Pismo. Wydanie specjalne: Wokół Jedzenia ebook

FE­LIE­TON

Na­je­dzeni

tekstKA­TA­RZYNA KA­ZI­MIE­ROW­SKA

Aga Ko­zak w swoim eseju Głodni, który prze­czy­ta­cie w tym wy­da­niu spe­cjal­nym, pyta, czy prawdą by­łoby stwier­dze­nie: „Po­każ mi, co masz na ta­le­rzu, a po­wiem ci, kim je­steś? Tro­chę tak, choć do­da­ła­bym do tego jesz­cze jedno: «Po­każ mi, jak jesz»”. Otóż ja jem szybko. We wspól­nym je­dze­niu naj­bar­dziej ce­nię to­wa­rzy­stwo, a nie to, co na ta­le­rzu. Ni­gdy nie za­sta­na­wia­łam się, czy roz­po­znaję smak umami albo czy tek­stura da­nego da­nia jest od­po­wied­nio wy­czu­walna. Zdaję so­bie sprawę, że brzmi to, jak­bym nie umiała do­brze wy­ko­rzy­stać wła­snego przy­wi­leju: miesz­kanki War­szawy, która ma na chleb, a na­wet na wię­cej – może so­bie od czasu do czasu po­zwo­lić na rze­mieśl­ni­cze wy­pieki i inne cuda z ku­li­nar­nej oferty sto­licy. Przez lata uwa­ża­łam, że sta­nie przy ga­rach to strata czasu. Nie umia­łam po­rząd­nie go­to­wać ani piec. Ani jeść.

Do czasu. Tej zimy, udrę­czona bra­kiem słońca, wieczną sza­rugą za oknem, smo­giem, po­nu­rymi wie­ściami z za­gra­nicy i ogól­nym po­czu­ciem prze­cią­że­nia, się­gnę­łam po książkę ja­poń­skiej pi­sarki Asako Yuzuki za­ty­tu­ło­waną Ma­sło. Główna bo­ha­terka, wy­cho­wana w kul­tu­rze pro­mu­ją­cej cho­ro­bliwą szczu­płość dzien­ni­karka, za­do­wala się byle ja­kim je­dze­niem ze sklepu, cza­sem coś od­grzeje. Ma­rzy o tym, by wy­wiadu udzie­liła jej sie­dząca w wię­zie­niu za­bój­czyni, była blo­gerka ku­li­narna. Ta się zga­dza, pod wa­run­kiem że dzien­ni­karka spełni kilka jej ka­pry­sów. Mię­dzy in­nymi ugo­tuje ryż, który po­tem wzbo­gaci ma­słem i so­sem so­jo­wym. Albo upie­cze cia­sto qu­atre-qu­arts. Albo pój­dzie w nocy na ra­men do kon­kret­nej knajpki. Dawno książka nie za­dzia­łała tak sil­nie na moje zmy­sły. A po­tem, pierw­szy raz w hi­sto­rii, za­cią­gnęła mnie do kuchni. Od zimy piekę. I go­tuję. Ale głów­nie piekę. I chcę wię­cej wie­dzieć o je­dze­niu, które wkła­dam do pie­kar­nika, do garnka, do ust. Dla­czego ta­kie, a nie inne skład­niki znaj­duję w lo­kal­nym skle­pie. Czemu wa­rzywa i owoce pro­sto od rol­nika sma­kują le­piej. I jaki jest praw­dziwy koszt pro­duk­tów spo­żyw­czych, które spro­wa­dzamy w ra­mach ka­prysu czy mody.

