Zemsta 2020 ebook

Antoni Langer

Ze­msta 2020

© 2021 Antoni Langer

© 2021 WARBOOK Sp. z o.o.

Re­dak­tor se­rii: Sławomir Brudny

Re­dak­cja i ko­rek­ta: Word_Factor

eBo­ok:Ilona i Dominik Trzebińscy Du Châteaux, [email protected]

Zdjęcie na okład­ce: Bartek Bera

Pro­jekt okład­ki: Paweł Gierula

ISBN 978-83-65904-93-5

Wy­daw­ca: Warbook Sp. z o.o.

ul. Bład­nic­ka 65

43-450 Ustroń, www.war­bo­ok.pl

Spis postaci

Zbi­gniew Bed­nar­ski – ge­ne­rał, do­wód­ca ope­ra­cyj­ny Ro­dza­jów Sił Zbroj­nych

Paul Buck­ma­ster – do­rad­ca pre­zy­den­ta USA do spraw bez­pie­cze­ństwa na­ro­do­we­go

Wi­ta­lij Iwa­no­wicz Bu­ja­now – ma­jor Słu­żby Wy­wia­du Za­gra­nicz­ne­go Fe­de­ra­cji Ro­syj­skiej

Je­rzy Ju­lian Ma­rek Bu­try­mo­wicz – po­li­tyk, agent wpły­wu wy­wia­du ro­syj­skie­go w Pol­sce

Jack Clark – ge­ne­rał, szef Ko­le­gium Po­łączo­nych Sze­fów Szta­bów sił zbroj­nych Sta­nów Zjed­no­czo­nych

Ra­fał Ga­jew­ski – ge­ne­rał bro­ni, do­wód­ca ope­ra­cyj­ny Ro­dza­jów Sił Zbroj­nych

Olga Gert­ner – po­rucz­nik, 41 Ba­ta­lion Lek­kiej Pie­cho­ty Wojsk Obro­ny Te­ry­to­rial­nej

Sier­giej Bog­da­no­wicz Jer­mo­ła­jew – ge­ne­rał po­rucz­nik Fe­de­ral­nej Słu­żby Bez­pie­cze­ństwa

Mar­ta „Kali” Ka­li­ńska – po­rucz­nik pi­lot, 21 Baza Lot­nic­twa Tak­tycz­ne­go

„Klaus” – cho­rąży, Jed­nost­ka Woj­sko­wa Ko­man­do­sów

Ju­lia Ko­eb­ner vel Ju­lia Bed­na­rek – ka­pi­tan, ofi­cer ope­ra­cyj­ny Agen­cji Wy­wia­du

Se­ba­stian Kwa­pisz – czło­nek or­ga­ni­za­cji ter­ro­ry­stycz­nej Aryj­ski Na­ro­do­wy Front Opo­ru

Mi­chał Li­goc­ki – ge­ne­rał bro­ni, szef Szta­bu Ge­ne­ral­ne­go Woj­ska Pol­skie­go i Na­czel­ny Do­wód­ca Woj­ska Pol­skie­go w cza­sie woj­ny

Jan Ma­jew­ski – am­ba­sa­dor Pol­ski przy NATO

Agniesz­ka Nie­dźwiedz­ka – po­rucz­nik (pó­źniej ka­pi­tan), war­mi­ńsko-ma­zur­ski od­dział Stra­ży Gra­nicz­nej

Ma­ria Ra­czy­ńska – żo­łnierz – ochot­nik cza­su woj­ny, ka­pral or­ga­ni­za­cji pa­ra­mi­li­tar­nej Na­ro­do­wa Or­ga­ni­za­cja Strze­lec­ka

Ma­riusz Tro­ja­now­ski – ka­pi­tan pi­lot, 41 Baza Lot­nic­twa Tak­tycz­ne­go

Adam Wró­bel – żo­łnierz – ochot­nik cza­su woj­ny, plu­to­no­wy or­ga­ni­za­cji pa­ra­mi­li­tar­nej Na­ro­do­wa Or­ga­ni­za­cja Strze­lec­ka

Bar­tosz Za­krzew­ski – ge­ne­rał bro­ni, do­wód­ca ge­ne­ral­ny Ro­dza­jów Sił Zbroj­nych

Część pierwsza

Otwarcie

15 sierpnia 2018 roku, Warszawa

Czte­ry my­śliw­ce F-22 Rap­tor le­cia­ły nad Wiel­ko­pol­ską, kie­ru­jąc się w stro­nę Ma­zow­sza. Pi­lo­ci, po­słusz­ni ko­men­dom na­wi­ga­to­rów na­pro­wa­dza­nia, do­tar­li do punk­tu w prze­strze­ni, gdzie krążył sa­mot­ny pol­ski F-16. Ufor­mo­wa­nie wspól­ne­go szy­ku za­jęło za­le­d­wie mo­ment. Cała pi­ąt­ka skręci­ła na po­łud­nie, ku War­sza­wie, le­cąc wzdłuż Wi­sły.

Na dole tłu­my ob­ser­wu­jące de­fi­la­dę lądo­wą i po­wietrz­ną z po­dzi­wem pa­trzy­ły na naj­no­wo­cze­śniej­sze my­śliw­ce, ja­kie kie­dy­kol­wiek od­wie­dzi­ły Pol­skę. Ich przy­lot utrzy­my­wa­no w ta­jem­ni­cy tak ści­śle, że ko­men­ta­to­rzy za­po­mnie­li wspo­mnieć o tym ele­men­cie de­fi­la­dy. Mimo to ty­si­ące wi­dzów ro­bi­ły zdjęcia i fil­my uwiecz­nia­jące prze­lot, ka­żdy ta­kim sprzętem, jaki przy­nió­sł ze sobą, od ta­nich smart­fo­nów po dro­gie lu­strzan­ki z dłu­gi­mi obiek­ty­wa­mi.

Wi­ta­lij Bu­ja­now, do­bie­ga­jący czter­dziest­ki dy­plo­ma­ta w ran­dze dru­gie­go se­kre­ta­rza am­ba­sa­dy Ro­sji – wbrew na­zwie, osób no­szących ten ty­tuł było na pla­ców­ce aż osiem – nie wy­ró­żniał się w tym tłu­mie ze swo­im ni­ko­nem. Zro­bił kil­ka zdjęć sa­mo­lo­tom, ale częściej obiek­tyw kie­ro­wał na lu­dzi, za­rów­no woj­sko­wych, jak i tych, któ­rzy wy­gląda­li na funk­cjo­na­riu­szy słu­żb lub urzęd­ni­ków pa­ństwo­wych. Dzien­ni­ka­rze też byli god­ni uwa­gi.

Sądząc po twa­rzach ob­ser­wo­wa­nych przez te­le­obiek­tyw, en­tu­zjazm udzie­lił się ta­kże ob­ser­wo­wa­nym, zwłasz­cza tym no­szącym mun­du­ry. Ro­sja­nin nie był tym za­sko­czo­ny. To w ko­ńcu oni naj­le­piej wie­dzie­li, jak bar­dzo pol­skie woj­sko po­trze­bo­wa­ło so­jusz­ni­czej po­mo­cy.

De­fi­la­da ko­ńczy­ła się. Scho­wał apa­rat do tor­by na ra­mie­niu i wsze­dł w gąszcz uli­czek sta­re­go mia­sta. Po dru­giej stro­nie Wi­sły miał się za­czy­nać pik­nik woj­sko­wy. Wie­dział, że będą tam tłu­my zwa­bio­ne gro­chów­ką i wy­sta­wą sprzętu. Po­la­cy uwiel­bia­li ta­kie im­pre­zy, przy­cho­dzi­li na nie ca­ły­mi ro­dzi­na­mi. Ale tam­tym wy­da­rze­niem za­jąć się miał już ktoś inny.

Wspi­na­jąc się po skar­pie wi­śla­nej uli­cą Mo­sto­wą, sły­szał roz­mo­wę grup­ki na­sto­lat­ków, pod­nie­co­nych hu­kiem od­rzu­tow­ców, zwłasz­cza tych ko­ńczących prze­lot, choć pol­skie F-16 ta­kże wy­wa­rły na nich wra­że­nie.

Wi­bra­cja te­le­fo­nu w kie­sze­ni za­sy­gna­li­zo­wa­ła na­de­jście wia­do­mo­ści. Wy­jął urządze­nie i od­czy­tał ko­mu­ni­kat. Trój­ka in­nych ro­syj­skich dy­plo­ma­tów podąża­ła w stro­nę Sta­rów­ki. Wła­śnie do­ko­na­li re­zer­wa­cji. Za­wsze ro­bi­li to w ostat­niej chwi­li, aby nie dać szans kontr­wy­wia­do­wi na ob­sta­wie­nie miej­sca. W War­sza­wie trze­ba było uwa­żać. Od kil­ku lat żar­to­wa­no, że głów­nym spe­cja­łem tu­tej­szych re­stau­ra­cji są pod­słu­chy. Inną spra­wą było to, ile tych pod­słu­chów za­ło­żo­no za pie­ni­ądze ro­syj­skie.

Praw­dą było na­to­miast, że mu­sie­li uwa­żać. Po­la­cy mie­li spe­cjal­ny wy­dział w kontr­wy­wia­dzie do śle­dze­nia Ro­sjan. Am­ba­sa­da i kon­su­la­ty były sta­le mo­ni­to­ro­wa­ne, te­le­fo­ny pod­słu­chi­wa­ne, dy­plo­ma­ci i pra­cow­ni­cy częściej lub rza­dziej pod ob­ser­wa­cją.

Zro­bił run­dę do­oko­ła Sta­rów­ki, uda­jąc, że po­dzi­wia ar­chi­tek­tu­rę. Nie był śle­dzo­ny. Nie tym ra­zem. Oczy­wi­ście mo­gli cały czas mo­ni­to­ro­wać po­ło­że­nie jego te­le­fo­nu, ale to nie to samo co bez­po­śred­nia ob­ser­wa­cja. Nie wia­do­mo wte­dy, co robi śle­dzo­ny i z kim.

Do­ta­rł więc ostat­ni do lo­ka­lu po­ło­żo­ne­go nie­da­le­ko Zam­ku Kró­lew­skie­go – jak przy­sta­ło na lo­ka­li­za­cję, spe­cja­li­zu­jące­go się w tra­dy­cyj­nej pol­skiej kuch­ni. To nie był pew­nie przy­pa­dek. Mu­sia­ło cho­dzić o drob­ny gest wo­bec ob­ser­wa­to­rów. Sto­lik znaj­do­wał się przy oknie, może te­raz wła­śnie ktoś ro­bił im zdjęcia.

Cie­ka­we, ile o nas wie­dzą, po­my­ślał. Sam był ma­jo­rem Słu­żby Wy­wia­du Za­gra­nicz­ne­go. Tra­fił do tej słu­żby tuż po uko­ńcze­niu stu­diów i cały czas uda­wał dy­plo­ma­tę. Był już raz w Pol­sce przez czte­ry lata, w kon­su­la­cie w Po­zna­niu, a w mi­ędzy­cza­sie tra­fił do Wied­nia i Pra­gi. Sam zwer­bo­wał trzech agen­tów i po­mó­gł w po­zy­ska­niu dal­szych trzech.

– Wi­ta­li­ju Iwa­no­wi­czu, jak wra­że­nia po de­fi­la­dzie? – spy­tał naj­star­szy ran­gą w tym to­wa­rzy­stwie, pierw­szy se­kre­tarz Ana­to­lij Droz­dow, za­nim po­ja­wił się kel­ner, by wręczyć kar­ty dań nowo przy­by­łym go­ściom.

– Efek­tow­na – za­uwa­żył. – Ro­bi­ła wra­że­nie, jak na Pol­skę. – Nie mógł się po­wstrzy­mać przed wbi­ciem szpi­li. Je­śli ja­ki­mś cu­dem ich pod­słu­chi­wa­li, to niech wie­dzą, co o nich my­śli.

Kel­ner wró­cił do sto­li­ka. Bu­ja­now nie chciał tra­cić cza­su. Po­pro­sił go o po­le­ce­nie do­bre­go mi­ęsne­go da­nia. Ten za­pro­po­no­wał ko­tlet scha­bo­wy, a dy­plo­ma­ta ski­nął gło­wą z apro­ba­tą. Niech to będzie pol­skie świ­ęto. Za­mó­wił jesz­cze piwo. Oczy­wi­ście pol­skie. Kel­ner ze­brał za­mó­wie­nia i zo­sta­wił ich sa­mych.

– Bar­dzo dy­plo­ma­tycz­ny wy­bór – sko­men­to­wa­ła je­dy­na ko­bie­ta w tym gro­nie, Nad­ie­żda Mo­łcza­no­wa, ofi­cjal­nie trze­cia se­kre­tarz am­ba­sa­dy, a nie­ofi­cjal­nie ka­pi­tan wy­wia­du woj­sko­we­go GRU. Wbrew mi­tom w no­wych cza­sach dwie słu­żby wspó­łpra­co­wa­ły ze sobą ści­ślej, niż mo­gło­by się wy­da­wać. Przy­naj­mniej cza­sa­mi. Oprócz do­ra­źnych ko­rzy­ści ozna­cza­ło to, że ła­twiej mo­żna było pa­trzeć so­bie na ręce.

– Za to Oleg nie może za­po­mnieć o Wa­szyng­to­nie, sko­ro za­mó­wił stek. – Bu­ja­now de­li­kat­nie od­bił pi­łecz­kę. Naj­młod­szy w ich gro­nie ko­le­ga, at­ta­ché z pio­nu kul­tu­ral­ne­go, ta­kże ka­pi­tan GRU Lu­sin zo­stał przy­sła­ny do Pol­ski tuż po spędze­niu pi­ęciu lat w Sta­nach. Rzad­ko otrzy­my­wa­ło się od razu taką pla­ców­kę, a pó­źniej z za­sa­dy wra­ca­ło się do USA, ewen­tu­al­nie je­cha­ło się do Ka­na­dy lub Wiel­kiej Bry­ta­nii. Przy­dział do Pol­ski był albo kar­nym ze­sła­niem, albo kon­ty­nu­acją ja­kie­jś mi­sji. Bu­ja­now wie­dział do­brze, że nie ma sen­su py­tać ja­kiej.

– Wi­dok tylu Ame­ry­ka­nów obu­dził mój ape­tyt – od­po­wie­dział z uśmie­chem Lu­sin. – To chy­ba je­dy­ny re­zul­tat tego ma­cha­nia sza­bel­ką.

– Ka­żdy świ­ętu­je, jak umie. My nie po­trze­bu­je­my ob­cych na na­szym nie­bie w Dniu Zwy­ci­ęstwa. – Droz­dow do­łączył się do dra­żnie­nia Po­la­ków. Na­wet je­śli tu nie było mi­kro­fo­nów, znaj­do­wał w tym przy­jem­no­ść.

Cho­ler­ne Rap­to­ry, po­my­ślał Bu­ja­now. Wbi­ja­nie szpil to jed­no, a kon­se­kwen­cje tego prze­lo­tu to dru­gie. Nie znał się szcze­gó­ło­wo na spra­wach woj­sko­wych, tym bar­dziej na tech­ni­ce. Od tego mie­li wy­wiad woj­sko­wy, zwłasz­cza w oso­bie Mo­łcza­no­wej, któ­rej tech­nicz­ne wy­kszta­łce­nie po­zwa­la­ło na do­ko­ny­wa­nie szcze­gó­ło­wych ana­liz. Ale same kon­se­kwen­cje po­li­tycz­ne, a był w ko­ńcu spe­cja­li­stą od wy­wia­du po­li­tycz­ne­go, wy­da­wa­ły się po­wa­żne. Po­la­cy po­czu­ją się sil­ni, prze­ko­na­ni o pew­no­ści ame­ry­ka­ńskich gwa­ran­cji. To nie był tyl­ko akt po­par­cia dla obec­ne­go rządu. Prze­kaz miał tra­fić do wszyst­kich – opo­zy­cji, spo­łe­cze­ństwa. Je­ste­śmy z wami, po­mo­że­my, pa­trz­cie, jak się sta­ra­my, ro­bi­ąc wam ta­kie nie­spo­dzian­ki. Po­la­cy będą co­raz bar­dziej bu­ńczucz­ni, co­raz mniej po­dat­ni na pre­sję po­li­tycz­ną. Będą się wtrącać w ro­syj­skie in­te­re­sy, psuć do­bre kon­tak­ty z Za­cho­dem. Co wy­my­ślą te­raz? Za dwa lata urządzą pew­nie ob­cho­dy jesz­cze bar­dziej efek­tow­ne. W ko­ńcu to będzie set­na rocz­ni­ca wy­gra­nej bi­twy. Pol­ski rząd, uwa­ża­ny za nie­zwy­kle jak na Eu­ro­pę kon­ser­wa­tyw­ny i nie­bo­jący się od­wo­ły­wać do re­to­ry­ki bu­dzącej nie­za­do­wo­le­nie w Bruk­se­li, zde­cy­do­wa­nie sta­wiał na so­jusz z Ame­ry­ka­na­mi.

Tak za­mie­rzał sfor­mu­ło­wać no­tat­kę, któ­ra wie­czo­rem zo­sta­nie wy­sła­na do Mo­skwy: oce­nę sy­tu­acji, kon­se­kwen­cji i pla­ny dal­szych po­czy­nań. Je­dząc, co chwi­la od­zy­wał się w nie­zo­bo­wi­ązu­jącej roz­mo­wie, za­cho­wu­jąc po­zo­ry. Cie­ka­we by­ło­by po­znać mi­li­tar­ną stro­nę pro­ble­mu, uznał.

– Jadę od­dać apa­rat do am­ba­sa­dy. Nie chcę się z nim kręcić po mie­ście, bo jak zgu­bię, po­trącą mi to z pen­sji – po­wie­dział, ko­ńcząc po­si­łek. – Ktoś je­dzie ze mną?

Do­brze wie­dział, że spo­śród obec­nych tyl­ko jed­na oso­ba mia­ła ze sobą słu­żbo­wy sprzęt. Do­bry i dro­gi.

