Zegar dobowej aktywności narządów według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej ebook

REDAKCJA: Irena Kloskowska PROJEKT OKŁADKI: Emilia Dajnowicz TŁUMACZENIE: Monika Gadzina ILUSTRACJE: Grafikstudio Heike Brückner, Regensburg 76–77, 81, 86, 91, 96, 100, 105, 108, 112, 117–118, 122–124, 129, 161, 163; Thomas Pelletier, Saarbrücken 34, 76, 81, 85–86, 90–91, 94–95, 99–100, 104–104, 108, 111, 116–117, 121–122, 127–128

ISBN 978-83-8168-408-8

Tytuł oryginału: Die Organuhr, Leben m Rhythmus der Traditionellen Chinesischen Medizin (TCM)

Copyright © Mankau Verlag GmbH, Murnau: Prof. TCM (Univ. Yunnan) Li Wu, 2014, 2017

© Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Vital, Białystok 2019 All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez uprzedniej pisemnej zgody wydawcy żadna część tej książki nie może być powielana w jakimkolwiek procesie mechanicznym, fotograficznym lub elektronicznym, ani w formie nagrania fonograficznego. Nie może też być przechowywana w systemie wyszukiwania, przesyłana lub w inny sposób kopiowana do użytku publicznego lub prywatnego – w inny sposób niż „dozwolony użytek” obejmujący krótkie cytaty zawarte w artykułach i recenzjach.

Książka ta zawiera porady i informacje odnoszące się do opieki zdrowotnej. Nie powinny one jednak zastępować porady lekarza ani dietetyka. Jeśli podejrzewasz u siebie problemy zdrowotne lub wiesz o nich, powinieneś skonsultować się z lekarzem, zanim rozpoczniesz jakikolwiek program poprawy zdrowia czy leczenia. Dołożono wszelkich starań, aby informacje zaprezentowane w tej książce były rzetelne i aktualne podczas daty jej publikacji. Wydawca ani autor nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki dla zdrowia, mogące wystąpić w wyniku stosowania zaprezentowanych w książce metod.

15-762 Białystok ul. Antoniuk Fabr. 55/2485 662 92 67 – redakcja85 654 78 06 – sekretariat85 653 13 03 – dział handlowy – hurt85 654 78 35 – www.vitalni24.pl – detal strona wydawnictwa: www.wydawnictwovital.pl Więcej informacji znajdziesz na portalu www.odzywianie24.pl

WSTĘP: CZŁOWIEK CIERPIĄCY NA CHOROBY CYWILIZACYJNE

W XXI w. człowiek coraz bardziej oddala się od swojego naturalnego rytmu życia. Rozkładu naszego dnia często nie determinuje już naturalny rytm dnia i nocy, takt, który wyznacza nam słońce lub nawet zmiany pór roku, ale jest on zorganizowany poprzez mnóstwo zobowiązań i pilnych zadań, do których trzeba dostosowywać codzienność każdego dnia na nowo.

Czy to w życiu zawodowym, czy prywatnym, dniem lub nocą – w każdej chwili musimy być osiągalni, dostępni i najlepiej natychmiast w drodze. W końcu doprowadzamy ludzi na krawędź rozpaczy niczym innym, jak własną powolnością.

Często pozostaje nam niewiele chwil na prawdziwe uspokojenie się i złapanie oddechu. I chociaż od czasu do czasu dzień spędzony na nicnierobieniu korzystnie wpływa na duszę, przewlekłe wyrzuty sumienia szybko niweczą efekt wypoczynku.

Dlatego wielu ludzi czuje, że żyje w ciągłym stresie, są zabiegani, podenerwowani i w pewnym momencie po prostu wyczerpani. Lub pojawiają się u nich typowe objawy stresu, które następnie – z dala od właściwych przyczyn – „kuruje się” farmakologicznie. Prędzej czy później większość z nas zmaga się z regularnie nawracającymi zaburzeniami snu, migreną, dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi albo brakiem energii aż po nastroje depresyjne. Nawet jeśli często są to „tylko” dolegliwości psychosomatyczne, zawsze powinno się je interpretować jako sygnały ostrzegawcze. Zwracają nam one uwagę, że znów powinniśmy uważniej słuchać własnego organizmu, naszego wewnętrznego zegara, albowiem każde oderwanie się od rytmicznych procesów natury w długiej perspektywie negatywnie wpływa na zdrowie i dobre samopoczucie.

