Przez ciemne zwierciadło ebook i audiobook

W sprzedaży:

Ubik

Blade run­ner

Czy andro­idy marzą o elek­trycz­nych owcach?

Czło­wiek z Wyso­kiego Zamku

Valis

Boża inwa­zja

Trans­mi­gra­cja Timo­thy’ego Archera

Dok­tor Blu­th­geld

Wyzna­nia łga­rza

Trzy styg­maty Pal­mera Eldrit­cha

Przez ciemne zwier­cia­dło

Czas poza cza­sem

Płyń­cie łzy moje, rzekł poli­cjant

Świat Jonesa

Wbrew wska­zów­kom zegara

Mar­sjań­ski poślizg w cza­sie

Krótki szczę­śliwy żywot brą­zo­wego oks­forda

Deus Irae

Oko na nie­bie

Wariant drugi

Kopia ojca

Raport mniej­szo­ści

Elek­tryczna mrówka

Labi­rynt śmierci

Inwa­zja z Gani­me­desa

Cudowna broń

Sło­neczna lote­ria

Nasi przy­ja­ciele z Fro­lixa 8

Możemy cię zbu­do­wać

Dru­ciarz Galak­tyki

Radio Wolne Albe­muth

Klany księ­życa Alfy

Prawda pół­osta­teczna

Teraz cze­kaj na zeszły rok

Polecamy także nagrania audio:

Blade run­ner

Czy andro­idy marzą o elek­trycz­nych owcach?

Ubik

Czło­wiek z Wyso­kiego Zamku

Trzy styg­maty Pal­mera Eldrit­cha

Przez ciemne zwier­cia­dło

Dru­ciarz Galak­tyki

Radio Wolne Albe­muth

Valis

Boża inwa­zja

Płyń­cie łzy moje, rzekł poli­cjant

Trans­mi­gra­cja Timo­thy’ego Archera

Philipa K. przejście przez lustro

Teraz widzimy jakby w zwier­cia­dle, nie­ja­sno; wtedy zaś zoba­czymy twa­rzą w twarz: Teraz poznaję po czę­ści, wtedy zaś poznam tak, jak i zosta­łem poznany.

I List do Koryn­tian, 13,121

Lata sześć­dzie­siąte ubie­głego wieku – w Pol­sce wspo­mi­nane jako szara i raczej ponura „mała sta­bi­li­za­cja” epoki Gomułki – w Sta­nach Zjed­no­czo­nych były cza­sem wiel­kiej spo­łecz­nej rewo­lu­cji. To wów­czas obja­wiło się światu poko­le­nie hipi­sów, „dzieci kwia­tów”, żąda­ją­cych swo­body myśli, wol­nej miło­ści, zakoń­cze­nia wojny w Wiet­na­mie i tym podob­nych here­zji. Mło­dzi ludzie powszech­nie odrzu­cali dotych­cza­sowy, miesz­czań­ski model kul­tury. Zmo­der­ni­zo­wany, za któ­rym się opo­wia­dali, miał być znacz­nie mniej krę­pu­jący, oparty na poszu­ki­wa­niu wciąż nowych doznań, otwie­ra­niu się na inność, uni­ka­niu wszel­kiej orto­dok­sji, łama­niu tabu. Także za pomocą nar­ko­ty­ków. Ide­olo­go­wie ruchu hipi­sow­skiego nawo­ły­wali do posze­rza­nia świa­do­mo­ści, poszu­ki­wa­nia nowych wymia­rów rze­czy­wi­sto­ści. Modne stały się psy­cho­de­liczne sub­stan­cje w rodzaju LSD (Beatlesi jedną ze swych pio­se­nek nazwali Lucy in the Sky with Dia­monds), prze­no­szące zaży­wa­ją­cego w fan­ta­zma­tyczne światy gene­ro­wane przez jego pod­krę­cony nar­ko­ty­kiem umysł.

Mekką ame­ry­kań­skich hipi­sów stała się Kali­for­nia. Ścią­gali tam z całego kraju, przy­cią­gani słoń­cem i oby­cza­jo­wym luzem. To za ich sprawą nar­ko­ma­nia, przed­tem dość eks­klu­zywny nałóg – pierw­szymi raso­wymi ćpu­nami, mor­fi­ni­stami, byli wszak ary­sto­kraci i arty­ści – prze­kształ­ciła się w powszechną modę. W pew­nych śro­do­wi­skach wręcz nie wypa­dało nie brać. W cza­sie towa­rzy­skich spo­tkań pigułki łykano na prze­mian z droż­dżo­wymi cia­stecz­kami, zapi­ja­jąc je winem i dys­ku­tu­jąc o odmien­nych sta­nach świa­do­mo­ści. Pro­chy stały się wręcz nie­zbęd­nym ele­men­tem rytu­ału wyzwo­lo­nego czło­wieka, mają­cym świad­czyć o jego roz­wi­nię­tej ducho­wo­ści. Brano co popad­nie i nie przej­mo­wano się, co będzie jutro. Przez ciemne zwier­cia­dło to swo­ista kro­nika tej rado­śnie nie­zo­bo­wią­zu­ją­cej epoki. A wła­ści­wie opo­wieść o jej końcu.

Powieść pisana życiem

Czło­wiek o tak neu­ro­tycz­nej, nie­sta­bil­nej oso­bo­wo­ści jak Phi­lip K. Dick prę­dzej czy póź­niej musiał się­gnąć po pigułki. Zaczął już w latach pięć­dzie­sią­tych, a od wcze­snych sześć­dzie­sią­tych brał na prze­mian środki pobu­dza­jące, przede wszyst­kim amfe­ta­minę (była wów­czas w USA legal­nym lekiem, który kupo­wało się bez recepty), począt­kowo prze­pi­sy­waną mu przez leka­rza jako reme­dium na drę­czące go stany lękowe, oraz uspo­ka­ja­jące w rodzaju ste­la­zyny. W pew­nym okre­sie eks­pe­ry­men­to­wał też z LSD. Ni­gdy jed­nak nie wstrzy­ki­wał sobie hero­iny, co uchro­niło go przed losem kla­sycz­nego ćpuna. Jego nałóg się pogłę­biał, stop­niowo musiał brać coraz wię­cej, na początku lat sie­dem­dzie­sią­tych łykał już całe gar­ście table­tek. Wtedy też prze­żył nar­ko­ty­kowy „szczyt”. Nie sypiał przez kilka dni z rzędu, popa­dał w kolejne psy­chozy, stał się sta­łym gościem gabi­ne­tów tera­peu­tycz­nych i kli­nik psy­chia­trycz­nych. Jego dom (miesz­kał wów­czas w Santa Vene­tia), po kolej­nym roz­wo­dzie, gdy żona się wypro­wa­dziła, zmie­nił się w coś na podo­bień­stwo meliny nawie­dza­nej przez oko­licz­nych nar­ko­ma­nów. Gospo­darz chęt­nie ich gościł, kilku pozwo­lił nawet u sie­bie zamiesz­kać.

Nie­które osoby, z któ­rymi sty­kał się w tym okre­sie, tra­fiły potem do Przez ciemne zwier­cia­dło, jak Donna, ciem­no­włosa przy­ja­ciółka Dicka, opi­sana w powie­ści jako Donna Haw­thorne, dilerka, a w rze­czy­wi­sto­ści tajna agentka, kocha­jąca i zdra­dza­jąca Arc­tora. Prze­śla­do­wany przez wyima­gi­no­wane mszyce Jerry Fabin to jeden z jego współ­lo­ka­to­rów, któ­remu przy­da­rzyła się iden­tyczna histo­ria, a nie­po­ko­jący Jim Bar­ris jest wzo­ro­wany na nie­ja­kim Pete­rze, sta­łym bywalcu na impre­zach u Dicka. Pisarz podej­rze­wał go o doko­na­nie wła­ma­nia do jego domu, do któ­rego doszło w listo­pa­dzie 1971 roku. Dwaj nar­ko­mani, któ­rzy prze­miesz­ki­wali u niego przez kilka mie­sięcy, znani jako „Rick” i „Daniel”, już nie żyli, gdy w 1977 roku powieść się uka­zała.

W roku 1972, pod­czas pobytu w Kana­dzie, Dick tra­fił do ośrodka lecze­nia uza­leż­nień o nazwie X-Kalay (przy­po­mi­na­ją­cego nieco nasz rodzimy Monar), który potem spor­tre­to­wał w Zwier­cia­dle jako Nową Drogę. W lecz­nicy mu się nie spodo­bało, ale na szczę­ście zdał sobie wów­czas sprawę, że pro­chy go nisz­czą i musi prze­stać je brać. Ta decy­zja prze­dłu­żyła mu życie o dzie­sięć lat.

Klucz do innej rzeczywistości

W twór­czo­ści Dicka nar­ko­tyki poja­wiają się dość czę­sto. Nie służą jedy­nie posze­rze­niu świa­do­mo­ści czy jako przy­jemna używka. Czę­sto to rodzaj „che­micz­nej maszyny” umoż­li­wia­ją­cej prze­miesz­cza­nie się w cza­so­prze­strzeni. Nasza per­cep­cja świata „tu i teraz” nie wyczer­puje bowiem wszyst­kich moż­li­wo­ści.

Tak dzieje się w powie­ści A teraz zacze­kaj na zeszły rok. Jej boha­te­ro­wie zaży­wają śro­dek o nazwie JJ-180, pozwa­la­jący podró­żo­wać w przy­szłość, prze­szłość, a także do rów­no­le­głych rze­czy­wi­sto­ści. Dok­tor Eric Swe­et­scent ma pro­blem z żoną, uza­leż­nioną od nar­ko­tyku. Od swo­jego alter ego z przy­szło­ści dowia­duje się, że w mózgu kobiety zaszły nie­od­wra­calne zmiany i już nic nie da się zro­bić (cierpi ona na tak zwany zespół Kor­sa­kowa, neu­rop­sy­chiczne zabu­rze­nie o pod­łożu orga­nicz­nym, czę­sto wystę­pu­jące u alko­ho­li­ków). Dick pisał tę książkę na początku lat sześć­dzie­sią­tych, już wtedy świa­dom, jak straszną cenę płaci się za bilet na nar­ko­tyczną podróż do innych świa­tów.