– To do­bry po­my­sł – po­wie­dzia­ła Mo­łcza­no­wa. – We­zwę Ube­ra. – Si­ęgnęła po te­le­fon.

– Po­zwo­li­cie, że się przy­łączę, mam spra­wę do za­ła­twie­nia – ode­zwał się Lu­sin, psu­jąc hu­mor ma­jo­ro­wi. Mo­łcza­no­wa była je­dy­ną nie­za­mężną ko­bie­tą w gro­nie ro­syj­skich dy­plo­ma­tów w War­sza­wie.

W dro­dze do am­ba­sa­dy mil­cze­li. Kie­row­ca­mi w War­sza­wie byli często Ukra­ińcy lub inni lu­dzie, któ­rych ro­syj­scy dy­plo­ma­ci po­win­ni trak­to­wać szcze­gól­nie nie­uf­nie. Tym ra­zem pod­róż jed­nak prze­bie­gła spo­koj­nie.

Za­pro­sił ko­le­gów z wy­wia­du woj­sko­we­go do swo­je­go biu­ra. Przez dzie­si­ęć mi­nut re­fe­ro­wał im swój po­my­sł. Spodo­bał im się. Sze­fom pla­ców­ki ta­kże.

Na­stęp­ne­go dnia rano wy­sła­no do Mo­skwy szy­fro­gram. Pó­źniej je­den z hi­sto­ry­ków po­sta­wił go na rów­ni z dłu­gim te­le­gra­mem Ken­na­na, te­le­gra­mem Zim­mer­ma­na albo de­pe­szą em­ską. Od ta­kich wia­do­mo­ści za­czy­na­ły się woj­ny.

18 sierpnia 2018 roku, granica polsko-rosyjska

Zie­lo­ny mer­ce­des sprin­ter na te­re­no­wym pod­wo­ziu za­trzy­mał się na skra­ju lasu, trzy ki­lo­me­try od gra­ni­cy. Dwaj pod­ofi­ce­ro­wie Stra­ży Gra­nicz­nej prze­szli do tyl­nej części wozu. Uru­cho­mi­li znaj­du­jące się tam urządze­nia i pod­nie­śli maszt z ze­spo­łem ka­mer.

Było wci­ąż wid­no, więc pra­co­wa­ła tyl­ko jed­na z nich, dzia­ła­jąca w za­kre­sie świa­tła wi­dzial­ne­go. Oprócz niej po­gra­nicz­ni­cy mie­li do dys­po­zy­cji ka­me­rę na pod­czer­wień i dal­mierz la­se­ro­wy. Tak wy­po­sa­żo­ne wozy, zwa­ne w żar­go­nie słu­żby prze­wo­źny­mi jed­nost­ka­mi nad­zo­ru, prze­rzu­ca­no z miej­sca na miej­sce, ob­sta­wia­jąc te od­cin­ki gra­ni­cy, któ­re da­ne­go dnia – a ra­czej nocy – ktoś mógł pró­bo­wać prze­kro­czyć.

Oprócz po­jaz­dów gra­ni­cę ob­ser­wo­wa­ły ka­me­ry umiesz­czo­ne na wie­żach. Te pra­co­wa­ły całą dobę, prze­sy­ła­jąc ob­raz do sta­no­wisk do­wo­dze­nia. Owe wy­so­kie na pi­ęćdzie­si­ąt me­trów kon­struk­cje da­wa­ły spo­re pole wi­dze­nia, ale nie mo­gły się prze­miesz­czać i nie dało się ich zbu­do­wać w do­wol­nym miej­scu. Dla­te­go po­jaz­dy i pa­tro­le – zmo­to­ry­zo­wa­ne i pie­sze – wci­ąż były nie­zbęd­ne.

– Oskar Je­den, tu Oskar Dzie­wi­ęć, je­ste­śmy go­to­wi – za­mel­do­wał plu­to­no­wy Waw­rzy­niak do­wódz­twu ak­cji.

– Oskar Dzie­wi­ęć, ro­zu­miem – od­po­wie­dzia­ła po­rucz­nik Agniesz­ka Nie­dźwiedz­ka, cze­ka­jąca w sa­mo­cho­dzie te­re­no­wym ki­lo­metr da­lej.

Po chwi­li zgło­si­ło się po­zo­sta­łych sie­dem ze­spo­łów bio­rących udział w dzia­ła­niach. Dwa pa­tro­le pie­sze, je­den na qua­dach i trzy sa­mo­cho­do­we. Cza­sa­mi ta­kie ak­cje wy­ni­ka­ły z in­for­ma­cji o za­mia­rach prze­myt­ni­ków. Tym ra­zem było ina­czej. Ko­men­da od­dzia­łu uzna­ła, że dłu­gi week­end, któ­ry ozna­cza roz­przęże­nie w ca­łym kra­ju, może być wy­ko­rzy­sta­ny przez prze­stęp­ców. Je­śli li­czy­li, że ochro­na gra­ni­cy po pol­skiej stro­nie była mniej czuj­na, cze­ka­ła ich nie­mi­ła nie­spo­dzian­ka.

Plu­to­no­wy ziew­nął. Przed nimi było po­nad dzie­si­ęć go­dzin cze­ka­nia.

– Mło­dy, kawę wzi­ąłeś? – spy­tał part­ne­ra.

– Cały ter­mos i dwa red bul­le – od­po­wie­dział ka­pral Mor­ci­nek. W tej ro­bo­cie kawa była pod­sta­wą wszyst­kie­go.

Wpa­try­wa­li się w ekra­ny, na któ­rych po­wo­li prze­su­wał się ob­raz. Gło­wi­ca pra­co­wa­ła we­dług za­da­ne­go pro­gra­mu, prze­cze­su­jąc ob­ser­wo­wa­ny od­ci­nek od pra­wej do le­wej stro­ny i z po­wro­tem. Cza­sa­mi wi­dać było ja­kieś zwie­rzę. Lu­dzi nie. Pew­nie prze­myt­ni­cy też wzi­ęli so­bie wol­ne.

Plu­to­no­wy włączył ka­me­rę na pod­czer­wień. Zbli­żał się zmierzch. Ob­raz z ko­lo­ro­we­go zmie­nił się na mo­no­chro­ma­tycz­ny, za­wie­ra­jący ró­żne od­cie­nie sza­ro­ści. Gło­wi­ca da­lej ska­no­wa­ła sek­tor.

– Co to jest? – Prze­sze­dł na ręcz­ne ste­ro­wa­nie, za­trzy­mu­jąc ruch urządze­nia. Na ekra­nie wi­dać było coś dziw­ne­go.

Plam­ka wska­zu­jąca cie­pły obiekt prze­miesz­cza­ła się szyb­ko w kie­run­ku li­nii gra­nicz­nej. Po­nad zie­mią. To nie był czło­wiek ani sa­mo­chód.

– Oskar Je­den, tu Oskar Dzie­wi­ęć, mamy coś dziw­ne­go – za­mel­do­wał i prze­łączył je­den z ekra­nów na ka­me­rę świa­tła dzien­ne­go.

W ostat­nich pro­mie­niach za­cho­dzące­go sło­ńca dało się za­uwa­żyć cha­rak­te­ry­stycz­ny kszta­łt. Wąski ka­dłub, sta­tecz­ni­ki i skrzy­dła.

– Oskar Dzie­wi­ęć, co wi­dzisz? – spy­ta­ła po­rucz­nik Nie­dźwiedz­ka.

– Dro­na! Ja­kiś dron leci na na­szą stro­nę! – plu­to­no­wy wy­ja­śnił sy­tu­ację pod­eks­cy­to­wa­nym to­nem. – Leci pro­sto na po­łud­nie – do­dał.

Ja­sna cho­le­ra, po­my­śla­ła ofi­cer. Prze­myt­ni­cy cza­sem uży­wa­li mo­to­lot­ni, kie­dyś zda­rza­ły się sa­mo­lo­ty i śmi­głow­ce, ale dro­ny jesz­cze nie. Je­śli w ogó­le to byli prze­myt­ni­cy.

– Śle­dzić go, zmie­niać po­zy­cję we­dle uzna­nia – wy­da­ła roz­kaz.

Prze­łączy­ła ka­nał w ra­diu i wy­wo­ła­ła ko­men­dę od­dzia­łu.

– Oskar Je­den do Zero Je­den, zgła­szam prze­kro­cze­nie gra­ni­cy przez nie­zi­den­ty­fi­ko­wa­ny obiekt, po­trzeb­ne wspar­cie lot­ni­cze, będę usi­ło­wa­ła usta­lić tor lotu – prze­ka­za­ła wia­do­mo­ść.

– Ro­zu­miem, Oskar, śmi­gło­wiec za­raz wy­star­tu­je – od­po­wie­dział dy­żur­ny z ko­men­dy od­dzia­łu. To nie brzmia­ło do­brze. Śmi­gło­wiec ba­zo­wał na lot­ni­sku w Kętrzy­nie, czter­dzie­ści ki­lo­me­trów od nich.

Włączy­ła sil­nik. Te­re­no­we mit­su­bi­shi pa­je­ro skręci­ło w leś­ną dro­gę, ale po chwi­li wy­je­cha­ło na otwar­tą prze­strzeń.

Je­śli dron le­ciał na po­łud­nie, mie­li szan­sę go zo­ba­czyć. A może tyl­ko usły­szeć. Za­trzy­ma­ła wóz i wy­jęła go­gle nok­to­wi­zyj­ne. We­wnątrz wozu były bez­u­ży­tecz­ne, ale na ze­wnątrz mo­gły po­móc.

Roz­gląda­ła się uwa­żnie i na­słu­chi­wa­ła.

Skie­ro­wa­ła wzrok tam, skąd do­cho­dził od­głos przy­po­mi­na­jący pra­cę sil­ni­ka ko­siar­ki spa­li­no­wej. Cel był na wscho­dzie, na ciem­nym tle. Go­gle po­mo­gły, choć nie­wie­le. Wi­dzia­ła roz­my­tą syl­wet­kę, prze­miesz­cza­jącą się na tle nie­ba.

– Oskar Je­den, tu Oskar Dzie­wi­ęć – za­skrze­cza­ło ra­dio. – Zmie­ni­li­śmy po­zy­cję, śle­dzi­my cel. Leci pro­sto na po­łud­nie. Tyle mo­że­my po­wie­dzieć.

– Po­sta­raj­cie się wy­wo­łać śmi­gło­wiec i prze­ka­zać im po­ło­że­nie – roz­ka­za­ła. – Oskar Dwa, Trzy, Czte­ry – wy­wo­ła­ła pa­tro­le sa­mo­cho­do­we – je­chać na po­łud­nie. Sta­raj­cie się za­uwa­żyć tego dro­na. Je­śli wy­lądu­je albo coś zrzu­ci, za­bez­pie­czyć.

Wró­ci­ła do wozu. Po­win­na mieć kie­row­cę, ale bra­ki ka­dro­we ozna­cza­ły, że musi ra­dzić so­bie sama. Po­lo­wa­nie na dro­na na słuch brzmia­ło ab­sur­dal­nie, ale po­je­cha­ła da­lej. Za kil­ka mi­nut za­trzy­ma się i znów będzie na­słu­chi­wać.

Po­dej­rze­wa­ła, do­kąd może le­cieć. Znów zmie­ni­ła ka­nał łącz­no­ści.

– Oskar Je­den do Zero Je­den, jest mo­żli­we, że dron kie­ru­je się na Kru­klan­ki – prze­ka­za­ła wia­do­mo­ść.

Za­ry­zy­ko­wa­ła. Po­sta­no­wi­ła nie ro­bić dal­szych przy­stan­ków. Je­śli mia­ła ra­cję, śmi­gło­wiec po­wi­nien szyb­ko prze­chwy­cić obiekt. Je­śli nie, po­zo­sta­wa­ło dłu­gie i żmud­ne prze­cze­sy­wa­nie dzie­si­ątek ki­lo­me­trów kwa­dra­to­wych trud­ne­go te­re­nu.

Włączy­ła sy­gna­ły i na pe­łnym ga­zie ru­szy­ła wąski­mi ma­zur­ski­mi dro­ga­mi. W ra­diu sły­sza­ła mel­dun­ki za­ło­gi śmi­głow­ca. Wy­kry­li in­tru­za nad je­zio­rem Go­łdo­pi­wo i śle­dzi­li z bez­piecz­nej od­le­gło­ści.

Bez­za­ło­go­wiec zmie­nił kie­ru­nek lotu, zgod­nie z pro­gra­mem za­pi­sa­nym w pa­mi­ęci. Skręcił w lewo i za­czął na ma­łej wy­so­ko­ści krążyć do­oko­ła woj­sko­we­go obiek­tu.

Dy­żur­na zmia­na ra­da­rzy­stów 182 kom­pa­nii ra­dio­tech­nicz­nej ob­ser­wo­wa­ła obiekt na swo­ich ekra­nach od kil­ku mi­nut, od chwi­li, gdy zna­la­zł się w po­bli­żu gra­ni­cy pa­ństwa i ją prze­kro­czył. Nie było więc za­sko­cze­niem jego po­ja­wie­nie się, ale za­cho­wa­nie.

Krążył do­oko­ła nich jak sęp, a jego lo­to­wi nikt nie prze­ciw­dzia­łał. Trwa­ły jesz­cze go­rącz­ko­we kon­sul­ta­cje z do­wódz­twem. Teo­re­tycz­nie ofi­cer dy­żur­ny mógł wy­dać war­tow­ni­kom roz­kaz ze­strze­le­nia bez­za­ło­gow­ca, gdy­by uzna­no, że lot tego obiek­tu za­gra­ża bez­pie­cze­ństwu żo­łnie­rzy i urządzeń, ale do­tąd w prak­ty­ce nikt nie ćwi­czył po­stępo­wa­nia w ta­kiej sy­tu­acji. Go­rącz­ko­we roz­mo­wy trwa­ły jesz­cze, gdy sa­mo­chód Stra­ży Gra­nicz­nej za­trzy­mał się w po­bli­żu bra­my.

Ste­ru­jący z da­le­ka lo­tem bez­za­ło­gow­ca za­uwa­ży­li bły­ska­jące świa­tła. Na­ka­za­li zmia­nę kur­su, aby przyj­rzeć się do­kład­nie tym, któ­rzy za­re­ago­wa­li na na­ru­sze­nie prze­strze­ni po­wietrz­nej.

Po­rucz­nik Nie­dźwiedz­ka wy­sia­dła z wozu, trzy­ma­jąc w rękach krót­kie­go Be­ry­la.

Nie wa­ha­ła się, wi­dząc i sły­sząc, że in­truz ob­ni­ża lot i kie­ru­je się w jej stro­nę. Unio­sła broń, uchwy­ci­ła dro­na w ce­low­ni­ku i po­ci­ągnęła za spust. Pięć razy, aż do mo­men­tu, gdy urządze­nie prze­chy­li­ło się na skrzy­dło i spa­dło na łąkę.

25 sierpnia 2018 roku, Sankt Petersburg

– Wszyst­ko go­to­we, Sier­gie­ju Bog­da­no­wi­czu – za­mel­do­wał ka­pi­tan jach­tu – mo­że­my wy­pły­wać.

Wła­ści­ciel ski­nął gło­wą i po­pro­wa­dził swo­ich dwóch go­ści do środ­ka. Mo­to­ro­wy jacht „Nad­ia” nie był duży, miał za­le­d­wie dwa­dzie­ścia pięć me­trów dłu­go­ści, nie­wie­le jak na stan­dar­dy na­rzu­co­ne przez no­wo­bo­gac­kich i oli­gar­chów, ale nada­wał się do eska­pad po za­to­ce. I gwa­ran­to­wał dys­kre­cję. A wła­ści­ciel to so­bie ce­nił. Nie lu­bił osten­ta­cyj­ne­go oka­zy­wa­nia za­mo­żno­ści. Lu­bił czuć się da­lej Sier­gie­jem Bog­da­no­wi­czem, a nie gu­ber­na­to­rem Sankt Pe­ters­bur­ga. Nie lu­bił też, kie­dy zwra­ca­no się do nie­go „to­wa­rzy­szu ge­ne­ra­le”, mimo dwu­dzie­stu dwóch lat słu­żby w or­ga­nach bez­pie­cze­ństwa pa­ństwa.

Ge­ne­rał po­rucz­nik, wpraw­dzie for­mal­nie eme­ry­to­wa­ny, Fe­de­ral­nej Słu­żby Bez­pie­cze­ństwa Sier­giej Bog­da­no­wicz Jer­mo­ła­jew nie lu­bił też słu­żby. Jacht mu­siał mieć za­ło­gę, to zna­czy ka­pi­ta­na, me­cha­ni­ka i bos­ma­na, nie­zbęd­nych do że­glu­gi, ale poza tym nie było na po­kła­dzie żad­nej kel­ner­ki, bar­ma­na, ho­stes­sy, rzad­ko zresz­tą go­ści­ły na nim ko­bie­ty. Nie do tego słu­żył.

Sam wy­jął z lo­dów­ki dużą bu­tel­kę sto­licz­nej i ta­lerz wędlin. Im­por­to­wa­nych. Do tego sło­ik ogór­ków. Na ko­niec usta­wił kie­lisz­ki i oso­bi­ście je na­pe­łnił, gdy wy­cho­dzi­li w mo­rze. Za­częli od zwy­kłej roz­mo­wy, o ni­czym. De­pu­to­wa­ny by­wał na jach­cie, dzien­ni­karz po­ja­wił się na nim pierw­szy raz. I był wy­ra­źnie zde­ner­wo­wa­ny. Nad­sze­dł czas, by prze­jść do rze­czy.

– Wy­pij­my za to­wa­rzy­sza Dzie­rży­ńskie­go – ge­ne­rał za­pro­po­no­wał ko­lej­ny to­ast i od razu opró­żnił kie­li­szek jed­nym hau­stem. – Po­wie­dział on, że cze­ki­sta musi mieć chłod­ny umy­sł, go­rące ser­ce i czy­ste ręce. Tyl­ko wte­dy jest sku­tecz­ny.