Efek­tem tych roz­wa­żań jest nu­mer wy­da­nia spe­cjal­nego „Wo­kół Je­dze­nia”, który trzy­ma­cie w rę­kach. Na przy­stawkę po­le­cam opo­wia­da­nie Bar­bary Sa­dur­skiej, która za­biera nas do pew­nej nie­zbyt wy­ględ­nej knajpy. Oso­bi­ście nie chcia­ła­bym w niej ani jeść, ani pić. W tek­ście Głodni wspo­mniana Aga Ko­zak przy­po­mina nam, czym się za­ja­da­li­śmy i za­ja­damy od mo­mentu zmiany ustro­jo­wej, oraz za­sta­na­wia się, czemu na­gle zna­leź­li­śmy się w mar­twym ku­li­nar­nym punk­cie. W tej po­dróży to­wa­rzy­szą jej ku­cha­rze, re­stau­ra­to­rzy, fi­lo­zo­fo­wie je­dze­nia i wy­dawcy ksią­żek ku­li­nar­nych. Ewa Pluta chcia­łaby czer­pać ra­dość z po­sił­ków, ale w to­wa­rzy­stwie. Spraw­dza więc gra­nice wła­snej to­le­ran­cji – i cie­ka­wo­ści – uma­wia­jąc się na ko­la­cje z nie­zna­jo­mymi. Z ko­lei Ju­lia La­cho­wicz-No­wiń­ska, na­sza stała ko­re­spon­dentka w USA, za­miast roz­pi­sy­wać się o re­stau­ra­to­rach wspie­ra­ją­cych ruch farm-to-ta­ble, po­sta­na­wia po­roz­ma­wiać z osobą, która tę kon­cep­cję wcie­liła w ży­cie. Od­wie­dza Rupę Ma­ryę, ak­ty­wistkę dzia­ła­jacą na rzecz re­ge­ne­ra­cji ziemi i le­karkę, która uznała, że tylko re­zy­gna­cja z za­sad sys­temu ka­pi­ta­li­stycz­nej pro­duk­cji je­dze­nia i po­sta­wie­nie na rol­nic­two re­ge­ne­ra­tywne, od­da­wa­nie plo­nów ziemi po­trze­bu­ją­cym jest praw­dzi­wie re­wo­lu­cyj­nym dzia­ła­niem. Na do­kładkę po­le­cam mocny re­por­taż Dhruva Khul­lara tłu­ma­czący, na czym po­lega wy­so­ko­prze­two­rzone je­dze­nie, które mo­żemy spo­tkać na każ­dym kroku, oraz co ono robi na­szemu zdro­wiu i ciału. W menu zna­lazł się także świetny fo­to­re­por­taż Ni­cola Pan­ze­riego, który prze­je­chał ro­dzime Wło­chy, by po­ka­zać, gdzie i w ja­kich wa­run­kach pro­du­kuje się żyw­ność w kraju tak sil­nie przy­wią­za­nym do ku­li­nar­nych tra­dy­cji. Za­pra­szam też na spo­tka­nie z Mi­cha­elem Pol­la­nem, który zgo­dził się po­roz­ma­wiać ze mną o tym, co lą­duje na na­szym ta­le­rzu, a co się na nim zna­leźć nie po­winno i jak świa­do­mość tego, co wkła­damy do skle­po­wego ko­szyka lub od razu do ust, może wpły­nąć na na­sze ży­cie i zdro­wie w przy­szło­ści. A na de­ser pro­po­nu­jemy fe­lie­ton Pawła Bravo, który za­uważa, że czy tego chcemy, czy nie, je­dze­nie jest po­li­tyczne, co czę­sto za­miast roz­ja­śnić ob­raz na­szych wy­bo­rów ży­wie­nio­wych – za­ciem­nia go. Na­sze czasy wy­ma­gają od nas, by­śmy byli nie tylko świa­do­mymi oby­wa­te­lami, lecz także od­po­wie­dzial­nymi kon­su­men­tami, na­wet w tak pro­stych wy­bo­rach jak ten mię­dzy hot do­giem ze sta­cji ben­zy­no­wej a wła­sno­ręcz­nie przy­rzą­dzoną zupą po­mi­do­rową.

Ży­czę Wam smacz­nej lek­tury, sama ucząc się trud­nej sztuki je­dze­nia po­woli.

KA­TA­RZYNA KA­ZI­MIE­ROW­SKA (ur. 1979), dzien­ni­karka i re­dak­torka. Re­dak­torka pro­wa­dząca i se­kre­ta­rzyni re­dak­cji „Pi­sma”. Au­torka cy­klu Stra­te­gie prze­trwa­nia, a także ksią­żek: Ży­cie. Stra­te­gie prze­trwa­nia i Wiel­kie zmę­cze­nie. Oso­bi­sta hi­sto­ria cu­krzycy typu 1.