Suplementy od A do Z ebook

PRZED­MO­WA

Ry­nek su­ple­men­tów die­ty ro­śnie w eks­pre­so­wym tem­pie. Pro­du­cen­ci prze­ści­ga­ją się w opra­co­wy­wa­niu co­raz to now­szych re­cep­tur, obie­cu­jąc cu­dow­ne efek­ty dzia­ła­nia ko­lej­nych pre­pa­ra­tów. Po­la­cy wie­rzą w te za­pew­nie­nia, bo we­dług sta­ty­styk z roku na rok ku­pu­ją co­raz wi­ęcej ta­kich spe­cy­fi­ków. W roku 2020 wy­da­li na su­ple­men­ty die­ty pra­wie 6 mld zł. Nie­wa­żne, czy ktoś cier­pi z po­wo­du stre­su, nad­wa­gi, ma zbyt wy­so­ki cho­le­ste­rol czy bo­ry­ka się z wy­pa­da­niem wło­sów. Na wszyst­ko za­wsze znaj­dzie się pi­gu­łka.

Wie­le osób uwa­ża, że sko­ro su­ple­men­ty mogą za­ła­twić ka­żdą spra­wę, to po co za­przątać so­bie gło­wę zdro­wą die­tą, ak­tyw­no­ścią fi­zycz­ną, od­po­wied­nią daw­ką snu czy re­gu­lar­ny­mi ba­da­nia­mi.

Tym­cza­sem wy­star­czy­ło­by wpro­wa­dze­nie nie­wiel­kich zmian w my­śle­niu o so­bie i w co­dzien­nym try­bie ży­cia, by sku­tecz­nie za­dbać o kon­dy­cję, zdro­wie i syl­wet­kę. Jed­nak re­gu­lar­ne kon­tro­le u le­ka­rza, wi­zy­ty w si­łow­ni, u die­te­ty­ka, psy­cho­te­ra­peu­ty lub w punk­cie ba­dań wy­ma­ga­ją nie­co wi­ęcej za­cho­du niż ku­pie­nie ta­ble­tek w ap­te­ce. Mod­ny su­ple­ment czy inny pre­pa­rat do­stęp­ny w wol­nej sprze­da­ży są ła­twe w ob­słu­dze.

Je­śli wła­śnie tak po­stępu­jesz, upew­nij się, czy ten spe­cy­fik dzia­ła, a jego przyj­mo­wa­nie ma sens. We­dług wi­ęk­szo­ści por­ta­li in­ter­ne­to­wych lub opi­nii ce­le­bry­tów za­pew­ne tak! Gdy zgłębisz te­mat, może się oka­zać, że nie jest tak ko­lo­ro­wo, a po­ło­wę za­ku­pio­nych su­ple­men­tów mo­żesz w za­sa­dzie wy­rzu­cić do ko­sza.

Dzi­ęki lek­tu­rze tej ksi­ążki do­wiesz się:

• czym są su­ple­men­ty die­ty,

• czym ró­żnią się od le­ków,

• ja­kie pre­pa­ra­ty su­ple­men­tu­jące są war­te swo­jej ceny, a któ­re mają sku­tecz­no­ść po­dob­ną do... pla­ce­bo,

• czy sto­so­wa­nie ta­kich pre­pa­ra­tów może być nie­bez­piecz­ne,

• jak mądrze wy­bie­rać su­ple­men­ty die­ty.

POD­STA­WO­WA WIE­DZA O SU­PLE­MEN­TACH

Czym są su­ple­men­ty die­ty?

