Osada ebook i audiobook

Ro­dzi­com

Słowo od Au­torki

W paź­dzier­niku 2022 roku, tuż przed kra­kow­skimi tar­gami książki, zwie­dza­łam oko­lice Je­ziora Czorsz­tyń­skiego. Je­sienna sce­ne­ria tego miej­sca spra­wiła, że za­pra­gnę­łam na­pi­sać zwią­zaną z nim po­wieść. Mu­sia­łam tylko zna­leźć od­po­wied­nią hi­sto­rię.

Naj­lep­sza do roz­po­czę­cia mo­ich po­szu­ki­wań zda­wała się osada na pół­wy­spie Styl­chyn. Zo­stała za­ło­żona po prze­nie­sie­niu w nowe miej­sce – wła­śnie na pół­wy­sep – bu­dyn­ków, które przed po­wsta­niem sztucz­nego zbior­nika, ja­kim jest Je­zioro Czorsz­tyń­skie, znaj­do­wały się mię­dzy in­nymi we wsi Stare Ma­niowy. Piękne domy z rzeź­bio­nymi ele­men­tami ele­wa­cji, przy­cup­nięte na brzegu po­ły­sku­ją­cego w słońcu je­ziora, zda­wały się do­sko­nałą sce­ne­rią do roz­po­czę­cia przy­gód po­tur­bo­wa­nego przez ży­cie Igora.

Gdy za­bra­łam się do po­szu­ki­wań, oka­zało się, że hi­sto­ria, która po­słu­żyła za in­spi­ra­cję do po­wie­ści, była na wy­cią­gnię­cie ręki. To tu­taj w 2019 roku dzien­ni­ka­rze „Ty­go­dnika Pod­ha­lań­skiego” od­kryli, że w jed­nej z za­byt­ko­wych cha­łup prze­cho­wy­wane są kar­tony za­wie­ra­jące dzie­cięce ko­ści. Prze­pro­wa­dzone przez nich śledz­two wy­ka­zało, że oko­liczni miesz­kańcy do­sko­nale zda­wali so­bie sprawę z tego, że osada skrywa ta­jem­nicę.

Po­sta­cie ożyły w mo­jej gło­wie i do­ma­gały się umiesz­cze­nia na kar­tach po­wie­ści. Dawne wy­da­rze­nia stały się pod­wa­liną hi­sto­rii, którą ubo­ga­ci­łam swoją wy­obraź­nią. Wy­my­śli­łam bo­ha­te­rów i po­zmie­nia­łam daty zda­rzeń, tak żeby spięły się w tej opo­wie­ści klamrą. A bu­dowa za­pory i prze­sie­dle­nia miesz­kań­ców wsi Ma­niowy po­słu­żyły za tło hi­sto­ryczne.

Mam na­dzieję, że po­ko­cha­cie Igora tak samo jak ja, bo chcia­ła­bym spo­tkać się z nim jesz­cze nie­raz.

A kiedy spo­tkam cie­bie na śmierci za­krę­tach...

PIDŻAMA PORNO(NIKT TAK PIĘK­NIE NIE MÓ­WIŁ, ŻE SIĘ BOI MI­ŁO­ŚCI)

Roz­dział 1

Daw­niej...

Piotr Hil­der­brandt opie­rał się o mur oka­la­jący ta­ras nie­dzic­kiego zamku, ob­ser­wu­jąc lu­dzi pra­cu­ją­cych przy bu­do­wie za­pory. Kon­struk­cja pięła się za­chłan­nie w górę, żeby osta­tecz­nie osią­gnąć wy­so­kość pięć­dzie­się­ciu sze­ściu me­trów. Tama na Du­najcu ro­biła wra­że­nie na­wet na pro­te­stu­ją­cych prze­ciwko jej po­wsta­niu, bo też trudno było za­kwe­stio­no­wać roz­mach przed­się­wzię­cia. Prze­szło czte­ry­stu­me­trowa ściana miała po­łą­czyć brzegi rzeki, prze­ci­na­jąc ją na wy­so­ko­ści daw­nej przy­stani fli­sac­kiej.

