nieść, zno­wu upu­ścić i po nim po­ska­kać. Tyl­ko po to, by zo­ba­czyć, jak go pod­no­sisz.

Tacy są. Nic ich nie zmie­ni. Ale o nich już wy­star­czy.

Jesz­cze pięt­na­ście mi­nut. Pięt­na­ście mi­nut i ofi­cjal­nie będę wol­ny.

Ofi­cjal­nie.

21.25

Mó­wił wam ktoś, że za wol­ność trze­ba za­pła­cić? Pew­nie tak. Na pew­no słysze­li­ście też, że wol­ność zdo­bywa się la­ta­mi, a wal­ka po­tra­fi być nie­spra­wie­dli­wa.

Ale nikt nie mó­wił wam, że trze­ba wal­czyć jak o nie­pod­le­głość i pła­cić krwią przy zwyczaj­nym wyj­ściu z pra­cy.

Dzi­siaj nor­mal­ność trwa­ła krót­ko, bo le­d­wo wy­sia­dłem z win­dy, sta­ną­łem na czer­wo­no­brą­zo­wych płyt­kach (do­kład­nie wy­czysz­czo­nych i wy­po­le­ro­wa­nych, bez naj­mniej­sze­go skraw­ka pa­pier­ka po cu­kier­ku), wzią­łem głę­bo­ki od­dech sztucz­nie za­pach­nio­ne­go po­wie­trza i…

Itutaj skoń­czyła się nor­mal­ność, po­ja­wił się pierw­szy pro­blem – po­czułem swę­dze­nie w no­sie. Za­czę­ło się de­li­kat­nie, zupeł­nie nie­win­nym sy­gna­łem od nie­zna­nych mi ko­mó­rek do mó­zgu, ale już po se­kun­dzie wy­krzywi­łem twarz, przy­myka­jąc po­wie­ki, a w myślach słysza­łem głos: „Anie mó­wi­łem? Zno­wu bę­dziesz ki­chał! Ha! Bę­dziesz ki­chał!”.

– Ekhe-ekhe, ehu-ehu. – Roz­legł się huk, jak­by ktoś strze­lał z ka­ra­bi­nu.

Ale to ża­den ka­ra­bin. To ja i ka­szel, któ­ry mę­czy mnie od… od… Nie pa­mię­tam na­wet, od kie­dy.

„Za­je­bi­ście” – po­myśla­łem, gdy wszyscy na ko­ryta­rzu za­czę­li się na mnie ga­pić jak na ob­ja­wie­nie. Wszyscy, czyli pra­wie trzydzie­ści osób, któ­re wła­śnie skoń­czyły pra­cę (ko­lej­ne trzydzie­ści skoń­czy za dzie­sięć mi­nut, żeby nie było prze­sto­jów). Nie mo­głem wy­paść z roli, więc na nie­na­wist­ne spoj­rze­nia lu­dzi o niż­szej po­zycji w fir­mo­wej hie­rar­chii od­po­wia­da­łem uśmie­chem. Po­wta­rza­łem w myślach: „Ja je­stem Adam Wal­ker – trze­ci za­stęp­ca dy­rek­to­ra do spraw mar­ke­tin­gu. Oni – ktoś tamy, ja­kieś tamy – zwykli, sze­re­go­wi pra­cow­ni­cy. Ja je­stem Adam Wal­ker – trze­ci za­stęp­ca dy­rek­to­ra do spraw mar­ke­tin­gu…”.

Zro­bi­łem je­den, drugi, trze­ci krok w stro­nę wyj­ścia dla per­so­ne­lu, czyli w stro­nę wol­no­ści. Prze­sze­dłem obok skle­pu, czyli ja­kichś sied­miu­set me­trów kwa­dra­to­wych, gdzie wy­sta­wia­ny był asor­tyment. Sze­dłem mię­dzy pudłem, z któ­re­go wy­sta­wa­ły ko­szul­ki oraz pił­ki te­ni­so­we, myśla­mi byłem na mięk­kiej so­fie w sa­lo­nie i… Na­gle usłysza­łem pi­skli­wy głos:

– Nie, nie tę. – Prze­rwa na po­cią­gnię­cie no­sem. – Tak, tę drugą!

Ob­ró­ci­łem się w stro­nę źró­dła tego skrze­ku. Zo­ba­czyłem ko­rytarz i srebr­ne drzwi. Drzwi do skle­pu. Głos do­cho­dził wła­śnie stam­tąd. Ale dla­cze­go usłysza­łem go tak wy­raź­nie? Prze­cież po­wi­nien zgi­nąć w fali roz­mów i ryt­micz­nej mu­zyki z gło­śni­ków.

Od wyj­ścia dzie­lił mnie krok, od skle­pu rów­nież. Iść, po­że­gnać ból i przy­wi­tać sofę czy zo­stać i zmie­rzyć się z ko­lej­nym wy­zwa­niem?

Ro­zum swo­je, ser­ce swo­je, a ja swo­je, więc ruszyłem tam, skąd do­bie­gał głos, spo­dzie­wa­jąc się uj­rzeć, są­dząc po to­nie, prysz­cza­te­go wy­rost­ka.

Otwo­rzyłem drzwi, wsze­dłem do skle­pu, stra­sząc przy tym star­szą ko­bie­tę, któ­ra oglą­da­ła mę­skie T-shir­ty; mi­ną­łem re­gał z bu­ta­mi do gry w pił­kę i zo­ba­czyłem to, co zo­ba­czyłem. Dość po­wie­dzieć, że nie po­myli­łem się wie­le – przy jed­nej z dzie­się­ciu kas (trze­ciej od ścia­ny po pra­wej stro­nie, je­śli was to in­te­re­suje) stał dzie­ciak.

Da­łem mu mak­sy­mal­nie dzie­więć lat. Pa­trzył na czap­kę z dasz­kiem w rę­kach ka­sje­ra tak, jak głod­ny wilk na sar­nę. Żeby nie było, nie na nor­mal­ną czap­kę z dasz­kiem – ta­kich się nie kupuje, więc ta­kich u nas nie ma. Ta była wy­jąt­ko­wa. Wiel­ki­mi, żół­tymi li­te­ra­mi na­pi­sa­ne na niej było „Fuck You!”.

Głupie i bez­sen­sow­ne? No kur­wa mać, chyba nie in­a­czej! Ale praw­da jest taka, że wła­śnie ta czap­ka, obok ró­żo­wych spode­nek, od­dycha­ją­cych skar­pe­tek i bu­tów do bie­ga­nia z bia­łą po­de­szwą sprze­da­je się naj­le­piej.

– Tak, chcę tę! – za­kwi­czał dzie­ciak.

Czter­dzie­ści lat na kar­ku, dwa­dzie­ścia w tym bu­dyn­ku i non stop słyszę to samo zda­nie: „Ja chcę!”. Jak chcesz, to so­bie kup, nie ma spra­wy! Ale gdybyś wszedł i grzecz­nie po­wie­dział „pro­szę”, to nic by ci się nie sta­ło. Aka­sjer może by się uśmiech­nął? Nie mu­siał­by uda­wać, że nie ma cię głę­bo­ko w du­pie.

Tym ra­zem ka­sjer nie myślał o uda­wa­niu. Chyba w ogó­le nie myślał, bo tłuma­czył się głupio:

– Przy­kro mi, ale nie mogę ci tego sprze­dać. Two­ja mama nie była­by za­do­wo­lo­na. Ta­kie czap­ki są do­bre dla star­szych. Mu­sisz jesz­cze tro­chę pod­ro­snąć.

Noż kur­wa mać, tego jesz­cze nie gra­li!

Ale czy jako wię­cej niż do­świad­czo­ny sprze­daw­ca po­wi­nie­nem myśleć in­a­czej? Wkoń­cu gów­niarz, któ­ry le­d­wo się­gał do skle­po­wej lady, przy­szedł do Sho­eso, chcąc zo­sta­wić tutaj cięż­ko za­ro­bio­ne pie­nią­dze ro­dzi­ców, a ka­sjer nie po­zwa­lał mu kupić czap­ki!

Wszyst­ko przez to, że ka­sjer, ktoś tam ja­kiś tam, pra­co­wał u nas od nie­daw­na. Pa­mię­tał jesz­cze, czym jest su­mie­nie, trud­no mu za­po­mnieć o mo­ral­no­ści. Pew­nie na wi­dok dzie­cia­ka, któ­ry być może chciał wy­dać ostat­ni grosz sa­mot­nej mat­ki, za­drża­ło mu ser­ce.

