Stawiam na siebie. Jak wygrać z ryzykiem ebook

Dla Eda, Judge’a i Gard­nera

Oby po­dej­mo­wane przez nas ry­zyko na­dal było nie­sa­mo­witą przy­godą.

ANGIE

Dla Ja­miego i Tra­cie

Ma­cie wszystko, czego trzeba, by sta­wiać na sie­bie.

COURT­NEY

Wstęp

PA­RA­DOKS UNI­KA­NIA RY­ZYKA

Od dzie­ciń­stwa uczy się nas, by nie scho­dzić z bez­piecz­nej ścieżki.

Od naj­wcze­śniej­szych chwil ży­cia na­sze za­cho­wa­nia są de­ter­mi­no­wane przez słowa „nie”, „nie rób tego” i „trzy­maj się z da­leka od...” – te ko­mu­ni­katy mają nam za­pew­nić bez­pie­czeń­stwo.

Po­tem, w przed­szkolu i póź­niej, słu­chamy ba­jek i wier­szy­ków, które nas w tym po­dej­ściu utwier­dzają.

Pa­mię­ta­cie opo­wieść o Czer­wo­nym Kap­turku? To hi­sto­ria dziew­czynki, która zbo­czyła z drogi i po­roz­ma­wiała z nie­zna­jo­mym, czego omal nie przy­pła­ciła ży­ciem i przez co za­mor­do­wano jej bab­cię. Tak, mo­rał tej opo­wie­ści nie jest zbyt sub­telny.

Gdy za­koń­czy­li­śmy etap słu­cha­nia ba­jek, uczono nas po­wie­dzeń do­ty­czą­cych bez­pie­czeń­stwa, ta­kich jak „le­piej dmu­chać na zimne”, oraz przy­słów ma­ją­cych nas uchro­nić przed pro­ble­mami, na przy­kład „cie­ka­wość to pierw­szy sto­pień do pie­kła”. Słu­cha­li­śmy też życz­li­wych osób, które tłu­ma­czyły nam, by za­cho­wy­wać ostroż­ność, na przy­kład ro­dzi­ców ostrze­ga­ją­cych przed ró­wie­śni­kami sta­no­wią­cymi dla nas nie­od­po­wied­nie to­wa­rzy­stwo lub pe­da­go­gów za­chę­ca­ją­cych, by­śmy apli­ko­wali do „bez­piecz­nych szkół”, gdyby na­sze uczel­nia­nie ma­rze­nia się nie zi­ściły.

Wtedy wszyst­kie te rady były dla nas bar­dzo war­to­ściowe. Je­śli ni­gdy nie do­tknę­li­ście go­rą­cego pal­nika, nie przy­ję­li­ście sło­dy­czy od nie­zna­jo­mego lub, nieco bar­dziej opty­mi­stycz­nie, prze­ży­li­ście cie­kawe do­świad­cze­nie zwią­zane z po­sia­da­niem awa­ryj­nego planu dzia­ła­nia, to zna­czy, że mie­li­ście szczę­ście otrzy­mać kilka wspa­nia­łych ży­cio­wych lek­cji.

Przy­cho­dzi jed­nak czas, kiedy cała ta wie­dza prze­staje być po­mocna. Kiedy roz­wi­nę­li­śmy już zdol­ność osądu, dzięki któ­rej po­tra­fimy uchro­nić się przed za­gro­że­niami, i prze­ję­li­śmy kon­trolę nad wła­snym ży­ciem, dłu­go­trwałe skutki uni­ka­nia ry­zyka mogą nas po­wstrzy­my­wać przed zdo­by­wa­niem do­świad­czeń pro­wa­dzą­cych ku do­bremu ży­ciu, któ­rego pra­gniemy dla sie­bie.

Pa­ra­dok­salne, prawda? Te same wska­zówki, które po­mo­gły nam od­no­sić suk­cesy w do­ro­słym ży­ciu, mogą nas po­wstrzy­my­wać przed speł­nie­niem ma­rzeń.

Same do­strze­gamy trwałe efekty men­tal­no­ści uni­ka­nia ry­zyka u nie­mal wszyst­kich przy­wód­ców, któ­rych szko­limy. Jako za­ło­ży­cielki Lead Star, uzna­nej firmy kon­sul­tin­go­wej zaj­mu­ją­cej się roz­wo­jem li­de­rów, od pra­wie dwóch de­kad wspie­ramy pro­fe­sjo­na­li­stów w roz­wi­ja­niu wi­zji oraz umie­jęt­no­ści przy­wód­czych, by po­pra­wić osią­gane przez nich re­zul­taty. Na­sza mi­sja po­lega na po­ma­ga­niu in­nym w osią­ga­niu suk­ce­sów. Mia­ły­śmy szczę­ście współ­pra­co­wać ze wspa­nia­łymi fir­mami, ta­kimi jak Go­ogle, Fa­ce­book, Wal­mart czy Fe­dEx.

Po­dob­nie jak za­wo­dowi roz­gry­wa­jący w NFL, po­świę­ca­jący ty­siące go­dzin na oglą­da­nie na­grań, by udo­sko­na­lić swoje zdol­no­ści de­cy­zyjne w trak­cie gry, wi­dzia­ły­śmy ty­siące li­de­rów do­ko­nu­ją­cych licz­nych wy­bo­rów. Mia­ły­śmy rów­nież oka­zję wspie­rać ich w ra­dze­niu so­bie z wy­zwa­niami, po­raż­kami, nie­po­wo­dze­niami oraz po­mył­kami i wy­ty­czać im ścieżkę ku wspa­nial­szym suk­ce­som, na ja­kich im za­le­żało. Dzięki licz­nym po­dró­żom li­de­rów ku roz­wo­jowi, któ­rymi mia­ły­śmy za­szczyt po­kie­ro­wać, zda­ły­śmy so­bie sprawę, że na­wet naj­lepsi przy­wódcy czę­sto nie mają klu­czo­wego ze­stawu kwa­li­fi­ka­cji, który za­wsze pro­wa­dzi do prze­ło­mów.