W Trzech styg­ma­tach Pal­mera Eldrit­cha mar­sjań­scy kolo­ni­ści ucie­kają od ponu­rej rze­czy­wi­sto­ści pustyn­nej pla­nety w światy Perky Pat – przy­po­mi­na­jące luk­su­sowe kurorty dla boga­czy – zaży­wa­jąc nar­ko­tyk Can-D. Dla boha­te­rów nie ma nic bar­dziej bole­snego niż powrót z halu­cy­no­wa­nego raju do obskur­nych nor, w któ­rych muszą żyć. Z kolei w Płyń­cie łzy moje, rzekł poli­cjant Jason Taver­ner, gwiaz­dor tele­wi­zyjny, zażywa spe­cy­fik o tajem­ni­czej nazwie KR-3. W efek­cie nie dość, że jego świa­do­mość zostaje roz­sz­cze­piona, to musi też rów­no­le­gle żyć w dwóch odmien­nych świa­tach. Z przy­kro­ścią przy tym dowia­duje się, że w tym dru­gim, alter­na­tyw­nym świe­cie w ogóle nie ist­nieje. Taver­ner poja­wia się w nim za sprawą swej fanki Alys Buck­man. Dziew­czyna, zażyw­szy nar­ko­tyk KR-3, prze­nosi go siłą empa­tii w inny wymiar cza­so­prze­strzenny i dopiero jej śmierć pozwala mu wró­cić do rodzi­mego świata.

Ta powieść, pisana przez Dicka w 1970 roku, w fazie jego naj­więk­szego uza­leż­nie­nia od środ­ków pobu­dza­ją­cych – ale łykał też mię­dzy innymi halu­cy­no­genną meska­linę – zapo­wiada jedno z jego dzieł fun­da­men­tal­nych, wielki roz­ra­chu­nek z epoką „Sex, drugs and rock’n’roll”. Przez ciemne zwier­cia­dło poka­zuje, że została z niej men­talna pusty­nia. I trupy. Mar­twe i żywe.

Inny wymiar ćpania

W tej powie­ści, napi­sa­nej przez Dicka po roz­sta­niu się z pro­chami, nie ma tak typo­wego dla niego wątku roz­sz­cze­pie­nia się rze­czy­wi­sto­ści (chyba naj­bar­dziej kla­sycz­nie zre­ali­zo­wa­nego w Oku na nie­bie, gdzie jest aż osiem jej wer­sji). Jed­nak pewną jego odmianą może być poka­za­nie, że umysł zaawan­so­wa­nego nar­ko­mana wytwa­rza coś w rodzaju wła­snego świata, zalud­nio­nego przez wyima­gi­no­wane twory.

Wedle żywio­nego przez „dzieci kwiaty” prze­ko­na­nia nar­ko­tyk miał im otwo­rzyć drzwi do innych wymia­rów czy też sfer ducho­wych, wska­zać drogę do źró­deł wewnętrz­nego oświe­ce­nia, zapew­nia­jąc zara­zem odjaz­dową zabawę. Trudno o bar­dziej kłam­liwe prze­ko­na­nie, co ilu­struje przy­kład jed­nego z boha­te­rów Zwier­cia­dła, Jerry’ego. Inny wymiar rze­czy­wi­sto­ści u tego męż­czy­zny oka­zał się poko­jem peł­nym obła­żą­cych go mszyc, któ­rych nie spo­sób się pozbyć (przy­po­mina alko­ho­lika drę­czo­nego w deli­rium przez białe myszki). Hipi­sow­skie marze­nie o abso­lut­nej wol­no­ści prze­mie­niło się w kosz­mar rodem z tan­det­nego hor­roru. Bunt lat sześć­dzie­sią­tych dogo­ry­wał w meli­nach nar­ko­ma­nów. Ze wznio­słych haseł i rewo­lu­cyj­nych ide­ałów zostały jedy­nie bred­nia­ste dys­puty ćpu­nów, obfi­cie prze Dicka przy­ta­czane (naj­lep­szą jest chyba snuta przez współ­lo­ka­to­rów Arc­tora opo­wieść o napę­dza­nej motor­kiem człe­ko­kształt­nej bryle haszu swo­bod­nie wędru­ją­cej po świe­cie).

Na początku lat sie­dem­dzie­sią­tych było już oczy­wi­ste, że pro­chy niczego nie otwie­rają, wręcz prze­ciw­nie – oka­zały się pułapką, podróżą, z któ­rej się nie wraca. Zamiast posze­rzać duszę o nowe wymiary, uśmier­cały ją. Nikt nie mógł już mieć żad­nych wąt­pli­wo­ści, czym koń­czy się zaży­wa­nie nar­ko­ty­ków. Sub­stan­cja A, którą łykają boha­te­ro­wie Zwier­cia­dła, pospo­li­cie jest nazy­wana Ago­nią. I oni dosko­nale o tym wie­dzą, a mimo to ją biorą. Dzień po dniu giną, jak rośliny odcięte od wody i zatru­wane ście­kami. Wraz z nimi więd­nie cała rze­czy­wi­stość, coraz bar­dziej szara, zimna i nie­ludzka. W tej wer­sji Kali­for­nii nie ma już słońca.

Spisek jest wszędzie

Trudno chyba o czło­wieka ogar­nię­tego więk­szą spi­sko­ma­nią niż Dick. Sprzy­jał temu jego neu­ro­tyczny cha­rak­ter – pisarz, prze­ko­nany, że jest obiek­tem zain­te­re­so­wa­nia taj­nych służb, wszę­dzie wie­trzył agen­tów FBI, CIA czy KGB. Po wła­ma­niu do domu i splą­dro­wa­niu szaf jego podejrz­li­wość się­gnęła apo­geum. Każdy mógł być dono­szą­cym na niego szpic­lem. Dostało się nawet naszemu Sta­ni­sła­wowi Lemowi. Dick twier­dził, że Lem nie ist­nieje, a jego nazwi­sko to kryp­to­nim spe­cjal­nej komórki, którą komu­ni­styczny wywiad utwo­rzył w celu infil­tra­cji śro­do­wi­ska ame­ry­kań­skich auto­rów science fic­tion. Był też prze­ko­nany, że jego przy­ja­ciel, młody pisarz SF K.W. Jeter, jest agen­tem rządu USA, i w związku z tym zerwał z nim na trzy lata wszel­kie kon­takty.

W Zwier­cia­dle nikt nie jest tym, za kogo się podaje. Wszy­scy są podej­rzani, nikomu nie można ufać, nawet uko­chana Roberta Arc­tora, Donna, oka­zuje się poli­cjantką wyko­nu­jącą tajne zada­nie. A jego ser­deczny kum­pel, Bar­ris, pod­suwa mu trefne pro­chy, potem zaś, niczym drugi Judasz, wydaje go wła­dzom, oskar­ża­jąc, że stoi na czele kon­spi­ra­cyj­nej orga­ni­za­cji. Ba, sam Arc­tor prze­staje sobie wie­rzyć i każe zain­sta­lo­wać w swoim domu kamery, aby – jako funk­cjo­na­riusz o imie­niu Fred – śle­dzić samego sie­bie.

Cie­kawy w tym kon­tek­ście jest wątek Nowej Drogi, orga­ni­za­cji zaj­mu­ją­cej się lecze­niem nar­ko­ma­nów, a jed­no­cze­śnie dostar­cza­ją­cej na rynek Sub­stan­cję A. Do czego dążą jej sze­fo­wie? Czy cho­dzi tylko o pie­nią­dze, czy o coś wię­cej? Dick roz­myśl­nie unika sta­wia­nia kropki nad i, ale można się domy­ślać – zwłasz­cza z nie­któ­rych wypo­wie­dzi dyrek­to­rów ośrodka – że orga­ni­za­cja ma dale­ko­siężne cele. Nie­wy­klu­czone, że cho­dzi o to, by za pomocą Ago­nii prze­kształ­cić spo­łe­czeń­stwo w zbio­ro­wi­sko zom­bie, stwo­rzyć świat zalud­niony przez bez­wolne orga­niczne andro­idy. Oczy­wi­ście po to, aby nad nim pano­wać. Pla­cówki Nowej Drogi byłyby zatem przy­czół­kami tej przy­szłej cywi­li­za­cji, w któ­rej empa­tię zastą­pi­łoby posłu­szeń­stwo – a spo­żywcy dia­bel­skiego nar­ko­tyku są jej pierw­szymi człon­kami. Zamro­czony Ago­nią Arc­tor ma prze­bły­ski tej prawdy: „Ćpun jest maszyną, która zamie­nia cię w inną, pod­le­głą sobie maszynę. Każdy ćpun, pomy­ślał, jest tylko nagra­niem na taśmie”.

Tym razem to nie rząd spi­skuje prze­ciwko oby­wa­te­lom, lecz tajem­ni­czy ONI (nie dowia­du­jemy się bowiem, kim są sze­fo­wie Nowej Drogi). W Zwier­cia­dle mamy raczej wyjąt­kowy w twór­czo­ści Dicka pozy­tywny wize­ru­nek stró­żów prawa – tylko poli­cjanci tak naprawdę wal­czą z wynisz­cza­jącą ludzi Ago­nią.

Uciekinier

Roberta Arc­tora pozna­jemy na początku powie­ści już jako zaawan­so­wa­nego nar­ko­mana pochła­nia­ją­cego coraz więk­sze dawki Sub­stan­cji A. Dla­czego ten kie­dyś pro­wa­dzący tak zwane nor­malne życie męż­czy­zna w ogóle zaczął ćpać? Jak sam tłu­ma­czy, z powodu nudy mał­żeń­stwa i mono­to­nii miesz­czań­skiej egzy­sten­cji, któ­rych już nie potra­fił znieść. Chciał cze­goś innego, eks­cy­tu­ją­cej przy­gody, nowych, inten­syw­nych doznań. To pra­gnie­nie odmiany skoń­czyło się podróżą ku śmierci. „Życie bio­lo­giczne toczy się dalej, pomy­ślał, ale wszystko poza nim – dusza, rozum – umiera. Zostaje przy­po­mi­na­jąca owada maszynka reagu­jąca na bodźce. Maszynka powta­rza­jąca te same czyn­no­ści, a wła­ści­wie jedną czyn­ność, obo­jętne, czy to aku­rat potrzebne, czy nie” – zauważa Arc­tor, patrząc na Jerry’ego Fabina, który poprze­dza go na tej ścieżce pro­wa­dzą­cej do samo­za­głady.

