Funkcja biegłego w postępowaniu cywilnym, karnym i administracyjnym ebook

Wstęp

Regulacje prawne dotyczące instytucji biegłego sądowego w Polsce ujęto w akcie prawnym, jakim jest Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych (Dz.U. Nr 15, poz. 133).

Owe rozporządzenie jest aktem wykonawczym Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 z późn. zm.) i zostało wydane na podstawie art. 157 § 2 tej ustawy.

Przedmiotowa ustawa normuje zasady funkcjonowania sądów rejonowych, okręgowych i apelacyjnych w Polsce, w tym zawiera przepisy dotyczące ich struktury i zadań.

Dział IV rozdział 6 (art. 157 § 1–3) tej ustawy został poświęcony wyłącznie biegłym (odnosi się do biegłych, czyli biegłych sądowych oraz zespołów biegłych):

Prezes sądu okręgowego ustanawia biegłych sądowych i prowadzi ich listę. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, tryb ustanawiania biegłych sądowych, pełnienia przez nich czynności oraz zwalniania ich z funkcji. W tym samym trybie Minister Sprawiedliwości może również określić szczegółowe zasady powoływania i działania zespołów biegłych sądowych. W związku z wykonywaniem czynności wynikających z postanowienia o zasięgnięciu opinii biegły korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych[1].

W § 2 rozporządzenia w sprawie biegłych sądowych można przeczytać zaś, że: „Biegłych ustanawia się dla poszczególnych gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a także innych umiejętności”[2].

Do biegłego odnoszą się również inne akty prawne, tj.:

– Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j., Dz.U. z 2021, poz. 1805), która w rozdziale 2 oddziale 4 stanowi, że: „W wypadkach wymagających tzw. wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii”[3];

– Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j., Dz.U. z 2021 r. poz. 534), która w art. 193 stanowi, że:

§ 1. Jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii biegłego albo biegłych.

§ 2. W celu wydania opinii można też zwrócić się do instytucji naukowej lub specjalistycznej.

§ 2a. Do instytucji naukowej lub specjalistycznej oraz do osób, które biorą udział w wydaniu opinii tej instytucji, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące biegłych.

§ 3. W wypadku powołania biegłych z zakresu różnych specjalności, o tym, czy mają oni przeprowadzić badania wspólnie i wydać jedną wspólną opinię, czy opinie odrębne, rozstrzyga organ procesowy powołujący biegłych[4].

oraz w art. 195: „Do pełnienia czynności biegłego jest obowiązany nie tylko biegły sądowy, lecz także każda osoba, o której wiadomo, że ma odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie”[5];

– Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j., Dz.U. z 2021 r. poz. 735), która w art. 75 i 84 stanowi, że: „Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. (…) Gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ administracji publicznej może zwrócić się do biegłego lub biegłych o wydanie opinii”[6].

Z powyższych przepisów wynika, że z instytucją biegłego mamy do czynienia na gruncie prawa cywilnego, karnego, jak i administracyjnego.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na różnoraką terminologię dotyczącą biegłego używaną w aktach prawnych. Otóż w aktach prawnych używane są pojęcia takie jak: biegły oraz biegły sądowy. Zauważyć należy, że biegły sądowy to osoba wpisana na listę prezesa sądu okręgowego (co wskazywano wyżej). Biegły to zaś odrębna (szersza) kategoria – biegły to powołana przez organ procesowy do wydania w danym postępowaniu opinii osoba, która:

może być wpisana na listę prezesa sądu okręgowego,

może być spoza takiej listy (tzw. biegły

ad hoc

[7]

),

może być również instytucją naukową.

W zakresie uregulowania funkcji biegłego / biegłego sądowego od kilkunastu lat podejmowane były działania legislacyjne, lecz żadne z nich nie przyniosły rezultatu w postaci wydania aktu prawnego o randze ustawy (nadal obowiązuje rozporządzenie z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych).

W niniejszej publikacji oprócz przedstawienia aktów prawnych dotyczących ustanawiania i odwoływania biegłych sądowych w Polsce:

wskazano różnice pomiędzy

biegłym

a 

biegłym sądowym

,

wskazano i omówiono dziedziny (specjalności), w jakich ustanawia się w Polsce biegłych sądowych,

przywołano statystyki dotyczące biegłych i sporządzonych przez nich opinii,

opisano rolę (funkcję), zadania i odpowiedzialność biegłych sądowych w postępowaniu cywilnym, karnym i administracyjnym w Polsce,

zaprezentowano przykłady podejmowanych prób regulacji tej instytucji w akcie prawnym, jakim jest ustawa (a nie jak obecnie rozporządzenie),

przywołano kilka przykładów dotyczących tej instytucji obowiązujących w innych (wybranych) krajach.

Niniejsza publikacja powstała na bazie własnych doświadczeń autorki.

Rozdział 1.

Biegły a biegły sądowy

1.1. Definicja pojęcia biegły

Dalsza część dostępna w wersji pełnej

Spis treści:

Funkcja biegłego w postępowaniu cywilnym, karnym i administracyjnym

ISBN: 978-83-8219-964-2

© Lidia Piotrowska i Wydawnictwo Novae Res 2022

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, reprodukcja lub odczyt

jakiegokolwiek fragmentu tej książki w środkach masowego przekazu

wymaga pisemnej zgody wydawnictwa Novae Res.

Redakcja: Joanna Rychter

Korekta: Anna Jakubek

Okładka: Artur Rostocki

Wydawnictwo Novae Res należy do grupy wydawniczej Zaczytani.

ul. Świętojańska 9/4, 81-368 Gdynia

tel.: 58 716 78 59, e-mail: [email protected]

http://novaeres.pl

Publikacja dostępna jest w księgarni internetowej zaczytani.pl.

Na zlecenie Woblink

woblink.com

plik przygotowała Katarzyna Rek