Szcze­rze? Mnie nie za­drża­ło nic oprócz oczu, któ­re do­ma­ga­ły się słoń­ca, wkur­wio­ne przez nad­miar sztucz­ne­go świa­tła. Aka­sjer też w koń­cu prze­sta­nie tak myśleć, ale jesz­cze chwi­lę to po­trwa. Tyl­ko że nie mo­gli­śmy stra­cić mło­de­go klien­ta.

Two­ja ko­lej – prze­szło mi przez myśl. Mu­sia­łem wkro­czyć, za­nim zro­bi­ło­by się nie­cie­ka­wie.

Po­pra­wi­łem kra­wat, przy­gła­dzi­łem ma­rynar­kę (jed­ną z tych, któ­re kupi­łem dwa­dzie­ścia lat temu pod groź­bą zwol­nie­nia, choć nie było mnie stać na świe­ży chleb), po czym ruszyłem pro­sto w stro­nę kasy i…

– Pik. Pik.

Kur­wa mać.

Wsze­dłem do stre­fy „Wy­łącz­nie dla per­so­ne­lu”, a ten cho­ler­ny czuj­nik przy bram­ce nie wy­czuł mo­je­go iden­tyfi­ka­to­ra. „Dy­rek­tor­skie­go” iden­tyfi­ka­to­ra, czyli bia­łe­go z czer­wo­ną ram­ką – resz­ta, oprócz rady nad­zor­czej, nosi po­dob­ne, lecz z bia­łą ram­ką. Po­pra­wi­łem go, pa­trząc na ka­mer­ki, któ­re prze­szywa­ły mnie nie­wi­dzial­nymi fa­la­mi.

– Pik. Pik.

Po­wie­dzieć, że się wkur­wi­łem, to jak nie po­wie­dzieć nic. Bo czy ktoś kon­tro­lu­je na­sze za­kupy?! Czy za każ­dym ra­zem mu­si­my kupić ta­nio, ta­niej, a naj­le­piej w ogó­le do­stać za dar­mo?! Na te cho­ler­ne czuj­ni­ki przy­cho­dzi co naj­mniej dzie­sięć skarg dzien­nie, a nadal śmie­ją się z nas przez sza­re szkieł­ka. Ijesz­cze to cho­ler­ne „Pik. Pik”! Niby nud­ne i bez­barw­ne, a wkur­wia­ją­ce!

No ale co mia­łem zro­bić? Ktoś tam ja­kiś tam wciąż tłuma­czył dzie­cia­ko­wi, że czap­ka nie jest dla nie­go, a on po­wo­li przy­go­to­wywał się do osta­tecz­ne­go ata­ku – twarz mu się czer­wie­ni­ła, oczy po­cie­rał dłoń­mi, jak­by chciał prze­sunąć je w pra­wo.

Czas mnie go­nił, więc szyb­ko zdją­łem iden­tyfi­ka­tor – ktoś nad­zwy­czaj in­te­li­gent­ny za­mon­to­wał czuj­nik na wy­so­ko­ści pasa, a prze­cież nie będę klę­kał przed ka­mer­ką – i przy­ło­żyłem go do sza­re­go szkieł­ka.

– Pik. Piiiiiik.

Otwo­rzyła się srebr­na bram­ka, któ­ra – bar­dziej niż do bądź co bądź eli­tar­nej kor­po­ra­cji – pa­suje do osie­dlo­we­go ba­se­nu. Cho­ciaż w tym szam­bie też moż­na było po­pływać.

– No ale ja chcę! – wrzesz­czał dzie­ciak.

Spo­koj­nie, Adam, spo­koj­nie – po­wta­rza­łem w myślach. Wie­dzia­łem, że krzykiem nic nie zdzia­łam. Trze­ba było ruszyć gło­wą.

Wsze­dłem do środ­ka, czyli na za­ple­cze skle­pu. Bram­ka za­mknę­ła się z trza­skiem, nie­bie­ska ścian­ka za­drża­ła. Ścian­ka, wy­so­ka na mniej wię­cej metr, łą­czy wszyst­kie kasy i ofi­cjal­nie jest ich do­dat­ko­wym za­bez­pie­cze­niem. Nie­ofi­cjal­nie zaś chro­ni oczy klien­ta przed sy­fem, któ­ry wala się pod no­ga­mi pra­cow­ni­ków.

Scho­wa­łem iden­tyfi­ka­tor do kie­sze­ni (nie chcia­łem póź­niej zdej­mo­wać go jesz­cze raz) i prze­sze­dłem za kasą, śli­zga­jąc się po fo­liach z reszt­ka­mi cze­ko­la­dy. Ka­sjer prze­rwał pra­cę i po­zdro­wił mnie kiw­nię­ciem gło­wy. Od­po­wie­dzia­łem tym sa­mym.

Prze­sze­dłem za drugą kasą, omal nie po­tkną­łem się o puste opa­ko­wa­nie po su­shi. Ka­sjer­ka prze­rwa­ła pra­cę i po­zdro­wi­ła mnie kiw­nię­ciem gło­wy. Od­po­wie­dzia­łem tym sa­mym.

Prze­sze­dłem za trze­cią kasą, sla­lo­mem mi­ną­łem pla­sti­ko­we bu­tel­ki i pusz­ki po coli. Ka­sjer po­zdro­wił mnie kiw­nię­ciem gło­wy. Tym ra­zem nie ruszyłem do ko­lej­nej. Spoj­rza­łem na jego iden­tyfi­ka­tor. Było na nim na­pi­sa­ne: „Ri­chard Ro­bin­son. Pro­szę o wy­ro­zumia­łość, do­pie­ro się uczę”.

Na ogół nie­na­wi­dzę lu­dzi – ma tak każ­dy, kto po­pra­cu­je dłu­żej niż pięt­na­ście lat w tym ohyd­nym sek­to­rze go­spo­dar­ki, na­zwa­nym dla zmył­ki „usługi” – a już szcze­gól­nie nie­na­wi­dzę ka­sje­rów, któ­rzy „do­pie­ro się uczą”. Taki czło­wiek jest udrę­ką dla współ­pra­cow­ni­ków, pyta o każ­dą, na­wet naj­prost­szą rzecz, de­ner­wuje też klien­tów, dzie­sią­ty raz ka­sując ten sam pro­dukt. Niby wia­do­mo, że musi się uczyć, ale le­piej, żeby uczył się w domu. Naj­le­piej zaś, żeby się nie uczył, a umiał.

– Ja­kiś pro­blem? – spyta­łem uprzej­mie, uśmie­cha­jąc się. Przez dłu­gie lata pięt­na­ście mi­nut dzien­nie (co­dzien­nie!) uśmie­cha­łem się do lu­stra, dla­te­go te­raz po­tra­fię szcze­rzyć zęby na za­wo­ła­nie i ro­bię to tak, że klient na­wet się nie orien­tuje, co na­praw­dę myślę.

– Tak! Ten idio­ta nie chce mi sprze­dać czap­ki!

Na­gły przy­pływ zło­ści za­ma­sko­wa­łem od­de­chem. Na­stęp­nie wdech. Iwy­dech. Wdech, wy­dech. Wdech, wy­dech.

Spo­koj­nie. Prze­cież to tyl­ko dzie­ciak.

– Bar­dzo prze­pra­szam sza­now­ne­go pana – zwró­ci­łem się do tego bez­czel­ne­go gów­nia­rza. – Rzecz ja­sna, do­sta­nie pan tę czap­kę.

– Ale… – wtrą­cił się nie mniej bez­czel­ny Ro­bin­son.

– Nie ma żad­nych „ale”. Pro­szę. – Ska­so­wa­łem czap­kę z żół­tym na­pi­sem. – Dzie­więć fun­tów dzie­więć­dzie­siąt dzie­więć pen­sów.

„Sza­now­ny pan” sta­nął na pal­cach i wrę­czył mi dzie­się­cio­fun­to­wy bank­not z wi­ze­run­kiem Elż­bie­ty II i ko­goś tam.

– Bar­dzo dzię­kuję. Na­wia­sem mó­wiąc, to świet­ny wy­bór! – po­chwa­li­łem dzie­cia­ka i wy­szcze­rzyłem zęby. On wci­snął czap­kę na gło­wę, przez co za­czął przy­po­mi­nać ści­śnię­te­go ar­bu­za. Nie po­wie­dział nic, ale prze­cież nie mu­siał.

– Do wi­dze­nia! – za­wo­ła­łem, gdy się od­wró­cił. Do kasy pod­szedł ko­lej­ny klient, ko­bie­ta w po­de­szłym wie­ku (ta sama, któ­rą prze­stra­szyłem!). Ri­chard Ro­bin­son uśmiech­nął się, przy­najm­niej w swo­im mnie­ma­niu, bo ja zo­ba­czyłem grymas, jak­by ktoś pod­sta­wił mu pod nos psią kupę. – Pani chwil­kę po­cze­ka.