Boha­ter Zwier­cia­dła ni­gdzie nie zdo­łał uciec. Jego Zie­mia Obie­cana oka­zała się jałową pusty­nią, na któ­rej kom­plet­nie się zagu­bił. Nar­ko­tyk uszka­dza mu mózg, dopro­wa­dza­jąc do zakłó­ce­nia komu­ni­ka­cji mię­dzy lewą i prawą pół­kulą. Efek­tem jest roz­sz­cze­pie­nie jaźni – Arc­tor dzieli się na Boba oraz Freda, który tego pierw­szego podejrz­li­wie obser­wuje. „Część jego jaźni obraca się prze­ciwko niemu i zacho­wuje się jak inna osoba, zwal­cza­jąca go od wewnątrz. To czło­wiek w czło­wieku. Czło­wiek, który jed­no­cze­śnie nie jest czło­wiekiem”. Zara­zem nastę­puje stop­niowe wypa­la­nie jego emo­cji, Ago­nia bowiem nisz­czy umysł, zabi­ja­jąc wszelką empa­tię. Ofiara nar­ko­tyku prze­mie­nia się w pustą wydmuszkę, pozba­wioną jakich­kol­wiek uczuć, zdolną jedy­nie do wyko­ny­wa­nia mecha­nicz­nych czyn­no­ści. Do tego wła­śnie uciekł od żony i dzieci Arc­tor.

Osta­teczna prawda o sobie dociera do niego pod­czas roz­mowy z poli­cyj­nymi psy­cho­lo­gami. Wtedy uświa­da­mia sobie sens słów świę­tego Pawła z I Listu do Koryn­tian, o „nie­ja­snym” obra­zie w zwier­cia­dle (które wyko­ny­wano wów­czas z łatwo utle­nia­ją­cych się metali). Bob-Fred poznał prawdę o sobie, przej­rzał, lecz było już za późno. Zaszedł na tej dro­dze za daleko, zna­lazł się po dru­giej stro­nie. Pozo­stała mu tylko pustka wypeł­niona mono­to­nią ruty­no­wych czyn­no­ści. I jakaś bło­gość wyni­ka­jąca z tego, że niczego się już nie pra­gnie.

To jest chyba naj­waż­niej­sze prze­sła­nie tej powie­ści – uka­za­nie ćpa­nia jako spo­sobu na uśmier­ce­nie w sobie czło­wieka.

Elektroniczna halucynacja ludzkości

Miło­śnicy twar­dej, tech­no­lo­gicz­nej SF nie­wiele znajdą w tej powie­ści cie­ka­wych tech­no­lo­gicz­nych gadże­tów. Co prawda autor osa­dził akcję w przy­szło­ści, w latach dzie­więć­dzie­sią­tych XX wieku, ale świat ten nie­wiele się różni od Kali­for­nii lat sie­dem­dzie­sią­tych. Dick zresztą ni­gdy nale­ży­cie nie dbał o rekwi­zyty. To jego boha­te­ro­wie byli cie­kawi, a nie ota­cza­jące ich urzą­dze­nia, tan­detne i wyraź­nie słu­żące jedy­nie jako szta­faż, nie­zbędny ele­ment fan­ta­stycz­nej kon­wen­cji. Choć i w tej powie­ści zawarł dość cie­kawą kon­cep­cję kom­bi­ne­zonu zakłó­ca­ją­cego, któ­rym posłu­gują się poli­cjanci. Na powierzchni mate­riału, z któ­rego ów strój został wyko­nany, są wyświe­tlane w tem­pie tysięcy na sekundę twa­rze milio­nów ludzi. Obser­wa­tor, zwie­dziony tą migo­ta­niną, nie może przez to poznać, kto jest w niego ubrany. Na zdrowy rozum podobny efekt daje wło­że­nie zwy­kłej komi­niarki… ale to już nie byłaby fan­ta­styka.

Swoją drogą cie­kawe, co Dick by powie­dział o Inter­ne­cie. Zwłasz­cza gdyby prze­czy­tał o mło­dym Kore­ań­czyku, który przez trzy­dzie­ści kilka godzin nie wsta­wał od kom­pu­tera, pochło­nięty grą, aż zmarł z wycień­cze­nia (działo się to w tłocz­nej cało­do­bo­wej kawia­rence inter­ne­to­wej). Autor Zwier­cia­dła zapewne uznałby sieć za elek­tro­niczny odpo­wied­nik Ago­nii. Są już ludzie, dla któ­rych dzień bez Face­bo­oka jest dniem stra­co­nym, a to, co się dzieje po dru­giej stro­nie ekranu, staje się waż­niej­sze niż real­ność. Zaczyna dziać się to, co Dick prze­po­wia­dał w licz­nych powie­ściach – ludz­kość migruje do alter­na­tyw­nej rze­czy­wi­sto­ści, którą sama stwo­rzyła. I czy kreuje ją pod­krę­cony nar­ko­ty­kami mózg, czy też powstaje ona w elek­tro­nicznych trze­wiach kom­pu­tera, to naprawdę kwe­stia dru­go­rzędna. W tym sen­sie Dick jest pisa­rzem pro­fe­tycz­nym, który traf­nie odczy­tał pod­sta­wową wła­ści­wość współ­cze­snej cywi­li­za­cji – samo­bój­czą chęć ucieczki od samej sie­bie. Każdy ima­gi­no­wany świat wydaje się lep­szy od rze­czy­wi­stego.

Gnoza zamiast prochów

Dick w końcu rzu­cił nar­ko­tyki, ale jego nie­spo­kojny umysł nie mógł się obyć bez nowej pożywki. Zna­lazł ją w gno­zie, w spe­ku­la­cjach doty­czą­cych istoty Boga i natury świata. To nagłe „nawró­ce­nie” wią­zało się z pew­nym wyda­rze­niem, które zde­ter­mi­no­wało resztę jego życia. Pisarz twier­dził, że w lutym i marcu 1974 roku wie­lo­krot­nie pora­żał go różowy pro­mień, prze­ka­zu­jąc stru­mień infor­ma­cji, mię­dzy innymi na temat scho­rzeń jego syna. Prze­żył wtedy ilu­mi­na­cję przy­po­mi­na­jącą tę świę­tego Pawła w dro­dze do Damaszku, co roz­po­częło gno­stycki okres jego twór­czo­ści, pod­su­mo­wany powie­ścią Valis. Mimo tego oczy­wi­stego reli­gij­nego odjazdu Dick zacho­wy­wał względną trzeź­wość umy­słu, racjo­nal­nie auto­ana­li­zu­jąc doświad­czane wizje. Jego zda­niem świat wciąż miał tajem­nice, które koniecz­nie nale­żało wyświe­tlić.

Swe prze­my­śle­nia na temat Boga – który miał być tak zwaną Zebrą, czyli bytem ist­nie­ją­cym, ale zama­sko­wa­nym, ukry­tym, cza­sem tylko dają­cym znać o sobie – oraz natury rze­czy zawarł na kilku tysią­cach stron monu­men­tal­nego dzieła zwa­nego w skró­cie Egze­gezą (czyli Obja­śnie­niem), które pisał do końca życia. Gno­styc­kie spe­ku­la­cje, któ­rym potra­fił poświę­cać wiele godzin, do upa­dłego dys­ku­tu­jąc z przy­ja­ciółmi, z pew­no­ścią zastą­piły w jego życiu nar­ko­tyki. Nie­które jego stwier­dze­nia – że jest wcie­le­niem pro­roka Elia­sza i że został fizycz­nie prze­nie­siony do sta­ro­żyt­nego Rzymu – każą wąt­pić w jego zdrowe zmy­sły. Z dru­giej strony Seneka powia­dał, że nie ma wiel­kiego geniu­szu bez przy­mieszki sza­leń­stwa. I to jest chyba wła­śnie przy­pa­dek Phi­lipa K.

Dostojewski science fiction

Pisarz ten już za życia prze­szedł do legendy, choć może nie wśród tych, na któ­rych mu naj­bar­dziej zale­żało. Phi­lip K. Dick to jeden z wielu gigan­tów SF pała­ją­cych nie­odwza­jem­nioną miło­ścią do Gór­nego Kró­le­stwa lite­ra­tury (w slangu fan­ta­stów to tak zwany main stream, główny nurt). Nie­stety, jego twór­czość nie­fan­ta­styczna nie znaj­do­wała uzna­nia w oczach wydaw­ców, zaczęto ją wyda­wać dopiero po jego śmierci, gdy postać i dzieło autora Ubika obda­rzano już powszech­nym, nie­kiedy wręcz bał­wo­chwal­czym kul­tem. Ale to fan­ta­styce Dick zawdzię­cza swoje naj­więk­sze pisar­skie doko­na­nia.

Sta­ni­sław Lem w Fan­ta­styce i futu­ro­lo­gii zaty­tu­ło­wał poświę­cony mu roz­dział „Phi­lip K. Dick, czyli fan­to­ma­tyka mimo woli”. Zauwa­żył wów­czas, że mamy wła­ści­wie do czy­nie­nia z auto­rem jed­nej książki w wielu warian­tach powie­la­ją­cej to samo prze­ko­na­nie: ota­cza­jąca nas rze­czy­wi­stość nie jest auten­tyczna, to pod­róbka, wytwór naszej lub czy­jejś halu­cy­na­cji, złu­dze­nie oma­mio­nych zmy­słów, jak gło­sił angli­kań­ski biskup Geo­rge Ber­ke­ley już w XVIII wieku. Idea ta zdo­mi­no­wała jego twór­czość, dając jed­nak fan­ta­styce serię zna­ko­mi­tych powie­ści o „podej­rza­nej”, nie­au­ten­tycz­nej rze­czy­wi­sto­ści, takich jak Oko na nie­bie, Czło­wiek z Wyso­kiego Zamku czy Trzy styg­maty Pal­mera Eldrit­cha – ich boha­te­ro­wie mio­tają się roz­pacz­li­wie pośród rze­czy­wi­sto­ści fan­to­ma­tycz­nych, usi­łu­jąc doskro­bać się do tej „praw­dzi­wej”. Zwy­kle zresztą z mar­nym powo­dze­niem.

Książki Dicka, dzieła umy­słu pisa­rza zma­ga­ją­cego się z wro­gim świa­tem i ata­ku­ją­cymi świa­do­mość obse­sjami, są inte­re­su­jące nie tylko dla miło­śnika fan­ta­styki. Nie wszyst­kie oczy­wi­ście, pisał bowiem dużo (z tego się utrzy­my­wał) i nie zawsze na wła­ści­wym dla sie­bie pozio­mie. Nie ulega wąt­pli­wo­ści, że był wiel­kim pisa­rzem wzgar­dzo­nym przez ofi­cjalny Par­nas, przy­gar­nię­tym za to do sze­ro­kiej piersi fan­ta­styki, zawsze otwar­tej dla roz­ma­itej maści nawie­dzeń­ców i waria­tów. Przez swych miło­śni­ków bywa Dick nazy­wany Szek­spi­rem lub Dosto­jew­skim science fic­tion – gatun­kowy cię­żar poru­sza­nej przez niego pro­ble­ma­tyki zupeł­nie nie pasuje do pro­stac­kich rekwi­zy­tów i sce­ne­rii czer­pa­nych z lite­ra­tury popu­lar­nej, na którą został ska­zany. Traf­nie ujmuje tę Dic­kową wła­ści­wość Sta­ni­sław Lem w Fan­ta­styce i futu­ro­lo­gii, pisząc, że jest on w SF „niczym przy­bysz z obcych zupeł­nie stron, który swoje myśli, pra­gnie­nia, dyle­maty wcie­lił w to, czym ów teren dys­po­no­wał, wyko­rzy­stu­jąc kostiu­mo­lo­gię kiczu, by nim – jak mim w skła­dzie łachów tan­de­cia­rza – roz­gry­wać dra­mat egzy­sten­cjal­nej zagadki”.

