Zwrotnica ebook i audiobook

Re­dak­cja

Do­mi­nika Surma

Współ­praca

Ro­bert Ra­taj­czak

Ko­rekta

Mo­nika Ra­taj­czak

Pro­jekt okładki, skład i ła­ma­nie

Na­ta­lia Jar­gieło

Fo­to­gra­fia au­torki

An­ge­lika Krzywka

© Co­py­ri­ght by Anna Król-Bo­cheń­ska

© Co­py­ri­ght by Wy­daw­nic­two Vec­tra

Druk i oprawa

Opol­graf, Opole

Wy­da­nie I

ISBN 978-83-68293-57-9

Wy­dawca

Wy­daw­nic­two Vec­tra

Czer­wionka-Lesz­czyny 2025

www.arw-vec­tra.pl

Pa­mięci mo­ich śp. Dziad­ków – Elż­biety i Hen­ryka,bez któ­rych nie by­ła­bym tu, gdzie je­stem te­raz.

Wszel­kie po­do­bień­stwo do osób lub zda­rzeń jest przy­pad­kowe.

Pro­log

Wrzesień 1944 roku,Kat­to­witz, Zen­trum

Ma­sze­ro­wał wzdłuż Jo­han­nes­straße, mi­ja­jąc to­ro­wi­sko. Lu­dzi na uli­cach było jak na le­kar­stwo. Nic dziw­nego, każdy się bał. On sam drżał na myśl o przy­szło­ści. Jego wy­obraź­nia nie się­gała końca wojny, naj­bar­dziej oba­wiał się tego, jaki wi­dok za­sta­nie go w gma­chu przy Strasse der SA 49. W in­nych oko­licz­no­ściach byłby to przy­jemny spa­cer, lecz w za­ist­nia­łej sy­tu­acji każda se­kunda miała ogromne zna­cze­nie.

Ocie­ra­jąc pot spły­wa­jący z czoła, przy­po­mniał so­bie słowa matki, która na wieść o roz­po­czy­na­ją­cej się wła­śnie woj­nie, stwier­dziła, że naj­wyż­sza pora upiec świeże bo­chenki chleba.

– Pewne rze­czy, synu, będą stałe, tak jak głód.

Po­goda, zdaje się, rów­nież drwiła z wszech­obec­nego ter­roru. Nie pa­mię­tał tak go­rą­cej koń­cówki lata. Nie chciał oka­zać sła­bo­ści, zdej­mu­jąc pu­blicz­nie na­kry­cie głowy, dla­tego po­śpiesz­nie prze­tarł wierz­chem dłoni li­nię nad brwiami. Ką­tem oka do­strzegł star­szą ko­bietę, która na wi­dok kro­czą­cego ulicą żoł­nie­rza Ge­stapo, przy­śpie­szyła kroku. Jej syl­wetka znik­nęła w jed­nej z oko­licz­nych bram.

Mógłby ją za­aresz­to­wać. Przy­siągłby, iż spod su­kienki wy­sta­wało jej pa­pie­rowe za­wi­niątko. Pew­nie za­bez­pie­czyła w ten spo­sób je­dze­nie zdo­byte z tru­dem na czar­nym rynku. W su­mie nie po­trze­bo­wał do­wodu, wy­star­czyło krzywe spoj­rze­nie, nie­roz­ważne słowo czy zwy­czajny pech. Już oni wie­dzieli, jak spra­wić, by z każ­dego wy­do­być prawdę. Nie­raz był świad­kiem, jak ko­biety wska­zy­wały jako współ­win­nych mę­żów, a na­wet wła­snych ro­dzi­ców. Każdy czło­wiek miał inny próg bólu, który wy­star­czyło zła­mać. Na tym po­le­gało jego za­da­nie. Lu­bił bu­dzić u in­nych strach, na­pa­wać się ich lę­kiem. W ta­kich sy­tu­acjach czuł się wszech­po­tężny. W końcu sami so­bie za­pra­co­wali na taki los.

Miał na­dzieję, że zna­jo­mo­ści zdo­łają mu po­móc. Rok temu, od chwili gdy prze­wod­ni­czą­cym sądu okrę­go­wego oraz ka­to­wic­kiego od­działu Ge­stapo zo­stał dok­tor Jo­han­nes Thüm­m­ler, wszystko ule­gło zmia­nie. SS-Obe­rsturm­ban­n­füh­rer1 po­nad wszystko ce­nił so­bie prawo. Wśród funk­cjo­na­riu­szy krą­żyły po­gło­ski o tym, w jaki spo­sób ich zwierzch­nik trak­to­wał więź­niów, wie­lo­krot­nie wy­sy­ła­jąc więk­sze grupy na pewną śmierć.

Nie mógł do­pu­ścić, by jego sio­stra do­łą­czyła do ich grona. Tym ra­zem jej nie za­wiodę – po­przy­siągł w my­ślach, jed­no­cze­śnie przy­śpie­sza­jąc kroku.

1Obe­rsturm­ban­n­füh­rer – wyż­szy sto­pień pa­ra­mi­li­tarny w III Rze­szy w SA i SS, który od­po­wia­dał stop­niowi pod­puł­kow­nika w si­łach zbroj­nych Rze­szy. Sto­pień SS-Obe­rsturm­ban­n­füh­rera wpro­wa­dzono w maju 1933 roku.

Maj 2024 roku,Dą­brówka Mała, dziel­nica Ka­to­wic

W ce­gla­nym domku przy ulicy Strzel­ców By­tom­skich pa­no­wała głu­cha ci­sza. Nikt z do­mow­ni­ków nie krzą­tał się w kuchni, nikt nie stu­kał młot­kiem w ga­rażu. Star­sze mał­żeń­stwo, po­grą­żone we śnie, nie zda­wało so­bie sprawy z tego, że nowy dzień wła­śnie bu­dził się do ży­cia. Pierw­sze pro­mie­nie słońca nie­śmiało prze­ni­kały przez nie­ska­zi­telne szyby okienne, wdzie­ra­jąc się nie­po­strze­że­nie do środka. Je­dy­nie sy­pial­nię Ste­fana i Basi Pie­lorz na­dal spo­wi­jał przy­jemny pół­mrok. Prze­zorna go­spo­dyni za­wsze pa­mię­tała o za­cią­gnię­ciu za­słon. To był na­wyk prak­ty­ko­wany od wielu, wielu lat. Dzięki niemu nie zry­wali się z łóżka przed bu­dzi­kiem. Z wie­kiem oboje po­sta­no­wili le­piej za­dbać o swoje zdro­wie.

Do­piero cho­roba Ste­fana przy­po­mniała im o kru­cho­ści ży­cia. Na szczę­ście re­ha­bi­li­ta­cja przy­no­siła za­mie­rzone efekty. Udar mó­zgu przy­szedł na­gle, bez ostrze­że­nia, ruj­nu­jąc do­tych­cza­sową sta­bi­li­za­cję w ich ma­łym wszech­świe­cie. To był mo­ment.

Ba­sia do­sko­nale pa­mię­tała ten dzień. Go­to­wała wtedy obiad, gdy roz­trzę­siony mąż wszedł do kuchni, mó­wiąc, że czuje dziwne mro­wie­nie w dłoni. Jego skóra przy­brała bla­do­zie­lony ko­lor. Wy­tarła mo­kre dło­nie w far­tuch, prze­no­sząc wzrok na męż­czy­znę. Do­piero po chwili zro­zu­miała po­wagę sy­tu­acji. Twarz męż­czy­zny zdo­bił nie­na­tu­ralny gry­mas, lewy ką­cik ust opadł ku do­łowi. Zde­ner­wo­wana nie mo­gła so­bie przy­po­mnieć, gdzie odło­żyła smart­fon, który do­stała od syna w pre­zen­cie gwiazd­ko­wym. Mał­żeń­stwo Pie­lo­rzów, mimo wszech­obec­nej tech­niki, wciąż nie mo­gło się roz­stać z te­le­fo­nem sta­cjo­nar­nym. Zer­kała nie­pew­nie w stronę kuchni. Ste­fan sie­dział w tej sa­mej po­zy­cji, w ja­kiej go tam zo­sta­wiła, nie drgnął na­wet o mi­li­metr. Wy­stu­kała nu­mer alar­mowy, lecz cze­ka­nie na po­łą­cze­nie z dys­po­zy­to­rem oka­zało się praw­dziwą mę­czar­nią. Z tru­dem wy­tłu­ma­czyła sym­pa­tycz­nej ko­bie­cie po dru­giej stro­nie li­nii, co się dzieje z mę­żem. Sama też tego do­kład­nie nie wie­działa. Po­go­to­wie do­tarło do nich po kilku mi­nu­tach. Ba­sia czu­wała przy nim. Głasz­cząc uko­cha­nego męż­czy­znę po gło­wie, po­wta­rzała jak man­trę:

– Zo­ba­czysz, Stef­ciu, wszystko bę­dzie do­brze. Siedź spo­koj­nie i się nie ru­szaj.