Umie­jęt­no­ści, by kon­se­kwent­nie sta­wiać na sie­bie.

W Sta­wiam na sie­bie po­mo­żemy wam po­znać ele­ment, któ­rego naj­czę­ściej bra­kuje, by do­brze prze­żyć ży­cie, do­świad­czać mniej stresu, a wię­cej suk­cesu i ra­do­ści. Wi­dzia­ły­śmy zbyt wielu li­de­rów bo­ry­ka­ją­cych się z nie­po­trzeb­nymi dra­ma­tami, nie­po­ko­jami, fru­stra­cjami oraz utra­co­nym szczę­ściem. Wszystko dla­tego, że nie po­tra­fili oni roz­po­znać swo­ich praw­dzi­wych ta­len­tów i za­miast tego sto­so­wali za­sadę uni­ka­nia ry­zyka, którą im wpo­jono.

Do­bra wia­do­mość jest taka, że można prze­ciw­dzia­łać skłon­no­ści do wy­bie­ra­nia bez­pie­czeń­stwa i bu­do­wać most po­mię­dzy miej­scem, gdzie się znaj­du­je­cie, a tym, w któ­rym chce­cie być. Wszystko dzięki roz­wi­ja­niu umie­jęt­no­ści (i ko­rzy­sta­niu z nich), na które praw­do­po­dob­nie do­tych­czas zwra­ca­li­ście nie­wiele uwagi, ale które są obec­nie klu­czowe, po­nie­waż po­mogą wam prze­kształ­cić nie­pew­ność w szansę we wszyst­kich aspek­tach ży­cia.

Ten ze­staw umie­jęt­no­ści to wie­dza, jak po­dej­mo­wać ry­zyko.

RY­ZYKO: BRA­KU­JĄCY SKŁAD­NIK W PRZE­PI­SIE NA SUK­CES

Ry­zyko sta­nowi bra­ku­jący skład­nik w wa­szym prze­pi­sie na suk­ces nie­za­leż­nie od tego, jak suk­ces de­fi­niu­je­cie:

• In­we­sto­wa­nie w cią­głe kształ­ce­nie się

• Uru­cho­mie­nie do­dat­ko­wej dzia­łal­no­ści, nad którą się za­sta­na­wia­cie

• Prze­pro­wadzka z mia­sta na przed­mie­ścia, by wieść bar­dziej zrów­no­wa­żone ży­cie

• Zdo­by­cie awansu, który wy­daje się nie­osią­galny

• Prze­rwa w ka­rie­rze, aby za­miesz­kać za gra­nicą

• Za­an­ga­żo­wa­nie się w ak­tyw­ność na rzecz spo­łecz­no­ści

• Za­ło­że­nie ro­dziny u szczytu ka­riery za­wo­do­wej

Ro­zu­miemy, że praw­do­po­dob­nie ni­gdy od ni­kogo nie usły­sze­li­ście, że ry­zyko bę­dzie od­gry­wało tak ważną rolę w wa­szym ży­ciu. Uwierz­cie, że nam też nikt tego ni­gdy nie po­wie­dział.

Wy­cho­wano nas po­dob­nie jak was. Na­uczy­ły­śmy się uni­kać za­gro­żeń, a póź­niej prze­ka­zano nam, że do osią­gnię­cia suk­cesu ży­cio­wego wy­star­czą po­rządne wy­kształ­ce­nie, zna­jo­mo­ści i zdo­by­cie do­brej pracy. Nikt ni­gdy nie po­in­for­mo­wał nas, jak ważne jest ry­zyko.

Od­kry­ły­śmy to same, gdy obie do­łą­czy­li­śmy do kor­pusu ma­ri­nes, gdzie się za­przy­jaź­ni­ły­śmy. Co za­ska­ku­jące, do służby woj­sko­wej przy­cią­gnęło nas nie ry­zyko, lecz po­wo­ła­nie, aby być kimś wię­cej, słu­żyć kra­jowi, sta­wać się lep­szą wer­sją sa­mych sie­bie (i zdo­być tro­chę pie­nię­dzy na dal­szą edu­ka­cję). Gdy za­cią­ga­ły­śmy się do ar­mii, nie zda­wa­ły­śmy so­bie sprawy, że za­raz roz­pocz­niemy za­awan­so­wany kurs do­ty­czący wła­śnie ry­zyka.

Po odej­ściu z ma­ri­nes zde­cy­do­wa­ły­śmy się po­łą­czyć siły i wspól­nie pod­jąć jesz­cze więk­sze ry­zyko. Za­ło­ży­ły­śmy firmę Lead Star w 2004 roku, kiedy obie mia­ły­śmy po dwa­dzie­ścia kilka lat i zda­ły­śmy so­bie sprawę, że lek­cje przy­wódz­twa ode­brane w woj­sku mają ogromną war­tość dla wszyst­kich ob­sza­rów ży­cia. Wie­dzia­ły­śmy rów­nież, że więk­szość lu­dzi nie uczy się prze­wo­dzić w tak prak­tyczny spo­sób, jak my, co czę­sto jest bra­ku­ją­cym ogni­wem łą­czą­cym ich ta­lenty, edu­ka­cję oraz pra­gnie­nie awansu za­wo­do­wego. Chcia­ły­śmy dzia­łać w tym ob­sza­rze. Się­gnę­ły­śmy za­tem po część na­szych oszczęd­no­ści, a także po karty kre­dy­towe, by po­kryć braki w go­tówce, i za­czę­ły­śmy bu­do­wać firmę wspie­ra­jącą pro­fe­sjo­na­li­stów w roz­woju umie­jęt­no­ści przy­wód­czych.