To była pierw­sza ofiara, którą za­brała dla sie­bie za­pora.

Piotr po­wiódł spoj­rze­niem po oko­licy i za­trzy­mał wzrok tam, gdzie naj­pew­niej znaj­do­wały się opusz­czone bu­dynki we wsi Ma­niowy. Nie do­strze­gał ich z zam­ko­wego ta­rasu, jed­nak znał na pa­mięć de­tale zdo­biące ich fa­sady. Nie­które z nich miały zo­stać prze­nie­sione w nowe miej­sce, ale więk­szość na za­wsze znik­nie pod wodą. Znisz­cze­nie wsi, która trwała przez pra­wie sie­dem­set lat, przy­szło lu­dziom wy­jąt­kowo ła­two.

Po­my­ślał o miesz­kań­cach prze­sie­dlo­nych przed laty. Nie wie­rzyli w za­pew­nie­nia o do­bro­by­cie, ma­ją­cym na­stać wraz z na­pły­wem tu­ry­stów, któ­rych przy­cią­gnie za­pora na Du­najcu.

Wy­rwano ich z ko­rze­niami z tej ziemi.

Z przy­tul­nej do­liny, gdzie nie do­cie­rał halny, prze­nie­siono ich na od­sło­nięte łąki, na któ­rych wiatr ła­mał na­wet naj­grub­sze drzewa. Drew­niane chaty zo­stały za­stą­pione jed­na­ko­wymi do­mami, bu­do­wa­nymi we­dle pro­jektu na­rzu­co­nego od­gór­nie przez wła­dze. Wszę­dzie iden­tyczny układ ma­łych po­miesz­czeń, ta sama no­wo­cze­sna cia­snota. Sta­rych są­sia­dów, kłó­cą­cych się i go­dzą­cych od wie­ków, za­stą­pili nowi, któ­rzy byli prze­sie­dleń­com obo­jętni.

A naj­gor­sze wąt­pli­wo­ści do­ty­czyły ziemi, która tu­taj nie była tak ży­zna jak w do­li­nie. Za­miast wszech­obec­nej zie­leni po­wi­tała ich sza­rość skał po­ra­sta­nych przez ra­chi­tyczne trawy. To dla­tego lu­dzie po­wta­rzali, że nie jest praw­dziwą wsią miej­sce, gdzie mleko można ku­pić je­dy­nie w lo­kal­nym skle­pie. Gdzie krowy nie wy­pa­sają się na oko­licz­nych łą­kach. Gdzie bra­kuje miej­sca na po­sa­dze­nie drzew i za­sia­nie zboża.

Zgo­dził się nad­zo­ro­wać prze­nie­sie­nie bu­dyn­ków. Miał do­pil­no­wać, aby szczątki po­cho­wane na cmen­ta­rzu tra­fiły w nie­na­ru­szo­nym sta­nie bli­żej Czorsz­tyna. Jed­nak gdy przy­po­mi­nał so­bie czarne ściany sta­rych do­mów, na­bie­rał wąt­pli­wo­ści. Osada zda­wała się do niego mó­wić. Spra­wiała, że na­ra­stała w nim nie­chęć do tej ro­boty. Miał prze­czu­cie, że nic nie pój­dzie zgod­nie z pla­nem. Że ta nie­wielka miej­sco­wość skrywa swoje ta­jem­nice, które staną mu na prze­szko­dzie...

Obec­nie...

Igor zje­chał na po­bo­cze, gdy niebo po raz ko­lejny prze­ciął gruby sznur bły­ska­wicy. Wi­docz­ność ogra­ni­czała się do za­le­d­wie kilku me­trów, a po­ru­sza­nie się do­dat­kowo utrud­niała mgła wi­sząca nad je­zio­rem. Wy­cie­raczki dzia­łały na naj­wyż­szych ob­ro­tach, a i tak nie na­dą­żały zbie­rać desz­czu ście­ka­ją­cego po szy­bie. Schutt miał wra­że­nie, że sil­nik krztu­sił się, za­le­wany wodą, która roz­pry­ski­wała się spod kół po­jazdu, ale świa­tła re­flek­to­rów le­dwo roz­pra­szały pa­nu­jący do­okoła mrok, więc nie wi­dział, jak głę­bo­kie były ka­łuże.