Ra­tow­nik stwier­dził, że ewi­dent­nie Bóg nad nimi czu­wał. W tego typu przy­pad­kach szybka re­ak­cja była klu­czowa.

Naj­pierw sto­czyli dłu­go­trwałą walkę o od­zy­ska­nie mowy. Ba­sia co­dzien­nie ćwi­czyła z mę­żem, wspie­ra­jąc go na każ­dym eta­pie. Pi­sała na kartce po­szcze­gólne li­tery al­fa­betu, pro­sząc, by na­stęp­nie po­wta­rzał ich wy­mowę. Czy­tała mu książki, a przede wszyst­kim roz­ma­wiała z nim na różne te­maty. Wi­dać było, że męż­czy­zna z ogrom­nym wy­sił­kiem łą­czył słowa, które chciał prze­ka­zać żo­nie. Wspól­nie da­wali ja­koś radę.

Go­rzej było ze spraw­no­ścią fi­zyczną. Lewa strona ciała po­zo­stała spa­ra­li­żo­wana. Co­dzienne ćwi­cze­nia, wy­ko­ny­wane pod okiem re­ha­bi­li­tanta, nie przy­no­siły po­żą­da­nych re­zul­ta­tów. Nie pod­da­wali się, lecz gdy po­byt w szpi­talu do­biegł końca, Ba­sia zdała so­bie sprawę, że w po­je­dynkę nie po­może mę­żowi. Po­trze­bo­wała po­mocy.

Wcze­śniej, na wy­raźną prośbę Ste­fana, nie po­in­for­mo­wała syna o sta­nie zdro­wia ojca. I bez tego miał dość zmar­twień na gło­wie. Emil odzie­dzi­czył cha­rak­ter po nim. Ni­gdy na nic się nie uskar­żał, lecz Ba­sia i bez słów czuła, że w ży­ciu jej dziecka działo się coś nie­do­brego. Pod­czas roz­mów te­le­fo­nicz­nych sły­szała smu­tek w jego gło­sie. Po­dej­rze­wała, że ostat­nia nie­obec­ność sy­no­wej pod­czas Bo­żego Na­ro­dze­nia nie była przy­pad­kowa. Nie chciała in­ge­ro­wać w ich mał­żeń­stwo, sza­nu­jąc wy­bory syna. Nie­mniej, jak każda matka, także ona za­mar­twiała się w sa­mot­no­ści.

Emil na wieść o cho­ro­bie ojca i jego tym­cza­so­wej nie­peł­no­spraw­no­ści przy­je­chał do domu ro­dzin­nego jesz­cze tego sa­mego dnia. Zo­sta­wił wszystko, nie oglą­da­jąc się za sie­bie. Do sa­mo­chodu wrzu­cił dwie torby, z czego jedna po brzegi wy­pchana była za­baw­kami. Nie wy­obra­żał so­bie po­dróży do ro­dzi­ców bez ich je­dy­nego wnuka. Ka­zik grzecz­nie dał się wpiąć w fo­te­lik, wprost nie mo­gąc się już do­cze­kać wy­cieczki do dziad­ków. Trasę z Kra­kowa do Ka­to­wic po­ko­nali w nieco po­nad go­dzinę. By­łoby szyb­ciej, gdyby nie przy­sta­nek po dro­dze, któ­rego gło­śno do­ma­gał się chłop­czyk. Do­piero pod­czas par­ko­wa­nia pod do­mem ro­dzi­ców uzmy­sło­wił so­bie przy­krą prawdę. Syn przez ten czas na­wet nie za­py­tał o matkę. Naj­wy­raź­niej jej cią­gła nie­obec­ność prze­stała za­ska­ki­wać i jego.

Prze­krę­cił klu­czyk w sta­cyjce, wzdy­cha­jąc na myśl, co za­sta­nie w środku. Bał się zde­rze­nia z rze­czy­wi­sto­ścią, lecz nie mógłby po­stą­pić ina­czej. Mama po­trze­bo­wała po­mocy przy ta­cie, który od za­wsze był dla Emila wzo­rem. Wie­dział, że bez względu na stan ro­dzica zo­staną w Ka­to­wi­cach dłu­żej. Miał dość tej farsy, która cią­gnęła się od kilku ład­nych lat. Przez cały ten czas ro­bił do­brą minę do złej gry je­dy­nie z uwagi na synka, który ro­zu­miał znacz­nie wię­cej, niż przy­pusz­czała Mal­wina. Jak na pię­cio­latka Ka­zik był nad wy­raz in­te­li­gentny i spo­strze­gaw­czy. Ważne, że mamy sie­bie – po­my­ślał, na­to­miast z nie­ma­łym tru­dem przy­oblekł na twarz uśmiech, któ­remu da­leko było do wy­razu szcze­rej ra­do­ści. Za­ci­snął moc­niej zęby, chwy­cił małą dzie­cięcą rączkę w swoją dłoń i pew­nym kro­kiem prze­kro­czył próg domku przy ulicy Strzel­ców By­tom­skich.

Od mo­mentu przy­jazdu Emila na Śląsk nie mi­nęła na­wet doba. Tych kilka go­dzin wy­star­czyło, by zdać się na szcze­rość. Tylko przy naj­bliż­szych jego sercu ro­dzi­cach mógł so­bie po­zwo­lić na płacz i chwilę sła­bo­ści. Tu­taj na po­wrót stał się dziec­kiem. Od­cze­kali, aż Ka­zik, zmę­czony wra­że­niami i spo­tka­niem z dziad­kami, za­śnie, by wspól­nie usiąść przy wer­salce, na któ­rej od­po­czy­wał Ste­fan. Ba­sia po wyj­ściu ze szpi­tala od razu zło­żyła za­mó­wie­nie na spe­cja­li­styczne łóżko, na które nie­stety była ko­lejka chęt­nych. Z uwagi na nie­dawny długi week­end ma­jowy ocze­ki­wa­nie na sprzęt zo­stało wy­dłu­żone do pię­ciu dni ro­bo­czych. Ste­fan za­pew­niał mał­żonkę, że spo­koj­nie wy­star­czy mu do spa­nia wer­salka, lecz Ba­sia nie chciała go w tej kwe­stii słu­chać. Głu­cha na wszel­kie ar­gu­menty, po­sta­no­wiła za­dbać o wy­godę męża wbrew wszyst­kiemu. Tym bar­dziej była szczę­śliwa na wieść o przy­jeź­dzie syna. Ni­gdy nie miała głowy do ta­kich spraw. Wspól­nie z Emi­lem uznali, że ko­nieczny bę­dzie także nie­wielki re­mont ła­zienki, aby Ste­fan mógł z niej bez trudu ko­rzy­stać. Ba­sia zdą­żyła już za­mó­wić wspor­niki, uchwyty, spe­cjalne krze­sełko do za­mon­to­wa­nia pod prysz­ni­cem, lecz nie miała po­ję­cia, od czego za­cząć. Syn spadł jej z nieba.

Na po­czątku czuła ogromne wy­rzuty su­mie­nia. Stef­cio ni­gdy nie chciał stać się dla ni­kogo cię­ża­rem. Z dru­giej strony Ba­sia po wie­czor­nej roz­mo­wie do­szła do wnio­sku, że praca fi­zyczna do­brze zrobi Emi­lowi. Z pew­no­ścią po­może mu oczy­ścić umysł, zaś ona z wielką ra­do­ścią zaj­mie się w tym cza­sie Ka­zi­kiem. Nie mu­sieli tu­łać się po świe­cie, prze­cież Dą­brówka za­wsze była i bę­dzie ich do­mem. Wnuk od razu wdra­pał się zdez­o­rien­to­wa­nemu dziad­kowi na ko­lana. Ba­się prze­peł­niał ogrom mi­ło­ści w sercu, gdy wi­działa, jak się do niego gar­nie. Wie­działa, że jego obec­ność z pew­no­ścią pod­nie­sie męża na du­chu. W jego przy­padku zdro­wie psy­chiczne było rów­nie ważne jak od­zy­ska­nie spraw­no­ści fi­zycz­nej.