– Nie mo­żna wam tego od­mó­wić, Sier­gie­ju Bog­da­no­wi­czu – przy­mil­nym to­nem sko­men­to­wał de­pu­to­wa­ny Le­onid Lew­czen­ko. Sam był w mło­do­ści ofi­ce­rem KGB. – Na szczęście spra­wy w kra­ju idą w do­brym kie­run­ku. – Prze­jął bu­tel­kę i na­pe­łnił na­czy­nia. Lu­bił wód­kę, lu­bił ko­bie­ty. Im bar­dziej ten sze­śćdzie­si­ęcio­let­ni mężczy­zna uświa­da­miał so­bie, że jest już bli­żej niż da­lej od kre­su ży­cia, tym bar­dziej chciał z nie­go ko­rzy­stać. Na ró­żne spo­so­by.

– Wy­pij­my za na­sze­go pre­zy­den­ta. – Unió­sł kie­li­szek.

– Oby się mu wio­dło – do­dał trze­ci z obec­nych, naj­młod­szy i je­dy­ny nie­ma­jący w ży­cio­ry­sie słu­żby w or­ga­nach bez­pie­cze­ństwa Dy­mitr Gu­sa­row.

Ge­ne­rał wy­pił ko­lej­ną por­cję al­ko­ho­lu i spoj­rzał na dzien­ni­ka­rza.

– I to jest wła­śnie pro­blem – po­wie­dział pro­wo­ka­cyj­nie. – Za sze­ść lat są na­stęp­ne wy­bo­ry. Nie wia­do­mo, czy w nich wy­star­tu­je. Rządzi już pra­wie dwa­dzie­ścia lat. Ile jesz­cze mo­żna? Wła­dza męczy. Oczy­wi­ście, ży­czy­my mu wszy­scy zdro­wia, ale trze­ba by po­my­śleć o na­stęp­cy.

Dzien­ni­karz po­bla­dł, a cze­ki­sta to za­uwa­żył. Po­sta­no­wił za­ła­twić spra­wę, gdy jesz­cze będą w mia­rę trze­źwi. Mło­dy dzien­ni­karz był in­te­li­gent­ny, ale wy­ma­gał uro­bie­nia.

– W „Wia­do­mo­ściach i Fak­tach” – miał na my­śli duży dzien­nik re­gio­nal­ny – po­sia­da­cie, mło­dzie­ńcze, swo­ją ru­bry­kę. Czy­ta­ją was.

Po­lał mu jesz­cze wód­ki, aby uko­ić jego ner­wy.

– Tekst po­wi­nien być o tym, że na­le­ży za­cho­wać ci­ągło­ść wła­dzy, wła­dzy, któ­ra ma opar­cie w cze­ki­stach. Wie­cie, do ja­kich zwy­ci­ęstw do­pro­wa­dził nas pre­zy­dent. Cze­cze­nia, Gru­zja, Krym. Z Don­ba­sem nie wy­szło, jak na­le­ży, ale będą na­stęp­ne wy­zwa­nia. Ame­ry­ka­nie, pies ich trącał, sie­dzą nie­da­le­ko, w Es­to­nii. I to są wy­zwa­nia dla no­we­go pre­zy­den­ta. Trze­ba świe­żej krwi.

– Nie za wcze­śnie, Sier­gie­ju Bog­da­no­wi­czu? – Dzien­ni­karz po­wie­dział o jed­no sło­wo za dużo.

– Co za wcze­śnie, co za wcze­śnie! – De­pu­to­wa­ny ze­rwał się na rów­ne nogi i po­uczył mło­dzie­ńca tu­bal­nym gło­sem sta­re­go apa­rat­czy­ka. – Żad­nych na­zwisk, bo was wrzu­ci­my do wody, żeby wam mózg ryby wy­ża­rły! Ma­cie na­pi­sać ogól­nie. Ro­zu­mie­cie? O-gól-nie! – Ude­rzył pi­ęścią w stół i usia­dł.

– Uspo­kój­cie się, uspo­kój­cie. – Cze­ki­sta po­sta­wił na sto­le ko­lej­ną bu­tel­kę. – Ro­zu­miesz, mło­dzie­ńcze, to de­li­kat­na gra. Mu­si­my być ostro­żni. Ale jak wy­gra­my, to wie­cie: za­szczy­ty. Pre­stiż. Mo­skwa cze­ka. Po­mo­że­cie? – spy­tał.

– Mu­szę więc na­pi­sać duży ar­ty­kuł – dzien­ni­karz grał na zwło­kę – a nie fe­lie­ton. Po­li­tycz­ną pro­gno­zę. O wy­zwa­niach dla kra­ju. Ogól­ną – za­pew­nił.

– Na kie­dy będzie? – spy­tał cze­ki­sta.

– Ja­kieś dwa ty­go­dnie, może wi­ęcej. – Mło­dy czło­wiek usi­ło­wał zy­skać na cza­sie. Taki ar­ty­kuł trze­ba na­pi­sać bar­dzo, ale to bar­dzo ostro­żnie.

31 sierpnia 2018 roku, Warszawa

Ge­ne­rał bro­ni Mi­chał Li­goc­ki miał za sobą po­nad ćwie­rć wie­ku słu­żby woj­sko­wej, w tym po­nad dwa lata spędzo­ne na mi­sjach za­gra­nicz­nych, a od roku był sze­fem Szta­bu Ge­ne­ral­ne­go. Z tego po­wo­du lek­tu­ra ra­por­tu do­ty­czące­go in­cy­den­tu na Ma­zu­rach po­twier­dza­ła tyl­ko to, co było dla nie­go ja­sne jak sło­ńce od sa­me­go po­cząt­ku. Ze­strze­lo­ny przez funk­cjo­na­riusz­kę Stra­ży Gra­nicz­nej obiekt, choć nie­da­jący się za­kwa­li­fi­ko­wać do żad­ne­go z se­ryj­nie pro­du­ko­wa­nych w Ro­sji ty­pów, wy­ko­ny­wał nie­wąt­pli­wie za­da­nie woj­sko­we lub szpie­gow­skie. Świad­czył o tym ze­staw dwóch ka­mer wraz z ra­dio­sta­cją do prze­sy­ła­nia da­nych. Ka­dłub i skrzy­dła wy­ko­na­no z two­rzyw sztucz­nych oraz za­opa­trzo­no go w sil­nik do­stęp­ny w le­gal­nym ob­ro­cie na Za­cho­dzie. Stam­tąd spro­wa­dzo­no ta­kże elek­tro­ni­kę. Cała kon­struk­cja była ta­nia i pro­sta. Nie no­sił żad­nych ozna­czeń poza nu­me­rem bocz­nym 015.

Wy­ra­fi­no­wa­na pro­sto­ta świad­czy o prze­pro­wa­dze­niu pew­nej licz­by te­stów i praw­do­po­dob­nie ma­szy­na pro­du­ko­wa­na jest se­ryj­nie, po­nie­waż nie jest opła­cal­ne, aby uda­na kon­struk­cja po­wsta­ła tyl­ko dla jed­nej mi­sji – kon­klu­do­wa­li ana­li­ty­cy z Woj­sko­wej Aka­de­mii Tech­nicz­nej.

Pu­ka­nie do drzwi prze­rwa­ło mu lek­tu­rę. Ad­iu­tant, po­rucz­nik Ro­le­wicz, wsze­dł do ga­bi­ne­tu.

– Już są – za­mel­do­wał.

– Za­raz do nich idę – od­po­wie­dział.

Wpro­wa­dził słu­żbo­wy kom­pu­ter w stan uśpie­nia i wstał zza biur­ka. Wraz z podąża­jącym za nim ad­iu­tan­tem prze­sze­dł z ga­bi­ne­tu do znaj­du­jącej się obok sali kon­fe­ren­cyj­nej. Nie chciał, by to spo­tka­nie od­by­ło się w ga­bi­ne­cie. Nie dla­te­go, że miał coś do ukry­cia, ale obec­ny układ sta­no­wisk w ar­mii two­rzył pro­blem pro­to­ko­lar­ny. Będąc sze­fem Szta­bu Ge­ne­ral­ne­go, zaj­mo­wał jed­no z naj­wy­ższych mo­żli­wych sta­no­wisk w ar­mii. Był ta­kże oso­bą prze­wi­dzia­ną do mia­no­wa­nia na sta­no­wi­sko Na­czel­ne­go Do­wód­cy Woj­ska Pol­skie­go w cza­sie woj­ny.

W cza­sie po­ko­ju ta­kie sta­no­wi­sko nie ist­nia­ło. A rów­no­rzęd­ne sze­fo­wi Szta­bu Ge­ne­ral­ne­go były dwa inne sta­no­wi­ska, do­wód­cy ge­ne­ral­ne­go i do­wód­cy ope­ra­cyj­ne­go. Zaj­mo­wa­li je ta­kże ge­ne­ra­ło­wie bro­ni, a więc rów­ni mu stop­niem, o po­dob­nym sta­żu słu­żby. Rów­ny im, choć ni­ższy ran­gą, był do­wód­ca Wojsk Obro­ny Te­ry­to­rial­nej. Dla­te­go ni­g­dy nie za­pra­szał ich do ga­bi­ne­tu, by nie czu­li się tak, jak­by wzy­wał ich prze­ło­żo­ny.

Zgod­nie z re­gu­la­mi­nem ofi­ce­ro­wie sta­nęli na bacz­no­ść, gdy wsze­dł do po­ko­ju. Przy­wi­tał się z nimi i po­pro­sił, aby usie­dli.

– Czy­ta­li­ście, pa­no­wie, ra­port z ana­li­zy tego dro­na? – spy­tał.

Do­wód­ca ge­ne­ral­ny Ro­dza­jów Sił Zbroj­nych, ge­ne­rał bro­ni pi­lot Bar­tosz Za­krzew­ski ski­nął gło­wą.

– Zro­bi­li nas jak małe dzie­ci – po­wie­dział. – Gdy­by nie po­gra­nicz­ni­cy, to mo­gli­by­śmy cien­ko śpie­wać – przy­znał. – My się chwa­li­my Rap­to­ra­mi, a oni na­gry­wa­ją so­bie film z na­szy­mi ra­da­ra­mi. Do­brze, że nie zro­bi­li trans­mi­sji na żywo na Twit­te­rze.

– Sądzi pan, że cho­dzi­ło im o taki efekt? Nie o roz­po­zna­nie? Wy­wiad? – spy­tał do­wód­ca ope­ra­cyj­ny, ge­ne­rał Zbi­gniew Bed­nar­ski.

– A po co im ta­kie zdjęcia, sko­ro mają sa­te­li­ty? Albo mogą wy­ko­nać je ze swo­jej prze­strze­ni po­wietrz­nej. Wy­star­czy być na du­żej wy­so­ko­ści, po­wiedz­my, dzie­si­ęciu ki­lo­me­trów, z do­brą opty­ką – wy­ja­śnił Za­krzew­ski. – Ro­bią to zresz­tą cały czas. Zdjęcia, na­słuch ra­dio­wy. La­ta­ją w kó­łko nad Ka­li­nin­gra­dem.

– Ma pan ra­cję – po­wie­dział Li­goc­ki. Po raz ko­lej­ny za­sko­czy­ło go to, że tak oczy­wi­ste spra­wy wy­ma­ga­ły wy­ja­śnień. Znał też po­wód. Tak jak Bed­nar­ski, był ofi­ce­rem wojsk lądo­wych i za­wsze my­ślał przede wszyst­kim w dwóch wy­mia­rach.

– Na ra­zie nie po­ka­za­li tego na­gra­nia – upie­rał się Bed­nar­ski.

– Bo my nie po­ka­za­li­śmy wra­ku – od­pa­rł Za­krzew­ski. – Tej dziew­czy­nie ze Stra­ży Gra­nicz­nej na­le­ży się ja­kiś me­dal. Mia­ła jaja, żeby go go­nić i strze­lać. W za­sa­dzie to mo­żna by ją ści­ągnąć do woj­ska – rzu­cił po­my­sł.

– Na ra­zie, pa­no­wie, ciesz­my się, że me­dia jej nie wy­wącha­ły. Za­raz pa­dło­by py­ta­nie, cze­mu żo­łnie­rze nie strze­la­li.

– Strze­la­li­by, ale Cen­trum Ope­ra­cji Po­wietrz­nych ka­za­ło się wstrzy­mać – Za­krzew­ski wy­rwał się do od­po­wie­dzi, przy­po­mi­na­jąc ra­port, któ­ry kil­ka dni wcze­śniej przy­go­to­wa­no w do­wódz­twie ge­ne­ral­nym. Do­ku­ment ten tra­fił do mi­ni­stra i pre­zy­den­ta.

– Szko­da, że nie dano szan­sy, aby ko­mi­sja, jaka zo­sta­ła po­wo­ła­na prze­ze mnie, też przed­sta­wi­ła swój ra­port – po­wie­dział wprost do­wód­ca ope­ra­cyj­ny. – By­łem dziś rano na Klo­no­wej – miał na my­śli mi­ni­ster­stwo obro­ny – i we­dług tego, co prze­ka­zał mi mi­ni­ster Czaj­kow­ski, pre­zy­dent po­prze wnio­sek o od­wo­ła­nie mnie ze sta­no­wi­ska. Jak ro­zu­miem, to kon­se­kwen­cja tego ra­por­tu? – Spoj­rzał w oczy sie­dzącym przy sto­le.

– Pa­nie ge­ne­ra­le, to de­cy­zja, któ­rą pod­jął mi­ni­ster. – Szef Szta­bu Ge­ne­ral­ne­go roz­ło­żył ręce. – Mi­ni­ster sądzi, że prędzej czy pó­źniej spra­wa wyj­dzie na jaw. Woli się za­bez­pie­czyć. Poza tym za rok i tak mija usta­wo­wy ter­min.

– Któ­ry mo­żna wy­dłu­żyć i wszy­scy o tym wie­cie – od­pa­rł Bed­nar­ski. Wpraw­dzie żo­łnierz za­wo­do­wy był zwal­nia­ny ze słu­żby ob­li­ga­to­ryj­nie po osi­ągni­ęciu wie­ku sze­śćdzie­si­ęciu lat, to jed­nak dla naj­wy­ższych sta­no­wisk prze­wi­dzia­no furt­kę.

– Może pan za­wsze po­roz­ma­wiać z mi­ni­strem albo pre­zy­den­tem – po­wie­dział Li­goc­ki, uci­na­jąc dys­ku­sję – ale ge­ne­rał Ga­jew­ski przej­mie od ju­tra pana obo­wi­ąz­ki – miał na my­śli za­stęp­cę do­wód­cy ope­ra­cyj­ne­go – i nie mamy cza­su na prze­py­chan­ki. Ana­kon­da za­czy­na się za trzy mie­si­ące, nie­ca­łe. To musi być prio­ry­tet.

– Przez tego dro­na będzie ci­ężej – za­uwa­żył Za­krzew­ski. – Pew­nie będą chcie­li po­wtó­rzyć ten nu­mer pod­czas ćwi­czeń.

– Ame­ry­ka­nie mają przy­słać zwi­ęk­szo­ne siły – po­wie­dział szef Szta­bu Ge­ne­ral­ne­go. – Zmo­bi­li­zu­ją dwa do­dat­ko­we dy­wi­zjo­ny F-16 z Gwar­dii Na­ro­do­wej, a ko­lej­ne dwa na rok na­stęp­ny do ćwi­czeń. Ofi­cjal­nie zo­sta­nie to ogło­szo­ne ju­tro, ich se­kre­tarz obro­ny będzie na We­ster­plat­te, jak pa­no­wie wie­cie.

– Tyl­ko sa­mo­lo­ty do­ślą? – spy­tał do­wód­ca ge­ne­ral­ny. – Już jed­ną de­cy­zję nam nie­daw­no ogło­szo­no, choć wy­punk­to­wa­łem na dzie­si­ęć stron, cze­mu nie po­win­na za­pa­ść.

– Po­li­ty­cy ni­g­dy nas nie słu­cha­li – na­rze­kał Ga­jew­ski. – Wy­my­śli­li so­bie czwar­tą dy­wi­zję, nową bry­ga­dę, nie wia­do­mo w co uzbro­jo­ną, chy­ba w noże – iro­ni­zo­wał.

– Bry­ga­da wy­star­czy, tak uwa­ża­ją. Przy­ślą tyl­ko ko­man­do­sów, jak było usta­lo­ne wcze­śniej, i okręty – po­wie­dział szef szta­bu. – Za to mamy po­twier­dzo­ną obec­no­ść in­nych so­jusz­ni­ków. Poza tymi prze­wi­dzia­ny­mi wcze­śniej będą Au­stria­cy.

– I pro­po­nu­ją, że zo­sta­wią to, czym przy­le­cą? – spy­tał Za­krzew­ski.

– Wszyst­kie pi­ęt­na­ście ma­szyn. Dwie trze­cie w sta­nie uży­wal­no­ści, resz­ta na części, tak jak było mó­wio­ne, gdy by­li­śmy w Wied­niu – po­twier­dził szef szta­bu.