Po­strze­ga­ły­śmy dzia­łal­ność na­szej firmy jako oka­zję, by dzie­lić się lek­cjami przy­wódz­twa in­spi­ro­wa­nymi na­szą ka­rierą woj­skową z jak naj­więk­szą liczbą lu­dzi i po­móc im zro­zu­mieć, że przy­wódz­two to nie miej­sce w struk­tu­rze or­ga­ni­za­cji, ale spo­sób za­cho­wa­nia. To zdol­ność wpły­wa­nia na wy­niki in­nych oraz ich in­spi­ro­wa­nia. Każdy, na do­wol­nym szcze­blu za­wo­do­wym, może być li­de­rem. Tacy lu­dzie do­świad­czają po­zy­tyw­nych zda­rzeń – bu­dują za­ufa­nie, zdo­by­wają sza­cu­nek i po­tra­fią prze­kształ­cić grupę jed­no­stek w ze­spół.

Na­pi­sa­ły­śmy rów­nież dwie inne książki po­świę­cone przy­wódz­twu: Le­ading from the Front i Spark. Mo­że­cie nam wie­rzyć, że je­śli ist­nieje me­dium, które mo­żemy za­sto­so­wać, by sze­rzyć na­szą wie­dzę – wy­ko­rzy­stamy je. Na­szą pa­sją za­wsze było wspie­ra­nie in­nych w tym, by mo­gli roz­wi­jać się w spo­sób, który do­tych­czas nie przy­szedł im do głowy.

Sta­wiam na sie­bie na­pi­sa­ły­śmy w tym sa­mym du­chu. Chcemy wam po­móc od­nieść suk­ces, i to nie tylko dzięki roz­wo­jowi umie­jęt­no­ści przy­wód­czych. Cho­dzi nam o to, by­ście udo­sko­na­lili po­dej­ście do po­dej­mo­wa­nia ry­zyka i od­po­wia­da­jące mu umie­jęt­no­ści, a dzięki temu zy­skali od­wagę i za­brali się za to, co od dłuż­szego czasu pra­gnie­cie zro­bić, ale się wa­ha­cie.

POD­JE­MO­WA­NIE RY­ZYKA DO­TY­CZY NIE TYLKO WIE­KO­POM­NYCH CHWIL

Kiedy mó­wimy o ry­zyku, nie mamy na my­śli tego ogrom­nego, prze­ra­ża­ją­cego, he­ro­icz­nego, czę­sto ko­ja­rzo­nego z kam­pa­nią re­kla­mową ma­ri­nes – tych krót­kich fil­mów, w któ­rych ktoś bie­gnie w kie­runku ka­ko­fo­nii dźwięku, w peł­nym ekwi­punku bo­jo­wym, go­towy wal­czyć i na­ra­żać się na fi­zyczne nie­bez­pie­czeń­stwo. Wręcz prze­ciw­nie, uczy­ły­śmy się o sys­te­ma­tycz­nym po­dej­mo­wa­niu drob­nego ry­zyka, co po­ma­gało nam zro­zu­mieć, jak co­dzien­nie nieco wy­kra­czać poza strefę kom­fortu. Jak nie­moż­liwe staje się praw­do­po­dobne przy od­po­wied­nim sku­pie­niu i nie­ustan­nym za­an­ga­żo­wa­niu oraz jak wy­ko­rzy­stać nie­sa­mo­witą i wszech­ogar­nia­jącą moc współ­pracy, aby osią­gnąć to, co jest w na­szych ser­cach i umy­słach. (Bę­dziemy nie­ustan­nie pod­kre­ślać, że chcąc do­ko­nać wiel­kich rze­czy, po­trze­bu­je­cie wspa­nia­łej sieci wspar­cia!)

To część re­cepty na po­dej­mo­wa­nie ry­zyka, o któ­rej pi­szemy w Sta­wiam na sie­bie – tej sa­mej, którą za­sto­so­wa­ły­śmy w na­szych przed­się­wzię­ciach i która po­zwo­liła nam od­no­to­wać nie­zwy­kłe suk­cesy, ta­kie jak zbu­do­wa­nie war­tej wiele mi­lio­nów do­la­rów firmy kon­sul­tin­go­wej, do­ra­dza­nie li­de­rom z naj­lep­szych przed­się­biorstw na świe­cie i, co waż­niej­sze, za­pro­jek­to­wa­nie ak­tyw­no­ści za­wo­do­wej tak, aby wspie­rała na­sze ży­cie w ogóle. Je­ste­śmy dumne, że obo­wiązki za­wo­dowe ni­gdy nas nie ogra­ni­czały. Na­sza firma za­wsze była geo­gra­ficz­nie neu­tralna, po­zwa­la­jąc na­szym ro­dzi­nom miesz­kać w wielu fan­ta­stycz­nych miej­scach. Czu­jemy eks­cy­ta­cję, mo­gąc po­dzie­lić się z wami wie­dzą o tym, jak – po­dej­mu­jąc ry­zyko – od­kryć ra­dość, sa­tys­fak­cjo­nu­jące wy­zwa­nia oraz du­cha przy­gody, a wszystko dzięki peł­nemu prze­ży­wa­niu ży­cia.

Wiemy, że nie mo­żemy mó­wić o ry­zyku, kon­cen­tru­jąc się je­dy­nie na po­zy­tyw­nych aspek­tach.