* * *

Od dłuż­szego czasu le­żała, na­słu­chu­jąc mia­ro­wego po­chra­py­wa­nia męża. Tak nie­wiele bra­ko­wało, a mo­głaby go stra­cić – wzdry­gnęła się na samą myśl o naj­gor­szym. Ro­dzina była dla niej wszyst­kim, naj­więk­szym szczę­ściem, ja­kie miała. Ostroż­nie zsu­nęła bose stopy na pod­łogę i po­szu­kała kapci. Od­kąd pa­mię­tała, nie zno­siła za­kła­da­nia skar­pet do spa­nia. Mimo upływu lat w tej kwe­stii nic się nie zmie­niło. Wstała i po ci­chu prze­szła do ko­ry­ta­rza, który pro­wa­dził do jesz­cze dwóch po­miesz­czeń. W jed­nym z nich spali Emil z Ka­zi­kiem.

Ucie­szyła się na myśl, że wresz­cie bę­dzie miała dla kogo przy­go­to­wać na­le­śniki. Schy­liła się do jed­nej z sza­fek, w któ­rej scho­wała do­mo­wej ro­boty kon­fi­tury.

– Ktoś w końcu musi to na­pra­wić – wy­mam­ro­tała, gdy kre­dens po raz ko­lejny nie chciał ustą­pić. Oba­wiała się, że szar­piąc moc­niej za uchwyt, mo­głaby nie­opatrz­nie za­chwiać sta­rym me­blem. Szcze­rze wąt­piła, by ktoś za nim pła­kał. Tylko stłu­czo­nych sło­ików by­łoby im żal. Pa­mię­tała, jak ze­szłego lata wnu­czek za­ja­dał się mar­mo­ladą z wi­śni.

Nie zwa­ża­jąc na zmę­cze­nie, wy­cią­gnęła wy­słu­żoną pa­tel­nię, którą na­stęp­nie roz­grzała do po­żą­da­nej tem­pe­ra­tury. W tym cza­sie roz­mie­szała mąkę z mle­kiem i jaj­kiem na cia­sto. Cze­ka­jąc, aż pierw­sza tura na­le­śni­ków bę­dzie go­towa, na­sta­wiła wodę w czaj­niku i, spraw­nie ma­new­ru­jąc przy gałce, na­stro­iła ulu­bioną sta­cję ra­diową. Lu­biła gwar, śpiew, ra­dość, dla­tego jedną z pierw­szych czyn­no­ści po wsta­niu z łóżka było włą­cze­nie ra­dia. Do­stała je w pre­zen­cie od męża z oka­zji uro­dzin. Choć sam wo­lał grze­ba­nie w piw­nicy w kom­plet­nej ci­szy, wie­dział, ile szczę­ścia sprawi żo­nie ten po­da­ru­nek. Nie my­lił się.

Uśmiech­nęła się, sły­sząc w od­dali dzie­cięce kroki. Ka­zik do­padł bab­ci­nych nóg. Ba­sia z uśmie­chem zer­k­nęła za sie­bie. Wi­dok wnuka w pi­ża­mie, trzy­ma­ją­cego w ręce wy­słu­żo­nego plu­szo­wego sło­nika, roz­czu­lił jej serce. Zmierz­wiła mu czu­prynę, którą z całą pew­no­ścią odzie­dzi­czył po ojcu.

Emil przez wiele lat od­czu­wał z tego po­wodu kom­pleksy. Nie ro­zu­miał, dla­czego na­tura po­sta­no­wiła aku­rat jego od­zna­czyć gę­stymi, ciem­nymi lo­kami. W okre­sie doj­rze­wa­nia pod­kra­dał ma­mie ko­sme­tyki, chcąc choć odro­binę opa­no­wać ba­ła­gan na gło­wie. Miał szczę­ście, gdyż był lu­biany w szkole i na stu­diach, więc nikt się nie wy­śmie­wał z jego fi­zycz­no­ści. Jako wy­kwa­li­fi­ko­wany hi­sto­ryk za­sta­na­wiał się tylko nad jed­nym – wie­dział, że pewne aspekty są dzie­dziczne aż do dru­giego po­ko­le­nia. Był za­tem cie­kaw, który przo­dek prze­ka­zał mu w ge­nach kę­dzie­rzawą fry­zurę. Tym bar­dziej że oboje ro­dzice mieli pro­stą struk­turę włosa. Je­dy­nie mama od czasu do czasu na­krę­cała so­bie po­szcze­gólne pa­sma na wałki, aby przy­po­do­bać się mę­żowi. Nie­raz prze­glą­dał al­bumy ze zdję­ciami w celu od­kry­cia prawdy. Jak do­tąd bez skutku.

Ba­sia na­ło­żyła wnu­kowi słuszną por­cję po­wi­deł na na­le­śnik. Emil wkro­czył do kuchni po kilku mi­nu­tach. Przed sobą pchał wó­zek ze Stef­ciem. We­soło za­wo­łała męż­czyzn do stołu. Na­lała go­rącą kawę do kub­ków, a na­stęp­nie po­kro­iła jedną por­cję na­le­śni­ków na małe ka­wałki. Stef­cio po­trze­bo­wał po­mocy w naj­prost­szych czyn­no­ściach. Pod­skór­nie od­czu­wała jego fru­stra­cję. Od za­wsze był ty­pem zło­tej rączki, więc czę­sto na­pra­wiał są­sia­dom różne przed­mioty. Raz na­wet zda­rzyło mu się po­ma­lo­wać płot sta­rej Ach­te­li­ko­wej, któ­rej ro­dziny los nie oszczę­dzał. Ba­sia kil­ku­krot­nie sły­szała opo­wie­ści o dziadku ko­biety, który w cza­sach oku­pa­cji pro­wa­dził knajpę Pod Mły­nem. Lu­dzie opo­wia­dali, że gdy Ru­scy we­szli do jej środka, aby się cze­goś na­pić, go­spo­darz po­noć po­dał im czy­sty me­tyl. W swej zu­chwa­ło­ści zdą­żył zbiec, za­nim przy­szli do niego po­now­nie. Ja­kim cu­dem na po­wrót zna­lazł się na Dą­brówce, tego nikt z miej­sco­wych nie wie­dział. Za to nie­raz ze Stef­ciem roz­my­ślali nad za­wi­ło­ściami ro­dzin­nych hi­sto­rii. Bez względu na prze­szłość po­ma­gali star­szej ko­bie­cie, która po śmierci męża zo­stała na tym świe­cie zu­peł­nie sama. Ach­te­li­ko­wie ni­gdy nie do­cze­kali się po­tom­stwa, więc i na sta­rość nie miał kto o nich za­dbać. A po­nie­waż Stef­cio był czuły na cu­dzą krzywdę, re­gu­lar­nie za­cho­dził do Ach­te­li­ko­wej z za­ku­pami i drob­nymi na­pra­wami. To była jedna z cech, którą ko­chała u męża naj­bar­dziej.

Pew­nie gdyby nie udar, nie sie­dzie­li­by­śmy tu ra­zem – po­my­ślała, przy­glą­da­jąc się twa­rzom naj­bliż­szych jej osób. Tak rzadko mieli ku temu oka­zję. Ba­sia nie pa­mię­tała, kiedy po raz ostatni od­wie­dziła syna w Kra­ko­wie. Za­wsze miał nie­pod­wa­żalny po­wód, który unie­moż­li­wiał mu gosz­cze­nie ro­dzi­ców u sie­bie. Cza­sami był to zwy­czajny nad­miar pracy, ko­lejna de­le­ga­cja lub nie­ocze­ki­wany re­mont. Nie kryła zdzi­wie­nia, sły­sząc o ko­lej­nym za­la­niu ła­zienki przez nad­gor­liwą są­siadkę z kra­kow­skiego przed­mie­ścia. „Stef­ciu, mó­wię ci, to mi śmier­dzi na ki­lo­metr” – skar­żyła się nie­rzadko na sy­nową. W od­po­wie­dzi sły­szała tylko ci­chy po­mruk, do­bie­ga­jący z ga­rażu. Jed­nak mat­czyna in­tu­icja nie po­zwa­lała jej zmru­żyć oka. Czuła, że w ży­ciu jej dziecka działo się coś nie­do­brego.