Jacek Inglot

Rozdział pierwszy

Był sobie kie­dyś facet, który przez cały dzień nie robił nic innego, tylko wytrzą­sał z wło­sów owady. Lekarz powie­dział mu, że we wło­sach nic nie ma. Facet stał przez osiem godzin pod lejącą się z prysz­nica gorącą wodą i cier­piał nie­ustanny ból, który zada­wały mu owady. Potem wyszedł spod prysz­nica, wytarł się, a one wciąż były we wło­sach; wła­ści­wie obla­zły go już całego. Po mie­siącu miał je w płu­cach.

Ponie­waż i tak nie miał nic innego do roboty, zaczął roz­pra­co­wy­wać teo­re­tycz­nie ich cykl roz­wo­jowy i z pomocą Encyc­lo­pa­edia Bri­tan­nica posta­no­wił usta­lić szcze­gó­łowo, jaki to gatu­nek. Było ich już pełno w całym domu. Tak długo czy­tał o naj­róż­niej­szych gatun­kach, aż zaczął je widzieć także na dwo­rze, więc doszedł do wnio­sku, że to mszyce. Kiedy raz tak zde­cy­do­wał, ni­gdy już nie zmie­nił zda­nia i nie zwa­żał na to, co mówią mu zna­jomi, a mówili na przy­kład: mszyce nie gryzą ludzi.

Mówili mu tak, bo cią­głe uką­sze­nia były dla niego tor­turą. W skle­pie spo­żyw­czym 7-11, nale­żą­cym do sieci obej­mu­ją­cej więk­szą część Kali­for­nii, kupił środki owa­do­bój­cze w aero­zolu: raid, black flag i yard guard. Naj­pierw opry­skał dom, a potem sie­bie. Wyda­wało mu się, że yard guard zadzia­łał naj­le­piej.

Jeśli cho­dzi o stronę teo­re­tyczną, to wyróż­nił trzy sta­dia roz­woju. Insekty prze­nie­śli na niego – jak ich nazwał – nosi­ciele, czyli ludzie, któ­rzy nie zda­wali sobie sprawy ze swo­jej roli w ich roz­prze­strze­nia­niu. W tym sta­dium nie miały jesz­cze szczy­piec ani żuwa­czek (to słowo poznał pod­czas tygo­dni spę­dzo­nych na bada­niach nauko­wych, co było nie­zwy­kle ambit­nym zaję­ciem jak na faceta, który pra­cuje w warsz­ta­cie „Hamulce i opony” i zaj­muje się wymianą okła­dzin bęb­nów hamul­co­wych). Dla­tego też nosi­ciele nic nie czuli. Sia­dy­wał w odle­głym kącie living roomu i patrzył, jak wcho­dzą różni nosi­ciele – w więk­szo­ści byli to ludzie, któ­rych od pew­nego czasu znał, cho­ciaż tra­fiali się i nowi – pokryci mszy­cami w tej szcze­gól­nej, nie­ką­śli­wej fazie roz­woju. Wywo­ły­wało to na jego twa­rzy coś w rodzaju uśmie­chu, ponie­waż wie­dział, że ktoś taki jest wyko­rzy­sty­wany przez insekty i nic z tego nie kapuje.

– Czego się tak szcze­rzysz, Jerry? – pytali.

A on się tylko uśmie­chał.

W następ­nym sta­dium owa­dom wyro­sło coś na kształt skrzy­deł, cho­ciaż nie były to dokład­nie skrzy­dła; w każ­dym razie pozwa­lały im pola­ty­wać. Prze­no­siły się rojem z miej­sca na miej­sce – prze­waż­nie na niego. Było ich pełno w powie­trzu; wyglą­dało to tak, jakby cały living room, cały dom wypeł­niała mgła. W tym sta­dium sta­rał się ich nie wdy­chać.

Naj­bar­dziej było mu żal psa. Widział, jak owady sia­dają na nim, obłażą go i praw­do­po­dob­nie dostają się do płuc, tak jak do jego wła­snych. Praw­do­po­dob­nie – przy­naj­mniej tyle pod­po­wie­działy mu jego zdol­no­ści empa­tyczne – zwie­rzę cier­piało nie mniej niż on sam. Czy powi­nien je komuś oddać, żeby się nie męczyło? Nie, zde­cy­do­wał, pies jest już nie­od­wra­cal­nie opa­no­wany przez insekty i zawlókłby je ze sobą.

Cza­sami brał go pod prysz­nic i usi­ło­wał oczy­ścić. Uda­wało mu się to nie lepiej niż ze sobą. Bolało go, kiedy patrzył, jak pies cierpi. W pew­nym sen­sie to było naj­gor­sze – cier­pie­nie zwie­rzę­cia, które nie może się poskar­żyć.

– Co ty, kurwa, robisz cały dzień pod prysz­ni­cem z tym cho­ler­nym psem? – zapy­tał pew­nego razu jego kum­pel Char­les Freck, który zaszedł do niego i zoba­czył taką wła­śnie scenę.

– Pró­buję spłu­kać z niego mszyce – odpo­wie­dział Jerry.

Wyniósł spod prysz­nica psa, który wabił się Max, i zaczął go wycie­rać. Char­les Freck patrzył jak zacza­ro­wany, gdy Jerry wcie­rał w psią sierść oliwkę dla nie­mow­ląt i talk. Po całym domu walały się puszki środ­ków owa­do­bój­czych, bute­leczki talku i oliwki dla nie­mow­ląt. Więk­szość z nich była pusta – zuży­wał wiele opa­ko­wań dzien­nie.

– Nie widzę żad­nych mszyc – powie­dział Char­les. – Co to są mszyce?

– To coś, co cię w końcu zabije – odparł Jerry. – Takie wła­śnie są mszyce. Mam je we wło­sach, na skó­rze i w płu­cach i ten cho­lerny ból jest nie do wytrzy­ma­nia. Będę musiał pójść do szpi­tala.

– Czemu ja ich nie widzę?

Jerry posta­wił na pod­ło­dze owi­nię­tego ręcz­ni­kiem psa i przy­klęk­nął na wło­cha­tym dywa­niku.

– Pokażę ci jedną – oznaj­mił.

Cały dywa­nik był pokryty mszy­cami. Ska­kały we wszyst­kie strony, nie­które wyżej, inne niżej. Szu­kał wyjąt­kowo dużego okazu, bo wie­dział, że ludziom trudno je zauwa­żyć.

– Przy­nieś mi pustą butelkę albo słoik – powie­dział. – Są pod zle­wem. Zła­piemy jakąś, zamkniemy i zabiorę ją ze sobą, kiedy pójdę do leka­rza; niech sobie obej­rzy.

Char­les Freck przy­niósł mu pusty słoik po majo­ne­zie. Jerry szu­kał tak długo, aż natknął się na mszycę, która pod­ska­ki­wała przy­naj­mniej na cztery stopy. Miała ponad cal dłu­go­ści. Zła­pał ją, prze­niósł do sło­ika, ostroż­nie wpu­ścił do środka i zakrę­cił wieczko. Trium­fal­nie uniósł słoik.

– Widzisz? – spy­tał.

– Nooo – powie­dział Char­les Freck, wpa­tru­jąc się sze­roko otwar­tymi oczami w zawar­tość sło­ika. – Ale wielka! Cho­lera!

– Pomóż mi zna­leźć wię­cej dla leka­rza – popro­sił Jerry i przy­klęk­nął ponow­nie na dywa­niku, sta­wia­jąc słoik obok.

– Dobra – odparł Char­les Freck.

Nim minęło pół godziny, mieli trzy sło­iki pełne owa­dów. Char­les, cho­ciaż nowi­cjusz, zna­lazł naj­więk­sze okazy.

Wszystko to działo się koło połu­dnia, w czerwcu 1994 roku, gdzieś w Kali­for­nii, w oko­licy zabu­do­wa­nej iden­tycz­nymi, tanimi, lecz trwa­łymi domami ze sztucz­nego two­rzywa, z któ­rych już dawno wypro­wa­dzili się nor­malni ludzie. Jerry spry­skał kie­dyś wszyst­kie szyby w oknach farbą w aero­zolu, żeby nie wpa­dało przez nie świa­tło sło­neczne. Wnę­trze oświe­tlały palące się dzień i noc reflek­torki, które Jerry przy­mo­co­wał do sto­jaka od lampy. Cho­dziło o to, by on sam i jego przy­ja­ciele nie odczu­wali upływu czasu. To mu się podo­bało, lubił odsu­wać czas na bok. W takich chwi­lach mógł się bez prze­szkód skon­cen­tro­wać na waż­nych spra­wach. Na przy­kład na czymś takim: dwaj męż­czyźni klę­czą na wło­cha­tym dywa­niku, łapią mszyce i napeł­niają nimi słoik za sło­ikiem.

– Co możemy za nie dostać? – spy­tał Char­les Freck jakiś czas póź­niej. – To zna­czy czy ten lekarz płaci jakąś pre­mię albo co? Jakąś nagrodę? Jakiś szmal?

– W ten spo­sób pomogę wyna­leźć sku­teczny śro­dek, który będzie je zwal­czał – powie­dział Jerry. Doku­cza­jący mu przez cały czas ból sta­wał się nie­zno­śny. Nie mógł w żaden spo­sób do niego przy­wyk­nąć i wie­dział, że nic się nie zmieni. Ogar­niało go nie­od­parte pra­gnie­nie, potrzeba, by znowu wejść pod prysz­nic. – Słu­chaj no – wysa­pał, pro­stu­jąc się – pakuj je dalej do sło­ików, a ja pójdę się, no, wysi­kać. – Ruszył w stronę łazienki.

– Dobra – zgo­dził się Char­les. Dłu­gie nogi trzę­sły się pod nim, kiedy z dłońmi zło­żo­nymi w kształt miseczki sunął w stronę sło­ika. Ponie­waż był kie­dyś żoł­nie­rzem, zacho­wał jesz­cze kon­trolę nad mię­śniami i udało mu się dojść do celu. Ale potem oznaj­mił nagle: – Jerry, jakoś się boję tych robali. Nie chcę tu zostać sam. – Wstał.