Po­wi­nien do­je­chać na miej­sce wiele go­dzin temu, jed­nak nie za­mie­rzał się spie­szyć. Cze­kał na ten dzień pięć lat. Od­li­czał każdą mi­nutę. Zo­sta­wiał prze­szłość za sobą. Od­ci­nał się od niej grubą kre­ską, aby za­cząć wszystko od nowa.

W od­dali mi­go­tały świa­tła la­tarni, roz­pra­sza­jąc mrok na uli­cach Czorsz­tyna. Wieś roz­cią­gała się w po­bliżu je­ziora, ale tylko kilka do­mów zbu­do­wano w bez­po­śred­nim są­siedz­twie li­nii brze­go­wej. No­wo­cze­sne re­zy­den­cje przy­cią­gały wzrok, jed­nak nikt nie za­kłó­cał spo­koju ich miesz­kań­ców. Sta­rzy gó­rale zda­wali się da­rzyć nowo przy­by­łych in­stynk­towną nie­chę­cią. Jakby te bu­dynki były ob­razą dla tu­tej­szej tra­dy­cji. Jakby bo­ga­cze z miast za­własz­czali so­bie w ten spo­sób hi­sto­rię tego miej­sca. Za­sie­dlali je, mimo że im się ono nie na­le­żało.

Działka, którą ku­pił w jego imie­niu Pa­weł, rów­nież gra­ni­czyła z wodą. Je­dyny dom w po­bliżu chaty na­le­żą­cej do Igora za­miesz­ki­wało mał­żeń­stwo Ko­bu­zów. Oboje grubo po osiem­dzie­siątce, zda­wali się zu­peł­nie nie­szko­dliwi. Wy­bór miej­sca wy­da­wał się więc ide­alny.

Się­gnął po paczkę pa­pie­ro­sów ukrytą w schowku i przez chwilę ob­ra­cał ją w dło­niach. Je­den ruch wy­star­czyłby, aby zdjąć ban­de­rolę i do­stać się do środka. Drugi, aby od­pa­lić za­pal­niczkę i roz­ża­rzyć koń­cówkę. Po­tem mógłby się już głę­boko za­cią­gnąć. Na samą myśl o tym po jego ciele roz­lało się przy­jemne cie­pło. Ale po­wstrzy­my­wała go prze­stroga te­ra­peutki. Je­żeli po­fol­guje so­bie w jed­nej spra­wie, reszta do­pad­nie go prę­dzej czy póź­niej.

Od­rzu­cił pa­pie­rosy na de­skę roz­dziel­czą i sku­pił się na Za­le­wie Czorsz­tyń­skim. Po­cią­gało go, że tak wiele mu­siało zo­stać znisz­czone, aby to miej­sce wy­peł­niło po­nad dwie­ście mi­lio­nów me­trów sze­ścien­nych wody. Gdzieś w głę­bi­nach kryły się za­lane pod­czas bu­dowy tamy wsie. Wy­obra­ził so­bie całe frag­menty bu­dyn­ków, które te­raz praw­do­po­dob­nie były po­ro­śnięte przez glony, a ryby prze­pły­wały przez stare fra­mugi, w któ­rych już dawno nie ma szyb.

Je­zioro było ci­che, ale pod po­wierzch­nią ko­tło­wały się wspo­mnie­nia. Ta­jem­nice lu­dzi, któ­rzy kie­dyś żyli na obu brze­gach Du­najca. Ro­dzili się tu­taj i umie­rali. Śmiali się, pła­kali i to­czyli ze sobą wojny.