Ko­bie­ta unio­sła brwi, a ja mruk­ną­łem do Ri­char­da:

– Chodź za mną, mu­si­my po­ga­dać.

Zjego twa­rzy znik­nął uśmiech, a po­ja­wi­ło się prze­ra­że­nie. Już wte­dy wie­dział, co go cze­ka. Zresz­tą nie trze­ba być ge­niu­szem, by wie­dzieć, że prze­ło­że­ni nie prze­rywa­ją pra­cy, żeby prze­ka­zać do­brą wia­do­mość. Ten mło­dziak mu­siał się już o tym prze­ko­nać.

Nie chcia­łem besz­tać go przy klien­tach, ale nie za­mie­rza­łem raz jesz­cze wjeż­dżać na górę do ga­bi­ne­tu, więc po sla­lo­mie mię­dzy bu­tel­ka­mi i pusz­ka­mi sta­ną­łem pod ścia­ną, kil­ka kro­ków od kasy.

– Słuchaj no – za­czą­łem, gdy za­trzymał się obok mnie. – Wiem, że chcia­łeś do­brze dla tego dzie­cia­ka. Wiem też, że mógł kupić inną czap­kę.

– Wła­śnie, pa­nie dy­rek­to­rze. Ja…

– Te­raz ja mó­wię – nie­mal krzyk­ną­łem, po czym znów ści­szyłem głos. Tyl­ko dla­te­go, że na­zwał mnie dy­rek­to­rem. – Od dzi­siaj, przy­cho­dząc tutaj, zo­sta­wiasz su­mie­nie przed drzwia­mi. Je­że­li ja­kiś dzie­ciak bę­dzie chciał kupić czap­kę z na­pi­sa­łem „Fuck My Pa­rents!”, to mu ją sprze­dasz, ro­zu­miesz?

– Ale…

– Ostrze­gam cię ostat­ni raz – syk­ną­łem jak wąż. – Czy bę­dziesz ro­bił tak, jak po­wie­dzia­łem?

– Tak, pa­nie dy­rek­to­rze.

– Czy je­śli przyj­dzie star­sza ko­bie­ta i bę­dzie chcia­ła kupić ko­szul­kę z na­pi­sem „Fuck My Grand­ma!” dla wnusia, to jej sprze­dasz?

– Ja… bo… To zna­czy: tak, pa­nie dy­rek­to­rze. Aje­że­li…

– Je­że­li czło­wiek bez nóg bę­dzie chciał kupić buty do bie­ga­nia, to mu je sprze­dasz, kur­wa jego mać!

Od­wró­ci­łem się, koń­cząc roz­mo­wę. Jed­nak jesz­cze nie wy­sze­dłem przez bram­kę. Cze­ka­łem, aż Ri­chard wró­ci do kasy – nie chcia­łem, żeby tłuma­czył się w stylu: „Szef wła­śnie ka­zał mi sprze­da­wać wszyst­ko wszyst­kim”. Bo z no­wymi nig­dy nic nie wia­do­mo.

Pa­mię­tam, że za­sta­no­wi­łem się wte­dy, czy idzie tak dłu­go, bo chce mnie ze­zło­ścić, czy po pro­stu każ­da mi­nuta w tym miej­scu wy­da­je mi się go­dzi­ną.

Wresz­cie pod­szedł do kasy, a ja za nim. Klep­ną­łem go w ra­mię, by klien­ci wi­dzie­li, kto jest do­brym oj­cem, a kto po­słusz­nym sy­nem.

– Bar­dzo prze­pra­sza­my za drob­ne opóź­nie­nie. Nasz nowy pra­cow­nik, Ri­chard Ro­bin­son, do­pie­ro się uczy – wy­ja­śni­łem z uśmie­chem. – Jed­nak rę­czę za nie­go, nie­długo bę­dzie praw­dzi­wym eks­per­tem!

Star­sza ko­bie­ta, któ­ra jako je­dyna cze­ka­ła przy pustej ka­sie, za­śmia­ła się sztucz­nie, czyli wy­da­ła z sie­bie dwa krót­kie dźwię­ki (bar­dziej niż śmiech przy­po­mi­na­ły szczek­nię­cie psa), po czym za­mil­kła.

– Do­brze, to ja już pań­stwa zo­sta­wię. Mi­łe­go dnia! – prze­rwa­łem nie­zręcz­ną ci­szę, kła­nia­jąc się. Ruszyłem w stro­nę bra­mek i le­d­wo unik­ną­łem zła­ma­nia ręki (pa­mię­ta­cie jesz­cze syf ukryty za ka­sa­mi?).

– Bar­dzo prze­pra­sza­my, ale Etha­na Clar­ke’a dzi­siaj nie ma – mó­wił sprze­daw­ca naj­bli­żej bra­mek, z pla­kiet­ką „Oli­vier Evans”. – Jest na zwol­nie­niu le­kar­skim, ale po­wo­li wra­ca do zdro­wia…

„Tłumacz się, tłumacz” – po­myśla­łem z sa­tys­fak­cją. Czas mo­ich tłuma­czeń wła­śnie do­biegł koń­ca. Wy­cią­gną­łem iden­tyfi­ka­tor i przy­ło­żyłem go do sza­re­go szkieł­ka z na­dzie­ją, że wresz­cie uda się przejść za pierw­szym ra­zem…

– Pik. Pik.

Kur­wa mać, chyba mamy zwycięz­cę w ple­bi­scycie na naj­gor­szy czuj­nik roku.

– Pik. Piiiiiik.

Chyba usłyszał.

Nie kon­tro­lo­wa­łem tego, lecz mój wzrok skie­ro­wał się w stro­nę za­kupów ko­bie­ty. Przy­po­mnia­ły się de­mo­ny z prze­szło­ści, gdy każ­dą ko­szul­kę mu­sia­łem ska­so­wać, buty za­pa­ko­wać, a przy wy­ma­ga­ją­cym klien­cie jesz­cze po­ca­ło­wać rącz­ki. Dla mnie był to od­ruch bez­wa­run­ko­wy, jak od­dycha­nie dla nor­mal­ne­go czło­wie­ka.

Pa­trzyłem i do­pie­ro po chwi­li do­tar­ło do mnie, co ona kupi­ła. Zpo­cząt­ku nie­do­wie­rza­łem, póź­niej się za­śmia­łem, lecz za­że­no­wa­nie szyb­ko prze­rwa­ło śmiech.

Wnusio się ucie­szy, tyle po­wiem.

22.20

Co słychać w Lon­dynie o wpół do je­de­na­stej, kie­dy nor­mal­ni lu­dzie kła­dą się spać?

– Wrrr-wrrr. Www-wrrr.

Nosz kur­wa ja pier­do­lę. To nie­moż­li­we. Osiód­mej wie­czo­rem ten idio­ta z dołu robi re­mont, a u mnie szaf­ki z lam­pą bu­ja­ją się w ryt­mie di­sco.

– Wrrr-www. Www.

Pra­ca w Sho­eso na­uczyła mnie, że nie ma rzecz nie­moż­li­wych. Za to są lu­dzie nie­moż­li­wie tępi i nie­myślą­cy. Wdo­dat­ku, co war­to pod­kre­ślić, nie­nau­czal­ni – bo­ha­te­ro­wie za­sa­dy „psa mó­wić nie na­uczysz”. Ten ko­leś z dołu, Re­ece Ja­mes, się do nich za­li­cza.

– Wrrr-www. Www-wrrr. Wrrr-wrrr.

Czło­wiek wy­jeż­dża z domu o szó­stej, pra­cu­je dzie­sięć go­dzin i wra­ca, gdy ja­kiś idio­ta re­mon­tuje miesz­ka­nie, w któ­rym pew­nie miesz­ka od uro­dze­nia – od­kąd ja tu miesz­kam, a bę­dzie to już z pięt­na­ście lat, ani razu nie słysza­łem, żeby u sie­bie od­kurzał, a co do­pie­ro wier­cił!

Nie że­bym się przy­słuchi­wał, za wy­wiad w na­szym blo­ku od­po­wia­da są­siad­ka z czwar­te­go pię­tra, pani Vic­to­ria Tra­cy. Ja tyl­ko… uważ­nie ob­ser­wuję.

Sta­ram się nie zwra­cać uwa­gi na ten cho­ler­ny dźwięk, któ­ry raz przy­bie­ra na in­ten­syw­no­ści, a raz cich­nie, przy­śpie­sza i zwal­nia. Prze­cież czyta­łem, jak od­ci­nać się od tego, cze­go nie chcesz i co ci prze­szka­dza. Swe­go cza­su po­chło­ną­łem na­praw­dę dużo co­achin­go­wych ksią­żek, rzecz ja­sna nie po to, by od­ci­nać się od nie­chcia­nych dźwię­ków, lecz w na­dziei na po­pra­wę tego, tam­te­go i tam­te­go dal­sze­go rów­nież.