Roz­mo­wa, do któ­rej na­wi­ązy­wał, mia­ła miej­sce jesz­cze w stycz­niu. Au­striac­kie siły po­wietrz­ne po­sia­da­ły pi­ęt­na­ście my­śliw­ców Eu­ro­fi­gh­ter Ty­pho­on. Ci­ężkich, prze­zna­czo­nych do pro­wa­dze­nia walk po­wietrz­nych. I kosz­tow­nych w utrzy­ma­niu. Au­stria­cy za­mie­rza­li się ich po­zbyć, co było ku­szącą pro­po­zy­cją dla pol­skie­go lot­nic­twa, któ­re de­spe­rac­ko sta­ra­ło się za­stąpić czy­mś co­raz trud­niej­sze w eks­plo­ata­cji ra­dziec­kie MiG-i. Temu po­my­sło­wi przy­kla­snęli po­li­ty­cy nie tyl­ko pol­scy, ale rów­nież z in­nych pa­ństw eu­ro­pej­skich. Pol­ska przej­mu­jąca pi­ęt­na­ście uży­wa­nych ma­szyn sta­wa­ła się na­tu­ral­nym kup­cem na ko­lej­ne, tym ra­zem fa­brycz­nie nowe sa­mo­lo­ty z eu­ro­pej­skich wy­twór­ni. Roz­wa­ża­no ta­kże inne sce­na­riu­sze, ale były jesz­cze na eta­pie ne­go­cja­cji. Ja­po­ńczy­cy za­mie­rza­li po­zbyć się części swo­ich F-15J, oczy­wi­ście za po­śred­nic­twem Ame­ry­ka­nów, w po­szu­ki­wa­niu pie­ni­ędzy na za­kup no­wych sa­mo­lo­tów. We­dług ra­por­tów at­ta­ché woj­sko­we­go z To­kio i opi­nii eks­per­tów sa­mo­lo­ty były w do­brym sta­nie, mo­gły­by po­słu­żyć jesz­cze dzie­si­ęć lat. A F-15 był do­brym my­śliw­cem. Wresz­cie Au­stra­lij­czy­cy rzu­ci­li na stół ofer­tę prze­ka­za­nia swo­ich uży­wa­nych Hor­ne­tów. Ta­kże te pod­da­ne zo­sta­ły w cza­sie słu­żby mo­der­ni­za­cji i mo­gły wy­pe­łnić lukę po MiG-ach.

A poza war­to­ścią bo­jo­wą, nie naj­wy­ższą mo­żli­wą, ale jed­nak dużą, po­li­tycz­ne de­cy­zje były de­cy­du­jące. Prze­ka­za­nie sprzętu pol­skiej ar­mii było zda­niem ge­ne­ra­ła wa­żniej­sze niż so­jusz­ni­cze gwa­ran­cje. Prze­ko­na­li się o tym te­raz. For­mal­nie obcy bez­za­ło­go­wy sa­mo­lot, prze­kra­cza­jąc gra­ni­cę, mógł być po­wo­dem do wy­po­wie­dze­nia woj­ny. Ale to by­łby ab­sur­dal­ny sce­na­riusz. Obiekt miał oczy­wi­ście woj­sko­we prze­zna­cze­nie, ale był bez ozna­czeń. Zo­stał zbu­do­wa­ny z za­chod­nich części. Przy­le­ciał z te­ry­to­rium Ro­sji, ale Ro­sja w ka­żdej chwi­li mo­gła oska­rżyć Pol­skę lub NATO o pro­wo­ka­cję. W Pol­sce ni­ko­go by to nie prze­ko­na­ło, ale na Za­cho­dzie było wie­lu, któ­rzy mo­gli dać wia­rę ta­kiej dez­in­for­ma­cyj­nej baj­ce. A co by się dzia­ło, gdy­by Pol­ska od­wo­ła­ła się do trak­ta­tu atlan­tyc­kie­go? Pa­mi­ętał do­brze, że ar­ty­kuł czwar­ty trak­ta­tu pó­łnoc­no­atlan­tyc­kie­go mó­wił wprost:

Stro­ny będą się wspól­nie kon­sul­to­wa­ły, ile­kroć, zda­niem któ­rej­kol­wiek z nich, za­gro­żo­ne będą in­te­gral­no­ść te­ry­to­rial­na, nie­za­le­żno­ść po­li­tycz­na lub bez­pie­cze­ństwo któ­rej­kol­wiek ze Stron.

Pi­ęk­ne sło­wa.

– Pa­no­wie, po Ana­kon­dzie będzie nas cze­kać zwi­ęk­szo­ny wy­si­łek – po­wie­dział. – No, nas dwóch, ge­ne­ra­ła Ga­jew­skie­go i na­szych lu­dzi – po­pra­wił się. – Nie ma co się łu­dzić. Pot i łzy będzie­my wy­le­wać wia­dra­mi. Byle nie krew.

16 września 2018 roku, Mazury

Po­rucz­nik Olga Gert­ner, sły­sząc ha­łas sil­ni­ków, od­bez­pie­czy­ła broń. Spoj­rza­ła w ce­low­nik El­can za­mo­co­wa­ny na ka­ra­bin­ku Grot. Cel po­ja­wił się do­kład­nie tam, gdzie miał być, choć z lek­kim opó­źnie­niem.

Ko­lum­na dwóch ci­ęża­ró­wek i dwóch sa­mo­cho­dów te­re­no­wych wy­ło­ni­ła się zza za­krętu. Je­cha­ła wąskim le­śnym duk­tem. Kie­row­ca pierw­sze­go wozu, sta­re­go Hon­ke­ra, zwol­nił jesz­cze bar­dziej, wi­dząc, że zbli­ża się do ko­lej­ne­go za­krętu.

Na to cze­ka­li lu­dzie ukry­wa­jący się po­mi­ędzy drze­wa­mi. Od­cze­ka­li jesz­cze chwi­lę, aż cała ko­lum­na zna­la­zła się w stre­fie ra­że­nia. Taki był ter­min ofi­cjal­ny. Z re­gu­ły na­zy­wa­no ją stre­fą śmier­ci.

– Ognia! – padł roz­kaz, je­dy­ny wy­da­ny przez ra­dio od chwi­li, gdy ubez­pie­cze­nia za­mel­do­wa­ły o zbli­ża­jącej się ko­lum­nie.

Pe­tar­dy i gra­na­ty dym­ne wy­bu­chły na dro­dze przed pierw­szym po­jaz­dem, znaj­du­jącym się już na za­kręcie.

Ce­low­ni­czy ka­ra­bi­nu ma­szy­no­we­go UKM-2000 wy­mie­rzył w kie­run­ku te­re­nów­ki i na­ci­snął spust. Huk dłu­giej se­rii roz­nió­sł się po le­sie. Po­stron­ny ob­ser­wa­tor nie roz­po­zna­łby, że broń strze­la śle­pa­ka­mi. Z dru­giej stro­ny inny kaem otwo­rzył ogień w kie­run­ku Hon­ke­ra za­my­ka­jące­go ko­lum­nę.

Dwie gru­py, li­czące po sze­ściu lu­dzi w ma­sku­jących mun­du­rach, wy­bie­gły spo­mi­ędzy so­sen, mie­rząc w kie­run­ku ci­ęża­ró­wek i od­da­jąc krót­kie se­rie z ka­ra­bin­ków. Kie­row­ców i dys­po­nen­tów po­jaz­dów zaj­mu­jących miej­sca w szo­fer­kach wy­ci­ągni­ęto z ka­bin, rzu­co­no na zie­mię i prze­szu­ka­no. Spraw­dzo­no skrzy­nie ci­ęża­ró­wek, a po­tem prze­cze­sa­no oba Hon­ke­ry. Spo­śród poj­ma­nych wy­bra­no jed­ną, naj­wa­żniej­szą oso­bę, ofi­ce­ra w stop­niu ka­pi­ta­na. Dwaj ro­śli żo­łnie­rze chwy­ci­li je­ńca za ra­mio­na i po­ci­ągnęli za sobą. Po­zo­sta­łych po­zo­sta­wio­no, po ode­bra­niu im bro­ni i do­ku­men­tów.

Na­past­ni­cy wy­co­fa­li się do lasu.

Te­raz cze­ka­ło ich naj­trud­niej­sze. Wszyst­kie dru­ży­ny bio­rące udział w za­sadz­ce bie­giem opusz­cza­ły te­ren, na któ­rym za­zna­czy­ły swo­ją obec­no­ść. To, że za­ata­ko­wa­na ko­lum­na, choć mała, mo­gła we­zwać po­moc, na­le­ża­ło uznać za pew­ne.

Nie wia­do­mo było tyl­ko, jak za­re­agu­je prze­ciw­nik. Mógł po pro­stu przy­słać żo­łnie­rzy, wy­słać dro­ny lub śmi­głow­ce, mógł wresz­cie nie ogra­ni­czać się i ostrze­lać las z dział lub ra­kiet. Dla­te­go też ka­żda se­kun­da była cen­na.

– Wy­star­czy! – Ko­lej­ny roz­kaz za­ko­ńczył uciecz­kę przed po­ści­giem.

Żo­łnie­rze za­trzy­ma­li się. Je­niec zo­stał uwol­nio­ny, zwró­co­no mu broń i do­ku­men­ty. Do­wo­dząca pod­od­dzia­łem ko­bie­ta sta­nęła przed nim, przyj­mu­jąc po­sta­wę za­sad­ni­czą.

– Pa­nie ka­pi­ta­nie, mel­du­ję wy­ko­na­nie za­da­nia, bez strat – po­wie­dzia­ła po­rucz­nik Gert­ner.

– Dzi­ęku­ję – od­po­wie­dział ka­pi­tan. – Zro­bi­my tu omó­wie­nie, pro­szę ze­brać lu­dzi.

Otrze­pał brud z ubra­nia, gdy po­rucz­nik usta­wi­ła pod­wład­nych w szy­ku po­mi­ędzy pnia­mi drzew.

– Do­bra ro­bo­ta – po­wie­dział, zwra­ca­jąc się do ca­łe­go plu­to­nu, ostat­nie­go, któ­ry wy­ko­ny­wał szkol­ne za­da­nie tego dnia. – Miej­sce na za­sadz­kę wy­bra­ne pra­wi­dło­wo, dzia­ła­nie pod­czas ćwi­cze­nia ta­kże oce­niam po­zy­tyw­nie, od­wrót wy­ko­na­ny dy­na­micz­nie, to wa­żny ele­ment i do­brze, że zo­stał tak prze­pro­wa­dzo­ny. Pa­mi­ętaj­cie, li­czy się szyb­ko­ść, agre­sja i za­sko­cze­nie, a tego, jak wi­dzę, nie za­bra­kło. Pani po­rucz­nik, pro­szę prze­jść z żo­łnie­rza­mi na miej­sce zbiór­ki – za­ko­ńczył.

Pół go­dzi­ny pó­źniej ka­pi­tan Ro­bert Au­gu­styn znów sta­nął przez swo­imi żo­łnie­rza­mi, tym ra­zem przed całą kom­pa­nią, by pod­su­mo­wać ko­ńczące się szko­le­nie. Po­rucz­nik Gert­ner przed za­jęciem miej­sca obok swo­ich żo­łnie­rzy rzu­ci­ła okiem na szyk. Ugru­po­wa­nie nie było zbyt rów­ne, przy­po­mi­na­ło ra­czej ty­ra­lie­rę, co u mi­ło­śni­ków musz­try wzbu­dzi­ło­by obu­rze­nie. Ale las na daw­nych zie­miach pru­skich to nie był plac w War­sza­wie, a pierw­sza kom­pa­nia 41 Ba­ta­lio­nu Lek­kiej Pie­cho­ty Wojsk Obro­ny Te­ry­to­rial­nej z Gi­życ­ka nie była pod­od­dzia­łem re­pre­zen­ta­cyj­nym. Poza tym wi­ęk­szo­ść mia­ła za sobą pół roku słu­żby, i to pe­łnio­nej w week­en­dy. Tyl­ko ofi­ce­ro­wie i część pod­ofi­ce­rów byli za­wo­do­wy­mi żo­łnie­rza­mi, z ró­żną prze­szło­ścią i po­de­jściem do słu­żby. Jesz­cze wi­ęk­sze zró­żni­co­wa­nie cha­rak­te­ry­zo­wa­ło żo­łnie­rzy nie­za­wo­do­wych. Byli wśród nich pod­ta­tu­sia­li pa­no­wie, tęsk­ni­ący za la­ta­mi mło­do­ści, a te­raz wy­czer­pa­ni ca­ło­dzien­ny­mi ćwi­cze­nia­mi, oraz mło­dzi lu­dzie, le­d­wo po ma­tu­rze. Byli urzęd­ni­cy i na­uczy­cie­le szu­ka­jący od­skocz­ni od co­dzien­no­ści i pra­cow­ni­cy fi­zycz­ni, któ­rzy li­czy­li na do­dat­ko­wy za­ro­bek. Wi­ęk­szo­ść po­cho­dzi­ła z Gi­życ­ka i oko­lic.

Nie wszyst­kie eta­ty zo­sta­ły ob­sa­dzo­ne, a część lu­dzi zre­zy­gno­wa­ła po kil­ku ty­go­dniach lub mie­si­ącach szko­le­nia. Dwu­na­sto­oso­bo­we dru­ży­ny li­czy­ły po góra dzie­si­ęciu żo­łnie­rzy, a z re­gu­ły mniej. Z pla­no­wa­nych kil­ku kom­pa­nij­nych sek­cji wspar­cia ist­nia­ła tyl­ko jed­na, snaj­per­ska, ale bez sprzętu spe­cja­li­stycz­ne­go. Trud­no, tak bywa. Za­da­nie trze­ba było zre­ali­zo­wać bez względu na nie­sprzy­ja­jące oko­licz­no­ści. Ka­żdy z trzech plu­to­nów wy­ko­nał je po­praw­nie, na tyle, na ile mo­żna było się spo­dzie­wać na tym eta­pie szko­le­nia.

Cze­ka­ło ich wi­ęcej pra­cy. Je­sien­nie ćwi­cze­nia Ana­kon­da zbli­ża­ły się wiel­ki­mi kro­ka­mi. Ka­pi­tan nie chciał tra­cić cza­su i na­ka­zał do­wód­com plu­to­nów i kil­ku wy­bra­nym pod­ofi­ce­rom, aby wsie­dli do jego sa­mo­cho­du.

Nowy volks­wa­gen T6 był zbyt nowy, aby uży­wać go pod­czas dy­na­micz­nych ćwi­czeń, ale jako wóz do co­dzien­nej pra­cy nada­wał się do­brze, le­piej niż prze­cho­dzo­ne Hon­ke­ry. Spraw­dzał się ta­kże jako miej­sce spon­ta­nicz­nych na­rad.

– Pro­szę pa­ństwa, mu­si­my się bar­dzo po­sta­rać. – Nie przej­mo­wał się tym, że kie­row­ca wszyst­ko sły­szy. Kie­row­ca do­wód­cy za­wsze był jed­ną z tych osób, któ­re wie­dzia­ły, co mo­żna po­wtó­rzyć in­nym, a cze­go le­piej nie wy­no­sić. Tak było i tym ra­zem. – Pierw­szy i trze­ci plu­ton wy­ko­na­ły za­da­nie do­brze, ale dru­gi dał cia­ła. Po­rucz­nik Za­bor­ski zbyt dłu­go cze­kał z od­wro­tem, o wie­le za dłu­go. Ru­scy by was spa­li­li ogniem ra­kiet w tym le­sie. I jesz­cze ka­zał pan go­nić tych sze­re­go­wych. Bez sen­su.

Pod­po­rucz­nik, nie­daw­ny ab­sol­went szko­ły ofi­cer­skiej, spu­ścił gło­wę. Wbił wzrok w podło­gę. To on roz­ka­zał ze­brać wszyst­kich je­ńców i sze­dł z nimi do lasu. W efek­cie kil­ku po­zo­ran­tów od razu za­częło sta­wiać opór, a dwóch na­wet spró­bo­wa­ło uciecz­ki.

– Chcia­łem do­kład­nie wy­ko­nać za­da­nie – tłu­ma­czył się.

– Zbęd­ny per­fek­cjo­nizm – po­uczył go ka­pi­tan. – Nie ka­żdy je­niec jest tak samo wa­żny. Trze­ba wy­bie­rać tych wła­ści­wych. Wła­ści­we cele, wła­ści­we miej­sca. Nikt nie może być wszędzie, a ude­rzać trze­ba tam, gdzie naj­bar­dziej boli. W Afga­ni­sta­nie tę praw­dę od­czu­li­śmy na wła­snej skó­rze.

– Tro­chę nas ta praw­da kosz­to­wa­ła – od­po­wie­dział cho­rąży Sko­rup­ski do­wo­dzący pierw­szym plu­to­nem w za­stęp­stwie eta­to­we­go do­wód­cy prze­by­wa­jące­go na zwol­nie­niu le­kar­skim po wy­pad­ku pod­czas ćwi­czeń. Przy­naj­mniej jed­nym pod­od­dzia­łem do­wo­dził ktoś z do­świad­cze­niem z wie­lo­let­niej słu­żby.

– Na Ana­kon­dzie na pew­no będzie­my ro­bić coś po­dob­ne­go, więc na na­stęp­nych za­jęciach po­rucz­nik Za­bor­ski we­źmie znów sa­mo­cho­dy i jesz­cze raz prze­ćwi­czy za­sadz­kę. Ja­kieś wa­run­ki stwo­rzy­my. Pierw­szy i trze­ci plu­ton do­sta­ną coś bar­dziej zło­żo­ne­go, cze­go też mo­żna się spo­dzie­wać pó­źniej. Może na­wet na Ana­kon­dzie będzie szan­sa na coś ze spe­cjal­sa­mi, to już wia­do­mo, kto z nimi będzie wspó­łdzia­łać, je­śli tak się sta­nie.

– A doj­dzie do prze­ka­za­nia sprzętu? – za­in­te­re­so­wał się sie­rżant Ga­cek, inny we­te­ran mi­sji za­gra­nicz­nych. Do­wo­dził czte­ro­oso­bo­wą sek­cją do­brych strzel­ców wy­bo­ro­wych, któ­rzy jesz­cze nie otrzy­ma­li wszyst­kich swo­ich na­rzędzi pra­cy. Dwa sta­re SWD to było za mało.

– Po jed­nym Sako z tych nowo ku­pio­nych ma przy­jść po­dob­no na ka­żdą kom­pa­nię. Tak sły­sza­łem w bry­ga­dzie – od­po­wie­dział do­wód­ca.

– W ra­zie cze­go mogę przy­je­chać z pry­wat­nym ka­ra­bi­nem, tyl­ko co na to żan­dar­me­ria? – Za­śmiał się sie­rżant.