Za­mknął oczy, wsłu­chu­jąc się w stu­kot kro­pli ude­rza­ją­cych o dach je­epa. Deszcz zda­wał się słab­nąć, więc opu­ścił szybę, po­zwa­la­jąc, aby lo­do­waty wiatr i mżawka wni­kały pod jego bluzę. Po­wie­trze zmie­niało się z każ­dym prze­by­tym ki­lo­me­trem. Było co­raz bar­dziej ostre. Nio­sło ze sobą cha­rak­te­ry­styczny za­pach wil­got­nych skał i ro­ślin­no­ści po­ra­sta­ją­cej zbo­cza gór. Przy­roda nie­cier­pli­wie strze­py­wała z sie­bie ślady zimy. Od­ra­dzała się. Prze­cią­gała ra­miona, go­towa na nowe, zu­peł­nie jak on. Od ośmiu go­dzin i dwu­dzie­stu trzech mi­nut otrzą­sał się ze zbyt dłu­giego snu. Kosz­maru, który śnił cią­gle na nowo.

Roz­my­śla­nia prze­rwał mu na­tar­czywy dźwięk te­le­fonu. Za­wa­hał się, za­nim prze­su­nął zie­loną słu­chawkę. Pa­weł spraw­dzał go już trzeci raz, jakby nie ufał mu do końca. Przez ostat­nie pięć lat zaj­mo­wał się wszyst­kimi jego spra­wami i nie po­tra­fił po­zbyć się tego na­wyku. Igor był mu wdzięczny, jed­nak sa­mot­ność mu od­po­wia­dała. Po­trze­bo­wał przy­naj­mniej jed­nego wie­czora, aby po­ukła­dać plany na ko­lejne dni.

– Do­je­cha­łeś? – Głos Pawła za­brzmiał dziw­nie obco, znie­kształ­cony przez słaby za­sięg.

– Pra­wie! – Igor da­ro­wał so­bie zbędne po­wi­ta­nia. – Wi­dzę już je­zioro.

– Do­sko­nale. Klu­cze od domu zo­sta­wi­łem u są­sia­dów. Zo­rien­tu­jesz się. To ten bu­dy­nek z czer­wo­nym da­chem, który bę­dziesz mi­jał po pra­wej, gdy skrę­cisz w szu­trową drogę.

– W po­rządku.

– Za­dzwoń, jak już się za­in­sta­lu­jesz na miej­scu. Mu­simy po­ga­dać o in­te­re­sach.

Igor ode­tchnął z ulgą, gdy Pa­weł prze­rwał po­łą­cze­nie. Cały czas oba­wiał się, że przy­ja­ciel po­ru­szy te­maty, któ­rych on nie miał ochoty roz­trzą­sać. Kra­ków. Ka­mila. Tam­ten wie­czór, który zmie­nił wszystko...

Deszcz ze­lżał już zu­peł­nie. Bu­rza da­wała się te­raz we znaki miesz­kań­com in­nych re­jo­nów, a nad je­zio­rem sią­pił drobny ka­pu­śniak – i na­wet on po­woli za­mie­niał się w mgli­stą mżawkę.

Igor od­pa­lił sil­nik, uzna­jąc, że może ru­szyć da­lej, gdy jego wzrok przy­cią­gnęły ciemne bu­dynki wzno­szące się na wzgó­rzu po pra­wej stro­nie. Wrzu­cił kie­run­kow­skaz, za­in­try­go­wany ory­gi­nalną ar­chi­tek­turą, i po­czuł przy­jemny dreszcz. Bra­ko­wało mu tego przez ostat­nie lata. Spon­ta­nicz­nych de­cy­zji, które mógł po­dej­mo­wać tylko dla­tego, że miał na to ochotę.

Za­par­ko­wał przy ho­telu wy­bu­do­wa­nym kil­ka­dzie­siąt me­trów od chat, które przy­cią­gnęły jego wzrok. Świa­tło księ­życa roz­pra­szało mrok, w któ­rym po­grą­żona była oko­lica. Two­rzyło na ta­fli je­ziora ścieżkę łą­czącą brzegi, wy­do­by­wa­jąc z ciem­no­ści bryły drew­nia­nych do­mów. Każdy z nich wy­glą­dał, jakby od dawna nikt nie otwie­rał do niego drzwi, aby za­pro­sić go­ści, ani nie uchy­lał okien, by wpu­ścić do środka świeże po­wie­trze.