Chyba nie mu­szę pi­sać, ile mi to dało.

22.50

Za­czynam mieć wąt­pli­wo­ści, czy to, co przez grzecz­ność na­zwę isto­tą żywą, wier­ci dziu­rę w su­fi­cie czy w mo­jej gło­wie. Iczy wy­trzymam do rana, nie wy­cią­ga­jąc noża z kuchen­nej szufla­dy.

2 czerw­ca

Wto­rek, 9.15

Tak płynie życie. Cza­sa­mi mam gor­szy hu­mor (jak wczo­raj), lecz w grun­cie rze­czy nie jest źle. No do­bra, nie jest tra­gicz­nie.

No do­bra, cza­sem jest tra­gicz­nie. Ale rzad­ko, na­praw­dę bar­dzo rzad­ko tra­gicz­nie jest dwa dni z rzę­du.

Ten wy­ją­tek pod ty­tułem „Ale rzad­ko, na­praw­dę bar­dzo rzad­ko tra­gicz­nie jest dwa dni z rzę­du” trwa obec­nie. Wczo­raj są­siad z dołu wier­cił. Dzi­siaj są­siad z góry… za­lał mi miesz­ka­nie.

Brzmi jak sen, praw­da? Wła­ści­wie kosz­mar; je­den z tych kosz­ma­rów, o któ­rych nie mó­wisz na­wet bli­skim, bo nie chcesz, żeby cier­pie­li z two­jej winy. Nie­ste­ty gdy po­czułem, że coś na mnie kap­nę­ło, nie­mal z za­mknię­tymi ocza­mi z szaf­ki noc­nej pod­nio­słem ołó­wek i krzyżów­kę, któ­rą wczo­raj roz­wią­zywa­łem, po czym za­pi­sa­łem: „Dla­cze­go pada?”. Gdy druga kro­pla spa­dła mi na czo­ło, prze­tar­łem oczy i zer­k­ną­łem na tę ksią­żecz­kę. Była ciem­no, lecz nie aż tak, że­bym nic nie wie­dział. Dla­te­go w oku nie naj­brzyd­szej ko­bie­ty uj­rza­łem sło­wa: „Dla­cze­go pada?” roz­ma­za­ne na fo­lio­po­dob­nej okład­ce.

Wte­dy, ni­czym grom z ja­sne­go nie­ba, spa­dły na mnie dwie myśli. Pierw­sza – to nie kro­ple desz­czu. Druga – kur­wa, to nie jest sen!

Co było po­tem? Zer­k­ną­łem na su­fit, co oka­za­ło się błę­dem. Gdy za­miast lo­do­wa­tej bie­li zo­ba­czyłem za­brudzo­ną sza­rość… Cóż, re­ak­cja była oczywi­sta – tak się zde­ner­wo­wa­łem, że na pew­no będę żył pół roku kró­cej. Po pro­stu ostro się wkur­wi­łem. Bo prze­cież nie­daw­no ma­lo­wa­łem su­fit w sy­pial­ni!

Po­wie­dzieć, że ser­ce za­czę­ło mi bić szyb­ciej, to jak nie po­wie­dzieć nic – ono za­czę­ło sprint! Nie­mal słysza­łem, jak krew w żyłach szumi co­raz gło­śniej, gwał­tow­nie przy­śpie­sza. Na mięk­kich no­gach za­pa­li­łem świa­tło, chcąc spraw­dzić, czy sza­rość na su­fi­cie nie jest wy­two­rem mo­jej wy­obraź­ni… Aprzy­najm­niej chcia­łem je za­pa­lić. Bo co? Bo co, kur­wa jego mać?! Oczywi­ście, żyran­dol się nie za­świe­cił!

Po­czułem ude­rze­nie go­rą­ca, aż mu­sia­łem ścią­gnąć ma­rynar­kę (znów za­sną­łem w ciu­chach). Bar­dziej ze zło­ści niż ze stra­chu. Je­dynym, kogo się ba­łem, byłem ja sam. Wie­dzia­łem, że mu­szę się opa­no­wać, bo zro­bię coś głupie­go. Wmyślach po­wta­rza­łem: „Spo­koj­nie, tyl­ko spo­kój może cię ura­to­wać”. Ico? I, kur­wa, nic! Spró­buj­cie za­cho­wać spo­kój, gdy na gło­wę ka­pią wam ko­lej­ne kro­ple sza­rej wody!

Prze­sze­dłem do sa­lo­nu z na­dzie­ją, że cho­ciaż tam bę­dzie tro­chę le­piej.

Wy­star­czył rzut oka, bym się, kur­wa, roz­cza­ro­wał! Me­ble oszpe­co­ne, książ­ki za­mo­czo­ne, woda na te­le­wi­zo­rze, woda wszę­dzie! Dy­wa­ny mo­kre jak ręcz­ni­ki po ką­pie­li, na­wet sta­ra sofa, bar­dziej gra­na­to­wa niż sza­ra, już szuka­ła swo­je­go miej­sca na wy­sy­pi­sku. Sło­wem – dra­mat! Po­dob­nie w kuch­ni, przed­po­ko­ju i ła­zien­ce.

Moje miesz­ka­nie za­mie­nio­no w ba­sen. Cho­ler­ny ba­sen na drugim pię­trze w blo­ku! Krok od luk­suso­wych wil­li, dwa od Eaton Squa­re! Kur­wa mać!

Za­pyta­cie pew­nie, kto mógł to zro­bić? Cóż, jak się do­myśla­cie, na pew­no nie czło­wiek w peł­ni ro­zum­ny. Praw­do­po­dob­nie im­be­cyl, skoń­czo­ny de­bil, pa­lant i ba­ran w jed­nym.

Wła­śnie tak jest! Za­la­ła je oso­ba, któ­ra łą­czy w so­bie te wszyst­kie ce­chy. Na­wet nie jed­na, a kil­ka osób. Do­kład­niej studen­ci, któ­rzy wy­naj­mu­ją nade mną miesz­ka­nie. Jest ich czte­rech, to chyba ja­cyś in­for­ma­tycy – w ogó­le nie im­pre­zują, cią­gle cho­dzą w ob­le­śnych sza­rych blu­zach. Wdo­dat­ku żad­ne­go z nich nie wi­du­ję z dziew­czyną, trud­no zaś zo­ba­czyć choć jed­ne­go bez lap­to­pa – bio­rą je na­wet na spa­ce­ry! Nie, żeby mi to prze­szka­dza­ło, ab­so­lut­nie! Wolę ich od zgrai świr­nię­tych mu­zyków. Wła­ści­wie wo­la­łem. Aż do dzi­siaj.

Po­sze­dłem pod ich drzwi z żą­dzą mor­du. Nie będę ukrywał, wi­dzia­łem tyl­ko dwie ewen­tual­no­ści: albo na­tych­miast zaj­mą się moim miesz­ka­niem, albo im nogi z dupy po­wyrywam.

Cóż, wy­rywa­nie nóg będę mu­siał odło­żyć na póź­niej. Nie wiem na­wet, czy spo­tka­my się w tym ty­god­niu bądź przy­najm­niej w tym mie­sią­cu. Dla­cze­go? Tych in­for­ma­tycz­ków nie było w miesz­ka­niu, a gdy za­dzwo­ni­łem pod numer z kart­ki, któ­ra le­ża­ła pod drzwia­mi (na­pis na niej gło­sił: „Dzwo­nić w wy­jąt­ko­wych sy­tua­cjach”), ode­brał herszt ich „ban­dy”, Mark Mil­ler. Le­d­wo usłysza­łem ten de­li­kat­ny, pi­skli­wy gło­sik, od razu na­szła mnie ocho­ta, żeby coś roz­wa­lić. Nie­ste­ty, mu­sia­łem za­do­wo­lić się kop­nię­ciem w drzwi.

De­li­kat­nie mó­wiąc, wy­ja­śnia­łem mu, co za­szło, i spyta­łem, dla­cze­go, do kur­wy nę­dzy, nie ma ich w miesz­ka­niu. On, chyba nie­przyzwycza­jo­ny do „kur­wy nę­dzy”, wy­pier­dział ja­kieś prze­pro­si­ny, bla, bla, bla, po czym obie­cał, że wy­re­mon­tują miesz­ka­nie w cią­gu ty­god­nia. Już wte­dy byłem w lek­kim szo­ku, ale to nie wszyst­ko. Fa­cet wy­na­jął mi apar­ta­ment w ho­te­lu – w nie byle ja­kim ho­te­lu, a czte­ro­gwiazd­ko­wym! WHo­te­lu Lon­dyn!