Cho­ciaż z pa­sją pod­kre­ślamy war­to­ści, które po­dej­mo­wa­nie ry­zyka może wnieść w wa­sze ży­cie, zda­jemy so­bie sprawę, że nie każdy wy­bór po­zwala uzy­skać po­żą­dane skutki. (Bądźmy re­ali­stami – dzieje się tak bar­dzo rzadko.) Są mo­menty, kiedy po­dej­mo­wa­nie ry­zyka spro­wa­dzi was na ma­nowce lub za­koń­czy się spek­ta­ku­larną po­rażką. W Sta­wiam na sie­bie przed­sta­wimy wiele na­szych błę­dów i po­my­łek, do któ­rych nie wsty­dzimy się przy­znać. Opi­su­jemy je szcze­rze, by­ście mo­gli sko­rzy­stać z na­szego do­świad­cze­nia, po­czuć się bar­dziej kom­for­towo i za­ak­cep­to­wać wła­sne po­tknię­cia. Wiemy, że po­rażka ni­gdy nie jest osta­teczna, a prze­szłe złe de­cy­zje nie po­winny spra­wiać, że ogar­nia was lęk, gdy roz­wa­ża­cie ko­lejne dzia­ła­nia. Prze­szkody to nie­zwy­kle istotne lek­cje po­ma­ga­jące zdo­być mą­drość i do­świad­cze­nie, któ­rych mo­że­cie użyć, aby przy­spie­szyć roz­wój.

Wiemy rów­nież, że na­wet przy naj­szczer­szych wy­sił­kach i naj­lep­szych in­ten­cjach prak­tycz­nie nie da się unik­nąć po­rażki. To jedna z tych rze­czy w ży­ciu, które się zda­rzają, czy nam się to po­doba czy nie. Twier­dzimy, że le­piej po­nieść klę­skę, sta­ra­jąc się do­ko­nać cze­goś waż­nego, co po­zwoli nam się roz­wi­jać, niż do­świad­czyć jej, w ogóle nie pró­bu­jąc. In­nymi słowy, je­śli ma­cie ją po­nieść – a na pewno tak się sta­nie – niech prze­łoży się ona na coś war­to­ścio­wego. Chcemy też, by­ście mieli stra­te­gię, która po­zwoli wam się pod­nieść i dzięki temu do­świad­cze­niu stać się sil­niej­szymi i bar­dziej od­por­nymi.

STA­WIAM NA SIE­BIE: WY­MÓG ŻY­CIA I BIZ­NESU

Może się zda­rzyć, że obec­nie nie roz­wa­ża­cie wiel­kich dzia­łań wpły­wa­ją­cych na was i wa­sze ży­cie. W po­rządku. Zmiana dla sa­mej zmiany jest bez­ce­lowa. Je­śli je­ste­ście za­do­wo­leni, nie mu­si­cie nic zmie­niać. Sta­wiam na sie­bie wciąż jed­nak może wam się przy­dać.

Pod­czas glo­bal­nej pan­de­mii wielu z nas zdało so­bie sprawę, że to, co długo uwa­ża­li­śmy za na­szą siatkę bez­pie­czeń­stwa – pra­co­dawca, fun­dusz eme­ry­talny czy na­wet czło­nek ro­dziny – nie uchroni nas przed każ­dym za­gro­że­niem, które na­po­tkamy. Je­dy­nym praw­dzi­wym za­bez­pie­cze­niem jest to, co zbu­do­wa­li­śmy w trak­cie roz­woju za­wo­do­wego – na­sze ta­lenty to jedna z naj­waż­niej­szych skła­do­wych siatki bez­pie­czeń­stwa. Wiemy o was coś, czym czu­jemy się zo­bo­wią­zane po­dzie­lić. Gdy po­łą­czy­cie wła­sne ta­lenty z umie­jęt­no­ścią po­dej­mo­wa­nia ry­zyka, bę­dzie­cie przy­go­to­wani, by po­ra­dzić so­bie z wszel­kimi wy­zwa­niami, które staną wam na dro­dze.

I jesz­cze jedno – roz­wi­ja­nie zdol­no­ści po­dej­mo­wa­nia ry­zyka po­zwoli wam ak­tyw­niej peł­nić role za­wo­dowe. Sta­nowi ona prze­cież nie­zwy­kle cenną i po­szu­ki­waną kom­pe­ten­cję, którą firmy pra­gną roz­wi­jać wśród pra­cow­ni­ków. Świa­towe Fo­rum Eko­no­miczne re­gu­lar­nie prze­pro­wa­dza wśród li­de­rów biz­nesu ba­da­nia, py­ta­jąc, co jest dla nich ważne u przy­szłych pra­cow­ni­ków. Co­raz czę­ściej jako umie­jęt­no­ści nie­zbędne dla glo­bal­nej siły ro­bo­czej – za­równo te­raz, jak i w przy­szło­ści – wy­mie­nia się kre­atyw­ność, in­no­wa­cyj­ność i zdol­ność kom­plek­so­wego roz­wią­zy­wa­nia pro­ble­mów, a to wy­maga umie­jęt­no­ści po­dej­mo­wa­nia ry­zyka i za­rzą­dza­nia nim. Dla­tego je­śli zda­rza się wam, że sie­dząc na spo­tka­niu, ma­cie do­sko­nały po­mysł, któ­rym bo­icie się po­dzie­lić, chcemy, aby­ście zy­skali od­wagę, by to zro­bić, pew­ność, że mo­że­cie po­kie­ro­wać wy­sił­kami, oraz do­dat­kową dys­cy­plinę, by pod­jąć dzia­ła­nie.

NA­SZA WSPÓLNA PO­DRÓŻ

Sta­wiam na sie­bie jest po­dzie­lone na trzy czę­ści, za­wie­ra­jące prak­tyczne wska­zówki po­ma­ga­jące po­kie­ro­wać ży­ciem tak, by zy­skać suk­ces i sa­tys­fak­cję:

Część pierw­sza: nowe spoj­rze­nie na ry­zyko

Od­cza­ru­jemy po­dej­mo­wa­nie ry­zyka, aby zmie­nić wa­sze ro­zu­mie­nie tego po­ję­cia i jego na­tury. Ry­zyko czę­sto błęd­nie przed­sta­wia się jako prze­ci­wień­stwo na­grody, jakby ist­niały tylko dwie opcje, gdy de­cy­du­jemy się za­ry­zy­ko­wać. Tego ro­dzaju dy­cho­to­miczne ze­sta­wie­nie zwy­cię­stwo–prze­grana istot­nie za­węża na­sze spoj­rze­nie na to, czym na­prawdę jest po­dej­mo­wa­nie ry­zyka. Może także unie­moż­li­wiać do­strze­ga­nie wła­snej zdol­no­ści do tego, by zmie­rzyć się z wy­zwa­niem i umie­jęt­nie so­bie z nim po­ra­dzić.