– Na­stęp­nym ra­zem wzmoc­ni­cie trze­ci plu­ton. Zro­bi­my eks­pe­ry­ment, zo­ba­czy­my, jak pani po­rucz­nik wy­ko­rzy­sta do­dat­ko­we oczy i uszy. – Nie mu­siał do­da­wać, że do eks­pe­ry­men­tów za­chęca­ło do­wódz­two. Nowy ro­dzaj wojsk po­trze­bo­wał do­świad­czeń, a ku za­sko­cze­niu ka­pi­ta­na cza­sem na wy­ni­ki ta­kich od­dol­nych eks­pe­ry­men­tów zwra­ca­no uwa­gę w do­wódz­twie. Zdzi­wi­ło go też, że do­wo­dząca trze­cim plu­to­nem po­ra­dzi­ła so­bie tak do­brze. W prze­ci­wie­ństwie do Za­bor­skie­go nie ko­ńczy­ła pi­ęcio­let­niej szko­ły, tyl­ko kil­ku­mie­si­ęcz­ny kurs dla ochot­ni­ków. Ab­sol­wen­ci ta­kich szko­leń cza­sem się spraw­dza­li jako do­wód­cy, a cza­sem nie. Nie da­wał też wi­ęk­szych szans tej ni­skiej, szczu­płej blon­dyn­ce. Jego po­cząt­ko­we­go scep­ty­cy­zmu nie osła­bił fakt, że Gert­ner wcze­śniej mia­ła do­brze płat­ną pra­cę w cy­wi­lu, ale po­rzu­ci­ła ją dla słu­żby woj­sko­wej, ani inne in­for­ma­cje z jej tecz­ki akt per­so­nal­nych. Swo­je nowe zo­bo­wi­ąza­nia trak­to­wa­ła po­wa­żnie. Nie uni­ka­ła ani za­jęć w polu, ani za­pra­wy po­ran­nej, choć by­wa­li tacy, któ­rzy mie­li aler­gię na wy­si­łek fi­zycz­ny, a przed ćwi­cze­nia­mi przy­cho­dzi­li ze zwol­nie­niem le­kar­skim. Jak wszędzie, byli lep­si i gor­si.

17 września 2018 roku, Warszawa

Apel po­le­głych od­był się wie­czo­rem, przy po­mni­ku Po­le­głym i Po­mor­do­wa­nym na Wscho­dzie, przed­sta­wia­jącym krzy­że umiesz­czo­ne na plat­for­mie wa­go­nu ko­le­jo­we­go. Na po­trze­by ce­re­mo­nii za­mkni­ęto część Mu­ra­now­skiej i sąsied­nich ulic. Ka­me­ry te­le­wi­zyj­ne po­ka­zy­wa­ły spo­rą gru­pę dy­gni­ta­rzy, w tym ame­ry­ka­ńskie­go am­ba­sa­do­ra i mi­ni­strów z kil­ku pa­ństw NATO. Wi­dać też było pod­od­dzia­ły re­pre­zen­ta­cyj­ne, a ta­kże mło­dzież z klas mun­du­ro­wych i wie­lu zwy­kłych cy­wil­nych wi­dzów.

Cie­ka­we, ilu tych wi­dzów to zwie­zie­ni au­to­ka­ra­mi człon­ko­wie i zwo­len­ni­cy par­tii rządzącej, po­my­ślał Bu­ja­now, śle­dząc w to­wa­rzy­stwie dwóch ko­le­gów i ko­le­żan­ki uro­czy­sto­ść na ekra­nie te­le­wi­zo­ra. Sie­dzie­li w am­ba­sa­dzie, z ro­syj­skie­go przed­sta­wi­ciel­stwa za­pro­szo­no tyl­ko am­ba­sa­do­ra. Dy­plo­ma­ta si­ęgnął po pi­lo­ta i pod­gło­śnił od­bior­nik w chwi­li, gdy zwierzch­nik sił zbroj­nych wsze­dł na mów­ni­cę.

– Dziś od­da­je­my cze­ść po­mor­do­wa­nym pod­czas i na sku­tek zbrod­ni­czej i zdra­dziec­kiej so­wiec­kiej in­wa­zji. Po­le­głym w de­spe­rac­kiej wal­ce o gra­ni­ce, za­mor­do­wa­nym w obo­zach, wy­wie­zio­nym na tu­łacz­kę – mó­wił w swo­im tra­dy­cyj­nie pa­te­tycz­nym sty­lu pre­zy­dent Adam Bo­row­ski – ale też po­le­głym w cza­sie woj­ny z bol­sze­wi­ka­mi, któ­ra przy­nio­sła od­ro­dze­nie nie­pod­le­głej Pol­sce, mor­do­wa­nym pod­czas sta­li­now­skich czy­stek roku ty­si­ąc dzie­wi­ęćset trzy­dzie­ste­go siód­me­go, pa­trio­tom za­bi­ja­nym przez ko­mu­ni­stycz­ne wła­dze i ich mo­skiew­skich mo­co­daw­ców po czter­dzie­stym czwar­tym roku. Pa­mi­ęta­my też o ofia­rach pa­trio­tycz­nych zry­wów roku pi­ęćdzie­si­ąte­go szó­ste­go, sze­śćdzie­si­ąte­go ósme­go, sie­dem­dzie­si­ąte­go i sie­dem­dzie­si­ąte­go szó­ste­go! – Za­czął mó­wić co­raz bar­dziej pod­nie­sio­nym to­nem. – O ofia­rach sta­nu wo­jen­ne­go, gdy na roz­kaz Mo­skwy czo­łgi i pa­łki pró­bo­wa­ły zgnie­ść anty­ko­mu­ni­stycz­ne po­wsta­nie So­li­dar­no­ści. A kie­dy mó­wi­my o po­wsta­niu, pa­mi­ęta­my też o zbrod­ni za­nie­cha­nia, jaką było sta­nie z bro­nią u nogi, tam, na brze­gu Wi­sły – pre­zy­dent wska­zał kie­ru­nek ręką – pod­czas gdy na tych uli­cach prze­le­wa­no mło­dą pol­ską krew. Wie­my, dla­cze­go tak się sta­ło! Sta­lin chciał, aby w de­spe­rac­kiej wal­ce zgi­nął kwiat pol­skiej mło­dzie­ży, pol­skiej in­te­li­gen­cji, du­cho­wych prze­wod­ni­ków na­ro­du. Dla­te­go po­tem naj­za­cie­klej prze­śla­do­wa­no ksi­ęży, nie­któ­rych na­wet mor­do­wa­no jesz­cze w osiem­dzie­si­ątym dzie­wi­ątym roku, wła­śnie dla­te­go, że to byli prze­wod­ni­cy w trud­nych chwi­lach, chwi­lach za­mętu!

Naj­wy­ra­źniej zgod­nie z wcze­śniej usta­lo­nym pla­nem re­ali­za­to­rzy trans­mi­sji po­ka­za­li wi­dzom ujęcie gru­py pur­pu­ra­tów, w tym pry­ma­sa Pol­ski, za­sia­da­jących na try­bu­nie ho­no­ro­wej. Ich twa­rze wy­ra­ża­ły wy­ra­źną apro­ba­tę dla słów gło­wy pa­ństwa.

– Nie wy­trzy­mam – sko­men­to­wał Droz­dow – za­raz się do­wie­my, że od­po­wia­da­my za po­wo­dzie, trzęsie­nia zie­mi i AIDS.

– Cze­kaj, on do­pie­ro się roz­kręca – po­wie­dział ofi­cer GRU Lu­sin. – Mam prze­ciek, że ma po­wie­dzieć coś gru­be­go. Coś o słu­żbach.

– Pew­nie o lu­stra­cji i de­ko­mu­ni­za­cji – zga­dy­wał Bu­ja­now.

Tym­cza­sem pre­zy­dent mó­wił co­raz gło­śniej.

– Tak jak kie­dyś Mo­skwa na­sy­ła­ła tu szpie­gów, a na­wet za­bój­ców, tak jak szu­ka­ła zdraj­ców, tak te­raz pró­bu­je wy­kra­dać na­sze ta­jem­ni­ce, pod­wa­żać na­sze so­ju­sze i spój­no­ść wła­dzy. Wie­my, że jej lu­dzie ro­bią to cały czas. Że nie­ustan­nie szpie­gu­ją i pod­gląda­ją, co się dzie­je na gra­ni­cy. Do­sta­je­my ra­por­ty, ta­kże od na­szych so­jusz­ni­ków. Mamy w tę rocz­ni­cę wia­do­mo­ść dla Ro­sji: wie­my, co knu­je­cie. Wie­my, co ro­bi­cie. Ale nie po­zwo­li­my na po­wtór­kę z prze­szło­ści. Pol­ska jest sil­na i będzie sil­niej­sza. Dla­te­go te­raz wła­śnie nasi urzęd­ni­cy z mi­ni­ster­stwa spraw za­gra­nicz­nych prze­ka­zu­ją ro­syj­skiej am­ba­sa­dzie na­zwi­ska pi­ęciu lu­dzi, ofi­ce­rów wy­wia­du woj­sko­we­go, któ­rych z Pol­ski wy­pra­sza­my. Nie chce­my ich tu­taj. I dla­te­go pol­ska ar­mia będzie co­raz sil­niej­sza, po­dob­nie jak pol­skie słu­żby.

– Co oni so­bie wy­obra­ża­ją! – sko­men­to­wał sło­wa pre­zy­den­ta Lu­sin. – Na woj­nę z nami się szy­ku­ją, czy jak?

Za­dzwo­nił sto­jący na biur­ku sta­cjo­nar­ny te­le­fon. Ode­bra­ła go Mo­łcza­no­wa. Chwi­lę słu­cha­ła, co­raz bled­sza na twa­rzy. Odło­ży­ła słu­chaw­kę.

– To ofi­cer dy­żur­ny. Po­la­cy przy­sła­li notę. On wła­śnie mó­wił o nas – po­wie­dzia­ła, wska­zu­jąc na ekran.

Pre­zy­dent scho­dzący z mów­ni­cy wy­da­wał się roz­pro­mie­nio­ny.

18 września 2018 roku, Nowo-Ogariowo, rezydencja prezydenta Federacji Rosyjskiej

Ci­ężkie dębo­we biur­ko mu­sia­ło utrzy­mać ci­ężar kil­ku opas­łych se­gre­ga­to­rów. Lżej­sze, ale zaj­mu­jące wi­ęcej miej­sca, były wy­dru­ki wia­do­mo­ści agen­cyj­nych, ar­ty­ku­łów pra­so­wych i in­nych do­ku­men­tów, w tym spra­woz­dań z mi­ni­ster­stwa spraw za­gra­nicz­nych.

Pre­zy­dent nie lu­bił do­ku­men­tów elek­tro­nicz­nych, rzad­ko uży­wał kom­pu­te­ra. Nie miał na­wet smart­fo­nu. Trud­no było spra­wić, by za­ufał tech­ni­ce, sko­ro co­dzien­nie wy­wiad do­star­czał mu ja­kieś do­ku­men­ty, któ­re wy­kra­dzio­no z za­chod­nich ser­we­rów. A pre­zy­den­ta mo­car­stwa w ko­ńcu ob­słu­gi­wał licz­ny sztab lu­dzi. Nie­któ­rzy zaj­mo­wa­li się w tyl­ko dru­ko­wa­niem i bin­do­wa­niem do­ku­men­tów, za rów­no­war­to­ść pi­ęciu ty­si­ęcy euro mie­si­ęcz­nie. Oczy­wi­ście nie byli to lu­dzie przyj­mo­wa­ni na pod­sta­wie kon­kur­su świa­dectw. Do tej pra­cy prze­pust­ką było po­sia­da­nie ojca, wuj­ka lub ku­zy­na gdzieś wy­so­ko w apa­ra­cie FSB lub w ar­mii. To uwa­ża­no za gwa­ran­cję lo­jal­no­ści.

I byli lo­jal­ni. Po­słusz­nie do­star­cza­li ta­kie ma­te­ria­ły, ja­kie po­win­ny tra­fić na biur­ko gło­wy pa­ństwa. Oczy­wi­ście zda­niem tych, któ­rzy je przy­go­to­wy­wa­li. Ro­dzin­na lo­jal­no­ść dzia­ła­ła w obie stro­ny. Dla­te­go też na przy­kład pre­zy­dent do­sta­wał przez cały czas wie­le wy­dru­ków z prze­chwy­co­nych ma­ili – ale nie in­for­mo­wa­no go wprost, że na kom­pu­te­ry tych osób, któ­re są dla wy­wia­du naj­bar­dziej in­te­re­su­jące, co­raz trud­niej się wła­mać.

Ta­kie rze­czy dzia­ły się w Ro­sji od za­wsze. I dla­te­go kie­dyś pierw­sze­go se­kre­ta­rza in­for­mo­wa­ły nie­za­le­żnie od sie­bie KGB i GRU, a te­raz na biur­ko tra­fia­ły trzy se­gre­ga­to­ry z in­for­ma­cja­mi wy­wia­du. Je­den do­star­cza­ła Fe­de­ral­na Słu­żba Bez­pie­cze­ństwa, dru­gi Słu­żba Wy­wia­du Za­gra­nicz­ne­go, a trze­ci wy­wiad woj­sko­wy. Na­zwy były my­lące. Oczy­wi­ście wy­wiad woj­sko­wy po­świ­ęcał naj­wi­ęcej uwa­gi spra­wom ob­cych ar­mii, ale jed­nym z jego za­dań był też wy­wiad po­li­tycz­ny i go­spo­dar­czy. Wy­wia­dem po­li­tycz­nym zaj­mo­wa­ła się z urzędu SWR, ale ocze­ki­wa­no od niej ta­kże in­for­ma­cji o si­łach zbroj­nych, je­śli była w sta­nie je zdo­być. Wresz­cie kontr­wy­wiad, ja­kim była FSB, miał pra­wo pra­co­wać za gra­ni­cą, zwal­cza­jąc ter­ro­ryzm i za­gro­że­nia dla po­rząd­ku kon­sty­tu­cyj­ne­go. A to ostat­nie było bar­dzo sze­ro­kim po­jęciem.

Tym ra­zem wszyst­kie trzy słu­żby przy­nio­sły te same wia­do­mo­ści.

Cho­ler­ni Po­la­cy.

De­pe­sze z War­sza­wy i prze­gląd pra­sy po­twier­dzi­ły do­nie­sie­nia wy­wia­dów. Ob­cho­dy rocz­ni­cy sie­dem­na­ste­go wrześ­nia, zor­ga­ni­zo­wa­ne pod ha­słem „rocz­ni­ca zdra­dziec­kiej na­pa­ści”, były an­ty­ro­syj­skie jak ni­g­dy – choć te uro­czy­sto­ści we­dług Ro­sjan pra­cu­jących w apa­ra­cie wła­dzy za­wsze były an­ty­ro­syj­skie. Am­ba­sa­dor w de­pe­szy z War­sza­wy przy­po­mi­nał, że za rok przy­pa­da rocz­ni­ca, więc będzie tyl­ko ostrzej. Ostrzej­sze slo­ga­ny, ostrzej­sze prze­mó­wie­nia. Będzie też rocz­ni­ca wy­bu­chu dru­giej woj­ny świa­to­wej, zwra­cał uwa­gę dy­plo­ma­ta. Po­la­cy za­pro­szą wszyst­kich wiel­kich przy­wód­ców. Bry­tyj­czy­ków, Ame­ry­ka­nów, Fran­cu­zów. Niem­ców też. Ale nie Ro­sjan.

Am­ba­sa­dor w de­pe­szy, wy­sła­nej spe­cjal­nie nie­za­szy­fro­wa­nym ka­na­łem, tak aby Po­la­cy wie­dzie­li, co o nich sądzi, wprost wy­ra­żał oba­wę, że przy ko­lej­nych ob­cho­dach doj­dzie do ze­rwa­nia sto­sun­ków dy­plo­ma­tycz­nych. Uwa­żał za skan­dal to, że o uzna­niu gru­py dy­plo­ma­tów za per­so­na non gra­ta do­wie­dział się bez ostrze­że­nia, z prze­mó­wie­nia pre­zy­den­ta. Na­tych­miast po uro­czy­sto­ściach ob­sko­czy­li go dzien­ni­ka­rze.

Sny o po­tędze, po­my­ślał Ro­sja­nin. Od­ru­cho­wo po­kle­pał je­den z te­le­fo­nów na biur­ku. Ten czer­wo­ny, łączący bez­po­śred­nio ze sta­no­wi­skiem do­wo­dze­nia Wojsk Ra­kie­to­wych Prze­zna­cze­nia Stra­te­gicz­ne­go. Co ci Po­la­cy so­bie wy­obra­ża­ją, za­sta­no­wił się po­li­tyk. Że mie­li­śmy tak po pro­stu cze­kać? A może po­móc?

Zo­sta­wił spra­wy mi­ędzy­na­ro­do­we. Za­czął czy­tać wy­ci­ąg wia­do­mo­ści z pra­sy za­gra­nicz­nej i kra­jo­wej.

Dwa tek­sty przy­ku­ły jego uwa­gę. Le­nin­gradz­kie – za­wsze wo­lał ra­dziec­ką na­zwę mia­sta – „Wia­do­mo­ści i Fak­ty” opu­bli­ko­wa­ły dłu­gi ar­ty­kuł o wy­zwa­niach, z któ­ry­mi będzie mu­siał mie­rzyć się pre­zy­dent wy­bra­ny w na­stęp­nych wy­bo­rach.

Świat będzie się zmie­niał, zmie­niać się będą lu­dzie. Czy nie na­le­ży otwie­rać co­raz sze­rzej drzwi na ko­ry­ta­rze wła­dzy przed mło­dy­mi, któ­rzy będą mo­gli do­ra­dzać, jak po­stępo­wać w tym no­wym dy­na­micz­nym świe­cie? – pi­sał dzien­ni­karz. W ca­łym ar­ty­ku­le, w ka­żdym aka­pi­cie po­ja­wia­ły się uwa­gi o mło­dych, ro­zu­mie­jących zmie­nia­jący się świat le­piej niż sta­rzy.

Tyl­ko głu­piec nie od­czy­ta­łby alu­zji.

Dru­gi tekst po­cho­dził z nie­miec­kie­go ta­blo­idu. Był tre­ści­wy, tak jak jego ty­tuł.