We­dług usta­wy o bez­pie­cze­ństwie żyw­no­ści i ży­wie­nia su­ple­ment die­ty to: „(...) śro­dek spo­żyw­czy, któ­re­go ce­lem jest uzu­pe­łnie­nie nor­mal­nej die­ty, będący skon­cen­tro­wa­nym źró­dłem wi­ta­min lub skład­ni­ków mi­ne­ral­nych lub in­nych sub­stan­cji wy­ka­zu­jących efekt odżyw­czy lub inny fi­zjo­lo­gicz­ny (...)”[1]. Ce­lem sto­so­wa­nia su­ple­men­tów jest uzu­pe­łnie­nie co­dzien­nej die­ty o bra­ku­jące (nie­do­bo­ro­we) skład­ni­ki odżyw­cze, a nie le­cze­nie czy za­po­bie­ga­nie cho­ro­bom, jak się nie­raz my­śli. Taką funk­cję pe­łnią leki. Tyle de­fi­ni­cje. Poza tym war­to wie­dzieć, że na opa­ko­wa­niu „nie­le­ków” po­win­ny zna­le­źć się na­stępu­jące in­for­ma­cje:

• okre­śle­nie „su­ple­ment die­ty”,

• na­zwy ka­te­go­rii sub­stan­cji odżyw­czych za­war­tych w pro­duk­cie i opis za­sto­so­wa­nej po­sta­ci che­micz­nej tych zwi­ąz­ków,

• za­le­ca­na daw­ka do­bo­wa da­ne­go pre­pa­ra­tu su­ple­men­tu­jące­go,

• ostrze­że­nie re­ko­men­du­jące nie­prze­kra­cza­nie wiel­ko­ści za­le­ca­nej por­cji,

• uwa­ga, że su­ple­men­ty die­ty nie mogą być sto­so­wa­ne jako sub­sty­tut (za­mien­nik) zró­żni­co­wa­nej die­ty,

• ostrze­że­nie o ko­niecz­no­ści prze­cho­wy­wa­nia su­ple­men­tów die­ty w miej­scach nie­do­stęp­nych dla dzie­ci.

Jaka jest ró­żni­ca mi­ędzy su­ple­men­ta­mi a le­ka­mi? Co wy­brać?

Zda­rza się nie­raz, że ten sam skład­nik, np. wi­ta­mi­nę D, mo­żesz ku­pić za­rów­no w for­mie leku, jak i su­ple­men­tu. Czym się ró­żnią te pre­pa­ra­ty?

Ka­żdy lek, ta­kże wy­da­wa­ny bez re­cep­ty, jest – przed wpro­wa­dze­niem na ry­nek – szcze­gó­ło­wo spraw­dza­ny pod kątem ja­ko­ści, sku­tecz­no­ści i bez­pie­cze­ństwa sto­so­wa­nia. Musi wy­ka­zy­wać udo­wod­nio­ne na­uko­wo dzia­ła­nie lecz­ni­cze i wy­wie­rać okre­ślo­ny efekt po przy­jęciu za­le­ca­nej daw­ki. Je­śli lek nie spe­łnia wy­mie­nio­nych kry­te­riów, urząd zaj­mu­jący się re­je­stra­cją pro­duk­tów lecz­ni­czych w da­nym kra­ju może nie udzie­lić ze­zwo­le­nia na do­pusz­cze­nie go do ob­ro­tu. W do­dat­ku nad ca­łym pro­ce­sem ob­ro­tu oraz sprze­da­ży le­ków czu­wa­ją za­rów­no Głów­ny In­spek­tor Far­ma­ceu­tycz­ny (GIF), jak i pro­du­cent. W ra­zie nie­zgod­no­ści z pro­ce­du­ra­mi całe par­tie le­ków są na­tych­miast wy­co­fy­wa­ne z ap­tek. Leki są ta­kże le­piej niż su­ple­men­ty mo­ni­to­ro­wa­ne pod kątem dzia­łań nie­po­żąda­nych. Ist­nie­je spe­cjal­ny re­jestr pro­wa­dzo­ny przez Urząd Re­je­stra­cji Pro­duk­tów Lecz­ni­czych, Wy­ro­bów Me­dycz­nych i Pro­duk­tów Bio­bój­czych, do któ­re­go mo­żna zgła­szać skut­ki ubocz­ne nie tyl­ko pre­pa­ra­tów no­wych (wpro­wa­dza­nych na ry­nek), ale ta­kże wpi­sa­nych już do bazy Cha­rak­te­ry­sty­ki Pro­duk­tów Lecz­ni­czych (ChPL). Wszyst­kie opi­nie mogą mieć zna­cze­nie przy oce­nie często­tli­wo­ści wy­stępo­wa­nia da­ne­go dzia­ła­nia nie­po­żąda­ne­go.