Część druga: De­fi­nio­wa­nie suk­cesu i wy­ko­ny­wa­nie pracy

W tej czę­ści do­star­czymy wam krok po kroku rad, jak wpro­wa­dzać zmiany dzięki bar­dzo prze­my­śla­nemu, stop­nio­wemu po­dej­mo­wa­niu ry­zyka. Wy­maga to snu­cia od­waż­nych ma­rzeń i po­mo­żemy wam w tym, po­nie­waż wiemy, że błahe ma­rze­nia za­wie­rają nie­wiele wska­zó­wek do­ty­czą­cych dzia­ła­nia.

Pa­mię­taj­cie, że nie na­ma­wiamy do nie­fra­so­bli­wego po­dej­mo­wa­nia ry­zyka; chcemy, by­ście po­su­wali się w ży­ciu na­przód z po­sza­no­wa­niem wa­szych ce­lów i aspi­ra­cji. Pra­gniemy rów­nież, aby działo się to w spo­sób prze­my­ślany. Trwała, zrów­no­wa­żona zmiana wy­maga czasu i dys­cy­pliny, a po­winny jej to­wa­rzy­szyć ra­dość oraz sa­tys­fak­cja. Praw­do­po­do­bień­stwo, że zre­ali­zu­je­cie ma­rze­nia, jest więk­sze, je­śli po dro­dze bę­dzie­cie się do­brze ba­wić. Po­mo­żemy wam uświa­do­mić so­bie wa­sze wie­lo­wy­mia­rowe pra­gnie­nia, aby ta ciężka praca przy­nio­sła re­alne skutki. Z nami okre­śli­cie, czyje wspar­cie bę­dzie wam po­trzebne. Dzięki wła­ści­wym wska­zów­kom w od­po­wied­nim mo­men­cie mo­że­cie szyb­ciej osią­gnąć suk­ces.

Część trze­cia: Bez­pieczne dzia­ła­nie i roz­po­zna­wa­nie zwy­cięstw

Stwo­rze­nie so­lid­nej siatki bez­pie­czeń­stwa sta­nowi klu­czowy czyn­nik bu­do­wa­nia pew­no­ści sie­bie, by móc kon­se­kwent­nie wy­ko­rzy­sty­wać ry­zyko. Po­ka­żemy wam, jak to zro­bić i jak roz­po­zna­wać swoje zwy­cię­stwa. Wi­dzia­ły­śmy zbyt wielu spe­cja­li­stów wpa­da­ją­cych w pu­łapkę osią­gnięć, nie­ustan­nie go­nią­cych za suk­ce­sami. Same rów­nież w nią wpa­dły­śmy. Choć może się to wy­da­wać nie­lo­giczne, mu­simy na­uczyć się iden­ty­fi­ko­wać czy­nione po­stępy, aby móc cie­szyć się sma­kiem zwy­cię­stwa i wy­ko­rzy­sty­wać to do­świad­cze­nie do roz­woju i po­sze­rza­nia moż­li­wo­ści. Je­śli nie do­strze­gamy na­szych praw­dzi­wych ta­len­tów, mo­żemy uwie­rzyć, że brak nam wy­star­cza­ją­cych umie­jęt­no­ści, by zre­ali­zo­wać ży­ciowe za­miary.

WASZ OSO­BI­STY MA­NI­FEST RY­ZYKA

Więk­szość spe­cja­li­stów zdaje so­bie sprawę, że re­ali­za­cja ma­rzeń wy­maga cięż­kiej pracy i po­świę­ce­nia. Ra­cja. Na pewno nie wy­maga jed­nak lat zwle­ka­nia, nim zbie­rzemy się na od­wagę, by wieść ży­cie na­sy­cone po­czu­ciem sensu i speł­nie­nia. W tej książce sku­pimy się na was i wska­żemy, dla­czego nad­szedł czas, aby­ście za­częli po­dą­żać za swoją wi­zją. Po­mo­żemy wam od­po­wied­nio oce­nić ry­zyko, dzie­ląc się prawdą, że to wła­śnie de­cy­zja – pod wa­run­kiem, że po niej na­stę­puje dzia­ła­nie – wpro­wa­dza na ścieżkę roz­woju i do­sko­na­le­nia.

Chcemy, aby­ście od­nie­śli suk­ces, po­nie­waż wiemy, że mo­że­cie. W tym celu stwo­rzymy plan po­dej­mo­wa­nia ry­zyka, krok po kroku. W trak­cie lek­tury bę­dzie­cie mo­gli wy­ko­ny­wać krót­kie ćwi­cze­nia on­line. Za­chę­camy, by ro­bić to na bie­żąco, w miarę czy­ta­nia ko­lej­nych roz­dzia­łów. Dzięki temu, koń­cząc tę książkę, bę­dzie­cie mieli oso­bi­sty ma­ni­fest ry­zyka – szcze­gó­łowy plan po­zwa­la­jący wy­grać dzięki po­dej­mo­wa­niu ry­zyka. Czy­ta­nie jest war­to­ściowe, ale re­flek­sja i dzia­ła­nie są o wiele waż­niej­sze. Chcemy, aby­ście wy­ko­nu­jąc ćwi­cze­nia na stro­nie in­ter­ne­to­wej, zy­skali pew­ność, że nie mar­nu­je­cie żad­nej oka­zji, by wy­ko­rzy­stać ry­zyko do osią­gnię­cia suk­cesu ży­cio­wego.