– Ty skur­wy­syń­ski tchó­rzu – powie­dział Jerry. Zatrzy­mał się i z bólu zaczął gwał­tow­nie łapać powie­trze.

– Nie mógł­byś…

– Muszę się wysi­kać! – Jerry zatrza­snął za sobą drzwi łazienki i odkrę­cił kurki prysz­nica. Polała się woda.

– Boję się być sam. – W łazience głos Char­lesa Frecka ledwo było sły­chać, choć na pewno gło­śno krzy­czał.

– Pier­dol się! – odkrzyk­nął Jerry i wszedł pod prysz­nic. Po co, kurwa, czło­wiek w ogóle ma przy­ja­ciół? – zadał sobie gorz­kie pyta­nie. Nie wia­domo po co! Nie wia­domo!

– Czy te skur­wiele gryzą? – zapy­tał Char­les, sto­jący tuż pod drzwiami.

– No, gryzą – odpo­wie­dział Jerry, wcie­ra­jąc sobie szam­pon we włosy.

– Tak wła­śnie myśla­łem. – Prze­rwał. – Mogę sobie umyć ręce, żeby się ich pozbyć, a potem pocze­kać na cie­bie?

Zasrany tchórz, pomy­ślał z wście­kło­ścią Jerry. Nie odpo­wie­dział, tylko mył się dalej. Nie warto było gno­jowi odpo­wia­dać… To nie Char­les Freck był ważny, tylko on sam. Jego wła­sne, pod­sta­wowe, nie cier­piące zwłoki, ogromne, pilne potrzeby. Cała reszta mogła pocze­kać. Nie było czasu, nie było czasu, pew­nych spraw nie można odkła­dać. Cała reszta ma dru­go­rzędne zna­cze­nie. Oprócz psa. Pomy­ślał o psie, który wabił się Max.

Char­les Freck zadzwo­nił do kogoś, kto – jak się spo­dzie­wał – mógł mieć towar.

– Możesz mi pod­rzu­cić jakieś dzie­sięć dzia­łek Ago­nii?

– Rany boskie, jestem zupeł­nie spłu­kany. Sam pró­buję zała­twić. Daj mi znać, jak­byś coś miał, przyda się.

– Co się stało z dosta­wami?

– Pew­nie kogoś przy­mknęli.

Char­les Freck odwie­sił słu­chawkę i wyszedł z budki tele­fo­nicz­nej – w spra­wie kupna ni­gdy nie nale­żało dzwo­nić z domo­wego tele­fonu. Kiedy, sła­nia­jąc się, szedł w stronę miej­sca, gdzie zapar­ko­wał swo­jego che­vro­leta, wyświe­tlił sobie w gło­wie fan­ta­styczną scenkę. W tej scence prze­jeż­dżał obok olbrzy­miej wystawy Thri­fty Drug­store, na któ­rej stały bute­leczki, puszki, sło­iki, wanny, beczki i pół­mi­ski wypeł­nione Ago­nią, miliony kap­su­łek, table­tek i dzia­łek Ago­nii. Ago­nia wymie­szana z amfe­ta­miną, z hero­iną, z bar­bi­tu­ra­tami, psy­cho­de­li­kami, w każ­dej postaci, a do tego ogromny szyld: TU KUPISZ NA KRE­DYT. Nie wspo­mi­na­jąc już o innym: BAR­DZO NISKIE CENY, NAJ­NIŻ­SZE W CAŁYM MIE­ŚCIE.

Tak naprawdę na wysta­wie Thri­fty Drug­store zwy­kle nie było nic: jakieś grze­bie­nie, bute­leczki z naftą, dez­odo­ranty, takie tam bzdety. Mogę się zało­żyć, że na zaple­czu trzy­mają pod klu­czem Ago­nię w nie­ska­la­nej, czy­stej for­mie, bez żad­nych domie­szek, pomy­ślał, wyjeż­dża­jąc z par­kingu przy Har­bor Boule­vard i włą­cza­jąc się do popo­łu­dnio­wego ruchu, taki pięć­dzie­się­cio­fun­towy worek.

Zasta­na­wiał się, o któ­rej godzi­nie i w jaki spo­sób wno­szą co rano ten pięć­dzie­się­cio­fun­towy worek z Sub­stan­cją A do Thri­fty Drug­store i skąd go przy­wożą. Bóg jeden raczy wie­dzieć – może ze Szwaj­ca­rii, a może z jakiejś innej pla­nety, na któ­rej żyje rasa rozum­nych istot. Przy­jeż­dżają pew­nie bar­dzo wcze­śnie i mają ze sobą uzbro­jo­nych straż­ni­ków – Poli­cjan­tów, któ­rzy stoją dookoła z lase­ro­wymi kara­bi­nami i patrzą groź­nie, jak to Poli­cjanci. Niech no tylko ktoś spró­buje mi ukraść Ago­nię, pomy­ślał tak, jak myśli Poli­cjant, to go zała­twię.

Praw­do­po­dob­nie Sub­stan­cja A sta­nowi skład­nik wszyst­kich sprze­da­wa­nych ofi­cjal­nie leków, które mają jaką­kol­wiek sku­tecz­ność, pomy­ślał. Szczypta tu, szczypta tam – według taj­nej for­muły macie­rzy­stego labo­ra­to­rium w Niem­czech albo w Szwaj­ca­rii, które ją odkryło. Tak naprawdę wie­dział, że jest ina­czej: wła­dze zabi­jają albo zamy­kają każ­dego, kto sprze­daje, trans­por­tuje lub używa Sub­stan­cji A. W tym wypadku ozna­cza­łoby to, że Thri­fty Drug­store – miliony skle­pów Thri­fty Drug­store – nale­ża­łoby zastrze­lić, wysiu­dać z inte­resu albo posłać do wię­zie­nia. Naj­praw­do­po­dob­niej do wię­zie­nia. A w ogóle to jak można zastrze­lić sieć drug­store’ów? Albo zamknąć w wię­zie­niu?

Pew­nie sprze­dają tylko zwy­kłe kosme­tyki, doszedł do wnio­sku, jeż­dżąc bez celu w kółko. Czuł się fatal­nie, bo miał już tylko trzy­sta table­tek Ago­nii odło­żo­nych na boku. Były zako­pane w ogródku za domem pod krza­kiem kame­lii – krzy­żówki z faj­nymi dużymi kwia­tami, które nie brą­zo­wieją nawet wio­sną. Star­czy tego naj­wy­żej na tydzień, pomy­ślał. A co potem, kiedy się skoń­czą? Cho­lera.

Przy­pu­śćmy, że wszyst­kim w Kali­for­nii i w czę­ści Ore­gonu tego samego dnia wyschłoby źró­dełko. Ale by się poro­biło.

Przez głowę prze­le­ciała mu naj­czar­niej­sza wizja, jaka może nawie­dzić ćpuna. W całej zachod­niej czę­ści Sta­nów Zjed­no­czo­nych w tej samej chwili koń­czy się towar i wszy­scy padają tego samego dnia, pew­nie gdzieś około szó­stej rano w nie­dzielę, kiedy nor­malni ludzie ubie­rają się, żeby pójść do zasra­nego kościoła.

Miej­sce akcji: Pierw­szy Kościół Epi­sko­palny w Pasa­de­nie, 8.30, nie­dziela, Dzień Kata­strofy.

– Umi­ło­wani w Panu, módlmy się, aby Bóg ulżył w cier­pie­niu tym wszyst­kim, któ­rzy są w tej chwili na gło­dzie i rzu­cają się na łóż­kach.

– Módlmy się – przy­ta­kują para­fia­nie.

– Lecz zanim Pan ześle im świeżą dostawę…

Załoga poli­cyj­nego samo­chodu musiała zauwa­żyć w jego spo­so­bie jazdy coś, na co on sam nie zwró­cił uwagi. Radio­wóz wyje­chał z par­kingu i podą­żał za nim, na razie bez włą­czo­nych świa­teł i syreny, ale…

Może jadę zyg­za­kiem, pomy­ślał. Zasrana suka. Musieli zoba­czyć, że coś spier­do­li­łem. Cie­kawe co?

GLINA: Pana nazwi­sko.

– Moje nazwi­sko? (NIE PRZY­CHO­DZI MI DO GŁOWY ŻADNE NAZWI­SKO).

– Nie wiesz pan, jak się nazy­wasz? – Gli­niarz daje znak swo­jemu kum­plowi, który sie­dzi w samo­cho­dzie. – Ten facet jest nie­źle naćpany.

– Nie strze­laj­cie – mówi Char­les Freck w wizji wywo­ła­nej wido­kiem radio­wozu. – Zabierz­cie mnie przy­naj­mniej na poste­ru­nek i tam zastrzel­cie, żeby nikt nie widział.

Żeby prze­żyć w tym faszy­stow­skim pań­stwie poli­cyj­nym, pomy­ślał, czło­wiek zawsze musi pamię­tać, jak się nazywa. Cały czas. Wystar­czy, że nie pamię­tasz swo­jego zaki­cha­nego nazwi­ska, a oni od razu wie­dzą, że jesteś nała­do­wany.

Wiem, co zro­bię, zde­cy­do­wał. Jak tylko zoba­czę wolne miej­sce do par­ko­wa­nia, to sam zjadę na pobo­cze, zanim włą­czą koguta, a jak się zatrzy­mają obok, to im powiem, że mam kło­poty z kołem albo co.

Poli­cjanci zawsze są zado­wo­leni, kiedy czło­wiek się pod­daje i nie może jechać dalej. Jak zwie­rzę, które pada na zie­mię i odsła­nia mięk­kie, niczym nie chro­nione, bez­bronne pod­brzu­sze. Muszę tak zro­bić.

Zje­chał na prawo i ude­rzył przed­nimi kołami w kra­węż­nik. Radio­wóz prze­je­chał obok niego, nie zatrzy­mu­jąc się.

No i zupeł­nie bez sensu sta­ną­łem, stwier­dził. Teraz będzie trudno wje­chać znowu na ulicę, przy takim ruchu. Wyłą­czył sil­nik. Posie­dzę sobie chwilę w samo­cho­dzie, zde­cy­do­wał, i pome­dy­tuję albo wejdę w trans. W tym celu naj­le­piej popa­trzeć na panienki. Cie­kawe, czy pro­du­kują takie ustroj­stwa, które mie­rzą pod­nie­ce­nie. Takie jak te, które mie­rzą fale alfa. Fale pod­nie­ce­nia – naj­pierw są bar­dzo krót­kie, potem dłuż­sze, więk­sze, coraz więk­sze, aż zupeł­nie wycho­dzą z ekranu.