Zgodnie z tysiącletnią wiedzą Tradycyjnej Medycyny Chińskiej na temat leczenia natura, a nawet bezkresny kosmos, podlegają ciągłej zmianie – interakcji faz aktywności i odpoczynku, yin i yang, dynamicznej synergii przeciwieństw. Zaburzenie tej subtelnej równowagi wytrąca z rytmu cały system. Słowa zapisane już w „Kanonie medycyny chińskiej Żółtego Cesarza”, prastarym, fundamentalnym dziele Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, są dziś aktualne bardziej niż kiedykolwiek:

Człowiek również jest częścią tych rytmicznych procesów natury. Dzień w dzień o naszym życiu decyduje przebieg pór roku, Słońce i Księżyc, dzień i noc. Podlegamy 24-godzinnemu rytmowi, rozpoczynającemu się każdego dnia na nowo obiegowi energii. W taki sam sposób również każdy z naszych narządów ma swoje fazy aktywne i fazy odpoczynku. Dolegliwości pojawiające się o określonych porach dnia wskazują na określone narządy. Także zabiegi lecznicze mogą być najbardziej skuteczne o konkretnych porach. Nawet nasze godziny pracy możemy dostosować do tego wewnętrznego regulatora, zegara narządów.

To my sami ponosimy największą odpowiedzialność za nasze zdrowie i szczęście w życiu. Dopiero gdy ponownie zorganizujemy sobie codzienność według naturalnych potrzeb oraz będziemy żyć uważnie i w zgodzie z wewnętrznym zegarem, odzyskamy naturalny rytm biologiczny – jeden z najważniejszych warunków dobrego samopoczucia, zdrowia, a przede wszystkim zadowolenia.

HOLISTYCZNY OBRAZ ŚWIATA W TMC

Tradycyjna Medycyna Chińska (TMC) traktuje człowieka jako jedność ciała, umysłu i duszy. Jednak jednostka nie jest wyizolowana i oderwana od swojego otoczenia – jest jednocześnie nierozdzielnie włączona w uniwersalną ogólną strukturę, uniwersalny porządek. Te same pierwotne siły, które kierują makrokosmosem, na małą skalę oddziałują również na mikrokosmos człowieka.

Tak jak natura i cały kosmos, każdy pojedynczy człowiek podlega przenikającej wszystko zasadzie – nie jest on miarą wszechrzeczy i jedynym władcą wszechświata, ale jego znikomą cząstką, trybikiem w maszynie. Niezakłócony bieg świata jest zagwarantowany tylko wtedy, gdy wszystko płynnie zazębia się ze sobą i harmonijnie współgra. Wszystko jest od siebie zależne i nierozerwalnie ze sobą powiązane. Osłabienie jednego obszaru wpływa na wszystkie inne dziedziny życia.

W związku z tym zdrowie i długotrwałe dobre samopoczucie można osiągnąć tylko poprzez życie w harmonii i zgodzie z naturą, nie zakłócając permanentnego obiegu, przykładowo wskutek wyczerpywania lub marnowania energii i zasobów. Oznacza to również, że człowiek musi dostosować się do zmian pór roku, naturalnego rytmu przyrody i rocznych wpływów makrokosmicznych, aby nie dopuścić do powstania dysharmonii zaburzających subtelną równowagę. Tylko harmonijnie współżyjąc z naturą może on znaleźć wewnętrzny spokój i opanowanie.

Geneza TMC sięgająca tysięcy lat

Ogólne zarysy światopoglądu leżącego u podstaw TMC znajdują się już w chińskiej doktrynie religijnej i filozoficznej taoizmu. Jego najdonioślejszym dziełem jest „Daodejing” („Tao Te King”) autorstwa mitycznego Laozi, który miał żyć w VI w. p.n.e. Prawdopodobnie zbiór sentencji powstał jednak dopiero ok. 400 r. p.n.e. Zgodnie z postulatami taoizmu osiągnięcie szczęścia i nieśmiertelności wymaga życia w zgodzie z biegiem rzeczy, z dao (chiń. „droga, zasada”), albowiem wszystko w kosmosie podlega zmianom i wiecznym przeobrażeniom – także człowiek. Zamiast działania dla samego działania i zapatrzenia w siebie zasadą głoszoną przez taoizm jest nie-ingerencja w naturę lub nie-wymuszanie („wu wei”). Człowiek może znaleźć swoje miejsce na świecie tylko ćwicząc się w pogodnym opanowaniu i dostosowując się do nieustannego biegu rzeczy.