SEDNO SPRAWY

Wiele ksią­żek opo­wiada świetne hi­sto­rie. Na­sza jest inna. Oczy­wi­ście mamy na­dzieję, że także tu tra­fi­cie na wspa­niałe opo­wie­ści, za­równo na­sze, jak i zna­nych oraz mniej zna­nych li­de­rów, któ­rych ży­ciowe do­świad­cze­nia mogą stać się źró­dłem waż­nych lek­cji i do­wo­dzić zna­cze­nia ry­zyka.

Ale na­sza książka jest bar­dziej ni­czym mi­sja.

Go­rąco pod­kre­ślamy, że ry­zyko jest cenne. Do­świad­czy­ły­śmy jego war­to­ści na wielu płasz­czy­znach. Nie do­ra­sta­ły­śmy jako uprzy­wi­le­jo­wane dzie­ciaki dys­po­nu­jące ro­dzin­nym ma­jąt­kiem, który po­mógłby nam dojść do cze­goś w ży­ciu. Cho­dzi­ły­śmy do pań­stwo­wych szkół, w któ­rych wlano w nas wy­star­cza­jąco dużo za­pału, by­śmy chciały wstą­pić do ma­ri­nes. To trans­for­ma­cyjne do­świad­cze­nie za­owo­co­wało umie­jęt­no­ściami, które stały się ka­ta­li­za­to­rem wszel­kich wspa­nia­łych wy­da­rzeń w na­szym ży­ciu. Nie chcemy za­cho­wy­wać wie­dzy o ry­zyku dla sie­bie. Chcemy, by­ście się z nią za­po­znali i do­świad­czyli jej, aby do­sko­na­lić wła­sne ży­cie – zy­skać lep­szą ka­rierę, rów­no­wagę mię­dzy pracą a ży­ciem, bar­dziej war­to­ściowe re­la­cje i przy­szłość. Wiemy, że to wszystko można osią­gnąć, je­śli kon­se­kwent­nie re­ali­zuje się jedną pro­stą za­sadę: Sta­wiam na sie­bie.

Część pierw­sza

INNE SPOJ­RZE­NIENA RY­ZYKO

Roz­dział pierw­szy

NOWA WI­ZJA RY­ZYKA

Wszystko jest ry­zy­kiem.Także nie­podej­mo­wa­nie żad­nych dzia­łań. Ty de­cy­du­jesz.

NI­COLA YOON[1]

Ryzyko de­fi­niu­jemy jako po­dej­mo­wa­nie dzia­ła­nia w ob­li­czu nie­pew­no­ści.

Po­nie­waż nikt nie może prze­wi­dzieć przy­szło­ści, ry­zyko i nie­pew­ność są za­wsze obecne w ży­ciu. Gdy uzna­cie tę prawdę, za­cznie­cie czuć się kom­for­towo z kon­cep­cją po­dej­mo­wa­nia ry­zyka. Po­może wam się ona otwo­rzyć na stra­te­giczne za­pra­sza­nie ry­zyka do wła­snego ży­cia, za­miast po­dej­mo­wać cią­głe wy­siłki, by je wy­eli­mi­no­wać.

Pod­ję­cie ry­zyka to świa­doma de­cy­zja, która po­zwala nam ro­bić po­stępy w ży­ciu, za­miast uza­leż­niać się od czyn­ni­ków ze­wnętrz­nych. Po­wszech­nie uważa się, że ry­zyko jest ne­ga­tywną kon­se­kwen­cją wy­boru, tym­cza­sem re­zul­taty jego do­ko­na­nia mogą być za­równo ne­ga­tywne, jak i po­zy­tywne, choć nie­ko­niecz­nie na­tych­mia­stowe. Dzi­siej­sze de­cy­zje mogą prze­kła­dać się na moż­li­wo­ści, które zma­te­ria­li­zują się za ja­kiś czas. W rze­czy­wi­sto­ści po­dej­mo­wa­nie drob­nego ry­zyka może sta­no­wić jedną z naj­lep­szych in­we­sty­cji w przy­szłość.

W prze­ci­wień­stwie do ha­zardu, gdzie więk­sze szanse ma ka­syno, uwa­żamy, że de­cy­du­jąc się na ry­zyko, wpły­wa­cie na swoje ży­cie w spo­sób, który spra­wia, iż wa­sze szanse na suk­ces bar­dzo ro­sną. Po­nadto ja­kie­kol­wiek ne­ga­tywne re­zul­taty czę­sto ubo­ga­cają, sta­jąc się szansą na na­ukę i roz­wój. Po­rażka jest osta­teczna je­dy­nie wtedy, gdy prze­sta­je­cie się roz­wi­jać. Może być kro­kiem wstecz, ale rów­nież do­świad­cze­niem nio­są­cym ważne lek­cje. Po­my­śl­cie o swoim ży­ciu. Co wię­cej was na­uczyło: po­rażki czy suk­cesy? Po­rażki, prawda? In­tu­icyj­nie wszy­scy to wiemy, ale z ja­kie­goś po­wodu lo­gika ta nie jest wy­star­cza­jąco prze­ko­nu­jąca, aby skło­nić nas do wyj­ścia z trybu uni­ka­nia po­ra­żek.

Po­ma­ga­nie li­de­rom w zmia­nie po­strze­ga­nia ry­zyka to jedno z na­szych naj­waż­niej­szych za­dań jako tre­ne­rek. Po­waż­nie pod­cho­dzimy do zwią­za­nej z tym od­po­wie­dzial­no­ści, po­nie­waż mia­ły­śmy oka­zję za­ob­ser­wo­wać, że naj­więk­szym ry­zy­kiem jest jego uni­ka­nie.

Przy­zwy­cza­je­nie się do ry­zyka może być trudne, po­nie­waż tego słowa czę­sto używa się za­mien­nie z ta­kimi wy­ra­zami, jak „nie­bez­pie­czeń­stwo”, „za­gro­że­nie” i „groźba”. To jed­nak wą­skie spoj­rze­nie na sprawę. Istot­niej­szy – choć nie­do­sta­tecz­nie uwzględ­niany – jest fakt, że ry­zyko sta­nowi je­dyną drogę pro­wa­dzącą do wzro­stu, moż­li­wo­ści, sa­mo­dziel­nego kie­ro­wa­nia, trans­for­ma­cji i po­zy­tyw­nej zmiany – do­świad­czeń, które są dla was osią­galne.