Eg­zo­tycz­ne wa­ka­cje syna ro­syj­skie­go pre­zy­den­ta.

Czy­tał po­wo­li. Nie było tam nic nad­zwy­czaj­ne­go. Set­ki ty­si­ęcy lu­dzi te kil­ka aka­pi­tów opi­su­jących wa­ka­cje, ja­kie star­szy syn pre­zy­den­ta Ro­sji spędził na Se­sze­lach, uzna­ło pew­nie za ko­lej­ne bzdur­ne plot­ki z ży­cia bo­ga­tych i wpły­wo­wych, ja­kie fa­scy­nu­ją tyl­ko tych, któ­rych wła­sne ży­cie jest sza­re i nud­ne. Nie ob­cho­dzi­ła ich też wzmian­ka, że ten nie­spe­łna trzy­dzie­sto­let­ni mężczy­zna ofi­cjal­nie jest dy­plo­ma­tą w przed­sta­wi­ciel­stwie Ro­sji przy agen­dach ONZ w Szwaj­ca­rii, a nie­ofi­cjal­nie wspó­łu­dzia­łow­cem du­żej fir­my han­dlu­jącej ga­zem i ropą.

Tyl­ko że ci, któ­rzy mie­li zro­zu­mieć ko­mu­ni­kat, wie­dzie­li, że nie cho­dzi­ło tu ani o Szwaj­ca­rię, ani o Se­sze­le. Ktoś, kto dzien­ni­ka­rzom sprze­dał wia­do­mo­ści o Iwa­nie, wie­dział, gdzie prze­by­wa. I z kim.

Przy­po­mniał so­bie le­gen­dy o za­chod­nich so­wie­to­lo­gach, któ­rzy pró­bo­wa­li roz­szy­fro­wać układ sił w Biu­rze Po­li­tycz­nym par­tii ko­mu­ni­stycz­nej, ana­li­zu­jąc to, kto przy kim stał na try­bu­nie ho­no­ro­wej pod­czas świ­ąt pa­ństwo­wych. Nie mi­ja­li się zbyt­nio z praw­dą. Prze­cież nie było wte­dy zwyk­łych wy­bo­rów ani na­wet jaw­nych son­da­ży. Te­raz ktoś rzu­cał mu wy­zwa­nie, ko­dem czy­tel­nym tyl­ko dla wąskie­go gro­na wta­jem­ni­czo­nych.

Si­ęgnął po te­le­fon.

– Zwo­łać na osiem­na­stą spo­tka­nie Rady Bez­pie­cze­ństwa Fe­de­ra­cji – wy­dał roz­kaz. – Tyl­ko sta­li człon­ko­wie. Po­zo­sta­łych nie za­pra­szać ani nie in­for­mo­wać.

*

Naj­wa­żniej­si lu­dzie w Ro­sji, mi­ni­stro­wie obro­ny, spraw za­gra­nicz­nych i we­wnętrz­nych, sze­fo­wie słu­żb wy­wia­dow­czych i kontr­wy­wia­du, prze­wod­ni­czący obu izb par­la­men­tu sta­wi­li się kar­nie na we­zwa­nie, do­cie­ra­jąc li­mu­zy­na­mi i śmi­głow­ca­mi.

Pre­zy­dent nie ba­wił się w dy­plo­ma­tycz­ne, uła­dzo­ne sfor­mu­ło­wa­nia.

Zmie­rzył wzro­kiem wszyst­kich za­sia­da­jących przy sto­le. To on spra­wił, że zaj­mo­wa­li obec­ne sta­no­wi­ska, da­jące im wła­dzę i przy­wi­le­je. Przez chwi­lę za­sta­na­wiał się, kto z nich już te­raz gra na dwa fron­ty, li­cząc na awans. Na jed­no, naj­wy­ższe sta­no­wi­sko. Kto uśmie­cha się przy­ja­źnie, wie­dząc, że na­wet pre­zy­dent mo­car­stwa ato­mo­we­go jest czło­wie­kiem sta­rze­jącym się oraz śmier­tel­nym i mimo lat suk­ce­sów kie­dyś utra­ci czuj­no­ść, a wte­dy na­dej­dzie od­po­wied­nia chwi­la, by za­dać cios w ple­cy.

Mu­siał utrzy­mać się jak naj­dłu­żej u wła­dzy. Ro­sja w dwu­dzie­stym pierw­szym wie­ku to kraj wil­ków. Dla prze­gry­wa­jących nie było li­to­ści.

– Za dwa lata Pol­ska ma być upo­ko­rzo­na i upodlo­na – ogło­sił, szo­ku­jąc zgro­ma­dzo­nych.

– Pod­bi­ta? A NATO? – spy­tał pre­mier.

– Nie pod­bi­ta – po­wie­dział pre­zy­dent. – Ma być upo­ko­rzo­na tak bar­dzo, że za­miast świ­ęto­wać set­ną rocz­ni­cę bi­twy, w któ­rej nas po­ko­na­ła, ma od­dać nam do­bro­wol­nie tran­zyt lądo­wy z Bia­ło­ru­si do Ka­li­nin­gra­du. A NATO? NATO to No Ac­tion, Talks Only i tak ma po­zo­stać. Zro­zu­mie­li­ście?

– Ale dla­cze­go? – ode­zwał się mi­ni­ster spraw za­gra­nicz­nych. – Co ta­kie­go się sta­ło, Wła­di­mi­rze Iwa­no­wi­czu? Nie wy­star­czy, aby­śmy wy­wa­li­li z Ro­sji po­ło­wę ich dy­plo­ma­tów? Za­mknęli ja­kiś kon­su­lat? Za­wsze mo­że­my jesz­cze paru Po­la­ków przy­mknąć za szpie­go­stwo czy coś po­dob­ne­go, nie­praw­daż? – Spoj­rzał w kie­run­ku sie­dzące­go przy in­nej części sto­łu sze­fa Fe­de­ral­nej Słu­żby Bez­pie­cze­ństwa.

– Igo­rze, twoi lu­dzie mi to przy­sła­li. – Pre­zy­dent prze­su­nął na śro­dek sto­łu tecz­kę z de­pe­sza­mi z War­sza­wy. – Ci nie­wdzi­ęcz­ni­cy plu­ją na pa­mi­ęć mi­lio­nów ofiar Wiel­kiej Woj­ny Oj­czy­źnia­nej. Mają w du­pie, że wy­zwo­li­li­śmy ich spod hi­tle­row­skiej oku­pa­cji. Jak będzie­my wy­glądać, da­jąc się ob­ra­żać? Lub po­ni­żać, tak jak po­ni­żo­no na­sze­go am­ba­sa­do­ra? Wpusz­cza­ją Ame­ry­ka­nów, Bry­tyj­czy­ków, na­wet Niem­ców tuż pod na­szą gra­ni­cę. I skąd pew­no­ść, że nie rzu­cą się na Ka­li­nin­grad? A wie­cie, że mamy jesz­cze inne pro­ble­my. Chi­ńczy­cy tyl­ko cze­ka­ją na chwi­lę na­szej sła­bo­ści, żeby ze­rwać so­jusz i za­lać żó­łtą falą Sy­be­rię. A Kau­kaz? Ukra­ina?

– Ra­por­ty i pro­gno­zy eko­no­micz­ne są nie­we­so­łe – wtrącił się pre­mier. – Jak będzie kru­cho z pie­ni­ędz­mi czy z je­dze­niem, lu­dzie wyj­dą na uli­ce. A jesz­cze te sank­cje.

– Za­chód za­wsze będzie ku­po­wać od nas gaz i ropę – po­wie­dział mi­ni­ster obro­ny. – Pod­nie­śmy ceny, wy­wo­łaj­my za­dy­mę na Bli­skim Wscho­dzie. Już tak ro­bi­li­śmy. A poza tym Po­la­cy są na smy­czy ame­ry­ka­ńskiej, więc wszyst­ko wy­tłu­ma­czy im się przez Bia­ły Dom.

Pre­zy­dent wes­tchnął. Mi­ni­ster obro­ny, do­świad­czo­ny żo­łnierz, sła­bo znał niu­an­se po­li­ty­ki mi­ędzy­na­ro­do­wej.

– Żeby to było tak ła­twe – od­pa­rł pre­zy­dent. – Niem­cy i Fran­cu­zi, ow­szem, ku­pu­ją. Jesz­cze. Ale jak prze­sta­ną po­trze­bo­wać ro­syj­skich za­so­bów, to co wte­dy? Już nas trak­tu­ją jak ja­kieś pa­ństwo trze­cie­go świa­ta, z któ­rym się li­czą tak dłu­go, do­pó­ki do­sta­ją to, cze­go chcą. Roz­ma­wiam z nimi i wi­dzę, jak na mnie pa­trzą. A Ame­ry­ka­nie? Ich pre­zy­dent jest, jaki jest. Ale on sam nie rządzi. Ich Kon­gres, urzęd­ni­cy nie lu­bią nas.

– W tym roku są wy­bo­ry – przy­po­mniał mi­ni­ster spraw za­gra­nicz­nych. – De­mo­kra­ci wy­gra­ją i Kon­gres będzie ich. Może też Se­nat. I co wte­dy? Mogą na­wet pró­bo­wać usu­nąć pre­zy­den­ta z urzędu. Poza tym Po­la­cy przy­ssa­li się do Ame­ry­ka­nów i ku­pu­ją od nich broń. Nie tyl­ko od nich, ale głów­nie. Cały czas ich dy­plo­ma­ci mó­wią, że Pol­ska to wa­żny so­jusz­nik, bo dzi­ęki temu ame­ry­ka­ńscy ro­bot­ni­cy mają pra­cę. Eu­ro­pa nie jest z tego po­wo­du zbyt za­do­wo­lo­na, ale Wa­szyng­ton przy­kla­sku­je ta­kie­mu ukła­do­wi. Wy­wiad woj­sko­wy to po­twier­dza. – Spoj­rzał wy­mow­nie na mi­ni­stra obro­ny, a on na ge­ne­ra­ła Ja­si­mo­wa, sze­fa Głów­ne­go Za­rządu Roz­po­zna­nia. Ten był do­brze przy­go­to­wa­ny.

– Jak wia­do­mo, w ame­ry­ka­ńskiej po­li­ty­ce ogrom­ne zna­cze­nie ma sam apa­rat ad­mi­ni­stra­cji, urzęd­ni­cy, któ­rzy nie zaj­mu­ją naj­wy­ższych sta­no­wisk, ale po­zo­sta­ją w Pen­ta­go­nie czy De­par­ta­men­cie Sta­nu przez wie­le lat. Oni na­zy­wa­ją to per­ma­nent go­ver­ment albo deep sta­te. – Za­bły­snął elo­kwen­cją. – To ci lu­dzie two­rzą dłu­go­fa­lo­we pla­ny i za­pew­nia­ją ich re­ali­za­cję w in­te­re­sie ich kom­plek­su woj­sko­wo-prze­my­sło­we­go. Wie­my, że trak­tat o li­kwi­da­cji po­ci­sków śred­nie­go za­si­ęgu, INF, jest prak­tycz­nie już mar­twy. Oni też to wie­dzą. Za dwa–trzy lata za­czną się te­sty no­wej bro­ni, po­ci­sków o za­si­ęgu do pi­ęciu ty­si­ęcy ki­lo­me­trów – do­dał. – Będą mo­gli je od­pa­lać z lądu, ma­jąc znacz­ną część na­sze­go te­ry­to­rium w stre­fie ra­że­nia.

– Mamy prze­cież sys­te­my prze­ciw­ra­kie­to­we – stwier­dził mi­ni­ster spraw za­gra­nicz­nych. – Bro­nią Mo­skwy i nie tyl­ko.

– To za mało – za­opo­no­wał mi­ni­ster obro­ny. – Ame­ry­ka­ńskie wy­rzut­nie, na przy­kład w Pol­sce, to duże za­gro­że­nie ata­kiem z za­sko­cze­nia. Więc dzia­ła­nia pol­skich władz mogą do­pro­wa­dzić do tego, że Ame­ry­ka­nie kie­dyś, po zmia­nie wła­dzy, będą mo­gli nas z za­sko­cze­nia za­ata­ko­wać. Re­agan do tego dążył, wy­sy­ła­jąc do Eu­ro­py po­ci­ski Per­shing 2. – Po­pa­rł pre­zy­den­ta, igno­ru­jąc fakt, że ame­ry­ka­ńskie zbro­je­nia tego cza­su były od­po­wie­dzią na ra­dziec­kie po­ci­ski SS-20. – Mu­si­my więc pod­jąć sta­now­cze kro­ki.

Kil­ko­ro po­zo­sta­łych człon­ków rady po­ki­wa­ło gło­wa­mi.

– Więc upo­ko­rzy­my Po­la­ków. W tę ich rocz­ni­cę – pod­su­mo­wał pre­zy­dent. – Mi­ni­ster obro­ny i sze­fo­wie wy­wia­du przy­go­tu­ją plan. Jesz­cze dziś wy­dam od­po­wied­ni de­kret. Na­zwie­my to po pro­stu ope­ra­cją Ze­msta. Za ty­dzień chcę mieć pierw­szą kon­cep­cję dzia­łań na biur­ku – roz­ka­zał.

19 września 2018 roku, Warszawa

Ko­bie­ta w śred­nim wie­ku, o buj­nych ru­dych wło­sach, prze­rzu­ca­ła po­ran­ne wia­do­mo­ści na ekra­nie ta­ble­tu, po­pi­ja­jąc moc­ną czar­ną kawę. Na­głów­ki por­ta­lo­wych ar­ty­ku­łów były wszędzie ta­kie same, nie­za­le­żnie od tego, czy dana re­dak­cja po­pie­ra­ła rząd czy opo­zy­cję. Cały czas po­wta­rza­ły się zda­nia w ro­dza­ju: Rzecz­nik mi­ni­stra – ko­or­dy­na­to­ra słu­żb spe­cjal­nych nie udzie­la in­for­ma­cji na te­mat dzia­łal­no­ści, jaką mie­li pro­wa­dzić w Pol­sce wy­da­le­ni nie­daw­no dy­plo­ma­ci ro­syj­scy albo: Nie­ofi­cjal­nie uda­ło się nam usta­lić, że w tej gru­pie byli za­rów­no ofi­ce­ro­wie wy­wia­du woj­sko­we­go, jak i po­li­tycz­ne­go, a ich praw­dzi­wą rolę od­krył pol­ski kontr­wy­wiad, wspó­łdzia­ła­jąc z so­jusz­ni­czy­mi słu­żba­mi.

Pew­nie rzecz­nik wy­re­cy­to­wał prze­ćwi­czo­ną for­mu­łkę przed ka­me­ra­mi i mi­kro­fo­na­mi, a po­tem off the re­cord po­wie­dział to samo wszyst­kim dzien­ni­ka­rzom, aby mo­gli na­pi­sać kil­ka zdań wi­ęcej. W tej spra­wie żad­na re­dak­cja nie po­da­ła ni­cze­go od­mien­ne­go, więc albo nie do­szło do prze­cie­ku, albo re­dak­to­rów na­czel­nych po­pro­szo­no o wy­ci­sze­nie te­ma­tu. Ra­czej to pierw­sze, uzna­ła. Do­brze wie­dzia­ła, jak na ety­kę me­diów wpły­wa­ła ple­mien­na woj­na pol­sko-pol­ska to­czo­na od lat ta­kże w pra­sie i te­le­wi­zji, o In­ter­ne­cie nie wspo­mi­na­jąc.

Za­wsze gdy my­śla­ła o tej ple­mien­nej wo­jen­ce, uśmie­cha­ła się. Kłó­ci­ły się ze sobą eli­ty, a opi­nie war­szaw­skich ko­men­ta­to­rów czy po­li­ty­ków od nie­pa­mi­ęt­nych cza­sów zaj­mu­jących miej­sca w Sej­mie trak­to­wa­no jak gło­sy ca­łe­go na­ro­du. Umia­ła od­ró­żnić pia­ro­wy be­łkot od rze­czy­wi­sto­ści, tak samo jak umia­ła czy­tać mi­ędzy wier­sza­mi.

To Ame­ry­ka­nie wy­sta­wi­li Po­la­kom tych Ro­sjan, a ci zro­bi­li z tego po­li­tycz­ny spek­takl. Nie mie­li nic poza ogól­ną wie­dzą, nie roz­pra­co­wa­li kon­tak­tów, nie aresz­to­wa­li lu­dzi, któ­rzy szpie­go­wa­li dla Ro­sji, ani też nie zło­ży­li im ofert nie do od­rzu­ce­nia. Aresz­to­wa­nia­mi by się chwa­lo­no, a gdy­by ko­goś prze­wer­bo­wa­no, nie wy­da­la­no by z ta­kim hu­kiem ofi­ce­ra pro­wa­dzące­go. Tej oso­bie czy oso­bom po­zwo­lo­no by zo­stać, za­ma­sko­wa­no by to wy­da­le­niem ko­goś in­ne­go. Zna­le­zie­nie oso­by ze słu­żb w ro­syj­skiej am­ba­sa­dzie to nie suk­ces. Suk­ce­sem by­ło­by od­na­le­zie­nie oso­by, któ­ra by z nimi nie mia­ła po­wi­ązań.

Ko­lej­ny więc raz po­li­ty­cy za­gra­li słu­żba­mi i tecz­ka­mi. A może ktoś roz­gry­wał po­li­ty­ków? Wie­dzia­ła do­brze, jaki jest stan pol­skich słu­żb, co mogą i cze­go nie mogą po la­tach czy­stek i dy­mi­sji. W ko­ńcu była ofi­ce­rem pol­skie­go wy­wia­du.

Cza­sem te sło­wa brzmia­ły dum­nie, pod­czas ce­re­mo­nii, przy sztan­da­rze. A cza­sem jak żart, w chwi­lach, gdy było ja­sne, jak nie­wie­le zna­czy Pol­ska, jak po­wie­dze­nie boso, ale w ostro­gach po­tra­fi oka­zać się bo­le­śnie praw­dzi­we.