Igor przyj­rzał się zdo­bie­niom wy­rzeź­bio­nym w ba­lu­stra­dach. To nie były bu­dynki z tej epoki. Te­raz już nikt nie sta­wiał ta­kich do­mów. Nie ob­cho­dził się z drew­nem z taką dba­ło­ścią o de­tale.

Gdy prze­su­nął dło­nią po po­czer­nia­łych de­skach, na skó­rze zo­stała mu ciemna smuga. Spoj­rzał na je­zioro. W od­dali wid­niały ru­iny zamku w Czorsz­ty­nie. Gdzieś tam był jego nowy dom.

Za­trzy­mał wzrok na naj­bar­dziej znisz­czo­nym bu­dynku i serce za­biło mu moc­niej. Jedna ze ścian była prak­tycz­nie zwę­glona, a do­okoła domu wa­lały się stra­wione przez ogień belki. Ostroż­nie ob­szedł po­go­rze­li­sko, pró­bu­jąc zwal­czyć ogar­nia­jące go mdło­ści. Nie po­wi­nien za­pusz­czać się w te re­jony. Trzy­ma­nie się z da­leka od tego miej­sca by­łoby dla niego zde­cy­do­wa­nie naj­lep­szym roz­wią­za­niem. Jed­nak mu­siał to zo­ba­czyć. Spraw­dzić, co po­zo­sta­wił po so­bie ży­wioł. To miało być jego po­kutą. Cho­ler­nym za­mknię­ciem.

Każdy jego krok ła­mał na drobne ka­wałki szkła le­żące pod po­wy­bi­ja­nymi oknami. Ba­rierka oka­la­jąca dom nie sta­no­wiła już żad­nej pod­pory, cho­ciaż jej frag­menty zda­wały się być sta­bilne. Pnący się po bu­dynku bluszcz wci­skał się w każdą szcze­linę, pró­bu­jąc ukryć znisz­cze­nia przed ludz­kim wzro­kiem.

Igor skie­ro­wał la­tarkę na wi­szącą na jed­nym gwoź­dziu ta­bliczkę.

– Re­stau­ra­cja „U Szper­linga” – od­czy­tał na głos, a na ple­cach za­tań­czyły mu dresz­cze, gdy stopy za­plą­tały się w stare ta­śmy po­li­cyjne.

Mu­siał spraw­dzić, co kryło wnę­trze chaty. Nie mógł oprzeć się temu de­struk­cyj­nemu na­wo­ły­wa­niu, które sły­szał we wła­snej gło­wie. Ener­gii, która ema­no­wała z po­go­rze­li­ska.

Drzwi re­stau­ra­cji za­skrzy­piały, gdy pchnął je i wszedł w ciem­ność. W po­wie­trzu uno­sił się za­pach spa­le­ni­zny i zbu­twia­łego drewna.

Za­mknął oczy, wczu­wa­jąc się w at­mos­ferę tego miej­sca. Po­zwa­lał, żeby tra­ge­dia sprzed lat wni­kała mu pod skórę. Przy­le­piała się do niej i ob­le­kała go ni­czym pa­ję­czyna.

Wra­cały wspo­mnie­nia. Od­no­sił wra­że­nie, że wo­kół sza­leją pło­mie­nie ognia się­ga­jące aż po su­fit. Sły­szał ich huk i trzask tra­wio­nych ża­rem przed­mio­tów. Gę­sty dym znowu wci­skał mu się do ust i szczy­pał w oczy. A gdzieś w tym wszyst­kim ma­ja­czyła syl­wetka Ka­mili.

Roz­warł po­wieki i ką­tem oka po­chwy­cił ja­kiś ruch, jak tam­tego wie­czora w Kra­ko­wie. Jakby ktoś jesz­cze był w bu­dynku. Wie­dział, że to tylko pa­nika pró­bu­jąca prze­jąć nad nim kon­trolę, ale wra­że­nie czy­jejś obec­no­ści było wręcz na­ma­calne.