Bez swo­body w ob­li­czu ry­zyka, gdy nie­pew­ność pod­nosi głowę, mo­że­cie po­dej­mo­wać de­cy­zje, kie­ru­jąc się de­spe­rac­kim lę­kiem za­miast nie­wzru­szoną siłą. To tak, jakby trzy­mać się pracy, która nie daje wam szczę­ścia, żeby pew­nego dnia do­stać wy­po­wie­dze­nie. Mo­gli­ście zła­pać lep­szą oka­zję wcze­śniej, kiedy zro­zu­mie­li­ście, że to nie jest za­ję­cie dla was, a te­raz mu­si­cie dzia­łać w po­śpie­chu i ry­zy­ku­je­cie niż­szą pen­sję lub nie­pełne za­trud­nie­nie.

Nikt nie chce zna­leźć się w ta­kim po­ło­że­niu, ale nie­stety wiele osób działa na swoją nie­ko­rzyść, po­nie­waż boją się ry­zyka i nie po­tra­fią go po­dej­mo­wać. Jest oczy­wi­ste, że nie da się go unik­nąć, ale mamy wpływ na umie­jęt­no­ści, któ­rymi wy­ka­żemy się w jego ob­li­czu. Dzięki ini­cjo­wa­niu ry­zyka i wpro­wa­dza­niu nie­pew­no­ści do swo­jego ży­cia ła­twiej bę­dzie wam się czuć swo­bod­nie w sy­tu­acjach nie­kom­for­to­wych, a także wpły­wać na kie­ru­nek wła­snego ży­cia. Jedno prze­my­ślane ry­zyko nie­uchron­nie po­pro­wa­dzi do ko­lej­nego, a w miarę roz­wi­ja­nia „mię­śnia ry­zyka” wzmac­nia­cie zdol­ność do jego po­dej­mo­wa­nia.

RÓW­NO­WA­ŻE­NIE RY­ZYKA PO­DEJ­ŚCIEM KA­LEJ­DO­SKO­PO­WYM

Czy pa­mię­ta­cie, jak za­chwy­ca­li­ście się ka­lej­do­sko­pem w dzie­ciń­stwie? Trzy­ma­li­ście za­bawkę, oglą­da­jąc sy­me­tryczny ob­raz zło­żony z ko­lo­ro­wych ka­wał­ków pla­stiku, a po­tem, po jed­nym ob­ro­cie urzą­dze­nia, ob­ser­wo­wa­li­ście, jak ukła­dają się one w nowy wzór. Ka­lej­do­skop fa­scy­no­wał was tak bar­dzo dzięki od­po­wied­niemu po­łą­cze­niu barw­nych frag­men­tów w po­dzie­lo­nym na równe czę­ści obiek­ty­wie.

W kon­tek­ście ry­zyka chcia­ły­by­śmy, że­by­ście wy­obra­zili so­bie każdą część obiek­tywu ka­lej­do­skopu nie tylko jako ele­ment do­brze prze­ży­wa­nego ży­cia, ale także ob­szar, w któ­rym mo­że­cie kie­ro­wać po­dej­mo­wa­niem ry­zyka tak, by pro­wa­dziło was do za­mie­rzo­nych suk­ce­sów. Oto cztery sfery, w któ­rych za­równo męż­czyźni, jak i ko­biety czę­sto de­cy­dują się na:

• Ry­zyko ży­ciowe. Nie­które z naj­waż­niej­szych peł­nio­nych przez nas ról – part­ne­rów, ro­dzi­ców i przy­ja­ciół – po­zwa­lają nam roz­wi­jać zdol­ność do­brze skal­ku­lo­wa­nego po­dej­mo­wa­nia ry­zyka.

• Ry­zyko za­wo­dowe. Wielu z nas po­święca pracy wię­cej czasu niż ja­kiej­kol­wiek in­nej sfe­rze ży­cia. Po­dej­mo­wa­nie stra­te­gicz­nego ry­zyka za­wo­do­wego roz­wija umie­jęt­no­ści i przy­czy­nia się do osią­ga­nia lep­szych wy­ni­ków.

• Ry­zyko dla wpływu. Służba in­nym oraz na­szym spo­łecz­no­ściom to jedna z naj­waż­niej­szych ról przy­wód­czych, ja­kie mo­żemy peł­nić w ży­ciu.

• Ry­zyko dla ra­do­ści. Od­naj­dy­wa­nie za­bawy, speł­nie­nia i sa­tys­fak­cji na­pę­dza nas w dro­dze przez ży­cie. Bez ry­zyka jest mniej oka­zji, by czer­pać ra­dość.

Od­by­wa­jąc po­dróż zwią­zaną z ni­niej­szą książką, po­zna­cie hi­sto­rie do­ty­czące ry­zyka w każ­dej z tych sfer, aby­ście sami do­strze­gli, w któ­rych dzie­dzi­nach ży­cia mo­że­cie je pod­jąć. Za­sta­na­wia­jąc się nad tymi opo­wie­ściami, mo­że­cie od­kryć, że w da­nym ob­sza­rze po­dej­mu­je­cie je z ła­two­ścią, a w in­nym ma­cie z tym pro­blem. Zbyt czę­sto mia­ły­śmy się oka­zję o tym prze­ko­nać:

• Nasi ko­le­dzy z od­dzia­łów ma­ri­nes po­dej­mują nad­zwy­czajne ry­zyko zwią­zane z wła­snym ży­ciem, ale są temu zde­cy­do­wa­nie prze­ciwni, gdy cho­dzi o in­we­sto­wa­nie w edu­ka­cję po opusz­cze­niu ar­mii.