Odło­ży­ła ta­blet, wy­ga­sza­jąc ekran. Wsta­ła i po­de­szła do okna. Iro­nią losu było to, że z miesz­ka­nia mia­ła wi­dok na jaj­ko­wa­tą bry­łę Świ­ąty­ni Opatrz­no­ści Bo­żej. Tyl­ko opatrz­no­ść mo­gła po­móc temu kra­jo­wi, po­my­śla­ła. A kie­dyś było tak pi­ęk­nie.

Ha­sła były pi­ęk­ne. Dzie­wi­ęć lat temu wraz z dwu­dzie­sto­ma trze­ma in­ny­mi, wy­stra­szo­ny­mi i za­cie­ka­wio­ny­mi lu­dźmi prze­je­cha­ła au­to­bu­sem przez bra­mę ośrod­ka w Kiej­ku­tach. Wszyst­kich zwer­bo­wa­no pod ko­niec stu­diów, na bar­dzo ró­żnych kie­run­kach. Część wła­śnie uzy­ska­ła dy­plo­my, po­zo­sta­li zdąży­li już roz­po­cząć pra­cę. Nie­któ­rzy kie­ro­wa­li się po­bud­ka­mi pa­trio­tycz­ny­mi i szcze­rze w nie wie­rzy­li, inni nie mo­gli wy­ma­zać z pa­mi­ęci wi­do­ku wa­lących się wież World Tra­de Cen­ter albo te­le­wi­zyj­nych re­la­cji z woj­ny w Gru­zji. Kil­ko­ro mia­ło ro­dzi­ców „w słu­żbach”. Wresz­cie byli tacy jak ona, szu­ka­jący cze­goś wi­ęcej. Cze­goś nie­zwy­kłe­go.

Wte­dy mia­ła już pierw­sze le­ga­li­za­cyj­ne, czy­li fa­łszy­we na­zwi­sko: Mi­lew­ska. I fa­łszy­wy ży­cio­rys, choć od­bie­ga­jący od praw­dzi­we­go tyl­ko w kil­ku szcze­gó­łach. Nie­zmie­nio­ne po­zo­sta­ło imię, czy­li Ju­lia, oraz kie­ru­nek i rok uko­ńcze­nia stu­diów. Przy re­kru­ta­cji stu­den­tów za­wsze ist­nia­ło ry­zy­ko, że zna­li się wcze­śniej. Poza tym do­pie­ro uczy­li się kła­mać.

To wła­śnie kłam­stwo po­ci­ąga­ło ją naj­bar­dziej. Zmia­na to­żsa­mo­ści, prze­szło­ści, sta­nu cy­wil­ne­go – wszyst­kie­go, może poza płcią. At­mos­fe­ra kon­spi­ra­cji, pod­sy­ca­na le­gen­da­mi opo­wia­da­ny­mi przez wy­kła­dow­ców, bez wy­jąt­ku sta­rych wy­ja­da­czy pra­cu­jących jesz­cze za ko­mu­ny. Sub­tel­ne środ­ki bu­do­wa­nia lo­jal­no­ści wo­bec słu­żby i sie­bie na­wza­jem.

Uczo­no ich cały czas kła­mać. Dano jesz­cze jed­ną fa­łszy­wą to­żsa­mo­ść. Wy­wo­żo­no w ró­żne miej­sca kra­ju, by tam szli­fo­wa­li rze­mio­sło: bu­do­wa­nie tras spraw­dze­nio­wych, ob­ser­wa­cji, kontr­ob­ser­wa­cji i do­sko­na­le­nie sztu­ki wer­bun­ku. Po­nad rok in­ten­syw­ne­go szko­le­nia uko­ńczy­ło dwa­dzie­ścia je­den osób.

Już wte­dy wi­dzia­ła, że coś jest nie tak. Pew­ne­go dnia przy­je­chał do nich eme­ry­to­wa­ny już ofi­cer, je­den z le­gen­dar­nych nie­le­ga­łów, któ­ry pra­co­wał je­de­na­ście lat za że­la­zną kur­ty­ną. Opo­wia­dał o ży­ciu w zu­pe­łnym ode­rwa­niu od ofi­cjal­nych struk­tur, szko­le­niu, któ­re pro­wa­dzo­no in­dy­wi­du­al­nie w kon­spi­ra­cyj­nych lo­ka­lach. I o tym, jak nie­wy­kry­ty ani przez nie­miec­ki, bry­tyj­ski, ani na­wet ame­ry­ka­ński kontr­wy­wiad wy­kra­dał se­kre­ty po­li­tycz­ne i woj­sko­we. Bu­dzi­ło to po­dziw. Ale dru­gie­go dnia do­wie­dzie­li się, że z po­wo­du bra­ku środ­ków nie­le­ga­łów szko­li się tak jak in­nych ofi­ce­rów i że je­śli będą wy­stępo­wać z fa­łszy­wą to­żsa­mo­ścią, to prędzej w Afga­ni­sta­nie czy Ni­ge­rii niż na sa­lo­nach No­we­go Jor­ku lub Bruk­se­li.

Mimo to nie od­rzu­ci­ła pro­po­zy­cji, by pó­jść tą dro­gą. Cały czas ta­kie ofer­ty do­sta­wa­li naj­lep­si, naj­zdol­niej­si, naj­bar­dziej obie­cu­jący. Nie tra­fi­ła do Pa­ki­sta­nu. Za­miast tego wy­sła­no ją na kie­ru­nek wschod­ni, choć dro­gą przez Za­chód, a ści­ślej – przez Ber­lin. Otrzy­ma­ła nową to­żsa­mo­ść, Ju­lii Ko­eb­ner, Po­lki z po­dwój­nym oby­wa­tel­stwem: pol­skim i nie­miec­kim. Jej hu­ma­ni­stycz­ne wy­kszta­łce­nie mia­ło się przy­dać w pra­cy pod przy­kryw­ką dzien­ni­kar­ki zaj­mu­jącej się kul­tu­rą pa­ństw by­łe­go ZSRR. Mia­ła w ten spo­sób zbli­żyć się do elit kra­jów po­ra­dziec­kich. W ko­ńcu eli­ty na ca­łym świe­cie, zwłasz­cza fi­nan­so­we, aby się do­war­to­ścio­wać, by­wa­ją w ope­rze, te­atrze czy na wer­ni­sa­żu sztu­ki. Z re­gu­ły też śmier­tel­nie się na nich nu­dzą, więc uzna­no, że będą to do­bre oka­zje, by na­wi­ązać cie­ka­we kon­tak­ty. I ja­koś to dzia­ła­ło, choć bez spek­ta­ku­lar­nych suk­ce­sów. Z cza­sem zmie­ni­ła cy­wil­ne za­jęcie, sta­jąc się spe­cja­list­ką do spraw pu­blic re­la­tions, zwłasz­cza mar­ke­tin­gu in­ter­ne­to­we­go, co było wów­czas obie­cu­jącym ryn­kiem. Nikt wte­dy nie sły­szał o dez­in­for­ma­cji, trol­lach, Twit­te­ra mie­li nie­licz­ni, a pra­wie ka­żdy sza­ry czło­wiek ły­kał jak pe­li­kan ka­żdą sen­sa­cję z In­ter­ne­tu. Żeby do­dać jej wia­ry­god­no­ści, le­gen­da mó­wi­ła o bo­ga­tej ro­dzi­nie. To był strzał w dzie­si­ąt­kę. Od­wie­dza­ła Ro­sję, Ukra­inę, na­wet Ka­zach­stan i inne pa­ństwa. Z cza­sem wró­ci­ła na sta­łe do Pol­ski, wci­ąż po­zo­sta­jąc nie­le­ga­łem, pra­cu­jącym z po­zy­cji kra­jo­wej, jak to na­zy­wa­no. Nie­ustan­nie gra­ła swo­ją rolę. Ro­sja­nie co ja­kiś czas się kon­tak­to­wa­li.

Ode­szła od okna. Cie­ka­we, czy ją ob­ser­wu­ją. Wie­dzie­li, gdzie miesz­ka, gdzie pra­cu­je, gdzie spędza wol­ne dni. Mil­cze­li od pra­wie dwóch lat. Te­raz pew­nie się ode­zwą.

Spoj­rza­ła na ze­ga­rek. Mu­sia­ła zbie­rać się do pra­cy.

Wy­jęła z szu­fla­dy dru­gi ta­blet. Włączy­ła go, po­cze­ka­ła, aż za­lo­gu­je się do sie­ci, in­nej niż ta, któ­rej uży­wa­ła na co dzień.

Ode­zwa­li się. ■

Rozdział I

13 listopada 2018 roku, Morze Bałtyckie

Sza­re okręty prze­ci­na­ły fale wzbu­rzo­ne­go mo­rza. Ci­ężkie, oło­wia­ne chmu­ry zwia­sto­wa­ły deszcz, a może na­wet deszcz ze śnie­giem.

Ko­man­dor Wein wy­sze­dł na skrzy­dło po­mo­stu okrętu de­san­to­we­go ORP „Po­znań”. Trzy bli­źnia­cze jed­nost­ki szły w po­bli­żu. Ka­żda z nich prze­wo­zi­ła na swo­im po­kła­dzie po sie­dem Ro­so­ma­ków, za­ła­do­wa­nych w nocy w Świ­no­ujściu. To­wa­rzy­szy­ły im dwie fre­ga­ty ra­kie­to­we, sta­no­wi­ące wraz z so­jusz­ni­czy­mi okręta­mi eskor­tę kon­wo­ju.

Ni­ska po­kry­wa chmur nie ozna­cza­ła bez­pie­cze­ństwa. Dzwon­ki alar­mo­we zwia­sto­wa­ły ko­lej­ny epi­zod ćwi­czeń. Ko­man­dor wró­cił na swo­je sta­no­wi­sko. Wie­dział, że już te­raz ra­da­ry na jed­nej z fre­gat zo­sta­ły uru­cho­mio­ne, wy­sy­ła­jąc w prze­strzeń wi­ąz­ki fal ra­dio­wych. Pierw­sze cele wy­kry­to w od­le­gło­ści nie­ca­łych czter­dzie­stu mil.

Wte­dy wy­łączo­no ra­dar. Je­śli na­past­ni­cy wy­kry­li emi­sję pro­mie­nio­wa­nia, zna­li po­zy­cję ze­spo­łu. Okręty zmie­ni­ły kurs i pręd­ko­ść, poza jed­ną z fre­gat, któ­rej przy­pa­dło w udzia­le nie­wdzi­ęcz­ne za­da­nie śle­dze­nia prze­ciw­ni­ka. Ko­lej­na wi­ąz­ka fal po­twier­dzi­ła obec­no­ść dwu­na­stu sa­mo­lo­tów, le­cących sto me­trów po­nad fa­la­mi. I jed­ne­go, du­że­go i po­wol­ne­go, krążące­go w o wie­le wi­ęk­szej od­le­gło­ści.

Urządze­nia elek­tro­nicz­ne na po­kła­dach okrętów za­re­je­stro­wa­ły nowy sy­gnał – ra­dar da­le­kie­go za­si­ęgu na po­kła­dzie ame­ry­ka­ńskie­go P-8 „Po­sej­don”, znaj­du­jące­go się poza za­si­ęgiem obro­ny prze­ciw­lot­ni­czej kon­wo­ju. Z jego po­kła­du pi­lo­tom ma­szyn bo­jo­wych prze­ka­za­no przez ra­dio wia­do­mo­ść o ak­tu­al­nym po­ło­że­niu ce­lów.

Po chwi­li ra­dar na po­kła­dzie dru­giej fre­ga­ty pod­jął pra­cę. Nie było już sen­su się ukry­wać. Wy­rzut­nie na po­kła­dach okrętów, za­ła­do­wa­ne ćwi­czeb­ny­mi po­ci­ska­mi, prze­su­wa­ły się, śle­dząc po­zy­cje ce­lów. To ra­kie­ty SM-1 mia­ły za­pew­nić pierw­szą li­nię obro­ny. Do wal­ki go­to­we były też dwie nie­miec­kie kor­we­ty z po­ci­ska­mi o mniej­szym za­si­ęgu.

Trzy klu­cze sztur­mo­wych Su-22 z hu­kiem sil­ni­ków prze­le­cia­ły ni­sko nad wy­ko­nu­jący­mi ma­new­ry uni­ko­we okręta­mi. Atak był efek­tow­ny, ale też efek­tyw­ny. Wpraw­dzie roz­jem­cy, czy­li ofi­ce­ro­wie spe­cjal­nie od­de­le­go­wa­ni do roli sędziów pod­czas ćwi­czeń, mie­li do­pie­ro wy­dać swój wy­rok, lecz nie ule­ga­ło wąt­pli­wo­ści, że sta­re, po­zba­wio­ne ra­da­rów i kie­ro­wa­nych po­ci­sków prze­ciw­o­kręto­wych Su-22 nie mia­ły­by wi­ęk­szych szans.

Mimo to, zgod­nie z lo­gi­ką ćwi­czeń, gdy na­prze­ciw­ko so­bie sta­wa­ły pod­od­dzia­ły ró­żnych ro­dza­jów wojsk wza­jem­nie ćwi­czące swo­je mo­żli­wo­ści, ko­lej­ne po­zo­ro­wa­ne ata­ki były po­na­wia­ne. Kon­wój w trak­cie swo­jej dro­gi do por­tu w Gdy­ni miał być bra­ny na cel przez du­ńskie i nie­miec­kie lot­nic­two, pol­skie okręty ra­kie­to­we i nad­brze­żne dy­wi­zjo­ny ra­kie­to­we. Ćwi­cze­nie Ana­kon­da-18 trwa­ło już od kil­ku dni. Mimo że pierw­sze skrzyp­ce mia­ły grać w nim siły lądo­we, ćwi­czy­ły wszyst­kie ro­dza­je wojsk. Nie za­wsze po­dział na „Czer­wo­nych”, czy­li siły prze­ciw­ni­ka, i „Nie­bie­skich”, a więc siły ćwi­czące obro­nę Pol­ski, był sta­ły. Eska­dry lot­ni­cze na prze­mian mia­ły wspie­rać ob­ro­ńców i po­zo­ro­wać na­lo­ty prze­ciw­ni­ka. Na luk­sus po­sia­da­nia od­ręb­nych jed­no­stek do tego celu stać było nie­licz­nych.

– Na dwa­na­ście ma­szyn za­li­czy­li­śmy aż osiem ze­strze­leń. – Roz­jem­ca pod­sze­dł do ko­man­do­ra. – Na ich kon­to po­sze­dł „Kra­ków”. – Wska­zał ręką na ko­ły­szący się na fa­lach bli­źnia­czy okręt de­san­to­wy.

– Aż tyle? – zdzi­wił się ko­man­dor. – Ile tra­fi­li nasi?

– Dwa. Oba z fre­gat. Resz­tę zgar­nęli Niem­cy ze sto­trzy­dzie­stek – miał na my­śli dwie kor­we­ty typu 130. Ich po­ci­ski ma­łe­go za­si­ęgu RIM-116 były nie­zwy­kle gro­źną bro­nią, je­śli ktoś zbli­żył się na od­le­gło­ść po­ni­żej pi­ęciu mil mor­skich. Sęk w tym, że Ro­sja­nie mie­li ra­kie­ty o za­si­ęgu sie­dem­dzie­si­ęciu mil. Zresz­tą nie tyl­ko oni.

– Za dwa­na­ście go­dzin to my będzie­my ce­la­mi dla ra­kiet – za­uwa­żył ko­man­dor. – Pew­nie po­dziu­ra­wią nas jak sito.

Znał za­ło­że­nia ko­lej­ne­go eta­pu ćwi­cze­nia. Dwa pol­skie okręty ra­kie­to­we mia­ły za­jąć po­zy­cje w po­bli­żu Helu, nie­da­le­ko brze­gu, pod osło­ną prze­miesz­czo­ne­go na pó­łwy­sep pod­od­dzia­łu ra­kiet prze­ciw­lot­ni­czych. Jed­no­cze­śnie oba dy­wi­zjo­ny Mor­skiej Jed­nost­ki Ra­kie­to­wej cze­ka­ły w roz­pro­sze­niu po­śród ka­szub­skich wzgórz. Na­mia­ry na cele mia­ły po­dać im śmi­głow­ce Mi-14PŁ i pa­tro­lo­we Bry­zy, któ­re za­miast z bazy w Da­rło­wie pod­czas tych ćwi­czeń star­to­wa­ły z po­lo­wych lądo­wisk. Wszyst­ko mia­ło prze­bie­gać tak jak pod­czas woj­ny. Tyl­ko same strze­la­nia ra­kie­to­we były sy­mu­lo­wa­ne. Po­tem wszyst­kie wy­ni­ki mia­ły być uży­te w ko­lej­nych ćwi­cze­niach, tym ra­zem szta­bo­wych, gdzie pla­no­wa­no też uwzględ­nić inne okręty, in­nych ty­pów i z in­nym uzbro­je­niem.

– Szko­da, że za dwa lata nie będzie mnie tu­taj – po­wie­dział roz­jem­ca. – Będzie co oglądać, jak przyj­dą Ade­laj­dy.

– Po­dob­no wy­bra­li już na­zwy – od­pa­rł ko­man­dor. – Przy­naj­mniej tyle.

– Będą ORP „Con­rad” i ORP „To­bruk”. Ktoś uznał, że pod­kre­śli­ły­by więź Pol­ski z Bry­tyj­ską Wspól­no­tą Na­ro­dów. Dy­plo­ma­tycz­ny ukłon, sko­ro sprze­da­li je nam po oka­zyj­nej ce­nie – do­dał.

– Tro­chę jed­nak od­bie­ga­ły od tra­dy­cji. „Con­rad” był krążow­ni­kiem, a mia­na „To­bruk” nie no­sił do­tąd ża­den okręt. Miej­sca­mi bi­tew na­zy­wa­no kie­dyś okręty de­san­to­we.

– A „Grom”, „Pio­run” i „Or­kan” to nisz­czy­cie­le? – od­po­wie­dział roz­jem­ca, ma­jąc na my­śli małe okręty ra­kie­to­we.

