Festung Steinau 1945 ebook

Od Ścinawy do Festung Steinau

Położona w dolinie Odry Ścinawa od wieków była znaczącym węzłem komunikacyjnym. Stała się skrzyżowaniem nie tylko dróg i traktów, ale także, od drugiej połowy XIX wieku, linii kolejowych. Te czynniki nie tylko przyczyniły się do rozwoju gospodarczego miasta, ale również spowodowały wzrost jego roli militarnej. W pierwszej połowie XX wieku rzeka Odra — naturalna przeszkoda, stała się osią linii obronnej, którą ostatecznie nazwano Oderstellung (Pozycją Odry). W jej ramach, w Ścinawie i okolicach, na lewym brzegu rzeki, wzniesiono około 50—60 jednokondygnacyjnych, żelbetowych schronów bojowych obserwacyjnych lub biernych. Usytuowane od 10 do 50 metrów od Odry miały stać się podstawą przyszłej obrony projektowanej rubieży. W styczniu 1945 roku, w obliczu sowieckiego zagrożenia, miasto stało się tytularną twierdzą — Festung Steinau,

Ryc. n1

1 Widok ogólny Ścinawy [Źródło: https://vintagepostcards-archive.com]

Podpułkownicy: Sołcew i Sekrin z 147 Dywizji Strzeleckiej, która otrzymała zadanie zdobycia miasta, w następujący sposób scharakteryzowali jego obronę:

(…) Rejon Ścinawy został przekształcony przez Niemców w silny punkt oporu — prawdziwą twierdzę na zachodnim brzegu rzeki Odry. Mosty: kolejowy i drogowy, wiodące przez Odrę, zostały wysadzone przez przeciwnika. Ze wschodu nie udało się przeniknąć do miasta.

Wokół Ścinawy, zwłaszcza na jej wschodnim i południowym skraju, rozciągały się umocnienia przykrywające podejścia do miasta. (…)

Duża liczba schronów bojowych została usytuowana na ulicach miasta oraz terenie fabryki. Łącznie na obszarze Ścinawy i okolic znajdowało się 50 schronów. W mieście i na ulicach dojazdowych zostały ustawione betonowe gniazda dla karabinów maszynowych i żołnierzy z pistoletami maszynowymi. Wszystkie murowane domy, usytuowane na skrzyżowaniach ulic, zostały przekształcone w długotrwałe punkty obrony. Umocnione zostały kościoły oraz ogromny klasztor położony na północno wschodnim skraju miasta. (…) [Źródło: Бой 147 сд за Штейнау (28—31 января 1945 г.), ЦАМО, Фонд: 236, Опись: 2673, Дело: 2009, s.2—3)

Podobny opis znajdziemy w książce Bolesława Dolaty, „Wyzwolenie Dolnego Śląska”:

(…) Na przedpolach Ścinawy wybudowano ponad 50 żelazobetonowych schronów bojowych o grubości ścian przekraczającej 2 m, a płyt stalowych — 100 mm. Ponadto miasto osłaniały ciągłe linie transzei z gęsto rozmieszczonymi gniazdami karabinów maszynowych i dział przeciwpancernych, ukrytych w wieżach pancernych, pola minowe, zasieki z drutu kolczastego i wszelkiego rodzaju zapory inżynieryjne. Ścinawę przekształcono w silny węzeł oporu.. Większe budynki przystosowano do obrony okrężnej. W ścianach domów wybito otwory strzelnicze dla broni maszynowej, w piwnicach przebito podziemne przejścia. Najsilniej umocnili hitlerowcy kościoły oraz klasztor leżący w północno wschodniej części miasta. Na ulicach stanęły barykady. (…) [Źródło: Bolesław Dolata, Wyzwolenie Dolnego Śląska, w 1945 roku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław- Warszawa — Kraków 1970, s. 39]

Ryc. nr

2 Odra w Ścinawie [Źródło: https://vintagepostcards-archive.com]

W teorii wszystko wyglądało pięknie, ale niemiecka obrona miasta była organizowana naprędce i w sposób dość chaotyczny. Na miejscu nie pozostały miejscowe oddziały Volkssturmu, które doskonale znały teren. Brakowało broni, wyposażenia i żywności. Jednak te trudności ostatecznie udało się pokonać i o dziwo — stworzyć dość sprawną obronę. Nie wiadomo jednak, czy była to zasługa dowódcy Festung Steinau, pułkownika Hansa Ludwiga Reichardta, szefa Podoficerskiej Szkoły Piechoty nr 11 z Jawora (Heeres-Unteroffiziers-Schule Nr. 11), czy zaangażowania i poświęcenia wszystkich obrońców.

Dowództwo sowieckiej dywizji w następujący sposób charakteryzowało stan osobowy i uzbrojenia obrońców Festung Steinau:

(…) W okrążonej Ścinawie znajdował się garnizon, o liczebności którego nikt nie miał pojęcia. Szacowano, że będzie to jeden, góra dwa bataliony. Ostatecznie, jak ustalono w trakcie walki oraz po przesłuchaniu wziętego do niewoli szefa garnizonu, obrona Ścinawy składała się z 5 batalionów piechoty i 1 batalionu czołgów, o szacunkowej liczbie 3000 żołnierzy. Główny trzon obrony stanowiła 11 Drezdeńska Szkoła Podoficerska Piechoty (dwa bataliony), pod dowództwem pułkownika Reinchardta, który został szefem garnizonu.

Uzbrojenie garnizonu:

— czołgów i dział szturmowych — do 30;

— transporterów opancerzonych — 17;

— dział — od 11 do13;

— moździerzy — 13;

— karabinów maszynowych — do 100;

— karabinów 1810;

— pistoletów maszynowych — 340.

Pancerfausty były przydzielane do każdej kompanii. (…) [Źródło: Бой 147 сд за Штейнау (28—31 января 1945 г.), ЦАМО, Фонд: 236, Опись: 2673, Дело: 2009, s.4)

Według ustaleń niemieckich