Nie ma tego złego co, by na do­bre nie wy­szło – szep­tała jej pod­świa­do­mość. Miała nie­od­partą ochotę ją uci­szyć lub przy­naj­mniej za­głu­szyć. Ostat­nio ro­biła to na­der czę­sto. Było jej wstyd z tego po­wodu. Miała na­dzieję, że nikt z do­mow­ni­ków tego nie za­uwa­żył. Sztukę ka­mu­flażu opa­no­wała do per­fek­cji. Przy­naj­mniej tak my­ślała. Po­czuła we­wnętrzną ulgę, roz­luź­nie­nie, że na­resz­cie nie jest z tym wszyst­kim sama. Po raz pierw­szy od dłuż­szego czasu miała przy so­bie wszyst­kich, któ­rych po­trze­bo­wała, by za­cząć od nowa. Dla­tego, gdy Emil od­da­lił się do ła­zienki, by umyć sy­nowi ubru­dzoną po­wi­dłami twarz, wy­ko­rzy­stała nada­rza­jącą się oka­zję. Wstała po­śpiesz­nie z krze­sła. Stef­cio był tak wpa­trzony w kra­jo­braz za oknem, że na­wet nie za­uwa­żył na­głego po­ru­sze­nia żony. Otwarła szafkę nad zle­wem, w któ­rej oprócz osu­sza­cza na na­czy­nia i za­pa­so­wych gą­bek do na­czyń scho­wała coś jesz­cze. Oprócz niej nikt tu nie za­glą­dał. Kuch­nia była jej kró­le­stwem i azy­lem. Oglą­da­jąc się raz jesz­cze za sie­bie, wy­lała całą za­war­tość bu­telki do zlewu.

* * *

Emil mio­tał się bez celu. Od­kąd przy­je­chał do ro­dzi­ców, nie po­tra­fił zna­leźć punktu za­cze­pie­nia, cze­goś, co po­zwo­li­łoby mu od­bić się od dna. To, że do niego do­tarł, było wię­cej niż pewne. Tylko syn trzy­mał go przy ży­ciu. Dla niego go­tów był na walkę, wsta­jąc co­dzien­nie wbrew so­bie z łóżka. Naj­le­piej za­ko­pałby się w pie­rzy­nie po uszy i prze­spał ten cały syf. W nocy, gdy Ka­zik po­chra­py­wał wtu­lony w jego pierś, pró­bo­wał so­bie przy­po­mnieć, w któ­rym mo­men­cie stra­cił kon­trolę i od­pu­ścił. Pro­blemy w ich mał­żeń­stwie trwały tak na­prawdę od sa­mego po­czątku, tylko nie chcieli ich do sie­bie do­pu­ścić.

Za­częło się nie­win­nie, od awansu. Mal­wina była dumna z sie­bie, bo mimo ol­brzy­miej kon­ku­ren­cji zdo­łała po­ko­nać in­nych kan­dy­da­tów. Pa­mię­tał do­sko­nale, jak śmiał się z żony, mó­wiąc, że zmiaż­dżyła ko­le­gów swą małą piętą. Wtedy jesz­cze nie wie­dział o tym, że by­cie kie­row­niczką wiel­kiego od­działu banku okaże się dla niej waż­niej­sze niż wła­sna ro­dzina. Ka­zik miał skoń­czone rap­tem pół roku, gdy matka pod­jęła pracę po­nad swoje moż­li­wo­ści, re­zy­gnu­jąc z by­cia w domu. Mal­wina uwiel­biała spra­wo­wać wła­dzę nad per­so­ne­lem. Pod tym wzglę­dem była per­fek­cjo­nistką. Przy­cho­dziła do pracy przed in­nymi, czę­sto zo­sta­wała po go­dzi­nach. Uwa­żała, że skoro pod­nosi pra­cow­ni­kom po­przeczkę, to i sama winna dać z sie­bie wszystko. Na po­czątku przy­naj­mniej sta­rała się do­trzeć do domu przed wie­czor­nym ry­tu­ałem. Po pew­nym cza­sie i tego za­nie­chała, wra­ca­jąc, gdy Ka­zik wraz z Emi­lem spali już w naj­lep­sze. Było jej żal tych stra­co­nych chwil, lecz nie mo­gła, nie po­tra­fiła od­pu­ścić. Mu­siała so­bie i sze­fo­stwu udo­wod­nić, że się nie po­my­lili, po­wie­rza­jąc jej tak od­po­wie­dzialną funk­cję.

Mal­wina do­ra­stała na pro­win­cji, w ma­łej wsi pod Kra­ko­wem. Od dziecka wal­czyła z kom­plek­sami, ma­rzyła o in­nym, speł­nio­nym ży­ciu w mie­ście. Nie chciała jak jej matka skoń­czyć z gro­madką dzieci. Ni­gdy nie mo­gła dojść przez to do po­ro­zu­mie­nia z ro­dzi­cami, któ­rzy naj­zwy­czaj­niej w świe­cie nie ro­zu­mieli am­bi­cji córki, chcą­cej za wszelką cenę od­nieść suk­ces. Na po­czątku, gdy się spo­ty­kali, Emil po­dzi­wiał jej pra­co­wi­tość, która z bie­giem czasu przy­brała formę ob­se­sji. Uwiel­biał zaj­mo­wać się ich syn­kiem, brać go na dłu­gie spa­cery, ba­wić się z nim i tłu­ma­czyć mu ota­cza­jące ich piękno, jed­nak nie mógł po­go­dzić się z my­ślą, że ro­bił to w po­je­dynkę. Nie mógł uwie­rzyć, gdy żona bez mru­gnię­cia okiem ob­wie­ściła po sze­ściu mie­sią­cach od po­rodu, że wraca do pracy. Nie tak to so­bie wy­obra­żał, nie tak.

Dla Emila wszystko było ja­sne w mo­men­cie, w któ­rym zo­ba­czył dwie, upra­gnione kre­ski na te­ście. Ja­kiż był wtedy ślepy, nie do­strze­ga­jąc prze­ra­że­nia w oczach żony, nie wi­dząc jej dy­go­czą­cego ze stra­chu ciała. Pra­gnęła tego dziecka tak samo mocno jak Emil, lecz bała się po­świę­ce­nia, któ­rego od niej ocze­ki­wano. Była pewna, że po uro­dze­niu bę­dzie po­strze­gana przez spo­łe­czeń­stwo jako matka. Prze­sta­nie być ko­bietą, Mal­winą. Nikt nie bę­dzie wię­cej py­tał o jej plany czy ma­rze­nia, gdyż cały świat za­cznie się krę­cić wo­kół ma­leń­stwa, nad któ­rym przyj­dzie jej spra­wo­wać pie­czę. Jak ognia uni­kała roz­mów o dzie­ciach, przed­szkol­nych wi­ru­sach czy szkol­nych kon­kur­sach. Czuła znu­że­nie, słu­cha­jąc zna­jo­mych w pracy, któ­rzy po dro­dze do ro­dzi­ciel­stwa za­tra­cali gdzieś sie­bie sa­mych. Nie po­tra­fiła zro­zu­mieć braku czasu, któ­rym tłu­ma­czyli wła­sne ospal­stwo i bier­ność.

Po­sta­no­wiła, że z nią bę­dzie ina­czej, że po­zo­sta­nie do­tych­cza­sową Mal­winą, sta­jąc się jed­no­cze­śnie czy­jąś matką. W prak­tyce oka­zało się to trud­niej­sze, niż mo­gła przy­pusz­czać.