W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej znajduje się wiele elementów tej doktryny – kosmologiczne wyobrażenie nieba i ziemi, teoria pięciu faz przemiany, koncepcja uniwersalnej energii życiowej qi oraz pary przeciwieństw yin i yang, zgodnie z którą przeciwieństwa określają wszelki byt. W taoizmie ukształtowały się też sprawdzone już techniki terapeutyczne, takie jak ćwiczenia ruchowe i oddechowe qigong lub tai chi.

Mityczny zapis „Żółtego Cesarza”

Poza tym Tradycyjna Medycyna Chińska powołuje się przede wszystkim na różne fundamentalne dzieła medyczne, które tradycja przypisuje mitycznym Trzem Dostojnym i Pięciu Cesarzom Chin. Według legendy żyli oni kilka tysięcy lat temu, jednak pierwsze zachowane egzemplarze ich pism pochodzą dopiero z ostatniego tysiąclecia przed Chrystusem.

Do najważniejszych dzieł podstawowych zalicza się w tym kontekście „Kanon medycyny chińskiej Żółtego Cesarza” („Huangdi neijing”). Zbiór 81 rozpraw złożony prawdopodobnie z różnych pism nieznanych autorów, na przestrzeni około 400 lat pozostaje do dziś drogowskazem dla wielu pokoleń chińskich lekarzy.

W dialogach, na które składają się pytania owianego legendami Żółtego Cesarza Huang Di i odpowiedzi uczonych, w szczególności mądrego lekarza i ministra Qi Bo, po raz pierwszy systematycznie przeanalizowano wszystkie ważne diagnostyczne i holistyczne procedury terapeutyczne TMC. Jednocześnie „Kanon medycyny chińskiej Żółtego Cesarza” rozpatruje również prawidłowości natury w relacjach między ludźmi, naturą i niebem.

Także tutaj został już opracowany holistyczny obraz człowieka, który musi całkowicie dostosować swój byt i swoje działania do rytmu i praw natury, jeśli nie chce zakłócać jej harmonijnego biegu ani też własnego dobrego samopoczucia. Uwzględniono zarówno oddziaływania zewnętrzne, a więc wpływy klimatyczne, geograficzne i te związane z porami roku, jak i czynniki wewnętrzne: emocje, takie jak troska, lęk, smutek, ekscytacja i gniew, które w nadmiarze także mogą prowadzić do poważnych zaburzeń.

Tradycyjna Medycyna Chińska ma za sobą bogate, sięgające tysięcy lat doświadczenia, do dziś poszerzane o nową, również naukowo potwierdzoną wiedzę. Jednak z jakich konkretnie podstawowych elementów składa się wszechogarniający obraz świata w TMC?

Yin i yang – subtelna synergia sił

Obie pierwotne siły yin i yang należą do elementarnych pojęć chińskiej doktryny światopoglądowej. W swojej biegunowości i przeciwstawności symbolizują one uniwersalne podstawowe siły życia, występujące we wszystkich obszarach nieba i ziemi oraz w całym wszechświecie. Chińskie yin można przetłumaczyć jako „zacienione miejsce”, „zachmurzony i ciemny”, yang oznacza „bardzo jasny”, „nasłonecznione wzgórze”. W obu tych terminach odzwierciedla się zasada ich cyklicznego wzajemnego oddziaływania oraz przeciwstawnych sił natury, które jednocześnie wzajemnie się warunkują, będąc przy tym jednak zupełnie nie do pomyślenia bez siebie nawzajem – albowiem tam, gdzie jest światło, jest również cień.

Wszystkie aspekty, wszystkie procesy zachodzące na tym świecie można przyporządkować tej biegunowości: yin oznacza pierwiastek żeński, yang męski. Yin jest nocą, ciemnością i Księżycem. Yang jest światłem, dniem i Słońcem. Yin jest słabe, bierne, a tym samym również otrzymujące, zimne i wilgotne. Yang jest silne, aktywne, a więc dające, ciepłe i suche. W TMC yin jest pustką, wnętrzem i zimnem. Yang oznacza pełnię, zewnętrzność, gorąco itd.