Su­ple­men­ty die­ty nie prze­cho­dzą tak szcze­gó­ło­wej i dłu­giej dro­gi kwa­li­fi­ka­cyj­nej przed wpro­wa­dze­niem do ob­ro­tu jak leki. Obec­nie pra­wie ka­żdy może stwo­rzyć pre­pa­rat su­ple­men­tu­jący. Wy­star­czy zgło­sić ten za­miar Głów­ne­mu In­spek­to­ro­wi Sa­ni­tar­ne­mu (GIS) wraz ze wzo­rem opa­ko­wa­nia i in­for­ma­cją o skła­dzie pro­duk­tu. Nie po­trze­ba ba­dań ja­ko­ści, sku­tecz­no­ści czy bez­pie­cze­ństwa. Po wpro­wa­dze­niu do sprze­da­ży są na­to­miast prze­pro­wa­dza­ne ró­żne kon­tro­le. Or­ga­nem, któ­ry się nimi zaj­mu­je jest GIS, gdyż su­ple­men­ty są za­li­cza­ne do żyw­no­ści. Pro­ce­du­ry kon­tro­l­ne wy­ko­nu­je się lo­so­wo lub ze względu na zgło­sze­nia użyt­kow­ni­ków. We­dług do­stęp­nych da­nych we­ry­fi­ka­cje prze­pro­wa­dza się śred­nio po upły­wie 455 dni od wpro­wa­dze­nia pre­pa­ra­tu na ry­nek. Tro­chę to prze­ra­ża­jące, praw­da? Je­śli cho­dzi o dzia­ła­nia nie­po­żąda­ne pro­duk­tów su­ple­men­tu­jących, nie­ste­ty nie ist­nie­je taki re­jestr, jak w przy­pad­ku le­ków. Gdy za­cho­dzi po­dej­rze­nie kup­na nie­bez­piecz­ne­go, sfa­łszo­wa­ne­go lub nie­le­gal­ne­go su­ple­men­tu die­ty, mo­żna kon­tak­to­wać się z De­par­ta­men­tem Bez­pie­cze­ństwa Żyw­no­ści i Ży­wie­nia lub Wo­je­wódz­ką Sta­cją Sa­ni­tar­no-Epi­de­mio­lo­gicz­ną.

Su­ple­men­ty są ta­ńsze w pro­duk­cji. Nie wy­ma­ga­ją wno­sze­nia wy­so­kich opłat re­je­stra­cyj­nych, cho­ciaż mo­żli­we, że nie­ba­wem to się zmie­ni (stan na li­sto­pad 2021 r.). Za­nim jed­nak to na­stąpi, wie­le firm w celu ob­ni­że­nia kosz­tów na­dal będzie de­cy­do­wać się na ob­rót pre­pa­ra­ta­mi w for­mie su­ple­men­tów die­ty. Z per­spek­ty­wy klien­ta opła­ca się wy­bie­rać su­ple­men­ty sy­gno­wa­ne zna­ną mar­ką, któ­ra zaj­mu­je się ta­kże pro­duk­cją le­ków. Do­dat­ko­wym wy­znacz­ni­kiem wy­so­kiej ja­ko­ści mogą być spe­cjal­ne cer­ty­fi­ka­ty przy­zna­wa­ne pro­du­cen­tom, np. przez Kla­ster Ro­ślin­nych Pro­duk­tów Lecz­ni­czych i Su­ple­men­tów Die­ty, któ­ry bada pa­ra­me­try ja­ko­ścio­we i czy­sto­ść mi­kro­bio­lo­gicz­ną pre­pa­ra­tów su­ple­men­tu­jących (nie we­ry­fi­ku­je ich sku­tecz­no­ści). Or­ga­ni­za­cja ta po­wsta­ła z ini­cja­ty­wy Na­ro­do­we­go In­sty­tu­tu Le­ków. Cer­ty­fi­kat Kla­stra gwa­ran­tu­je, że dany pre­pa­rat po­zy­tyw­nie prze­sze­dł ba­da­nia pod kątem ja­ko­ści i bez­pie­cze­ństwa. War­to szu­kać na opa­ko­wa­niach su­ple­men­tów zna­ków przy­zna­wa­nych przez rze­tel­ne or­ga­ni­za­cje cer­ty­fi­ku­jące.