Obaj ofi­ce­ro­wie, słu­żąc w ma­ry­nar­ce, trak­to­wa­li tra­dy­cję po­wa­żnie. A tra­dy­cja do­ty­czy­ła ta­kże imion okrętów. Na­zwy zja­wisk at­mos­fe­rycz­nych za­wsze no­si­ły nisz­czy­cie­le – duże, sil­nie uzbro­jo­ne, wie­lo­za­da­nio­we okręty, a nie małe jed­nost­ki ra­kie­to­we. Z tego po­wo­du fre­ga­ty ra­kie­to­we, prze­jęte od au­stra­lij­skiej ma­ry­nar­ki, ta­kże po­win­ny zo­stać na­zwa­ne w ten spo­sób.

– Nie­za­le­żnie od nazw Ro­sja­nie będą mie­li z nimi pro­blem.

*

Te­raz mamy pro­ble­my, po­my­ślał ma­jor pi­lot Sta­cho­wiak, pro­wa­dząc for­ma­cję w kie­run­ku lądu. Zgod­nie z pla­nem ćwi­czeń nie wra­ca­li do Świ­dwi­na, gdzie Su-22 ba­zo­wa­ły na co dzień. Za­miast tego ma­szy­ny cze­ka­ło roz­środ­ko­wa­nie. Po­szcze­gól­ne klu­cze mia­ły wy­lądo­wać na lot­ni­skach w Sie­mi­ro­wi­cach, Gda­ńsku i Gdy­ni, tam uzu­pe­łnić pa­li­wo i przy­go­to­wać się do dal­szych za­dań.

Klucz ma­jo­ra skie­ro­wał się na po­łud­nie, do Sie­mi­ro­wic. Sztur­mow­ce opu­ści­ły szyk i po­je­dyn­czo pod­cho­dzi­ły do lądo­wa­nia. Będąc już na pa­sie, wy­pusz­cza­ły spa­do­chro­ny ha­mu­jące, po­ma­ga­jące wy­tra­cić pręd­ko­ść, i ko­ło­wa­ły na pły­tę po­sto­jo­wą.

Tech­ni­cy ota­cza­li sa­mo­lot, przy­sta­wia­jąc dra­bin­ki i pod­staw­ki pod koła, przy­łącza­jąc prze­wo­dy. Tym­cza­sem pi­lo­ci ze­bra­li się przy ma­szy­nie do­wód­cy.

Ma­jor wie­dział, że cze­ka ich ko­lej­ny lot, i do­my­ślał się, ja­kie to będzie za­da­nie. Czte­ry sa­mo­lo­ty skie­ro­wa­ne do Sie­mi­ro­wic mo­gły prze­no­sić za­sob­ni­ki roz­po­znaw­cze. Wi­dok wóz­ków z tymi wła­śnie za­sob­ni­ka­mi, ja­kie pod­to­czo­no pod dwa ze sto­jących sa­mo­lo­tów, był tyl­ko po­twier­dze­niem jego do­my­słów.

Wszyst­ko wy­ja­śni­ło się pod­czas od­pra­wy. Lot roz­po­znaw­czy miał być wy­ko­na­ny nad Ma­zu­ra­mi, w kie­run­ku Su­wa­łk.

– Póki po­go­da sprzy­ja, a za Wi­słą jesz­cze nie ma za­chmu­rze­nia, na­le­ży wy­ko­nać lot w celu wzro­ko­wo-fo­to­gra­ficz­ne­go roz­po­zna­nia sy­tu­acji na dro­gach od Su­wa­łk do Orzy­sza. – Do­wód­ca wska­zał re­jon na ma­pie. – Praw­do­po­dob­na tra­sa ko­lumn nie­przy­ja­cie­la to Su­wa­łki–Ba­ka­ła­rze­wo–Olec­ko–Ełk–Orzysz – wy­ja­śnił. – Wy­so­ko­ść lotu dwie­ście me­trów, za­czy­na­my od Orzy­sza i do Olec­ka, le­ci­my, trzy­ma­jąc się dro­gi. Po­tem skręca­my na wschód i nad Ba­ka­ła­rze­wem od­ska­ku­je­my na po­łud­nie. Uwa­ga, lądo­wa­nie będzie w Po­wi­dzu, nie wra­ca­my tu­taj. Na ten lot lecę ja i Beta. – Wska­zał na pod­po­rucz­ni­ka Buj­now­skie­go. – Beta z za­sob­ni­kiem roz­po­znaw­czym, ja z za­kłó­ca­jącym. Kali i Orion mają inne za­da­nie. Na­le­ży roz­po­znać lot­ni­ska i lądo­wi­ska Or­ne­ta, Kętrzyn i Su­wa­łki. To samo za­da­nie. Kali robi zdjęcia, Orion za­kłó­ca. Zdjęcia mają być do­brej ja­ko­ści. Wy­so­ko­ść ta­kże dwie­ście. Le­ci­my w szy­ku do Kwi­dzy­nia, po­tem się roz­dzie­la­my. Mamy być z po­wro­tem w po­wie­trzu za trzy­dzie­ści mi­nut. Jak w cza­sie woj­ny – do­dał.

– A kto nas osło­ni? – spy­ta­ła po­rucz­nik Mar­ta Ka­li­ńska, o zna­ku wy­wo­ław­czym Kali.

– Wy­mia­ta­nie my­śliw­skie jest pla­no­wa­ne na du­żej wy­so­ko­ści – wy­ja­śnił. – Nasi i so­jusz­ni­cy nie po­win­ni mieć kło­po­tów.

Dla trój­ki mło­dych pi­lo­tów były to pierw­sze tak duże ćwi­cze­nia. Na szczęście lot miał być spo­koj­ny. Wa­run­ki jesz­cze były do­bre, mie­li tyl­ko prze­le­cieć po tra­sie i ro­bić zdjęcia. Po­tem będą ich cze­kać bar­dziej wy­ma­ga­jące za­da­nia. So­bie zo­sta­wił trud­niej­sze. Mło­dy pi­lot mógł mieć pro­ble­my, roz­po­zna­jąc ruch na dro­gach, i do­brze by­ło­by, aby czu­wał nad nim do­świad­czo­ny do­wód­ca. Ka­li­ńska mia­ła ła­twiej­sze za­da­nie, ale sa­mo­dziel­nie mu­sia­ła je za­pla­no­wać i jesz­cze pil­no­wać mło­de­go.

Ob­ci­ążo­ne wy­po­sa­że­niem i pa­li­wem sa­mo­lo­ty star­to­wa­ły z pasa pa­ra­mi, pod wiatr, w kie­run­ku za­chod­nim. W kręgu po­nad lot­ni­skiem ufor­mo­wa­ły szyk klu­cza i skie­ro­wa­ły się nad Wi­słę. Le­cia­ły ni­sko, nie prze­kra­cza­jąc trzy­stu me­trów. Prze­strzeń po­wietrz­na nad całą pó­łnoc­ną Pol­ską była na czas lo­tów ma­szyn bo­jo­wych za­mkni­ęta.

I nie tyl­ko ona. Po­rucz­nik Ka­li­ńska prze­no­si­ła wzrok z ta­bli­cy przy­rządów na oto­cze­nie. Za­uwa­ży­ła, że ruch na dro­gach jest mniej­szy, a w kie­run­ku Wi­sły zmie­rza­ją ko­lum­ny po­jaz­dów o dziw­nym, pęka­tym kszta­łcie. Pew­nie po­słu­żą do zbu­do­wa­nia prze­pra­wy, uzna­ła.

Nie mo­gła po­roz­ma­wiać o tym z ni­kim przez ra­dio. Od po­cząt­ku lotu obo­wi­ązy­wa­ła ich ci­sza na łączach. Tyl­ko w nad­zwy­czaj­nym przy­pad­ku, ta­kim jak awa­ria, mo­żna było ją prze­rwać.

Za Wi­słą pro­wa­dzący po­chy­lił ma­szy­nę na lewe skrzy­dło, po­tem na pra­we i znów na lewe, da­jąc znak do ro­ze­jścia się.

*

W tym sa­mym cza­sie siły 12 Bry­ga­dy Zme­cha­ni­zo­wa­nej prze­miesz­cza­ły się ró­żny­mi dro­ga­mi na wschód. Dwie kom­pa­nie trans­por­to­wa­no mo­rzem, kil­ka in­nych pod­od­dzia­łów Ro­so­ma­ków je­cha­ło dro­ga­mi, a je­den na lot­ni­sku w Go­le­nio­wie ocze­ki­wał na przy­lot ci­ężkich trans­por­tow­ców. Jed­no­cześ­nie na plat­for­mach ko­le­jo­wych wy­ru­szył z Ża­ga­nia wy­sła­ny z 10 Bry­ga­dy Ka­wa­le­rii Pan­cer­nej wzmoc­nio­ny ba­ta­lion pan­cer­ny. Wcze­śniej do Pol­ski przy­by­li nie­miec­cy sa­pe­rzy. Ich wozy am­fi­bij­ne mia­ły po­słu­żyć do wy­bu­do­wa­nia mie­rzące­go dwie­ście me­trów dłu­go­ści mo­stu pon­to­no­we­go na Wi­śle.

To był ko­lej­ny raz, gdy ćwi­czo­no ten sam ma­newr wojsk, po­le­ga­jący na jak naj­szyb­szym prze­rzu­cie sił z głębi kra­ju na wschód, tam, gdzie w cza­sie woj­ny by­ły­by po­trzeb­ne. La­icy mo­gli­by uznać, że w ta­kim wy­pad­ku wszyst­kie dy­wi­zje po­win­ny sta­cjo­no­wać nad wschod­nią gra­ni­cą. Ale to ozna­cza­ło wie­le kom­pli­ka­cji, przede wszyst­kim od­da­le­nie od du­żych, wy­ko­rzy­sty­wa­nych na co dzień po­li­go­nów. Po­nad­to, choć uwa­ża­no to za mało praw­do­po­dob­ne, gar­ni­zo­ny na wscho­dzie mo­gły zo­stać za­ata­ko­wa­ne z za­sko­cze­nia przez ro­syj­ską ar­ty­le­rię ra­kie­to­wą, a po kil­ku la­tach woj­ny na Ukra­inie wie­dzia­no już, że trze­ba się z nią li­czyć.

*

O ro­syj­skim za­gro­że­niu nie trze­ba było wie­le mó­wić pi­lo­tom z baz lot­ni­czych z Mi­ńska i Mal­bor­ka. Ich my­śliw­ce MiG-29 sta­cjo­no­wa­ły na co dzień bli­sko gra­ni­cy, a do tego re­gu­lar­nie z obu baz wy­sy­ła­no kon­tyn­gen­ty na Li­twę w ra­mach so­jusz­ni­czej ope­ra­cji ochro­ny prze­strze­ni po­wietrz­nej tych pa­ństw. Tam prze­chwy­ce­nia ro­syj­skich sa­mo­lo­tów kręcących się bli­sko gra­nic były co­dzien­no­ścią.

Te­raz ta­kże dwa klu­cze – je­den z Mi­ńska, dru­gi z Mal­bor­ka – bra­ły udział w ćwi­cze­niu. Sy­mu­lu­jąc wa­run­ki wo­jen­ne, prze­ba­zo­wa­no je na za­mkni­ęte na ten czas lot­ni­sko w Byd­gosz­czy. Stam­tąd wy­sy­ła­no je nad Ma­zu­ry, by z po­wie­trza przy­go­to­wać za­kła­da­ną przez sce­na­riusz kontr­ofen­sy­wę.

Ka­pi­tan Ma­riusz Tro­ja­now­ski wy­ko­ny­wał już trze­cią mi­sję pod­czas ćwi­cze­nia. Tym ra­zem była nie­ty­po­wa. Jego czte­ry sa­mo­lo­ty, na co dzień uży­wa­ne do wal­ki z in­ny­mi ma­szy­na­mi, prze­no­si­ły nie­kie­ro­wa­ne po­ci­ski ra­kie­to­we, któ­re mia­ły zo­stać od­pa­lo­ne na po­li­go­nie w Orzy­szu. Dru­gi klucz MiG-ów pe­łnił rolę osło­ny. Ka­żda z ma­szyn mia­ła sze­ść kie­ro­wa­nych R-73. Z zie­mi wy­gląda­ło to gro­źnie, ale pi­lot zda­wał so­bie spra­wę, że tych po­ci­sków o ma­łym za­si­ęgu uda się sku­tecz­nie użyć tyl­ko przy spo­rej do­zie szczęścia. Nie obie­cy­wał so­bie wie­le ta­kże po nie­kie­ro­wa­nym uzbro­je­niu, ja­kim dys­po­no­wa­ły sa­mo­lo­ty. Mimo wszyst­ko, sie­dząc w kok­pi­cie, był w lep­szym po­ło­że­niu niż żo­łnie­rze pie­cho­ty, któ­rych miał osła­niać i wspie­rać.

14 listopada 2018 roku, Mazury

Na zie­mi było fak­tycz­nie nie­cie­ka­wie. Zim­no i po­nu­ro. Te­re­ny na wschód od Wi­sły zna­la­zły się pod chmu­ra­mi, ciem­no­sza­ry­mi od na­gro­ma­dzo­nej w nich wody. Jesz­cze nie pa­da­ło, ale nie trze­ba było me­te­oro­lo­ga, by wie­dzieć, że nie­dłu­go za­cznie. W żo­łnier­zach, któ­rzy wła­śnie opu­ści­li ci­ęża­rów­ki i mie­li roz­po­cząć pie­szy pa­trol, nie wzbu­dza­ło to en­tu­zja­zmu.

– A hard rain’s a-gon­na fall, jak by to opi­sał Bob Dy­lan – po­wie­dzia­ła po­rucz­nik Gert­ner pó­łgło­sem.

Jej żo­łnie­rze, ob­ci­ąże­ni opo­rządze­niem i ple­ca­ka­mi, za­jęli po­zy­cje po obu stro­nach wąskiej lo­kal­nej szo­sy. Kry­li się za ro­snący­mi przy dro­dze drze­wa­mi, klęcząc na jed­no ko­la­no i trzy­ma­jąc w go­to­wo­ści ka­ra­bin­ki Grot i ka­ra­bi­ny ma­szy­no­we – je­dy­ną wy­da­ną im ci­ęższą broń. Po­dzie­lo­no ich na sek­cje li­czące po osiem osób. Skrom­na gru­pa do­wo­dze­nia, skła­da­jąca się oprócz Gert­ner z po­moc­ni­ka do­wód­cy plu­to­nu, ra­tow­ni­ka me­dycz­ne­go i ra­dio­ope­ra­to­ra wraz z przy­dzie­lo­ny­mi w roli ob­ser­wa­to­rów dwo­ma funk­cjo­na­riu­sza­mi Stra­ży Gra­nicz­nej i strzel­ca­mi wy­bo­ro­wy­mi, znaj­do­wa­ła się po­środ­ku ugru­po­wa­nia. Na czo­ło wy­su­nęły się dwie sek­cje, trze­cia sta­no­wi­ła tyl­ną straż i od­wód jed­no­cze­śnie.

– Co ta­kie­go, pani po­rucz­nik? – spy­tał klęczący obok plu­to­no­wy Mły­nar­ski.

– A, nic – zby­ła go – taka pio­sen­ka.

Spoj­rza­ła na mapę. Cały ba­ta­lion otrzy­mał za­da­nie pa­tro­lo­wa­nia ob­sza­ru przy­gra­nicz­ne­go, jaki na uży­tek ćwi­cze­nia wy­zna­cza­ła rze­ka Pa­słęka. Dzia­ła­li da­le­ko od swo­je­go re­jo­nu od­po­wie­dzial­no­ści, ale tak za­kła­dał sce­na­riusz ćwi­czeń. Jej plu­ton miał spraw­dzić ob­szar wzdłuż dro­gi bie­gnącej na pó­łnoc­ny wschód od rze­ki w po­szu­ki­wa­niu ewen­tu­al­nych dy­wer­san­tów. Naj­pierw na­le­ża­ło prze­jść przez mo­stek, po­tem naj­pro­ściej było po pro­stu iść przed sie­bie, wy­pa­tru­jąc po­dej­rza­nych osób.

– Sie­rżan­cie – po­wie­dzia­ła do do­wód­cy sek­cji strzel­ców – dwie pary ubez­pie­cze­nia przy tym most­ku, sami wy­bierz­cie so­bie po­zy­cje. Pa­nie plu­to­no­wy, prze­ka­że pan do­wód­cy pierw­szej sek­cji, że na sy­gnał prze­cho­dzą przez most i zaj­mu­ją przy­czó­łek. Na­stęp­nie prze­cho­dzi dru­ga sek­cja wraz z do­wódz­twem, a po niej trze­cia. Jed­no­cze­śnie pary snaj­per­skie w mia­rę mo­żli­wo­ści prze­miesz­cza­ją się rów­no­le­gle, w kie­run­ku ko­lej­nych sta­no­wisk. Pó­źniej idzie­my wzdłuż tej szo­sy i skręca­my w lewo, z tym, że chcę, aby dru­ga sek­cja szła nie dro­gą, ale wzdłuż rze­ki. Trze­cia sek­cja idzie górą, spraw­dzi te kępy drzew i osła­nia nas.

– Nie za bar­dzo to skom­pli­ko­wa­ne? – spy­tał plu­to­no­wy. – To nie de­sant w Nor­man­dii.

– Póki ja do­wo­dzę, chcę, żeby wszyst­ko było zro­bio­ne do­brze – po­wie­dzia­ła z na­ci­skiem po­rucz­nik.

– Roz­kaz. – Plu­to­no­wy udał się do do­wód­ców dru­żyn.

Cie­ka­we, czy przez po­go­dę ktoś zre­zy­gnu­je, po­my­śla­ła Gert­ner. Trzy oso­by przy­sła­ły zwol­nie­nia le­kar­skie. Zda­rza się. Wie­dzia­ła już, że zła po­go­da i nu­żące ćwi­cze­nia od­sie­wa­ją sku­tecz­niej niż wy­ra­fi­no­wa­ne me­to­dy. Zo­sta­wa­li ci, któ­rzy na­praw­dę chcie­li.