Prze­mie­rzał ko­lejne po­miesz­cze­nia. Na ziemi wa­lały się oca­lałe z po­żaru przed­mioty. Stare garnki, któ­rych nie stra­wił ogień. Po­wy­gi­nane pod wpły­wem tem­pe­ra­tury sztućce. Ramy lu­ster, które kie­dyś chwy­tały od­bi­cia go­ści.

Te dro­bia­zgi na­rzu­cały mu ob­raz tego lo­kalu, gdy tęt­nił ży­ciem. Usły­szał gwar roz­mów pro­wa­dzo­nych przez tu­ry­stów. Ich śmiech. Brzęk ta­le­rzy. Szmer wody prze­le­wa­nej z dzban­ków do wy­so­kich kie­lisz­ków. Po­tra­fił też wy­obra­zić so­bie, jak wy­glą­dał tam­ten bu­dy­nek w Kra­ko­wie wiele lat temu po tym, gdy od­je­chały straż po­żarna i po­li­cja.

Za­sta­na­wiał się, czy po­żar re­stau­ra­cji był zwy­kłym przy­pad­kiem wy­wo­ła­nym przez za­błą­kaną z pa­le­ni­ska iskrę, która nie­zau­wa­żona tliła się, aż w końcu wy­bu­chła z ogromną siłą. A może to było dzieło czło­wieka? Ko­goś zde­spe­ro­wa­nego na tyle, aby za­pró­szyć ogień. Albo ko­goś ta­kiego jak on. Ko­goś, kto nie po­tra­fił się po­wstrzy­mać...

Roz­gar­nął bu­tem stertę osmo­lo­nych ksią­żek. Strzępy kar­tek po­fa­lo­wały w ze­tknię­ciu z wodą. Czy w tam­tym domu też zo­stało coś, co udało się oca­lić? Frag­ment ży­cia, który nie uległ cał­ko­wi­temu znisz­cze­niu?

Przy­kuc­nął, żeby od­czy­tać ty­tuł po­wie­ści, któ­rej okładka za­cho­wała się pra­wie nie­na­ru­szona, gdy po bu­dynku roz­szedł się nie­przy­jemny dźwięk. Oświe­tlił la­tarką ko­ry­tarz, skąd do­cho­dził sze­lest. Ha­łas po­wtó­rzył się, tym ra­zem był bar­dziej na­tar­czywy.

– Hej, jest tam ktoś?! – To mógł być szczur albo za­błą­kany kot, cho­ciaż to, co usły­szał, przy­po­mi­nało chrzęst roz­gnia­ta­nego bu­tem szkła.

Świa­tło la­tarki prze­ska­ki­wało z jed­nej po­czer­nia­łej ściany na ko­lejną, gdy za­głę­biał się w pu­ste ko­ry­ta­rze. Pró­bo­wał uspo­koić przy­spie­szony od­dech, roz­luź­nić spięte mię­śnie, jed­nak at­mos­fera tego miej­sca nie była jego so­jusz­ni­kiem. Dzia­łała na wy­obraź­nię. Pod­po­wia­dała ob­razy, któ­rych nie chciał oglą­dać.

Dom ożył wbrew wszel­kiej lo­gice. Świst wia­tru po­mię­dzy nie­szczel­nymi de­skami mie­szał mu w gło­wie. Pod­łoga ugi­nała się z ję­kiem przy każ­dym kroku.

– Je­żeli po­trze­bu­jesz po­mocy, daj znać! – Zdał so­bie sprawę, jak głu­pio za­brzmiały te słowa, do­piero gdy opu­ściły jego usta.

Kiedy do­tarł do wschod­niej ściany i pchnął drzwi do ostat­niego po­miesz­cze­nia, za­jęło mu kilka chwil, aby zro­zu­mieć, że prze­kra­cza­jąc próg po­go­rze­li­ska, po­peł­nił ogromny błąd.