Zna­kiem cha­rak­te­ry­stycz­nym le­ków jest wi­docz­ny na opa­ko­wa­niu nu­mer po­zwo­le­nia na do­pusz­cze­nie do ob­ro­tu. Z ko­lei na opa­ko­wa­niu su­ple­men­tu po­wi­nien znaj­do­wać się wy­ra­źny na­pis „su­ple­ment die­ty”, co po­zwa­la szyb­ko i jed­no­znacz­nie od­ró­żnić pre­pa­ra­ty su­ple­men­tu­jące od pro­duk­tów lecz­ni­czych. W wie­lu przy­pad­kach okre­śle­nie to jest na­pi­sa­ne na opa­ko­wa­niu bar­dzo drob­nym dru­kiem, co może wpro­wa­dzać w błąd, zwłasz­cza oso­by star­sze i sła­biej wi­dzące. Co­raz częściej mówi się o ko­niecz­no­ści wpro­wa­dze­nia zmian w za­kre­sie ele­men­tów obo­wi­ąz­ko­wych pro­jek­tów gra­ficz­nych opa­ko­wań sprze­da­wa­nych w Pol­sce su­ple­men­tów. Mam na­dzie­ję, że nie będzie trze­ba dłu­go na nie cze­kać.

W na­wi­ąza­niu do przy­to­czo­nych ar­gu­men­tów le­piej si­ęgnąć po lek, na­wet je­śli nie ró­żni się on po względem skła­du od su­ple­men­tu. Za­pew­ne za­uwa­żysz ró­żni­ce ce­no­we, np. na ko­rzy­ść su­ple­men­tu, i wte­dy mo­żesz zde­cy­do­wać, co będzie wa­żniej­sze – bez­pie­cze­ństwo czy oszczęd­no­ść.

Bez­pie­cze­ństwo su­ple­men­tów die­ty

W zwi­ąz­ku z tym, że pro­ce­du­ra do­pusz­cze­nia su­ple­men­tów do ob­ro­tu han­dlo­we­go nie jest zbyt skom­pli­ko­wa­na, a kon­tro­le prze­pro­wa­dza się wy­ryw­ko­wo, zda­rza się, że wśród pre­pa­ra­tów tra­fią się ta­kie, któ­re za­wie­ra­ją nie­po­żąda­ne sub­stan­cje. W świe­tle ra­por­tów NIK oka­zu­je się, że wie­le spe­cy­fi­ków może nie wy­ka­zy­wać wła­ści­wo­ści de­kla­ro­wa­nych przez pro­du­cen­tów. Cho­dzi m.in. o ró­żni­cę mi­ędzy rze­czy­wi­stą za­war­to­ścią sub­stan­cji ak­tyw­nej w su­ple­men­cie a de­kla­ro­wa­ną w spe­cy­fi­ka­cji pro­du­cen­ta i na opa­ko­wa­niu. Zda­rza­ją się rów­nież pre­pa­ra­ty szko­dli­we dla zdro­wia, za­wie­ra­jące np. za­nie­czysz­cze­nia che­micz­ne, bak­te­rie czy sil­nie dzia­ła­jące sub­stan­cje lecz­ni­cze.