Na do wi­dze­nia jesz­cze raz prze­pro­sił i wy­ja­śnił, że musi koń­czyć, bo ucie­ka mu wy­kład o nie­za­prze­czal­nym zna­cze­niu ma­sek pod­sie­ci w roz­wo­ju ludz­ko­ści.

Iwie­cie co? Oczywi­ście, że byłem zde­ner­wo­wa­ny, choć już nie wkur­wio­ny. Bo ten apar­ta­ment ho­te­lo­wy mam nie­zły – sa­lon, sy­pial­nia, ła­zien­ka, ta­ras i kuch­nia; a tam­ten mam mieć wy­re­mon­to­wa­ny! Acz­kol­wiek nie wiem, w jaki spo­sób chcą uwi­nąć się w ty­dzień. Prze­cież miesz­ka­nia nie osuszysz w pięt­na­ście mi­nut, no i pie­nią­dze z nie­ba nie spa­da­ją (choć czę­sto leżą na uli­cy). Więc skąd ci gów­nia­rze we­zmą kasę na wy­mia­nę me­bli?

Zresz­tą to nie­waż­ne. Mam dość spraw na gło­wie, a pierw­szą z nich jest pra­ca.

Nie pa­mię­tam, kie­dy ostat­ni raz wzią­łem pół dnia urlo­pu.

22.20

Tra­dycyj­ne nad­go­dzi­ny i je­stem z po­wro­tem.

Zresz­tą ja­kie nad­go­dzi­ny? Unas nie ma ta­kie­go sło­wa. Unas po pro­stu się pra­cu­je i trosz­kę póź­niej wy­cho­dzi z fir­my. To coś zupeł­nie nor­mal­ne­go.

Mniej nor­mal­ne, acz dla mnie cie­kaw­sze, jest to, że za dwa dni zo­sta­nę dy­rek­to­rem do spraw mar­ke­tin­gu. Nie ja­kimś trze­cim za­stęp­cą, tyl­ko dy­rek­to­rem. Po­wtó­rzę, jak­by­ście nie zro­zu­mie­li. Zo­sta­nę dy­rek­to­rem lon­dyń­skie­go od­dzia­łu Sho­eso. Do­sta­nę dwa razy wyż­szą pen­sję! Będę za­ra­biał cho­ler­ne trzydzie­ści ka­wał­ków mie­sięcz­nie!

Oczywi­ście jest je­den ha­czyk. Wła­ści­wie hak, bo tyl­ko głupiec nie wziął­by go pod uwa­gę. Mu­szę do­brze za­pre­zen­to­wać się przed bos­sem. Bos­sem wszyst­kich pla­có­wek Sho­eso w po­łu­dnio­wo-wschod­niej An­glii.

Fa­cet ma na imię Giu­sep­pe Rus­so. Czło­wiek o ta­kim imie­niu nie może być byle kim. Pew­nie wcią­ga kokę przed śnia­da­niem, prze­pi­ja ją whi­sky, po­tem za­li­cza trzy Azjat­ki, a do pra­cy przy­la­tuje he­li­kop­te­rem. Nie ma in­nej opcji.

Wi­dzia­łem go tyl­ko raz i to nie na żywo. Wciąż ak­tual­ny dy­rek­tor do spraw mar­ke­tin­gu, Jack Hu­ghes, po­ka­zał mi na­gra­nie z wi­zyta­cji Rus­sa w in­nym od­dzia­le Sho­eso, gdzieś bar­dziej na po­łu­dniu. Wy­so­ki, ubra­ny w dro­gi gar­ni­tur. Miał czte­ry ze­gar­ki na ręce i cyga­ro w ustach. Gru­ba ryba, nic do­dać, nic ująć. Tam­tej­szy dy­rek­tor do­sta­wał za­wa­łu za każ­dym ra­zem, gdy Rus­so pa­trzył na coś krzywo. Sześć­dzie­się­cio­let­ni fa­cet drżał ze stra­chu przed czło­wie­kiem o po­ło­wę młod­szym!

Co do Hu­ghe­sa – będę świet­nym za­stęp­cą tego dziad­ka. Wy­star­czy, że boss nie przy­cze­pi się do mo­jej pre­zen­ta­cji na te­mat wy­ni­ków sprze­da­ży. Bo same wy­ni­ki były w tym mie­sią­cu na­praw­dę nie­złe. Do­bra, może oprócz ostat­nich dni, bo te były prze­cięt­ne. Ale czy on musi o tym wie­dzieć?

Ogól­nie jed­nak sprze­daż jest co naj­mniej do­bra. Dla­cze­go? Ob­ni­żył się koszt po­zyska­nia klien­ta. Wszyscy idio­ci, za­rów­no ci bied­ni, jak i bo­ga­ci, na­gle za­pra­gnę­li po­sia­dać dro­gie buty. Prze­cież to cho­re! Ja na pew­no nie kupił­bym bu­tów za trzy czwar­te pen­sji. Apo za­cho­wa­niu nie­któ­rych klien­tów moż­na wnio­sko­wać, że urwa­li się z po­bli­skie­go śmiet­ni­ka. Więc, do ja­snej cho­le­ry, po co im buty za ty­siąc fun­tów?!

Ale ja nie je­stem Ri­char­dem Ro­bin­so­nem, nie przy­bi­jam piąt­ki z su­mie­niem. Nie ro­bię tego, choć cza­sa­mi na­wet chcę – obo­wiąz­ki mi nie po­zwa­la­ją. Tak jest te­raz. Do­kład­niej: tak bę­dzie jutro.

Bo jutro będę mu­siał zwol­nić pra­cow­ni­ka mie­sią­ca.

To nie tak, że chcę. Po pro­stu mu­szę, ro­zu­mie­cie? Spo­śród wszyst­kich nie­ro­bów, któ­rzy przy­cho­dzą do fir­my tyl­ko po to, by ode­brać pie­nią­dze, ja zwol­nię tego, któ­ry przy­cho­dzi z pa­sji. Ijest naj­lep­szy. Mó­wię szcze­rze, on jest naj­lep­szy.

Wy­da­je się dziw­ne, praw­da? Ita­kie wła­śnie jest. Dur­ne, nie­prze­myśla­ne i nie­uza­sad­nio­ne.

Cho­ciaż nie, le­piej bez dwóch ostat­nich. De­cyzja ta jest prze­myśla­na i uza­sad­nio­na. Myśla­łem nad nią cały ty­dzień. Myśla­łem, myśla­łem, aż do­sze­dłem do wnio­sku, że tak nie może być. Nie i tyle. Nie je­ste­śmy w cyr­ku, ale w po­waż­nej fir­mie. Zaj­mu­je­my się po­waż­nymi spra­wa­mi. Ao po­waż­nych spra­wach nie mogą de­cydo­wać gów­nia­rze. Nie ma zna­cze­nia, jak do­brze sprze­da­ją czap­ki.

No do­bra – któ­re to już „no do­bra”, chyba je­stem tro­chę nie­zde­cydo­wa­ny – nie je­ste­śmy do koń­ca po­waż­ni. Na­to­miast bo­ha­ter tej spra­wy, nie­ja­ki Ethan Clar­ke, już tak. Przy­szedł do nas mie­siąc temu; w gar­ni­turze, któ­ry jak na moje oko był mod­ny w la­tach sześć­dzie­sią­tych. „Szef” (fa­cet o jesz­cze wyż­szym sta­no­wi­sku niż moje czy Hu­ghe­sa), pan Pe­ter Wood, przy­jął go z li­to­ści. Przy­najm­niej tak się nam wy­da­wa­ło. Ale na­wet je­śli rze­czywi­ście tak było, to póź­niej Clar­ke już nie otrzymał li­to­ści, tyl­ko ścier­kę, mop i kopa w ty­łek.

Ztego, cze­go się do­wie­dzia­łem, wy­ni­ka­ło, że Ethan nie mógł po­chwa­lić się pre­sti­żo­wym wy­kształ­ce­niem. Wła­ści­wie żad­nym się nie mógł po­chwa­lić, bo skoń­czył tyl­ko szko­łę śred­nią. Przy­szedł do nas, bo nie chciał iść w śla­dy ojca, czyli pra­co­wać na bu­do­wie. Nie wy­róż­niał się spe­cjal­nie, nie mó­wił jak Hi­tler, nie wy­glą­dał jak Pre­sley, w do­dat­ku nie znał ni­ko­go z wyż­sze­go szcze­bla. Oce­na wstęp­na – brak szans na suk­ces.