To na nic, zdał sobie sprawę. Powi­nie­nem pocho­dzić i poszu­kać kogoś, kto ma towar. Muszę coś zała­twić, bo nie­długo zacznę świ­ro­wać, a wtedy już nic nie będę mógł zro­bić. Nawet sie­dzieć w samo­cho­dzie, jak teraz. Nie będę wie­dział, kim jestem, gdzie jestem ani co się w ogóle dzieje.

A co się w ogóle dzieje? – zapy­tał sam sie­bie. Jaki dzi­siaj dzień? Gdy­bym wie­dział, jaki to dzień, to reszta sama poskła­da­łaby się do kupy. Kawa­łek po kawałku.

Środa, śród­mie­ście Los Ange­les, oko­lice Westwood. Przed nim było jedno z tych wiel­kich cen­trów han­dlo­wych oto­czo­nych murem, od któ­rego czło­wiek odbija się jak gumowa piłka, chyba że ma kartę kre­dy­tową i może przejść przez elek­tro­niczne bramki. Ponie­waż nie miał karty kre­dy­to­wej, znał te sklepy tylko z opo­wia­dań. Podobno było ich mnó­stwo i sprze­da­wano w nich towary wyso­kiej jako­ści, a kupu­ją­cymi były naj­czę­ściej żony nor­mal­nych ludzi. Patrzył, jak umun­du­ro­wani i uzbro­jeni straż­nicy przy bra­mie kon­tro­lują wszyst­kich wcho­dzą­cych. Spraw­dzali, czy klient odpo­wiada danym na kar­cie kre­dy­to­wej, która nie mogła być skra­dziona, kupiona, sprze­dana lub użyta nie­zgod­nie z prze­zna­cze­niem. Do środka wcho­dziła masa ludzi, ale przy­pusz­czał, że wielu z nich przy­szło tylko popa­trzeć na wystawy. Nie­moż­liwe, żeby wszy­scy mieli tyle szmalu i ochotę, by przy­jeż­dżać o tej porze na zakupy. Jest wcze­śnie, dopiero parę minut po dru­giej. Wie­czo­rem – to co innego. W skle­pach zapa­lają się wszyst­kie świa­tła. Widział kie­dyś, wszy­scy bra­cia i sio­stry widzieli, sto­jąc na zewnątrz, potoki świa­tła. Wyglą­dało to jak wesołe mia­steczko dla doro­słych.

Sklepy po zewnętrz­nej stro­nie muru, gdzie nie trzeba było mieć karty kre­dy­to­wej i któ­rych nie pil­no­wali uzbro­jeni straż­nicy, nie były warte wspo­mnie­nia. Kilka skle­pi­ków, w któ­rych można było kupić potrzebne na co dzień rze­czy: obuw­ni­czy, sklep z tele­wi­zo­rami, pie­kar­nia, mały warsz­tat naprawy sprzętu gospo­dar­stwa domo­wego, pral­nia. Obser­wo­wał dziew­czynę w krót­kiej kurtce ze sztucz­nej skóry i w obci­słych spodniach. Cho­dziła od sklepu do sklepu. Miała ładne włosy, ale nie mógł zoba­czyć jej twa­rzy, żeby się prze­ko­nać, czy jest w porządku. Ma nie­złą figurę, pomy­ślał. Dziew­czyna zatrzy­mała się na chwilę przed wystawą, na któ­rej leżały wyroby ze skóry. Przy­glą­dała się torebce obszy­tej frędz­lami. Widział, jak się w nią wpa­truje, zasta­na­wia, jak się do niej przy­mie­rza. Na pewno wej­dzie do środka i będzie chciała zoba­czyć z bli­ska.

Tak jak przy­pusz­czał, po chwili weszła do sklepu.

Wśród tłumu na chod­niku poja­wiła się inna dziew­czyna. Była ubrana w marsz­czoną bluzkę i buty na wyso­kim obca­sie, włosy miała pofar­bo­wane na srebrno, a na twa­rzy zbyt inten­sywny maki­jaż. Pró­buje wyglą­dać na star­szą, niż jest, pomy­ślał. Pew­nie jesz­cze cho­dzi do szkoły. Potem nie poka­zał się już nikt godny uwagi, więc odplą­tał sznu­rek, który przy­trzy­my­wał klapę schowka na ręka­wiczki, i wycią­gnął paczkę papie­ro­sów. Zapa­lił, włą­czył radio i poszu­kał sta­cji nada­ją­cej rocka. Kie­dyś miał kase­towy odtwa­rzacz ste­reo, ale pew­nego dnia, kiedy wycho­dził z samo­chodu, zapo­mniał go zabrać ze sobą. Kiedy wró­cił, odtwa­rzacza oczy­wi­ście już nie było – ktoś go ukradł. Sam jestem sobie winien, pomy­ślał wtedy. Teraz miał tylko to stare radio. Też je pew­nie kie­dyś ukradną. Wie­dział jed­nak, gdzie można kupić uży­wane – po pro­stu za bez­cen. Wyglą­dało na to, że samo­chód tak czy owak lada chwila się roz­pad­nie: uszczelka pod gło­wicą była do niczego, a sil­nik nie trzy­mał kom­pre­sji. Musiał spa­lić zawory na auto­stra­dzie, kiedy wra­cał do domu z ładun­kiem naprawdę dosko­na­łego towaru. Cza­sami, kiedy uda­wało mu się zała­twić więk­szą ilość, popa­dał w para­noję – nie tyle bał się gli­nia­rzy, ile tego, że mogliby go okraść inni nar­ko­mani. Jacyś faceci na gło­dzie, zde­cy­do­wani na wszystko i napa­leni na towar.

Obok prze­szła dziew­czyna, na którą natych­miast zwró­cił uwagę. Czarne włosy, ładna, lekki krok, w roz­pię­tej bluzce zwią­za­nej w pasie. Prze­cież ją znam, pomy­ślał, to Donna, dziew­czyna Boba Arc­tora.

Otwo­rzył drzwi samo­chodu i wysiadł. Zmie­rzyła go wzro­kiem, ale nie przy­sta­nęła. Ruszył za nią, prze­ci­ska­jąc się przez tłum.

Na pewno myśli, że chcę się do niej dobrać, pomy­ślał. Z łatwo­ścią przy­spie­szyła kroku; kiedy obej­rzała się w jego stronę, widział ją już nie­zbyt dokład­nie. Miała wyra­zi­stą, spo­kojną twarz. Zoba­czył duże oczy, patrzące na niego badaw­czo. Na pewno pró­buje osza­co­wać, jak szybko idę, i zasta­na­wia się, czy ją dogo­nię, uznał. Jasne, że nie, jeżeli dalej będzie tak gnać. Szybka jest.

Przed skrzy­żo­wa­niem cze­kała na zie­lone świa­tło grupa ludzi. Samo­chody skrę­cały wła­śnie z piskiem opon w lewo, to jej jed­nak nie zatrzy­mało. Prze­cho­dziła przez skrzy­żo­wa­nie szybko, lecz z god­no­ścią, lawi­ru­jąc mię­dzy pędzą­cymi pojaz­dami. Kie­rowcy patrzyli na nią obu­rzeni, ale ona zda­wała się nie widzieć ich spoj­rzeń.

– Donna!

Kiedy zapa­liło się zie­lone świa­tło, ruszył za nią i po chwili dogo­nił. Nie gnała już tak, szła jed­nak bar­dzo szybko.

– Czy to ty byłaś kie­dyś panienką Boba? – zapy­tał. Udało mu się wyprze­dzić dziew­czynę i spoj­rzeć jej w oczy.

– Nie – odpo­wie­działa. – Nie byłam.

Odwró­ciła się i szła teraz pro­sto na niego, a on cof­nął się, ponie­waż w ręku miała krótki nóż, któ­rego ostrze było wymie­rzone w jego brzuch.

– Spa­daj – rzu­ciła ostro, nie zwal­nia­jąc kroku.

– Pew­nie, że to ty – powie­dział. – Pozna­li­śmy się u Boba.

Noża już pra­wie nie widział, tylko błysk metalu pozwa­lał mu się domy­ślić, że jesz­cze tam jest. Mogła go tu zadźgać i pójść spo­koj­nie dalej. Cały czas się cofał. Dziew­czyna trzy­mała nóż tak spryt­nie, że praw­do­po­dob­nie żaden z prze­chod­niów nie domy­ślał się, co się dzieje. Ale on wie­dział, czym to się może skoń­czyć. Dziew­czyna szła na niego bez naj­mniej­szego waha­nia. Char­les usko­czył w bok, a ona poszła bez słowa dalej.

– Jeeezu! – jęk­nął do jej ple­ców. Prze­cież wiem, że to Donna, pomy­ślał. Po pro­stu nie ska­po­wała, kim jestem i że się znamy. Na pewno się boi, że chcę ją przy­ci­snąć do ściany. Trzeba uwa­żać, pomy­ślał, kiedy zacze­pia się obcą dziew­czynę na ulicy. Wszyst­kie teraz mają coś pod ręką; za dużo nie­szczęść im się przy­tra­fia.

Śmieszny mały nożyk. Nie powinna cze­goś takiego nosić przy sobie; jakiś facet mógłby jej bez trudu wykrę­cić rękę i pchnąć. Nawet ja, gdyby mi rze­czy­wi­ście zale­żało. Stał na chod­niku i ogar­niała go złość. Prze­cież to na pewno Donna.

Kiedy ruszył z powro­tem w stronę, gdzie stał jego samo­chód, zauwa­żył, że dziew­czyna zatrzy­mała się na skraju chod­nika i patrzy na niego bez słowa.

Pod­szedł ostroż­nie.

– Kie­dyś wie­czo­rem – ode­zwał się – ja, Bob i jedna panienka słu­cha­li­śmy sta­rych taśm Simona i Gar­fun­kela; to byłaś wła­śnie ty.

Napeł­niała wtedy mozol­nie kap­sułki Ago­nią naprawdę wyso­kiej jako­ści. Trwało to prze­szło godzinę. El Primo. Numero Uno: Ago­nia. Kiedy skoń­czyła, poza­my­kała kap­sułki, a potem je połknęli – wszyst­kie od razu. Ona nie brała. „Ja tylko sprze­daję”, powie­działa wtedy. „Gdy­bym zaczęła brać, nie mia­ła­bym żad­nych zysków”.

Dziew­czyna ode­zwała się:

– Myśla­łam, że chcesz mnie prze­wró­cić i zerżnąć.