Na sfa­łszo­wa­ne su­ple­men­ty mo­żesz tra­fić nie tyl­ko w sprze­da­ży in­ter­ne­to­wej, ale ta­kże w skle­pach sta­cjo­nar­nych. W przy­pad­ku ap­tek sta­cjo­nar­nych i wir­tu­al­nych mo­żesz mieć pew­no­ść, że pre­pa­ra­ty te są cho­ciaż za­re­je­stro­wa­ne w spi­sie GIS. Bio­rąc pod uwa­gę licz­bę su­ple­men­tów wpro­wa­dza­nych co­rocz­nie na ry­nek, or­ga­ni­za­cyj­nie nie­mo­żli­we jest prze­ba­da­nie cho­ćby 50% z nich. Stwa­rza to spo­re za­gro­że­nie dla ży­cia i zdro­wia kon­su­men­tów. W do­dat­ku GIS nie jest w sta­nie na­tych­miast i w 100% wy­co­fać z ryn­ku za­kwe­stio­no­wa­ne pro­duk­ty, więc zda­rza się, że wy­co­fa­na zo­sta­je tyl­ko część opa­ko­wań. Zwróć na to uwa­gę.

W za­kre­sie bez­pie­cze­ństwa pa­mi­ętaj, że sto­so­wa­nie nie­któ­rych su­ple­men­tów die­ty może wy­wo­ły­wać (często gro­źne dla zdro­wia) skut­ki ubocz­ne, zwłasz­cza gdy po­łączysz je z ró­żny­mi le­ka­mi. Ist­nie­je też pro­blem przedaw­ko­wa­nia, na­wet w przy­pad­ku wi­ta­min, mi­ne­ra­łów czy eks­trak­tów z ziół. Wszyst­kie te za­gad­nie­nia zo­sta­ną omó­wio­ne w ksi­ążce, któ­rą trzy­masz w rękach, w opi­sach po­szcze­gól­nych su­ple­men­tów.

Co jest naj­wi­ęk­szym pro­ble­mem zwi­ąza­nym z su­ple­men­ta­cją die­ty?

Su­ple­men­ty są re­kla­mo­wa­ne i po­strze­ga­ne jako pa­na­cea na całe zło i środ­ki nie­zbęd­ne do za­cho­wa­nia zdro­wia. Po­la­cy sku­pia­ją się na tym, ja­kie pre­pa­ra­ty sto­so­wać, za­po­mi­na­jąc często o pod­sta­wach, tj. zbi­lan­so­wa­nej die­cie, spo­rcie czy od­po­czyn­ku. To są fun­da­men­ty, o któ­re po­wi­nien za­dbać ka­żdy, kto chce pro­wa­dzić zdro­wy styl ży­cia. Jed­nak z bra­ku cza­su i wie­lu zwy­kłych wy­mó­wek, nie­rzad­ko za­miast za­jąć się tymi kwe­stia­mi, ła­twiej i wy­god­niej jest szu­kać szyb­kich roz­wi­ązań w po­sta­ci su­ple­men­tu­jących pi­gu­łek. Często wy­ka­zu­ją one po­zy­tyw­ne dzia­ła­nie, np. jako pla­ce­bo, ale mogą też wy­rządzić spo­rą szko­dę, nie tyl­ko pu­sto­sząc two­je kon­to ban­ko­we. Ta­kie pre­pa­ra­ty po­win­ny być sto­so­wa­ne głów­nie w celu ogra­ni­cza­nia ry­zy­ka nie­do­bo­ru nie­zbęd­nych skład­ni­ków odżyw­czych, gdy nie­mo­żli­we jest do­star­cze­nie ich od­po­wied­niej ilo­ści w ra­mach co­dzien­nej die­ty (odży­wia­nia).