Wszyst­ko zmie­ni­ło się w ty­dzień. Wy­star­czyło sie­dem dni, aby jego świat sta­nął na gło­wie. Jak to moż­li­we? Bar­dzo pro­sto. Gdy zmywał pod­ło­gę przy ka­sach, usłyszał jed­ne­go z na­szych sprze­daw­ców, któ­ry za żad­ne skar­by nie mógł się po­ro­zu­mieć z klien­tem. Nie, żeby to było dziw­ne, więk­szość sprze­daw­ców nie po­tra­fi roz­ma­wiać z nor­mal­nymi ludź­mi. Tyl­ko że w tym przy­pad­ku pro­ble­mem nie była nie­spraw­ność umysłu, a ba­rie­ra ję­zyko­wa.

Iwła­śnie tutaj do ak­cji wkro­czył Ethan. Oka­za­ło się, że klient mó­wił tyl­ko po fran­cu­sku, Clar­ke zaś… Nie wiem, jak to moż­li­we, ale bied­ny chło­pa­czyna, syn zwykłe­go bu­dow­lań­ca, zna ję­zyk ża­bo­ja­dów!

Co sta­ło się póź­niej? Nie dość, że klient zo­stał jego przy­ja­cie­lem, to jesz­cze oka­za­ło się, że nie jest zwykłym klien­tem, tyl­ko przed­sta­wi­cie­lem han­dlo­wym jed­nej z naj­więk­szych sie­ci sprze­da­żo­wych we Fran­cji, któ­ra chcia­ła zło­żyć za­mó­wie­nie na to­war wart, ba­ga­te­la, dwie­ście pa­tyków! Cho­ler­ne dwie­ście pa­tyków! Wszyst­ko za sprzęt spor­to­wy!

Wte­dy moż­na się było spo­dzie­wać, że Ethan Clar­ke zaj­dzie wy­so­ko. Tym prze­wi­dywa­niom po­mo­gły skur­czybyki z „The Ti­mes” (nie mam zie­lo­ne­go po­ję­cia, skąd do­wie­dzia­ły się o sprze­da­ży) – prze­pro­wa­dzi­ły z nim wy­wiad, jak­by był gwiaz­dą fut­bo­lu! Ana ko­niec zro­bi­li mu zdję­cie z wia­drem, mo­pem i ścier­ką w ręce, któ­re tra­fi­ło na okład­kę ga­ze­ty. Ty­tuł? „Mło­dy mi­lio­ner ro­śnie na na­szych oczach!” Dzie­sięć stron tyl­ko o tej jego przy­go­dzie. Sza­leń­stwo!

Już na drugi dzień szef prze­sunął go na sta­no­wi­sko sprze­daw­cy. Me­dia obu­rzyły się – prze­cież nie tak mia­ło być. Ethan ma zo­stać bo­ga­czem, a nie sprze­da­wać ciu­chy do bie­ga­nia! Lecz Pe­ter Wood do­brze wie­dział, co robi. Wcią­gu ko­lej­ne­go mie­sią­ca dzie­siąt­ki klien­tów dzien­nie przy­cho­dzi­ły do skle­pu tyl­ko po to, aby zo­ba­czyć Czło­wie­ka z Ga­ze­ty. Nie chcie­li kupo­wać u ni­ko­go in­ne­go, tyl­ko u Etha­na. Chło­piec zaś wy­ko­rzystał szan­sę i sprze­da­wał wszyst­ko w re­kor­do­wych ilo­ściach. Nie­trud­no się do­myśleć, że zo­stał pra­cow­ni­kiem mie­sią­ca. Przy oka­zji kwar­ta­łu, pół­ro­cza, roku, ­pię­cio­le­cia i pew­nie de­ka­dy.

Nie­ste­ty (albo ste­ty) wszyst­ko, co do­bre, szyb­ko się koń­czy. Od kil­ku dni ob­ro­ty skle­pu zna­czą­co spa­da­ły. Wszyst­ko przez to, że Ethan za­cho­ro­wał. Po­dob­no to tyl­ko nie­groź­ne prze­zię­bie­nie, lecz na­wet nie­groź­ne prze­zię­bie­nie może ozna­czać ty­dzień w domu, czyli dla nas ty­dzień sła­bej sprze­da­ży. Aco, je­śli cho­ro­ba oka­że się po­waż­niej­sza? Albo je­że­li kie­dyś przy­tra­fi mu się ja­kieś nie­szczę­ście? Sklep prze­sta­nie za­ra­biać?

Oczywi­ście, żeby było ja­sne: życzę mu jak naj­le­piej. To do­bry chło­pak. Cięż­ko pra­cu­je, wal­czy o swo­ją przy­szłość. No i na­uczył się fran­cu­skie­go. Cho­le­ra, czło­wiek ska­za­ny na bycie ro­bo­lem otarł się o sta­no­wi­sko kie­row­ni­ka!

Ale sami zro­zum­cie. Po­waż­na fir­ma nie może za­le­żeć od jed­ne­go czło­wie­ka. Zwłasz­cza od sprze­daw­cy i to ta­kie­go, któ­ry pra­cu­je u nas od mie­sią­ca. Bo nie mo­że­my za­po­mnieć o in­nych pra­cow­ni­kach. Tyl­ko w na­szym od­dzia­le Sho­eso pra­cu­je bli­sko dwie­ście osób. Nie zaś sam Ethan Clar­ke. Dla­te­go zo­sta­nie zwol­nio­ny.

Ja się tego nie po­dej­mę. Zwol­ni go Pe­ter Wood.

Nie że­bym się bał. To tyl­ko ja­kiś gów­niarz, je­den z wie­lu. Po pro­stu trze­ci za­stęp­ca dy­rek­to­ra do spraw mar­ke­tin­gu nie po­wi­nien się tym zaj­mo­wać. Ja tyl­ko prze­ka­za­łem Wo­odo­wi li­stę z pod­pi­sa­mi pra­cow­ni­ków, któ­rzy do­ma­ga­li się zwol­nie­nia Etha­na. Ityle.

Nie­spra­wie­dli­we, cham­skie i nie­przyzwo­ite? Tro­chę. Ale nikt nie po­wie­dział, że świat jest spra­wie­dli­wy. Za to ja mó­wię, że nie jest i nig­dy nie bę­dzie. Wy­bacz­cie, na­iw­nia­cy.

Do­bra, wy­star­czy tego. Na­pi­sa­łem, co mia­łem na­pi­sać. Amoże na­wet tro­chę wię­cej. Dzi­siaj mia­łem cięż­ki dzień. Sko­czę jesz­cze na pa­pie­ro­ska i idę spać. Może tro­chę ni­ko­tyny za­bi­je ból gło­wy.

Prze­cież wiem, że nie.

3 czerw­ca

Śro­da, 6.10

Cho­le­ra. Na­praw­dę źle się czuję. Nie spa­łem pół nocy. Drugie pół kasz­la­łem. Byłem cały spo­co­ny. To na pew­no nie przez faj­ki. Ostat­nio po pro­stu mam się go­rzej. Chyba coś jest nie tak, chyba or­ga­nizm za­czyna się bun­to­wać. Ichyba w tych le­gen­dach o kryzysie wie­ku śred­nie­go tkwi ziarn­ko praw­dy.

Chyba. Wszyst­ko chyba. To sło­wo spę­dza sen z po­wiek chyba wszyst­kim Po­la­kom. Ma nie­od­łącz­ne sio­stry, któ­re po­dą­ża­ją za nim ni­czym wa­ta­ha za sam­cem alfa: „może”, „ale czy na pew­no?”, „zda­je mi się”, „praw­do­po­dob­nie”, „za­pew­ne” i tak da­lej. Ata­kują wszyst­kie, gdy wy­cho­dzisz z miej­sca, gdzie coś może się prze­wró­cić, wy­lać, zła­mać, prze­grzać, wy­buch­nąć, czy – tak jak te­raz – gdy coś cię boli i prze­czuwasz cho­ro­bę. Chyba umie­rasz, ale chyba prze­żyjesz. Chyba je­steś cho­ry, ale chyba jutro wy­zdro­wie­jesz.

Jak wy­tłuma­czyć te bóle? Cza­sem to na­wet nie są po pro­stu bóle, bo dzi­siaj czułem, jak­by klat­ka pier­sio­wa chcia­ła mi wy­buch­nąć. Ajak już prze­sta­ła pło­nąć, za­czą­łem się du­sić. Wśrod­ku nocy, sto­jąc przy otwar­tym oknie, nie po­tra­fi­łem na­brać od­de­chu. Co to, kur­wa, było?

Co­kol­wiek – pie­przyć to. Za chwi­lę jadę do pra­cy. Tam NA PEW­NO o wszyst­kim za­po­mnę.