Nie chciał wra­cać do prze­szło­ści, choć pa­ra­dok­sal­nie w spo­sób za­wo­dowy był z nią nie­ro­ze­rwal­nie zwią­zany. Emil, od­kąd pa­mię­tał, za­wsze chciał być hi­sto­ry­kiem ba­da­ją­cym błędy prze­szło­ści. Pod­jął stu­dia ma­gi­ster­skie na tym kie­runku na Uni­wer­sy­te­cie Ślą­skim, lecz za­raz po otrzy­ma­niu dy­plomu wy­je­chał z Mal­winą do Kra­kowa. Dość szybko zna­lazł pracę w za­wo­dzie. Choć na po­czątku ma­rzył, by pójść da­lej, szybko z tego zre­zy­gno­wał. Miał już na­wet wy­pi­sane po­da­nie o przy­ję­cie na stu­dia dok­tor­skie z ar­che­olo­gii, lecz ni­gdy nie do­tarł z nim do dzie­ka­natu. Proza ży­cia zga­siła jego za­pał. Nie zna­lazł już czasu na na­ukowe dy­wa­ga­cje, ma­jąc na utrzy­ma­niu nie tylko sie­bie, lecz rów­nież żonę, która do­piero sta­wiała pierw­sze kroki w sek­to­rze ban­ko­wo­ści i nie za­ra­biała zbyt wiele. Nie chciał jej za­wieść jako męż­czy­zna, dla­tego po­sta­no­wił odło­żyć wła­sne am­bi­cje na bok, sta­ra­jąc się cie­szyć z tego, co miał, czyli z pracy wśród dzieci i mło­dzieży. Uczył ich o za­szło­ściach, wiel­kich bi­twach, po­tęż­nych wład­cach i ich co­dzien­no­ści, która daw­niej wy­glą­dała zgoła od­mien­nie od tej, którą znały dzieci.

W Szkole Pod­sta­wo­wej nr 4 im. Ro­mu­alda Trau­gutta był bar­dzo lu­biany, za­równo przez grono pe­da­go­giczne, jak i uczniów. Po­ko­chał to miej­sce od pierw­szego wej­rze­nia. Bli­skie są­siedz­two z ba­zy­liką Ma­riacką i starą czę­ścią mia­sta spra­wiało, że z ra­do­ścią re­zy­gno­wał z ko­mu­ni­ka­cji miej­skiej na rzecz pie­szych wę­dró­wek. Lu­bił błą­dzić bru­ko­wa­nymi ulicz­kami, czuć od­dech prze­szło­ści na ple­cach. Mal­wina śmiała się wów­czas z niego, mó­wiąc, że nie­chyb­nie po­my­lił epoki. Ża­ło­wał, iż to nie wy­star­czyło, aby zbu­do­wać szczę­śliwy dom.

* * *

Po raz pierw­szy od dłuż­szego czasu po­czuł znu­że­nie cią­głym roz­pa­mię­ty­wa­niem. Wy­cho­dząc na spa­cer, za­ło­żył cienką bluzę, gdyż ma­jowe słońce da­wało tylko złudne po­czu­cie cie­pła. Po­trze­bo­wał od­de­chu i chwili na za­sta­no­wie­nie, którą me­ta­fo­ryczną drogę wy­brać. Jesz­cze przed wyj­ściem upew­nił się, czy mama da so­bie radę z Ka­zi­kiem i oj­cem, lecz ten drugi po­sta­no­wił uciąć so­bie drzemkę przed obia­dem. Mama za­pew­niła Emila, że wszystko jest w jak naj­lep­szym po­rządku, a chłop­czyk wprost nie mógł się do­cze­kać, kiedy wspól­nie z bab­cią za­cznie le­pić obie­cane pie­rogi z se­rem.

Emil za­chły­snął się łap­czy­wie po­wie­trzem tak od­mien­nym od tego, któ­rym ostat­nio przy­szło mu od­dy­chać. Jako do­ro­sły męż­czy­zna czuł sen­ty­ment do Dą­brówki Ma­łej. Tu­taj mógł za­po­mnieć o wiel­ko­miej­skich tro­skach. W tym miej­scu czas pły­nął jakby ina­czej, wol­niej. Kie­dyś, bę­dąc dużo młod­szym, nie do­ce­niał tego. Te­raz zu­peł­nie ina­czej pod­cho­dził do tego miej­sca, do­strze­ga­jąc w nim za­ko­rze­nione symp­tomy agrar­no­ści. Choć Dą­brówka ofi­cjal­nie zna­la­zła się w gra­ni­cach Ka­to­wic pod ko­niec lat pięć­dzie­sią­tych ubie­głego stu­le­cia, wśród co nie­któ­rych miesz­kań­ców tej dziel­nicy na­dal pa­no­wała ten­den­cja nie­utoż­sa­mia­nia się ze sto­licą gór­no­ślą­skiej me­tro­po­lii. Ileż to razy sły­szał na wła­sne uszy – na przy­kład w ko­lejce do sklepu czy na przy­stanku au­to­bu­so­wym – gdy ktoś mó­wił: „Jada do Ka­to­wic”, za­miast po­wie­dzieć, iż wy­biera się do cen­trum.

Szedł nie­śpiesz­nie przed sie­bie, cie­sząc się z tej krót­kiej chwili sa­mot­no­ści. Emil uwiel­biał by­cie tatą, z całą pew­no­ścią czuł się w tej roli speł­niony. Nie­mniej w ostat­nich dniach mę­czył się na­tło­kiem po­nu­rych my­śli i złych no­win. Naj­pierw do­wie­dział się o nie­mal trzy­mie­sięcz­nym wy­jeź­dzie żony na szko­le­nie do Szwaj­ca­rii, po czym ode­brał te­le­fon od matki, która in­for­mo­wała go o sta­nie zdro­wia ojca. Bez na­my­słu wsiadł w sa­mo­chód i przy­je­chał na Śląsk. W Kra­ko­wie nie był ni­komu po­trzebny. Nic już nie wie­dział. Tak na­prawdę w głębi serca nie chciał roz­wodu, gdyż wbrew roz­sąd­kowi na­dal ko­chał Mal­winę. Miał tylko na­dzieję, że ich wy­jazd do Ka­to­wic nieco ją otrzeźwi.

Emil miał szczę­ście do lu­dzi, z któ­rymi przy­szło mu pra­co­wać. Za­afe­ro­wany wkro­czył do ga­bi­netu dy­rek­tora, pro­sząc od razu o zgodę na bez­płatny urlop. Zdzi­wiony Hen­ryk Kłos spoj­rzał na Emila zza swo­ich okrą­głych oku­la­rów, nie wsta­jąc zza biurka. Emil od razu przy­stą­pił do rze­czy, tłu­ma­cząc prze­ło­żo­nemu swoją za­wiłą sy­tu­ację ro­dzinną. Ten, mimo po­cząt­ko­wych trud­no­ści ze zna­le­zie­niem za­stęp­stwa, po­sta­no­wił pójść na rękę mło­demu na­uczy­cie­lowi. Z do­świad­cze­nia wie­dział, jak trudno o nowy na­ry­bek. Niby ze­wsząd mó­wiło się o wzra­sta­ją­cym bez­ro­bo­ciu i wa­ka­tach w szkol­nic­twie, ale w prak­tyce wy­glą­dało to ina­czej. Kłos nie­raz wi­dział, jak Emi­lowi błysz­czały oczy pod­czas pro­wa­dze­nia lek­cji. Był prze­ko­nany, że jego pod­władny jest od­po­wied­nim czło­wie­kiem na wła­ści­wym miej­scu.

– Rzut be­re­tem do wa­ka­cji, masz moją zgodę. Tylko wróć! – oznaj­mił, żar­to­bli­wie gro­żąc Emi­lowi wska­zu­ją­cym pal­cem.

Star­szy męż­czy­zna po wyj­ściu Emila odło­żył oku­lary na bok i roz­ma­so­wał so­bie skro­nie. Ewi­dent­nie wiek da­wał mu się we znaki, choć sam w ży­ciu by się do tego nie przy­znał. Ta­jem­nicą po­li­szy­nela była data jego uro­dze­nia. Nie­raz krą­żąc po szkol­nych ko­ry­ta­rzach, przy­słu­chi­wał się mło­dzieży, która, plot­ku­jąc po ką­tach, twier­dziła z prze­ko­na­niem, że dy­rek­tor Kłos był stary jak nie­od­le­gła ba­zy­lika. Może mieli ra­cję, gdyż ostat­nio tak też się czuł.