Ka­żdą su­ple­men­ta­cję po­win­na po­prze­dzać szcze­gó­ło­wa ana­li­za do­ty­cząca sta­nu odży­wie­nia, zdro­wia i ogól­nej kon­dy­cji da­nej oso­by, przyj­mo­wa­nych przez nią le­ków, jak rów­nież prze­by­tych cho­rób. War­to przed si­ęgni­ęciem po dany pre­pa­rat skon­sul­to­wać się z le­ka­rzem lub far­ma­ceu­tą, za­miast kie­ro­wać się wy­łącz­nie re­kla­mo­wy­mi obiet­ni­ca­mi. Przed za­ku­pem ko­lej­nych prosz­ków i pa­sty­lek za­sta­nów się, czy będzie to dla cie­bie ko­rzyst­ne na dłu­ższą metę.

My­ślę, że oprócz zmian praw­nych do­ty­czących re­je­stra­cji no­wych su­ple­men­tów czy ich kon­tro­li ko­niecz­na jest edu­ka­cja spo­łecz­na w za­kre­sie su­ple­men­ta­cji. Mo­żesz się na­tknąć na wie­lu wspó­łcze­snych szar­la­ta­nów, któ­rzy po­da­jąc się za eks­per­tów w tych kwe­stiach, wci­ska­ją zbęd­ne (często nie­wia­do­me­go po­cho­dze­nia) pro­duk­ty, do tego za nie­ma­łe pie­ni­ądze. A że czas to pie­ni­ądz, wie­le osób nie znaj­du­je chwi­li na szcze­gó­ło­we spraw­dze­nie da­ne­go pre­pa­ra­tu, wie­rząc w za­pew­nie­nia sprze­daw­ców – w re­alu oraz w sie­ci. Li­czę na to, że ten po­rad­nik zwi­ęk­szy świa­do­mo­ść czy­tel­ni­ków w za­kre­sie su­ple­men­ta­cji die­ty i po­zwo­li im unik­nąć nie­po­trzeb­nych wy­dat­ków. Jed­nak oba­wiam się, że to może być kro­pla w mo­rzu po­trzeb, dla­te­go uwa­żam, że ko­niecz­ne są szyb­kie zmia­ny sys­te­mo­we. Wie­dza o su­ple­men­tach die­ty i zdro­wym odży­wia­niu po­win­na być wszech­obec­na, prze­ka­zy­wa­na w rze­tel­ny spo­sób i do­stęp­na dla wszyst­kich, po­cząw­szy od uczniów szkół pod­sta­wo­wych.

Jak wy­brać do­bry su­ple­ment? 10 wa­żnych za­sad

War­to mieć na uwa­dze, że wy­bie­ra­nie su­ple­men­tu bez wcze­śniej­sze­go przy­go­to­wa­nia (sta­ran­ne­go wy­wia­du) jest jak cho­dze­nie po polu mi­no­wym, a szan­sa na zna­le­zie­nie do­bre­go pre­pa­ra­tu ma praw­do­po­do­bie­ństwo rów­ne głów­nej wy­gra­nej w lo­te­rii. Przed­sta­wiam za­tem kil­ka za­sad, któ­re uła­twią ci to za­da­nie.

1. Nie ku­puj su­ple­men­tu, w któ­re­go opi­sie lub re­kla­mie za­uwa­żysz zwro­ty: od­kwa­sza­nie, od­grzy­bia­nie, oczysz­cza­nie, de­tok­sy­ka­cja, jo­ni­zo­wa­nie itp.

Do oczysz­cza­nia i de­tok­sy­ka­cji wy­star­czą czło­wie­ko­wi wątro­ba i ner­ki. Je­śli one nie dzia­ła­ją, to żad­ne cu­dow­ne ta­blet­ki nie po­mo­gą. Z ko­lei za­kwa­sze­nie or­ga­ni­zmu nie jest aż tak po­wszech­ne oraz ma ści­śle okre­ślo­ne podło­że i ob­ja­wy. Bar­dziej pre­cy­zyj­nym okre­śle­niem jest w tym przy­pad­ku kwa­si­ca (od­de­cho­wa czy me­ta­bo­licz­na), czy­li po­wa­żny stan cho­ro­bo­wy, któ­ry wy­ma­ga pro­fe­sjo­nal­nej dia­gno­sty­ki i le­cze­nia.