Przy tym yin i yang nigdy nie mogą jednocześnie nasilać się ani słabnąć – gdy wzrasta yin, zmniejsza się yang i na odwrót. Zatem yin i yang są od siebie zależne, ale też nawzajem się kontrolują. Co więcej – pojęć tych nie należy rozumieć tak czarno-biało, jak zazwyczaj przedstawia się symbol yin i yang, „taijitu”: w każdym yin tkwi też odrobina yang, a w każdym yang kryje się zawsze cząstka yin – nawet jeśli przejawia się ona tylko w postaci małego punktu w przeciwnym kolorze.

Symbol taijitu wyraża również, jak yin i yang zdają się tutaj niemalże dynamicznie się przenikać – ponieważ para przeciwieństw yin i yang uchodzi jednocześnie za źródło każdego procesu zmiany. Najwcześniejsza pisemna wzmianka o yin i yang znajduje się w „I Ding”, „Księdze przemian”, prawdopodobnie najstarszym dziele chińskiej filozofii. Przedstawiono tam, że wszystko podlega ustawicznemu procesowi przeobrażeń: wieczna interakcja yin i yang widoczna w obiegu pór roku, w cyklu życia człowieka lub w przechodzeniu dnia w noc.

Yin i yang w 24-godzinnym rytmie

Zasada tej ciągłej zmiany i przechodzenia jest wyraźnie widoczna na przykładzie 24-godzinnej doby: jasność i dzień odpowiadają yang, ciemność i noc – yin. Gdy słońce jest w zenicie, dominuje yang. Jednak gdy słońce powoli chyli się ku zachodowi i robi się ciemniej, zwiększa się udział yin w yang. Popołudnie to yin w yang. Podczas gdy koło północy yin w końcu osiąga swoje apogeum, wraz z nastającym dniem udział yang staje się coraz większy. Dlatego też czas od północy do wschodu słońca określa się jako yang w yin.

Ponieważ wraz ze zbliżającym się latem dni stają się dłuższe, a w miarę nadciągania zimy – krótsze, okresy przemiany nie są równe, ale też, analogicznie do pór roku, podlegają ciągłej zmianie.

Yin i yang w TMC

Również w medycynie wszystkie zjawiska, wszystkie części ciała i funkcje narządów są sklasyfikowane według yin i yang:

YIN

YANG

Wewnątrz ciała

Na zewnątrz ciała

Przód (twarz, klatka piersiowa itd.)

Tył (potylica, plecy, pośladki)

Prawa strona

Lewa strona

Dolna część ciała

Górna część ciała

Płuca

Narządy zang (magazynujące)

Jelito grube

Narządy fu (pracujące)

Serce

Jelito cienkie

Śledziona

Żołądek

Wątroba

Pęcherzyk żółciowy

Nerki

Pęcherz moczowy

Pustka

Pełnia

Zimno

Gorąco

Wilgoć

Suchość

Przewlekły

Ostry

U zdrowego człowieka obie te biegunowe siły znajdują się w harmonijnej, wzajemnej równowadze, jednak jej utrata prowadzi do powstania chorób na płaszczyźnie fizycznej, jak i duchowej.

Dalsza część książki dostępna w wersji pełnej

ŻYCIE W OPARCIU O CHIŃSKI ZEGAR NARZĄDÓW

Dostępne w wersji pełnej

MERIDIANY PARTNERSKIE W RYTMIE DWUGODZINNYM

Dostępne w wersji pełnej

DIAGNOSTYKA I TERAPIA W TMC

Dostępne w wersji pełnej

ZAŁĄCZNIK

Dostępne w wersji pełnej

BIBLIOGRAFIA

Dostępne w wersji pełnej

ŹRÓDŁA ZAOPATRZENIA W CHIŃSKIE ZIOŁA LECZNICZE

Dostępne w wersji pełnej

PODZIĘKOWANIA

Dostępne w wersji pełnej

O AUTORZE

Dostępne w wersji pełnej

INDEKS

Dostępne w wersji pełnej