– Nie – odpo­wie­dział – po pro­stu myśla­łem, że może… – zawa­hał się – że może chcia­ła­byś, żeby cię pod­wieźć. Na ulicy? – zapy­tał zdu­miony. – W biały dzień?

– Mógł­byś mnie wcią­gnąć do bramy. Albo do samo­chodu.

– Prze­cież ja cię znam – zapro­te­sto­wał. – A poza tym Arc­tor by mnie chyba zaje­bał, gdy­bym ci coś zro­bił.

– Po pro­stu cię nie pozna­łam. – Zro­biła trzy kroki w jego stronę. – Jestem tro­chę krót­ko­wzroczna.

– Powin­naś nosić szkła kon­tak­towe. – Ma bar­dzo ładne, duże, ciemne oczy, pomy­ślał Char­les. Co ozna­cza, że nie jest na pro­chach.

– Kie­dyś nosi­łam. Ale jedno wpa­dło mi na impre­zie do wazy z pon­czem. Poncz był zapra­wiony LSD. Spły­nęło na samo dno i pew­nie ktoś je wypił. Mam nadzieję, że mu sma­ko­wało, bo zapła­ci­łam za nie trzy­dzie­ści pięć dola­rów.

– Pod­rzu­cić cię gdzieś?

– Prze­rżniesz mnie w samo­cho­dzie.

– Nie – powie­dział. – Od kilku tygo­dni w ogóle mi nie staje. To pew­nie od jakie­goś świń­stwa, które dodają do towaru. Od cze­goś che­micz­nego.

– To nie­zły tekst, ale nie dam się nabrać. Wszy­scy mnie rżną. W każ­dym razie pró­bują – popra­wiła się. – Tak to jest, jak się jest dziew­czyną. Poda­łam ostat­nio jed­nego faceta do sądu za napaść i mole­sto­wa­nie. Doma­gamy się czter­dzie­stu tysięcy dola­rów odszko­do­wa­nia.

– A co ci zro­bił?

– Zła­pał mnie za cyce.

– To nie jest warte czter­dzie­stu tysięcy.

Szli obok sie­bie w stronę samo­chodu.

– Masz coś na sprze­daż? – zapy­tał. – Bar­dzo potrze­buję. Wła­ści­wie to już nic nie mam, wyobraź sobie. Wszystko mi się skoń­czyło. Cho­ciaż parę sztuk. Gdy­byś miała, to cho­ciaż parę sztuk.

– Coś ci zała­twię

– Ale tylko tabletki – zastrzegł. – Nie daję w żyłę.

– Dobra – przy­tak­nęła zde­cy­do­wa­nie, patrząc w zie­mię. – Tylko że ostat­nio są trud­no­ści, towar nie przy­cho­dzi. Pew­nie już się zdą­ży­łeś zorien­to­wać. Nie mogę ci dużo zała­twić, ale…

– Kiedy? – prze­rwał jej.

Doszli do samo­chodu. Char­les zatrzy­mał się, otwo­rzył drzwi i wsiadł. Donna weszła z dru­giej strony. Usie­dli obok sie­bie.

– Poju­trze – powie­działa. – Jeśli uda mi się dorwać jed­nego gościa. Ale myślę, że tak.

Cho­lera, pomy­ślał. Dopiero poju­trze.

– A wcze­śniej nie dasz rady? Na przy­kład dzi­siaj wie­czo­rem?

– Naj­wcze­śniej jutro.

– Za ile?

– Sześć­dzie­siąt dola­rów za sto.

– O Jezu – jęk­nął. – Ale zdzier­stwo.

– Są pierw­sza klasa. Już je od niego bra­łam. To nie to samo, co się kupuje na ulicy. Słowo daję, są warte tych pie­nię­dzy. Naj­chęt­niej biorę towar wła­śnie od tego faceta, jeśli tylko jest oka­zja. Ale on też nie zawsze ma. Teraz wła­śnie wró­cił z połu­dnia. Facet nie bie­rze przez pośred­ni­ków, więc mam gwa­ran­cję, że na pewno są dobre. Nie musisz mi pła­cić z góry. Dopiero przy odbio­rze. Mam do cie­bie zaufa­nie.

– Ni­gdy nie płacę z góry – odparł.

– Cza­sami ina­czej się nie da.

– W porządku – zgo­dził się Char­les. – Więc możesz zała­twić mi co naj­mniej sto sztuk, tak? – Zaczął szybko prze­li­czać. W ciągu dwóch dni uda mu się jakoś zała­twić sto dwa­dzie­ścia dola­rów i kupić od niej dwie­ście table­tek. A gdyby do tego czasu tra­fiła się lep­sza oka­zja, gdyby spo­tkał innego han­dla­rza, mógłby kupić od niego i zapo­mnieć o dziew­czy­nie. To wła­śnie jest zaleta nie­pła­ce­nia z góry – to i jesz­cze pew­ność, że czło­wieka nie zro­bią w konia.

– Masz szczę­ście, że mnie spo­tka­łeś – stwier­dziła Donna, gdy Char­les zapu­ścił sil­nik i wyje­chał na jezd­nię. – Za jakąś godzinę mam się spo­tkać z jed­nym face­tem, a on pew­nie będzie chciał wziąć wszystko, co tylko będę mogła zała­twić. W takim razie nic byś ode mnie nie dostał. Masz dzi­siaj szczę­ście. – Uśmiech­nęła się i on też się do niej uśmiech­nął.

– Szkoda, że nie możesz wcze­śniej – powie­dział.

– A jeśli… – Otwo­rzyła torebkę i wyjęła mały notes i dłu­go­pis z nadru­kiem ŚWIECE AKU­MU­LA­TORY REGU­LA­CJA ZAPŁONU. – Jak się z tobą skon­tak­to­wać, bo zapo­mnia­łam, jak się nazy­wasz?

– Char­les B. Freck – odpo­wie­dział. Podyk­to­wał jej swój numer. Wła­ści­wie nie był to jego tele­fon, tylko zna­jo­mego, który był nor­mal­nym face­tem. Uży­wał jego tele­fonu do prze­ka­zy­wa­nia wia­do­mo­ści. Donna mozol­nie zapi­sała numer. Ma kło­poty z pisa­niem, pomy­ślał. Wytęża wzrok i tak powoli sta­wia kre­ski. Gówno tam uczą w tych szko­łach w dzi­siej­szych cza­sach. Nor­malna anal­fa­betka. Ale nie­zła. To co, że ledwo umie czy­tać i pisać? Co to ma za zna­cze­nie, skoro ma takie fajne cycki.

– Zaczy­nam sobie przy­po­mi­nać – ode­zwała się Donna. – Mniej wię­cej. Nie bar­dzo pamię­tam tam­ten wie­czór. Byłam nie­źle naprana. Pamię­tam tylko, że napeł­nia­li­śmy towa­rem kap­sułki. To były kap­sułki po librium; przed­tem je wyrzu­ci­li­śmy. Połowę towaru pew­nie roz­sy­pa­łam na pod­ło­dze. – Popa­trzyła na niego uważ­nie. – Wygląda na to, że jesteś w porządku. Może mogli­by­śmy czę­ściej robić inte­resy? Za jakiś czas pew­nie będziesz chciał wię­cej.

– No tak – odpo­wie­dział, zasta­na­wia­jąc się, czy uda mu się zbić cenę. Doszedł do wnio­sku, że powinno się udać. Tak czy ina­czej wygrał. To zna­czy udało mu się zała­twić towar.

Szczę­ście, pomy­ślał, to pew­ność, że się zała­twiło parę table­tek.

Cały świat na zewnątrz samo­chodu, wszy­scy ci zago­nieni ludzie, świa­tło słońca, ruch, wszystko to prze­pły­wało obok niego i wyglą­dało nie­re­al­nie. Char­les był szczę­śliwy.

I to wszystko przez przy­pa­dek, tylko dla­tego, że jechał za nim radio­wóz. Nie­spo­dzie­wane, nowe źró­dło Sub­stan­cji A. Czego jesz­cze można chcieć od życia? Mógł liczyć, że miną co naj­mniej dwa tygo­dnie, pra­wie pół mie­siąca, zanim zdech­nie albo na pół zdech­nie, bo po odsta­wie­niu Sub­stan­cji A nie było mię­dzy jed­nym a dru­gim wiel­kiej róż­nicy. Dwa tygo­dnie! Wypeł­niała go radość i przez moment poczuł, jak przez otwarte okno samo­chodu wpada do środka pach­nące wio­sną powie­trze.

– Może poje­dziesz ze mną odwie­dzić Jerry’ego Fabina? – zapy­tał. – Wiozę mu tro­chę rze­czy do Trze­ciej Kli­niki Fede­ral­nej, zabrali go tam wczo­raj wie­czo­rem. Wożę po tro­chu, bo może nie­długo go wypusz­czą, a nie będzie mi się chciało tar­gać z powro­tem tego całego kramu naraz.

– Wola­ła­bym się z nim nie spo­ty­kać – odpo­wie­działa Donna.

– Znasz go? Znasz Jerry’ego Fabina?

– Jerry Fabin jest prze­ko­nany, że to ja przy­wlo­kłam mu do domu insekty.

– Mszyce.

– Wtedy jesz­cze nie wie­dział, że to mszyce. Wolę się trzy­mać od niego z daleka. Ostat­nim razem, kiedy go spo­tka­łam, był bar­dzo agre­sywny. Ma coś z recep­to­rami w mózgu, przy­naj­mniej tak mi się wydaje. Sądząc z tego, co piszą w bro­szur­kach oświa­to­wych, to muszą być recep­tory.

– Nie można go z tego wycią­gnąć, prawda? – zapy­tał.

– Nie, to nie­od­wra­calne.

– W kli­nice powie­dzieli mi, że będę się mógł z nim zoba­czyć i że może on kie­dyś… – Zro­bił ruch ręką. – Że nie będzie… – Znowu poru­szył ręką. Było mu trudno zna­leźć odpo­wied­nie słowa, żeby powie­dzieć o swoim przy­ja­cielu to, co chciał.

Donna popa­trzyła na niego i zapy­tała:

– Masz uszko­dzony ośro­dek mowy? W tym, jak to się tam nazywa, poty­licz­nym pła­cie mózgu?

– Nie – zaprze­czył ener­gicz­nie.

– A tak w ogóle to wszystko w porządku? – Postu­kała się po gło­wie.