Teo­re­tycz­nie wg prze­pi­sów z 1 stycz­nia 2020 r., re­kla­ma su­ple­men­tów nie może od­no­sić się do nazw cho­rób, któ­re nie ist­nie­ją, jak np. za­kwa­sze­nie or­ga­ni­zmu. Miej się jed­nak na bacz­no­ści, bo nie wszy­scy się do tego sto­su­ją, zwłasz­cza w In­ter­ne­cie.

2. Nie ku­puj su­ple­men­tu, któ­ry dzia­ła na roz­po­wszech­nio­ne ob­ja­wy lub po­ma­ga prak­tycz­nie na wszyst­ko. Naj­praw­do­po­dob­niej tra­fisz na bu­bel.

Wspo­mnia­ne ogól­ne za­kwa­sze­nie or­ga­ni­zmu ma się po­dob­no ob­ja­wiać m.in. bó­lem gło­wy, zmęcze­niem czy spad­kiem kon­cen­tra­cji. Hmm, to dość nie­spe­cy­ficz­ne ob­ja­wy, któ­re często wy­stępu­ją u ka­żde­go, nie uwa­żasz? W ta­kim mo­men­cie po­win­na ci się za­pa­lić czer­wo­na lamp­ka.

3. Nie ku­puj su­ple­men­tu, któ­ry jest do­stęp­ny wy­łącz­nie w In­ter­ne­cie lub sie­ciach MLM (jak ko­sme­ty­ki z ka­ta­lo­gów), a nie ma go w żad­nej ap­te­ce. Ist­nie­je spo­re praw­do­po­do­bie­ństwo, że ten spe­cy­fik nie jest wart swo­jej ceny.

4. Nie ku­puj su­ple­men­tu, któ­re­go nie znaj­dziesz w wy­ka­zie na stro­nie GIS.

Jak już wiesz, ka­żdy może obec­nie wy­pro­du­ko­wać i sprze­da­wać su­ple­ment die­ty. Oczy­wi­ście wcze­śniej na­le­ży zgło­sić spra­wę do GIS-u. Prze­pis ten nie za­wsze jest prze­strze­ga­ny ze względu na nie­zbyt do­tkli­we kary, zwłasz­cza w po­rów­na­niu z mo­żli­wo­ścią szyb­kie­go za­rob­ku z po­wo­du du­że­go po­py­tu na tego typu spe­cy­fi­ki. Pro­ces we­ry­fi­ka­cji da­nych za­war­tych w wy­ma­ga­nym zgło­sze­niu może trwać dość dłu­go, a pro­du­cen­ci nie mu­szą cze­kać na po­twier­dze­nie, żeby ru­szyć z biz­ne­sem. Za­nim ku­pisz su­ple­ment poza ap­te­ką, spraw­dź jego sta­tus na stro­nie: po­wia­do­mie­nia.gis.gov.pl. Pa­mi­ętaj, że ap­te­ki za­opa­tru­ją się w hur­tow­niach far­ma­ceu­tycz­nych oraz u zwe­ry­fi­ko­wa­nych do­staw­ców. Ry­zy­ko zna­le­zie­nia w ap­te­ce pro­duk­tu nie­zgło­szo­ne­go do GIS jest nie­mal ze­ro­we. Choć nie­ste­ty na­dal nie mo­żna mieć pew­no­ści, że pre­pa­rat ten będzie za­wie­rał do­kład­nie to, co pro­du­cent de­kla­ru­je na opa­ko­wa­niu.

PRZY­PI­SY