* * *

Emil krą­żył po uli­cach Dą­brówki, nie bar­dzo się orien­tu­jąc, do­kąd tak na­prawdę zmie­rzał. Nie­któ­rym z mi­ja­nych lu­dzi od­po­wia­dał grzecz­nie „dzień do­bry”, nie chcąc wyjść na za­ro­zu­mialca. Z roku na rok tych przy­wi­tań było co­raz mniej. Star­sza część miesz­kań­ców, którą pa­mię­tał za baj­tla2, po­marła, a mło­dzi wy­emi­gro­wali bli­żej śród­mie­ścia lub in­nych, bar­dziej roz­bu­do­wa­nych dziel­nic Ka­to­wic czy miast ościen­nych. Da­leki był od osądu, w końcu sam wy­je­chał, zo­sta­wia­jąc ro­dzi­ców. Te­raz, po wielu la­tach, nie wie­dział, czy na po­wrót byłby szczę­śliwy w Dą­brówce. Po­sta­no­wił jed­nak spró­bo­wać. Przy­naj­mniej na czas wa­ka­cji.

Nie­śpiesz­nie sta­wiał ko­lejne kroki. Było mu w tym sta­nie do­brze, bar­dzo do­brze. Wresz­cie mógł spoj­rzeć na pewne sprawy nieco ina­czej, z dy­stansu. Chcąc po­pra­wić sznu­ro­wa­dło, przy­sta­nął na­gle na środku chod­nika, a tym sa­mym wy­trą­cił z rów­no­wagi ko­bietę idącą za nim. Star­sza są­siadka po­ma­chała mu groź­nie pal­cem przed sa­mym no­sem. Twarz Emila roz­pro­mie­niła się w jed­nej chwili. Szcze­rze ucie­szył go wi­dok Gi­zeli, któ­rej nie wi­dział od wie­ków. Pa­mię­tał, jak w dzie­ciń­stwie kradł są­siadce gruszki pro­sto z drzew, lecz ko­bieta ni­gdy nie do­nio­sła Pie­lo­rzom o wy­bry­kach ich syna. Wtedy, bę­dąc jesz­cze mło­dym chłop­cem, na­brał sza­cunku do Szty­co­wej. Był pewny, że i tym ra­zem star­sza już ko­bieta nie bę­dzie cho­wać do niego urazy. Wdowa po by­łym gór­niku miesz­kała sama i czę­sto to wła­śnie do domu Stef­cia i Basi pu­kała z prośbą o po­moc w drob­nych na­pra­wach. Emil, po­dob­nie jak oj­ciec, ni­gdy jej nie od­ma­wiał. Tym­cza­sem w tle sły­szał bi­cie dzwo­nów ko­ściel­nych, które nie­stru­dze­nie od lat wzy­wały wier­nych na po­ranną mo­dli­twę. Pew­nie Szty­cowa była jedną z nich.

– Sy­nek, jak żeś mnie wy­lyn­koł3 – rze­kła z wy­rzu­tem, osten­ta­cyj­nie przy­trzy­mu­jąc się za serce. – Dyć sto lot żech cie niy wi­działa, abo i dłu­żyj4.

Emil już wie­dział, że nie obej­dzie się bez wy­tłu­ma­cze­nia. Wska­zał więc ręką na ła­weczkę w po­bli­skim parku Jor­dana, na­prze­ciwko ko­ścioła. Choć wierni już zmie­rzali w stronę głów­nego wej­ścia, Szty­cowa z ra­do­ścią ski­nęła głową na znak apro­baty, da­jąc się jed­no­cze­śnie za­pro­wa­dzić w stronę drew­nia­nej, nieco zde­wa­sto­wa­nej ławki.

Męż­czy­zna nie ro­zu­miał, co ta­kiego w so­bie miała, że w ciągu kilku mi­nut zdo­łał jej opo­wie­dzieć o wszyst­kich swo­ich tro­skach. Ko­bieta słu­chała go uważ­nie, do­bro­dusz­nie głasz­cząc po dłoni. To wszystko przez te oczy. Bab­cia też ta­kie miała, pełne do­broci i cie­pła – prze­mknęło mu przez myśl, jed­no­cze­śnie nie krył za­sko­cze­nia z po­wodu de­li­kat­no­ści jej star­czych rąk.

Ko­bieta miała w so­bie całe wręcz po­kłady życz­li­wo­ści. Z wie­kiem na­była też spe­cy­ficz­nej mą­dro­ści, nie­moż­li­wej do ku­pie­nia. Była to mą­drość ży­ciowa, pły­nąca z na­gro­ma­dzo­nych do­świad­czeń. Nie ro­zu­miała mło­dego po­ko­le­nia, do któ­rego za­li­czała syna Pie­lo­rzów – wszy­scy wiecz­nie w biegu, gnali za ka­rierą, nie do­ce­nia­jąc piękna wo­kół sie­bie. Nic dziw­nego, że wy­pa­le­nie do­pa­dało ich czę­ściej i szyb­ciej. Wie­działa, a ra­czej do­my­ślała się, ja­kich słów po­trze­bo­wał w tej chwili jej roz­mówca.

– Sy­nek, dych­nij sie5. – Szczery uśmiech roz­ja­śnił jej twarz, two­rząc wo­kół oczu sieć zmarsz­czek. Skóra Gi­zeli przy­po­mi­nała po­marsz­czony per­ga­min, do­da­jąc jej tylko bab­ci­nego, do­bro­dusz­nego uroku. – Po co tak durś lo­tać? Mosz baj­tla, kery cie po­trze­buje. Twój fa­ter te­rozki jak drugi baj­tel, ino po rzyci niy można dać6. – Za­śmiała się gło­śno z wła­snego żartu. – Taki gryfny kar­lus byle kaj znoj­dzie dzioł­cha7. – Mru­gnęła po­ro­zu­mie­waw­czo. – Cze­kej, ino ta twoja Mal­wina spo­mni se o tym, to od razu przy­leci na­zot8 – do­dała pew­nie. – A tera leca na fara, bo fa­rosz już czeko9. – Za­mie­rzała ener­gicz­nie po­de­rwać się z ławki, lecz bo­lące stawy znacz­nie utrud­niły jej ten ma­newr. Na od­chodne po­kle­pała za­sko­czo­nego męż­czy­znę po ple­cach, po czym nad­zwy­czaj dziar­skim kro­kiem ru­szyła w stronę ple­ba­nii.

Emil do­ko­nał w gło­wie szyb­kich ob­li­czeń. To nie­moż­liwe, aby w tym roku skoń­czyła dzie­więć­dzie­siąt lat – po­my­ślał o sta­ruszce, któ­rej syl­wetkę do­strzegł na przej­ściu dla pie­szych. Wy­buch­nął śmie­chem, wi­dząc, jak ko­bieta z pre­me­dy­ta­cją wy­mu­siła pierw­szeń­stwo, wcho­dząc wprost pod koła nad­jeż­dża­ją­cego sa­mo­chodu. Za­trzy­mała się na środku pa­sów, gło­śno zło­rze­cząc zdu­mio­nemu kie­rowcy.

Męż­czy­zna w śred­nim wieku, sie­dzący za kie­row­nicą zie­lo­nej skody, spu­ścił po­tul­nie głowę. Prze­cież nie będę wrzesz­czał na biedną sta­ruszkę – prze­mknęło mu przez myśl. – Kto wie, ile dni jej zo­stało…

Tyle że Emil w prze­ci­wień­stwie do kie­rowcy był pe­wien, że Gi­zela Szty­cowa prze­żyje jesz­cze po­łowę Dą­brówki.

Po­sta­no­wił sko­rzy­stać z tej chwili przy­jem­no­ści, wy­sta­wia­jąc twarz ku słońcu. Po chwili po­czuł cie­pło pro­mieni roz­pły­wa­jące się po jego ciele. Daw­niej uwiel­biał ob­ser­wo­wać, jak przy­roda po dłu­giej zi­mie bu­dziła się znów do ży­cia. Miał na­dzieję, że z nim bę­dzie po­dob­nie. Skoro na­wet naj­tęż­szy mróz nie zdo­łał zła­mać od­wiecz­nych praw na­tury, to i on nie podda się roz­pa­czy, po­sta­no­wił. Spoj­rzał na wy­świe­tlacz smart­fona. Nikt za nim nie wy­dzwa­niał, nikt go nie go­nił, to i on mógł zwol­nić na mo­ment.

Wy­da­wało mu się, że przy­mknął po­wieki za­le­d­wie na se­kundę. W rze­czy­wi­sto­ści mu­siał przy­snąć na ławce, gdyż msza w ko­ściele wła­śnie do­bie­gała końca, o czym do­no­siło bi­cie dzwo­nów. Tłum wier­nych wy­cho­dził z głów­nego wej­ścia, roz­pierz­cha­jąc się na różne strony. Mimo wy­tę­żo­nej uwagi ni­g­dzie nie do­strzegł Gi­zeli, lecz nie mar­twił się tym, wie­dząc, że są­siadka świet­nie da so­bie radę z sa­mot­nym po­wro­tem do domu.