– No nie, bo wiesz, po pro­stu trudno mi się mówi o tych zasra­nych kli­ni­kach, gdzie leczą afa­zję. Kie­dyś byłem tam odwie­dzić kum­pla. Pró­bo­wał wła­śnie wypa­sto­wać pod­łogę. Powie­dzieli, że nie może mu się udać, bo nie potrafi sobie przy­po­mnieć, jak to się robi. Dobiło mnie to, że cały czas pró­bo­wał. I to nie przez godzinę, bo mie­siąc póź­niej, gdy go znowu odwie­dzi­łem, on wciąż pró­bo­wał wypa­sto­wać pod­łogę. Zacho­wy­wał się zupeł­nie tak samo jak przed mie­siącem, kiedy przy­je­cha­łem go pierw­szy raz odwie­dzić. Nie mógł zro­zu­mieć, dla­czego mu to pasto­wa­nie nie wycho­dzi. „Dla­czego mi nie wycho­dzi?”, pytał wszyst­kich naokoło. Nie było spo­sobu, żeby mu wytłu­ma­czyć, to zna­czy wszy­scy mu tłu­ma­czyli i ja też, a on cią­gle nie mógł nic zro­zu­mieć.

– Czy­ta­łam, że naj­pierw szlag tra­fia recep­tory w mózgu – powie­działa pogod­nie Donna. – Jak się za mocno przy­ła­duje.

Patrzyła na jadące przed nimi samo­chody.

– Zobacz, jedzie to nowe porsche z dwoma sil­ni­kami. – Poka­zała pal­cem pod­eks­cy­to­wana. – O rany!

– Zna­łem kie­dyś gościa, który pod­pro­wa­dził takie porsche. Wyje­chał na River­side Fre­eway, przy­du­sił do stu sie­dem­dzie­się­ciu pię­ciu mil na godzinę i się roz­ma­zał. – Mach­nął ręką. – Wje­chał pro­sto w dupę cię­ża­rówce. Pew­nie nawet nie zdą­żył jej zauwa­żyć. – W gło­wie wyświe­tlił sobie scenkę: on sam za kie­row­nicą porsche, omija jed­nak spryt­nie wszyst­kie cię­ża­rówki. Ludzie jadący auto­stradą – i to auto­stradą do Hol­ly­wood – patrzą na niego, a on jest szczu­płym, przy­stoj­nym face­tem o sze­ro­kich barach jadą­cym nowym porsche z szyb­ko­ścią dwu­stu mil na godzinę. Gli­nom bez­sil­nie opa­dają szczęki.

– Trzę­siesz się – zauwa­żyła Donna. Poło­żyła mu rękę na ramie­niu; natych­miast zare­ago­wał na uspo­ka­ja­jący dotyk. – Nie dener­wuj się.

– Zmę­czony jestem – powie­dział. – Przez dwie doby nie spa­łem, tylko liczy­łem mszyce. Liczy­łem i upy­cha­łem do bute­lek. Aż w końcu wal­nę­li­śmy się spać, a na drugi dzień rano, kiedy chcie­li­śmy wło­żyć te butelki do samo­chodu, żeby je zawieźć do leka­rza, to się oka­zało, że nic w nich nie ma. Były zupeł­nie puste. – Teraz sam zauwa­żył, że się trzę­sie, spo­strzegł, że drżą mu ręce na kie­row­nicy samo­chodu, który jechał z szyb­ko­ścią dwu­dzie­stu mil na godzinę. – Wszyst­kie były, kurwa, puste. Wszyst­kie. I wtedy wła­śnie, kurwa, zro­zu­mia­łem. Doszło do mnie, że z mózgiem Jerry’ego coś jest nie tak.

Powie­trze nie pach­niało już wio­sną i pomy­ślał nagle, że potrze­buje działki Sub­stan­cji A. Było póź­niej, niż przy­pusz­czał, a może przed­tem wziął mniej, niż mu się zda­wało. Na szczę­ście w schowku na ręka­wiczki była jesz­cze por­cja, którą zawsze woził ze sobą. Zaczął szu­kać wol­nego miej­sca do par­ko­wa­nia.

– Tak to się cza­sem porobi w gło­wie – doszedł do niego z daleka głos Donny. Wyda­wało się, że zapa­dła się w sobie, że gdzieś ode­szła. Zasta­na­wiał się, czy ta bez­sen­sowna jazda ją dener­wuje. Pew­nie tak.

Przez głowę prze­le­ciała mu, tym razem bez udziału woli, kolejna fan­ta­styczna scenka: naj­pierw zoba­czył dużego pon­tiaca z tyl­nym kołem unie­sio­nym na pod­no­śniku. Samo­chód osu­wał się w tył, a mniej wię­cej trzy­na­sto­letni dzie­ciak ze strze­chą dłu­gich wło­sów pró­bo­wał go przy­trzy­mać, krzy­cząc o pomoc. Zoba­czył sie­bie i Jerry’ego Fabina, jak wybie­gają z domu Jerry’ego i pędzą do samo­chodu po usia­nym pusz­kami po piwie pod­jeź­dzie. On sam zła­pał za klamkę od strony kie­rowcy, żeby wsko­czyć i naci­snąć na pedał hamulca.

Jerry Fabin – tylko w spodniach, bez butów, z roz­czo­chra­nymi wło­sami, bo wła­śnie się obu­dził – pod­biegł do samo­chodu i bla­dym ramie­niem, które jesz­cze ni­gdy nie widziało słońca, ode­pchnął chłopca w bok. Pod­no­śnik prze­chy­lił się i prze­wró­cił, tył samo­chodu ude­rzył o zie­mię, koło poto­czyło się gdzieś, ale chło­pak był cały.

– Za późno na hamo­wa­nie – wysa­pał Jerry, pró­bu­jąc odgar­nąć z oczu brzyd­kie, tłu­ste włosy. – Nie zdą­żył­byś.

– Nic mu się nie stało?! – krzyk­nął Char­les Freck. Serce łomo­tało mu w piersi.

– Nie. – Jerry stał obok chłopca, gwał­tow­nie łapiąc powie­trze. – Cho­lera! – wrza­snął na chło­paka z wście­kło­ścią. – Nie mówi­łem ci, żebyś na nas pocze­kał?! A kiedy samo­chód zaczyna się zsu­wać z pod­no­śnika, to… cho­lera, nie zatrzy­masz cze­goś, co waży dwie i pół tony!

Złość wykrzy­wiła mu rysy. Chło­pak, na któ­rego wszy­scy mówili Szczur, wyglą­dał jak pół­tora nie­szczę­ścia i miał winę wypi­saną na twa­rzy.

– Tysiąc razy ci powta­rza­łem!

– Chcia­łem naci­snąć na hamu­lec – wyja­śnił Char­les Freck, zda­jąc sobie sprawę z wła­snej głu­poty, ze swo­jego zacho­wa­nia, które było rów­nie idio­tyczne jak zacho­wa­nie chłopca i tak samo śmier­tel­nie nie­bez­pieczne. Był doro­słym czło­wie­kiem, a nie zdo­łał odpo­wied­nio zare­ago­wać. Chciał się jakoś uspra­wie­dli­wić, tak jak chło­pak. Powie­dzieć coś w swo­jej obro­nie.

– No, ale teraz rozu­miem – wymam­ro­tał… i wtedy fan­ta­styczna scenka się skoń­czyła. Wła­ści­wie nie była to scenka, tylko film doku­men­talny. Przy­po­mniał sobie dzień, w któ­rym się to wszystko zda­rzyło, dawno temu, kiedy jesz­cze miesz­kali razem. Instynkt pod­po­wie­dział Jerry’emu, co robić – gdyby nie to, Szczur leżałby pod pon­tia­kiem z prze­trą­co­nym krę­go­słu­pem.

Powle­kli się w stronę domu, nie pró­bu­jąc nawet gonić koła, które cią­gle się jesz­cze toczyło.

– Spa­łem – mruk­nął Jerry, kiedy weszli do ciem­nego wnę­trza. – Pierw­szy raz od kilku tygo­dni te robale odpu­ściły na tyle, że mogłem zasnąć. Przez ostat­nie pięć dni nie zmru­ży­łem oka; cały czas na nogach. Myśla­łem, że się może wynio­sły, i jakiś czas rze­czy­wi­ście ich nie było. Myśla­łem, że dały sobie spo­kój i poszły gdzie indziej, na przy­kład do sąsiada, i że dom jest czy­sty. No, ale teraz widzę, że znowu tu są. Kiedy robili dzie­siątą dezyn­sek­cję… a może to już jede­na­sta?… znowu mnie oszu­kali. Wszyst­kich zresztą oszu­kują. – W głu­chym gło­sie Jerry’ego nie było już gniewu, tylko rezy­gna­cja i zakło­po­ta­nie. Pod­niósł rękę i pal­nął Szczura w głowę. – Ty głupi gów­nia­rzu, kiedy samo­chód spada z pod­no­śnika, to trzeba spie­przać. Mniej­sza o auto. Nawet nie pró­buj go zatrzy­my­wać. Nie dasz rady takiej masie.

– Ale, Jerry, bałem się o oś.

– Srać na oś. Srać na samo­chód. Chcia­łeś zgi­nąć?

Prze­szli w trójkę przez ciemny living room, a obraz dawno minio­nej chwili zami­go­tał i znik­nął na zawsze.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

Tytuł ory­gi­nału: A Scan­ner Dar­kly

Copy­ri­ght © 1977, Phi­lip K. Dick

All rights rese­rved

Copy­ri­ght © for the Polish e‑book edi­tion by REBIS Publi­shing House Ltd., Poznań 2014, 2020, 2025

Infor­ma­cja o zabez­pie­cze­niach

W celu ochrony autor­skich praw mająt­ko­wych przed praw­nie nie­do­zwo­lo­nym utrwa­la­niem, zwie­lo­krot­nia­niem i roz­po­wszech­nia­niem każdy egzem­plarz książki został cyfrowo zabez­pie­czony. Usu­wa­nie lub zmiana zabez­pie­czeń sta­nowi naru­sze­nie prawa.

Redak­tor serii: Rado­sław Kot

Redak­tor: Grze­gorz Dziam­ski

Gra­fiki: Woj­ciech Siud­mak

Wyda­nie III e‑book (opra­co­wane na pod­sta­wie wyda­nia książ­ko­wego: Przez ciemne zwier­cia­dło, wyd. II, Poznań 2012)

ISBN 978-83-7818-343-3

WYDAWCA

Dom Wydaw­ni­czy REBIS Sp. z o.o.

ul. Żmi­grodzka 41/49, 60-171 Poznań, Pol­ska

tel. +48 61 867 47 08, +48 61 867 81 40

e-mail: [email protected]

www.rebis.com.pl

Kon­wer­sję do wer­sji elek­tro­nicz­nej wyko­nano w sys­te­mie Zecer