20.45

Przez cały dzień nie było ani tro­chę le­piej. Ka­szel mnie mę­czył i to tak cho­ler­nie, że nie po­tra­fi­łem po­wie­dzieć pię­ciu słów bez wy­strza­łu z ka­ra­bi­nu. Jak­by tego było mało, za­czą­łem pluć krwią. Kran w ła­zien­ce chyba już trwa­le zmie­nił ko­lor z bia­ło-sza­re­go na bia­ło-sza­ro-czer­wo­ny. Do­daj­cie piłę me­cha­nicz­ną i bę­dzie je­ba­na tek­sań­ska ma­sa­kra.

Wiem, wiem, po­wi­nie­nem pójść do le­ka­rza. Do­brze było­by od razu, ale od razu mi­nę­ło już chwi­lę temu. Do­kład­nie ja­kieś trzy mie­sią­ce temu. Niby nic stra­co­ne­go, prze­cież jesz­cze mogę grzecz­nie pod­dać się ba­da­niu. To wca­le nie musi być nic po­waż­ne­go. Aje­śli tyl­ko bym chciał, to wy­ślą mnie na re­ha­bi­li­ta­cję. Wy­sy­ła­ją tam na­wet ze zła­ma­nym pa­znok­ciem.

Tyl­ko że te­raz nie chcę. Inie mogę. Jutro w samo po­łu­dnie ro­ze­gram ba­ta­lię o przy­szłość. Praw­dzi­wą ba­ta­lię, kur­wa jego mać. Albo zo­sta­nę dy­rek­to­rem do spraw mar­ke­tin­gu, albo już za­wsze będę czło­wie­kiem, któ­ry przy­da się, gdy Hu­ghes umrze na za­wał, jego pierw­szy za­stęp­ca (Har­ry O’Kel­ly) zgi­nie wskutek nie­szczę­śli­we­go wy­pad­ku, a drugi (w za­sa­dzie druga, Char­lot­te Mor­ton to jed­na z nie­wie­lu ko­biet na dy­rek­tor­skich sta­no­wi­skach w Sho­eso) zre­zygnuje ze stra­chu przed męż­czyzna­mi. Czyli praw­do­po­dob­nie nig­dy.

Wła­śnie dla­te­go jutro z pod­nie­sio­ną gło­wą przy­wi­tam bos­sa. Choć­bym miał się za­kasz­leć na śmierć.

Tak so­bie te­raz myślę… Czy te wszyst­kie bóle nie są re­ak­cją na stres? No do­bra, może nie tyl­ko stres – do tego cho­ler­stwa idzie się przy­zwycza­ić. Ale na inne rze­czy? Na przy­kład na wiek? Wia­do­mo, cia­ło czter­dzie­sto­lat­ka nie ma ta­kich moż­li­wo­ści jak cia­ło dwudzie­sto­lat­ka. Gło­wa po­dob­nie. Nie że­bym się czuł gor­szy od tych gów­nia­rzy, w żad­nym wy­pad­ku! Mó­wię tyl­ko, że być może… no… Róż­nie bywa, praw­da?

Zresz­tą co ja pier­do­lę? Prze­cież nie mam się czym mar­twić, a już na pew­no nie stre­sem.

Bo za­wsze się stre­so­wa­łem. Jak dziś pa­mię­tam dzień, kie­dy po raz pierw­szy po­sze­dłem do szko­ły w Lon­dynie. Zwykłej, publicz­nej szko­ły, nie ja­kiejś wy­dzi­wio­nej prze­cho­wal­ni dla elit. Wte­dy byłem naj­mniej­szym chłop­cem spo­śród czter­dzie­ścior­ga dzie­ci w kla­sie; je­dynym, któ­ry znał tyl­ko czte­ry zwro­ty po an­giel­sku – „I”, „you”, „hel­lo”, „bye-bye”. Czy się stre­so­wa­łem? Jak cho­le­ra! Zwłasz­cza gdy dy­rek­tor­ka (pani Brown, je­śli mnie pa­mięć nie myli) za­pro­si­ła mnie na śro­dek kla­sy, wy­jąt­ko­wo sil­nie ge­stykulu­jąc. Wtam­tej chwi­li cały drża­łem, byłem czer­wo­ny jak bu­rak i czułem na so­bie spoj­rze­nia wszyst­kich dzie­ci – oczy czter­na­sto­lat­ków prze­świe­tla­ły mnie ni­czym rent­gen.

Chwiej­nym kro­kiem pod­sze­dłem do dy­rek­tor­ki. Mia­łem się tyl­ko przy­wi­tać. Po­wie­dzieć „Hel­lo!” i wró­cić. Aco zro­bi­łem? Owszem, przy­wi­ta­łem się, ale nie w tym ję­zyku. Wzo­ro­wą pol­sz­czyzną rze­kłem:

– Dzień do­bry.

Wró­ci­łem na swo­je miej­sce. Do­pie­ro gdy usia­dłem na krze­śle, w sali roz­legł się śmiech. Wła­ści­wie re­chot, jak­by ty­siąc żab roz­po­czę­ło kon­cert w ol­brzymim sta­wie. Nie­któ­rzy trzyma­li się krze­seł, by nie spaść, inni wili się po pod­ło­dze, pra­wie ko­na­jąc ze śmie­chu. Prze­dziw­na siła po­wa­li­ła wszyst­kich – śmia­ła się na­wet dy­rek­tor­ka.

Naj­gor­sze było to, że ro­zu­mia­łem tyl­ko co dwudzie­ste któ­reś sło­wo.

21.30

Czytam to, co na­pi­sa­łem i… Kur­wa, dla­cze­go ja pi­szę o ta­kich rze­czach?! To miał być dzien­nik czło­wie­ka suk­ce­su, a nie pa­mięt­nik nie­doj­dy!

Miał być i bę­dzie. Wta­kim ra­zie do­po­wiem co nie­co o zwol­nie­niu Etha­na. Ofi­cjal­nie – za­bez­pie­cza­niu fir­my. Nie­ofi­cjal­nie – po­zbyciu się kon­kuren­cji. Rzecz ja­sna, praw­da jest nie­ofi­cjal­na.

Jest taka, a nie inna, nie boję się tego przy­znać. By­naj­mniej nie tutaj, na pa­pie­rze. Ibynajm­niej nie te­raz – już poza fir­mą. Na­wia­sem mó­wiąc, mam na­dzie­ję, że gdy za kil­ka lat prze­czytam te za­pi­ski, będę już z dala od niej i tego wy­ści­gu szczurów. Bo cho­ciaż lu­bię pra­co­wać, pra­ca nie rów­na się po­je­dyn­ko­wi idio­tów. Aja wal­czę.

Wła­ści­wie my wal­czymy. Po­zbyli­śmy się Etha­na, bo za­gra­żał nam wszyst­kim. Na­wet Hu­ghes z Wo­odem nie mo­gli czuć się bez­piecz­ni. Za dwa lata chło­pak za­jął­by ich miej­sce. Nie mo­gli­śmy do tego do­pu­ścić. Dla­te­go, nie­ste­ty, za­da­nie wy­ko­na­łem wzo­ro­wo. Ze­bra­łem pod­pi­sy od nie­mal wszyst­kich pra­cow­ni­ków (od tych, któ­rym za­le­ża­ło na pra­cy) i prze­ka­za­łem je dy­rek­to­ro­wi. On zaś po­szedł do sze­fa.

Te­raz mogę pi­sać „nie­ste­ty”, lecz praw­da jest taka, że z nie­cier­pli­wo­ścią cze­ka­li­śmy na efek­ty ich roz­mo­wy.

Co na to Ethan? Choć sie­dział w domu, z pew­no­ścią wie­dział, że coś się świę­ci. Se­kre­tar­ki prze­sta­ły od­bie­rać jego te­le­fo­ny, a gdy już od­bie­ra­ły, zbywa­ły pyta­nia o kon­dycję fi­nan­so­wą fir­my głupi­mi gad­ka­mi. Szcze­rze? Tro­chę mi go żal. Wy­obra­żam so­bie dwudzie­sto­pię­cio­lat­ka, któ­ry cho­dzi z po­ko­ju do po­ko­ju, ki­cha­jąc, kasz­ląc i bi­jąc się w myślach: „Cze­mu mnie ole­wa­ją? Co zro­bi­łem źle?!”.

Nic.

Iw tym pro­blem! Nie zro­bił nic złe­go. Kom­plet­nie nic. Ani razu nie po­mylił się w ra­chun­kach, jego tak­tyka sprze­da­ży za­wsze oka­zywa­ła się skutecz­na, cho­dził schlud­nie ubra­ny i pew­nie na­wet w naj­gor­szych kosz­ma­rach nie spóź­nił się do pra­cy.