Spoj­rzał w stronę ko­puły. Na­gle przy­po­mniał so­bie pewną scenę z dzie­ciń­stwa. Mi­nął mie­siąc od roz­po­czę­cia roku szkol­nego. Zdzi­wił się, gdy pew­nego dnia za­miast do od­ra­bia­nia lek­cji ro­dzice za­go­nili go do ciotki He­leny. Nie prze­pa­dał za nią, choć była sio­strą jego pra­dziadka. Była oschła, wręcz opry­skliwa. Po­noć zro­biła się taka do­piero na sta­rość, pod wpły­wem cho­roby. Jako sied­mio­letni chło­piec nie ro­zu­miał, dla­czego ktoś tak nie­przy­jemny zdo­łał prze­żyć wojnę i okres ra­dziec­kiej oku­pa­cji, pod­czas gdy pra­dzia­dek Pa­weł nie miał tyle szczę­ścia. Emil był zły na ciotkę za to, iż ni­gdy nie opo­wie­działa mu o swoim bra­cie, za­wsze ja­koś spryt­nie zmie­niała te­mat. Do dziś nie­wiele o nim wie­dział. Za to jako dziecko bał się jej opo­wie­ści o gnie­wie Bo­żym, którą po­wta­rzała ni­czym man­trę. Przed swoją śmier­cią nie mó­wiła już o ni­czym in­nym.

Boży gniew miał po­noć spaść na miesz­kań­ców Dą­brówki tuż po woj­nie. W tym cza­sie dusz­pa­ster­ską opiekę nad pa­ra­fią świę­tego An­to­niego z Pa­dwy spra­wo­wał Mak­sy­mi­lian Woj­tas. Wielu miesz­kań­ców do dziś go wspo­mi­nało. Za­słu­żył na ich sza­cu­nek z po­wodu po­mocy, któ­rej udzie­lał wszyst­kim po­trze­bu­ją­cym w okre­sie dru­giej wojny świa­to­wej. Niósł wspar­cie i re­alną po­moc wszyst­kim, któ­rzy w tym cza­sie tego po­trze­bo­wali. A było ich do­prawdy wielu, więc i jego po­stawa stała się gło­śna.

He­lena drżała ze stra­chu, opo­wia­da­jąc, jak w ty­siąc dzie­więć­set czter­dzie­stym ósmym roku przez Dą­brówkę prze­szedł hu­ra­gan. Ży­wioł był na tyle silny, że bez trudu strą­cił ko­ścielną ko­pułę, zwień­czoną trzema wie­żami. Od tam­tej pory ko­ściół w Dą­brówce zdo­biła za­le­d­wie jedna z od­bu­do­wa­nych wież. Emi­lowi da­leko było do wiary w lo­kalne gu­sła, lecz do te­raz mie­wał ciarki na wspo­mnie­nie głosu ciotki. Trwoga umie­ra­ją­cej He­leny z pew­no­ścią była au­ten­tyczna.

Tar­gały nim te­raz pewne wąt­pli­wo­ści. Orien­tu­jąc się w dzie­jach lo­kal­nej spo­łecz­no­ści, do­brze wie­dział, że nie był to od­osob­niony przy­pa­dek Bo­żej zło­ści, w tym przy­padku wy­mie­rzony bez­po­śred­nio w miesz­kań­ców Dą­brówki. Jak do­tąd nie zro­zu­miał tylko jed­nego – czym so­bie na nią za­słu­żyli?

* * *

Emil wy­tarł spo­cone dło­nie w spodnie. Nie przy­pusz­czał, że już samo cze­ka­nie z oj­cem w ko­lejce tak bar­dzo bę­dzie go iry­to­wać. Wy­da­wało mu się, że osoby po uda­rze po­winny zo­stać przy­jęte poza ko­lej­no­ścią, tym bar­dziej za­sko­czyła go na ko­ry­ta­rzu liczba lu­dzi z wi­doczną nie­peł­no­spraw­no­ścią, któ­rzy cze­kali na wi­zytę u le­ka­rza. Nie­przy­jemny za­pach de­ter­gen­tów po­draż­niał jego noz­drza. Do­dat­ko­wym utra­pie­niem był brak ja­kiej­kol­wiek wen­ty­la­cji lub cho­ciaż na­tu­ral­nego prze­wiewu. W ostat­nich dniach słońce zdą­żyło roz­grzać wszyst­kie po­miesz­cze­nia przy­szpi­tal­nej przy­chodni, do­pro­wa­dza­jąc pa­cjen­tów do skraj­nej du­choty. Emil już zro­zu­miał, dla­czego swo­jego in­ter­ni­stę od­wie­dzał od święta. Ba! Na­wet nie był w sta­nie so­bie przy­po­mnieć ter­minu ostat­niej mor­fo­lo­gii. Co in­nego pe­dia­tra, z któ­rym za sprawą Ka­zia był nie­mal w sta­łym kon­tak­cie. Dzwo­nił do niego czę­ściej niż do Mal­winy.

Ode­rwał się my­ślami od złych wspo­mnień, na po­wrót sku­pia­jąc się na wo­ła­niu re­je­stra­torki. Zer­k­nął na wy­miętą kar­teczkę z przy­pi­sa­nym nu­mer­kiem, którą trzy­mał w dłoni. Ro­dzice cze­kali na ze­wnątrz. W ostat­nim cza­sie tatę mę­czyły upały, po­wo­do­wały u niego ataki dusz­no­ści, dla­tego prze­zor­nie po­pro­sił mamę, by po­cze­kali przed wej­ściem. Mama z wy­ra­zem ulgi na twa­rzy przy­jęła za­pew­nie­nia syna, że sam wej­dzie do środka i do­kona re­je­stra­cji. Obie­cał, że jak tylko wy­wo­łają ich nu­me­rek, przy­bie­gnie, by po­móc ma­mie w prze­trans­por­to­wa­niu ojca do środka.

Pora roz­wa­żyć te­mat wózka elek­trycz­nego – po­my­ślał. Jak na ra­zie zde­cy­do­wał, aby nie wta­jem­ni­czać mamy w swój plan. Prze­py­cha­nie do­ro­słego męż­czy­zny na zwy­kłym wózku w mo­men­cie, gdy ten nie miałby od­po­wied­niej krzepy, żeby sa­mo­dziel­nie się na nim ode­pchnąć, wy­ma­gało nad­ludz­kich sił.

Emil mar­twił się, że dal­sza opieka nad oj­cem przy­spo­rzy im jesz­cze więk­szych zmar­twień, dla­tego bez kon­sul­ta­cji z Mal­winą po­sta­no­wił wy­pła­cić sporą ilość pie­nię­dzy z ich wspól­nego konta. Pew­nie po­wie­działby jej o tym, gdyby no­to­rycz­nie nie zry­wała po­łą­czeń przy­cho­dzą­cych od niego. Po­woli miał już dość jej za­cho­wa­nia. Uznał, iż przy­szła naj­wyż­sza pora zro­bić sen­sowny uży­tek z oszczęd­no­ści, dla któ­rych Mal­wina go­towa była zre­zy­gno­wać z ro­dziny. Zro­bił wstępne ro­ze­zna­nie i jesz­cze tego sa­mego dnia chciał za­mó­wić ojcu od­po­wiedni sprzęt. Przy­naj­mniej na coś się przy­dam – do­dał w my­ślach.