• Zna­jomi otwar­cie wy­ra­żają po­glądy w pa­sjo­nu­ją­cych ich spra­wach spo­łecz­no­ści, ale nie mają od­wagi, aby ne­go­cjo­wać pod­wyżkę w pracy.

• Współ­pra­cow­nicy go­dzą się na awans wpły­wa­jący na ilość czasu spę­dza­nego z ro­dziną i nie zmie­niają pracy na bar­dziej ela­styczną i przy­ja­zną bli­skim, po­nie­waż boją się zmian.

Po­ka­żemy wam, że jest ważne, aby świa­do­mie za­pra­szać ry­zyko do swo­jego ży­cia, gdy tylko mo­żemy, po­nie­waż zy­ski­wane w ten spo­sób do­świad­cze­nie przy­go­to­wuje nas na sy­tu­ację, gdy ry­zyko okaże się nie­spo­dzie­wane. Tak było w przy­padku Co­urt­ney, gdy na po­czątku ka­riery men­tal­ność do­ty­czącą po­dej­mo­wa­nia ry­zyka za­wo­do­wego pró­bo­wała prze­nieść na ży­cie oso­bi­ste.

TRZY NAJ­CZĘST­SZE BŁĘDNE PRZE­KO­NA­NIA NA TE­MAT RY­ZYKA

Wiemy, że spo­sób, w jaki mó­wimy o po­dej­mo­wa­niu ry­zyka, nie jest zgodny z tym, jak przed­sta­wiano wam tę kwe­stię, nim wzię­li­ście tę książkę do ręki. Aby po­móc wam le­piej zro­zu­mieć war­tość ry­zyka, chcemy skon­fron­to­wać się z trzema naj­pow­szech­niej­szymi błęd­nymi prze­ko­na­niami na jego te­mat, które praw­do­po­dob­nie po­wstrzy­mują was przed za­ak­cep­to­wa­niem go. Mamy na­dzieję, że na­zwa­nie tych trzech mi­tów po­może wam spoj­rzeć na ry­zyko jako na nie­zwy­kle ważny skład­nik prze­pisu na suk­ces.

Mit 1: Ry­zyko jest prze­ci­wień­stwem na­grody

Po­my­śl­cie o naj­lep­szych rze­czach, ja­kie przy­tra­fiły wam się w ży­ciu. Być może znajdą się wśród nich ta­kie prze­ło­mowe wy­da­rze­nia, jak zdo­by­cie wy­kształ­ce­nia, za­war­cie mał­żeń­stwa, uro­dze­nie dzieci, awans za­wo­dowy lub wy­gra­nie kon­kursu.

Te­raz po­my­śl­cie, że żadne z tych po­zy­tyw­nych do­świad­czeń nie mia­łoby miej­sca, gdy­by­ście nie pod­jęli ry­zyka. Aby osią­gnąć któ­ry­kol­wiek z tych suk­ce­sów, które przy­spa­rzają wam dumy, mu­sie­li­ście wkro­czyć w świat ogrom­nej nie­pew­no­ści, w któ­rym nie było gwa­ran­cji, że wam się uda. Po­my­śl­cie o pój­ściu na stu­dia czy za­war­ciu mał­żeń­stwa – szanse po­wo­dze­nia w obu tych przy­pad­kach wy­no­szą pięć­dzie­siąt na pięć­dzie­siąt. Nie są im­po­nu­jące, a jed­nak gdy lu­dzie po­dej­mują te wy­zwa­nia, inni gra­tu­lują im i urzą­dzają na ich cześć przy­ję­cia.

Za­sta­na­wia­jąc się nad ży­ciem, wy­raź­nie za­tem do­strze­ga­cie, że już po­dej­mo­wa­li­ście ry­zyko. Co jed­nak różni prze­szłe ry­zyka od tego, które obec­nie bu­dzi wa­sze wąt­pli­wo­ści? Na­szym zda­niem tamte nie wy­da­wały się ry­zy­kiem, po­nie­waż sta­no­wiły coś po­wszech­nego, spo­łe­czeń­stwo was do nich za­chę­cało i za­apro­bo­wała to mama. Ro­bili to prze­cież wszy­scy, a za­tem wy­da­wało się bez­pieczne.

Im wię­cej zdo­by­wamy do­świad­cze­nia, tym bar­dziej wy­jąt­kowe stają się na­sze ma­rze­nia i wi­zje na ży­cie. Zda­jemy so­bie sprawę, że mamy pre­fe­ren­cje i po­my­sły, które chcie­li­by­śmy re­ali­zo­wać. Bywa, że wy­obra­żamy so­bie ścieżki nie tak oczy­wi­ste jak te, któ­rymi po­dą­żają inni. Ry­zyko, które wy­daje się nie­kon­wen­cjo­nalne lub nie po­wiela po­pu­lar­nych do­ko­nań sta­no­wią­cych po­wszechny cel, może wy­da­wać się strasz­niej­sze, nie­bez­piecz­niej­sze. To wła­śnie pa­ra­doks uni­ka­nia ry­zyka, który za­cho­dzi w wa­szym ży­ciu.

Gdy od­wa­żymy się wy­obra­zić so­bie ży­cie wy­kra­cza­jące poza ak­cep­to­walne normy „do­brej przy­szło­ści”, in­stynk­tow­nie mo­żemy za­cząć pod­wa­żać tę wi­zję lub tłu­ma­czyć so­bie, że naj­lep­szą opcją jest brak dzia­ła­nia. Jed­nak au­ten­tyczne na­dzieje na to, co mo­żemy zro­bić, kim się stać lub czego do­świad­czyć, wska­zują nam, gdzie mo­żemy zna­leźć sa­tys­fak­cję, wnieść swój wkład i do­świad­czyć speł­nie­nia. Aby na stałe zy­skać od­wagę po­trzebną, by wy­bie­rać ważne dla nas kie­runki, mu­simy zmie­nić my­śle­nie o ry­zyku.