Dla­te­go wie­rzę, że w in­nej fir­mie po­ra­dzi so­bie rów­nie do­brze jak w na­szej. Wood z Hu­ghe­sem zdą­żyli już ogło­sić: „Ethan Clar­ke opu­ści po­kład Sho­eso”. Zwykle ta­kie spra­wy za­ła­twia się bez roz­gło­su, po ci­chu, a już na pew­no bez ra­do­ści. No ale wła­śnie – zwykle. Tym ra­zem było in­a­czej, wszyscy ode­tchnę­li­śmy z ulgą. Ode­tchnę­li­śmy tak, że w ruch po­szedł szam­pan; tak, że ja­kimś cu­dem Ethan do­wie­dział się o tym, jesz­cze za­nim dy­rek­to­rzy zdą­żyli go ofi­cjal­nie po­in­for­mo­wać. Tak więc gdy przy­szedł do biu­ra po swo­je rze­czy, pra­wie do­rów­nując mi w sztuce ki­cha­nia i kasz­lu, Wood z Hu­ghe­sem prze­szli obok jego ga­bi­ne­tu, a że al­ko­hol ude­rzył im do gło­wy… ochrza­ni­li go za spóź­nie­nie.

No ale przy­najm­niej mamy spo­kój przez kil­ka mie­się­cy.

Choć mało bra­ko­wa­ło, a było­by zupeł­nie in­a­czej. Kto wie, może mnie by zwol­ni­li? Tak, to naj­bar­dziej praw­do­po­dob­ne. Przy czym wraz ze mną po­le­cia­ło­by kil­ka osób. Kil­ka, a może kil­ka­na­ście?

Wszyst­ko przez mój odro­bi­nę zbyt dłu­gi ję­zyk. Czyli przez ludz­ką głupo­tę, ale nie tyl­ko moją głupo­tę, lecz tak­że czło­wie­ka, któ­re­go na­zywam do­brym zna­jo­mym.

Do­dam je­dynie, że mó­wię tak tyl­ko o ma­łej grup­ce lu­dzi. Wza­sa­dzie o trój­ce, na któ­rą skła­da­ją się: on, czyli Geo­r­ge Mur­phy, oraz jego ró­wie­śni­cy – Lily Smith i Jake Brown. Wszyscy mło­dzi, dwudzie­sto­sze­ścio­let­ni, pięk­ni, za­wsze ele­ganc­ko ubra­ni. Na­wet zbyt ele­ganc­ko, bio­rąc pod uwa­gę ich pen­sje. Bo ile mogą za­ra­biać spe­cja­li­ści do spraw hi­gie­ny? Uści­śla­jąc, ile mogą za­ra­biać pra­cow­ni­cy fik­cyj­nych sta­no­wisk, któ­re na proś­bę moją i kil­ku in­nych „waż­nia­ków” utwo­rzył Wood?

Ale do rze­czy. Geo­r­ge Mur­phy jest wy­jąt­ko­wym dzie­cia­kiem. Nie zmie­nia tego fakt, iż za­trud­nio­no go jako spe­cja­li­stę do spraw HI­GIE­NY (na­wet nie BEZ­PIE­CZEŃ­STWA i hi­gie­ny) i że, po­dob­nie jak Lily i Jake, siłę kie­lisz­ka sta­wia nad cięż­ką pra­cę. Jest cho­ler­nie spryt­ny. Dla­te­go żyje na wy­so­kim po­zio­mie, przez więk­szość cza­su nie ro­biąc zupeł­nie nic.

Po­dej­rze­wam, że tym ra­zem rów­nież chciał użyć swo­ich umie­jęt­no­ści. Na­wet nad­użyć, bo chyba tak po­win­no się okre­ślić pró­bę wy­nie­sie­nia po­uf­nych in­for­ma­cji poza fir­mę. To wła­śnie ro­bił, gdy przy­ła­pa­łem go na go­rą­cym uczyn­ku.

Dzia­ło się to wte­dy, gdy Ethan przy­szedł do fir­my, by za­brać swo­je rze­czy – jesz­cze przed nie­for­tun­nym spo­tka­niem z Hu­ghe­sem i Wo­odem. Ja sta­łem pod drzwia­mi jego ga­bi­ne­tu. Nie­waż­ne, dla­cze­go tam sta­łem. Waż­ne, że w środ­ku był rów­nież Geo­r­ge.

Na szczę­ście zo­sta­wił uchylo­ne drzwi, więc wszyst­ko słysza­łem:

– …czyli mó­wisz, że wszyst­ko do­brze, tak? – spytał.

– Tak – od­parł su­cho Ethan. Już nie przy­po­mi­nał tego we­so­łe­go chłop­ca, któ­re­go po­zna­li­śmy. Słychać było, że nie ma ocho­ty na roz­mo­wę.

– To do­brze. Bar­dzo do­brze. Inie masz żad­nych pro­ble­mów, nie?

– Nie – syk­nął. – Oprócz tego, że kil­ka go­dzin temu mnie wy­la­li.

– No tak, ale ogól­nie, oprócz TEGO PRO­BLE­MU, in­nych nie masz, tak?

– Słuchaj… – Ethan pod­niósł głos. – Je­steś ostat­nim czło­wie­kiem, z któ­rym chciał­bym roz­ma­wiać o pro­ble­mach. Dla­cze­go nie sto­isz na ko­ryta­rzu ra­zem ze swo­imi ko­le­ga­mi? Dla­cze­go z nimi nie świę­tujesz?

Gdy usłysza­łem zda­nie o ko­ryta­rzu i ko­le­gach, lek­ko drgną­łem, ale zo­sta­łem pod drzwia­mi. Wiem, że grup­ka za ścia­ną obok rów­nież za­drża­ła. Po­win­ni­śmy byli odejść, Geo­r­ge po­dob­nie. At­mos­fe­ra na­le­ża­ła do tych z ro­dza­ju naj­go­ręt­szych, jak­by wę­giel ża­rzył się tuż nad na­szymi gło­wa­mi.

– Wiesz… – Geo­r­ge prze­rwał ci­szę. – Szef zwol­nił cię z kil­ku po­wo­dów. Ale… jak­by ci to po­wie­dzieć, ża­den nie…

Usłysza­łem trzask i ser­ce pod­sko­czyło mi do gar­dła. Wpierw­szej chwi­li po­myśla­łem, że miar­ka się prze­bra­ła i Geo­r­ge obe­rwał.

– Po­móc?

– Dzię­ki, po­ra­dzę so­bie – stwier­dził Ethan. – Sam to pod­nio­sę.

Czyli coś upa­dło. Ser­ce wró­ci­ło na swo­je miej­sce.

Zno­wu za­pa­no­wa­ła ci­sza, tym ra­zem dłuż­sza. Nie była to nie­zręcz­na ci­sza, bar­dziej ja­do­wi­ta, prze­peł­nio­na zło­ścią. Trwa­ła do­bre trzydzie­ści se­kund, aż ktoś szep­nął.

Nie po­tra­fi­łem okre­ślić, kto szep­cze, a kto słucha. Ale do ja­snej cho­le­ry, ktoś szep­tał! Szep­tał, nie – mó­wił. Dla­te­go nie mo­głem nic zro­zu­mieć.

Dla mnie był to alarm. Szarp­ną­łem za klam­kę, a oni pod­sko­czyli, jak­by po­ra­ził ich prąd.

– O, Ethan! Szuka­łem cię. Ijesz­cze Geo­r­ge! – Uśmiech­ną­łem się wy­mu­sze­nie. – Szef was szuka.

Pa­trzyli na mnie – Ethan ze zło­ścią, Geo­r­ge ze zdu­mie­niem.

– Ja już nie mam sze­fa – wy­sy­czał Ethan. Pod­niósł ze sto­łu kar­ton z pa­pie­ra­mi. – Dzię­kuję za współ­pra­cę. Że­gnam.

Pchnął drzwi (kop­nia­kiem) i wy­szedł. Po ko­ryta­rzu roz­nio­sły się szyb­kie, twar­de kro­ki.

– Czyś ty osza­lał?! – spyta­łem po chwi­li. Brzmia­łem po­dob­nie do wkur­wio­ne­go Etha­na.

– Oco ci cho­dzi? – Geo­r­ge uda­wał Gre­ka.

– Oco mi cho­dzi? De­bi­la ze mnie ro­bisz?!

– Nie no, Adam, bez prze­sa­dy…

– Bez prze­sa­dy? Kur­wa mać, wiesz, cze­go o mało nie zro­bi­łeś?!

– Prze­cież ja tyl­ko…