Mi­mo­cho­dem przy­glą­dał się lu­dziom sie­dzą­cym w po­cze­kalni. Odra­pana zie­lon­kawa lam­pe­ria przy­pra­wiała o mdło­ści. Pla­sti­kowe krze­sełka, przy­mo­co­wane złą­czo­nym ste­la­żem do pod­łogi, unie­moż­li­wiały ja­ki­kol­wiek ma­newr. Wszyst­kim było nie­wy­god­nie i go­rąco. Star­sza pani, ubrana w ba­weł­nianą bluzkę i pli­so­waną spód­nicę, wa­chlo­wała się za­wzię­cie ga­zetą. Druga, sie­dząca obok, wzdy­chała bez prze­rwy, za­pewne chcąc tym sa­mym przy­śpie­szyć bieg wy­da­rzeń. Z ko­lei ró­wie­śnik ojca roz­sie­wał po ko­ry­ta­rzu woń stra­wio­nego czosnku. Emil wzdry­gnął się z nie­chę­cią. Pro­po­no­wał ta­cie wi­zytę w pry­wat­nej kli­nice, lecz ten ka­te­go­rycz­nie mu od­mó­wił, twier­dząc, że przy­wykł do swo­jego le­ka­rza, do któ­rego przez te wszyst­kie lata zdą­żył na­brać za­ufa­nia. Emil za­śmiał się pod no­sem, wy­wo­łu­jąc kon­ster­na­cję na twa­rzy po­zo­sta­łych pa­cjen­tów. Im ja­koś nie było do śmie­chu. Wła­śnie zdał so­bie sprawę, że przy­szli całą trójką po jedno skie­ro­wa­nie. Wy­po­wie­dział tylko jedno, nie­opatrzne zda­nie:

– Prze­pra­szam bar­dzo, czy mógł­bym wejść i tylko za­py­tać o moż­li­wość…

W ten spo­sób wy­wo­łał la­winę nie­na­wist­nych ko­men­ta­rzy.

– Pa­trz­cie go – za­wo­łała sta­ruszka z pro­wi­zo­rycz­nym wa­chla­rzem. – Taki młody, a jaki nie­cier­pliwy. W domu nie uczyli, że star­szym na­leży ustę­po­wać? – za­skrze­czała.

– Zero wy­cho­wa­nia, tylko go­nią, nie wia­domo za czym.

Emil nie był pewny, czy słowa te skie­ro­wane zo­stały bez­po­śred­nio do niego, czy gdzieś da­lej w eter.

– Ze­nek, co nic nie mó­wisz? – Ko­bieta szturch­nęła w bok ama­tora czosn­ko­wych so­sów. Ten w od­po­wie­dzi je­dy­nie wy­krzy­wił twarz.

Kiedy drzwi ga­bi­netu otwo­rzyły się z roz­ma­chem, ze środka wy­chy­nęła głowa dok­tora, który wi­dząc Emila w po­cze­kalni, wy­krzyk­nął na całe gar­dło:

– Pa­nie Pie­lorz, a gdzie oj­ciec?

– Czeka na ze­wnątrz, pa­nie dok­to­rze.

– Idziemy, pro­szę za mną. Pani Da­nu­siu, co to ma zna­czyć? – zwró­cił się w stronę za­sko­czo­nej pie­lę­gniarki. – Pa­cjenci neu­ro­lo­giczni mają pierw­szeń­stwo. Jak to tak trzy­mać czło­wieka świeżo po uda­rze w tym skwa­rze, na dwo­rze. – Wi­dząc, że jedna z pa­cjen­tek za­czyna się pod­no­sić z krze­sła, do­dał gło­sem nie­zno­szą­cym sprze­ciwu: – Pań­stwo z re­cep­tami mogą po­cze­kać – oznaj­mił, za­trza­sku­jąc za sobą drzwi pro­wa­dzące do wyj­ścia.

Emil po­dą­żył w ślad za dok­to­rem, w my­ślach dzię­ku­jąc za spra­wie­dli­wość, która jed­nak na­dal ist­niała. Przy­naj­mniej w pew­nych sfe­rach.

* * *

Po­sta­no­wił spo­żyt­ko­wać wolny czas, scho­dząc do ga­rażu. Przed nie­spo­dzie­wa­nym ata­kiem cho­roby oj­ciec zbie­rał od są­sia­dów różne szpar­gały i drobne urzą­dze­nia, na­pra­wia­jąc je za sym­bo­liczne kwoty. Tak spę­dzał eme­ry­turę, cią­gle w ru­chu. Prze­pra­co­wane na ko­palni lata przy­zwy­cza­iły go do cią­głej ak­tyw­no­ści, z któ­rej ani nie po­tra­fił, ani nie chciał tak ła­two re­zy­gno­wać. Z uśmie­chem wspo­mi­nał sy­tu­ację, gdy mama nie­za­do­wo­lona z nie­obec­no­ści męża w domu scho­dziła do ga­rażu w pan­to­flach z nie­od­łączną ścierką ku­chenną w ręku, wy­gra­ża­jąc mu się przed no­sem. Prze­ry­wał wten­czas pracę, tu­ląc ob­ra­żoną Ba­się do sie­bie. To miej­sce było jego azy­lem, sa­mot­nią, któ­rej od czasu do czasu po­trze­bo­wał.

W pewne po­po­łu­dnie zdra­dził Emi­lowi se­kret, upar­cie twier­dząc, że to wła­śnie temu miej­scu za­wdzię­czał trwa­łość i cią­głość swego mał­żeń­stwa. Ste­fan rzadko kiedy wy­cho­dził z ko­le­gami do po­bli­skiego baru. Rap­tem kilka razy dał się na­mó­wić ko­le­dze z ko­palni na ta­kie spo­tka­nie. Pa­mię­tał swoje roz­go­ry­cze­nie, gdy słu­chał mę­skich na­rze­kań na mał­żonki, z któ­rymi jego współ­pra­cow­nicy nie mo­gli już dłu­żej wy­trzy­mać. On aku­rat uwa­żał się za szczę­ścia­rza. Miał wspa­niałą żonę, która mimo po­cząt­ko­wych sprze­ci­wów re­spek­to­wała jego chwi­lową sa­mot­nię. „By­leby nie za długo” – ma­wiała, zo­sta­wia­jąc męża w ga­rażu. W oto­cze­niu na­rzę­dzi, sta­rych gra­tów i znisz­czo­nych sprzę­tów roz­ma­itego po­cho­dze­nia czuł się naj­le­piej. Oczy­wi­ście nie wli­cza­jąc żony, z którą rów­nie chęt­nie spę­dzał wolne chwile. Oboje na­brali z wie­kiem prze­ko­na­nia, jak istotna w za­cho­wa­niu zdro­wych re­la­cji była in­dy­wi­du­alna prze­strzeń. Tym sa­mym stwa­rzali oka­zję do tego, by za sobą za­tę­sk­nić. A zda­rzało im się to na­der czę­sto.

Te­raz Emil miał ochotę wy­pró­bo­wać mą­drość swo­ich ro­dzi­ców, wpro­wa­dza­jąc ją do wła­snego mał­żeń­stwa. Ro­zej­rzał się z cie­ka­wo­ścią po wnę­trzu ga­rażu, w któ­rym dawno go nie było. Nie miał po­ję­cia, że cha­ry­ta­tywno-na­praw­cza dzia­łal­ność ojca cie­szyła się tak du­żym uzna­niem i za­in­te­re­so­wa­niem wśród są­sia­dów, któ­rzy – wbrew no­wym tren­dom – za­miast wy­rzu­cać, po­sta­no­wili re­pe­ro­wać znisz­czone przed­mioty do­mo­wego użytku. Obie­cał więc ojcu, że sam zaj­mie się tym wszyst­kim, do­póki ten nie wy­do­brzeje. Le­ka­rze i re­ha­bi­li­tanci byli do­brej my­śli, lecz na to po­trzeba było czasu… Znacz­nie wię­cej czasu. Emil z przy­kro­ścią mu­siał przy­znać, że oj­ciec nie był ty­pem pe­danta. Ba­ła­gan i roz­gar­diasz pa­nu­jące w ga­rażu przy­pra­wiały go o za­wrót głowy. I to do­słow­nie, bo do­prawdy nie wie­dział, w co ma ręce wło­żyć i od czego za­cząć. Po­sta­no­wił zdać się na przy­pa­dek. Pierw­szym przed­mio­tem, który wpadł mu w oko, był ze­psuty gra­mo­fon.

– Tu­taj wy­star­czy prze­czy­ścić… – mam­ro­tał sam do sie­bie, kom­plet­nie nie od­czu­wa­jąc upły­wa­ją­cego czasu. Kto wie, może i jemu taki ro­dzaj te­ra­pii wy­szedłby na do­bre…?

Ba­sia w tym cza­sie za­brała wnuczka na za­kupy do po­bli­skiego mar­ketu z ro­bacz­kiem w na­zwie. W su­mie nie ro­zu­miała kon­su­menc­kiej lo­giki na­ka­zu­ją­cej ro­bie­nie za­ku­pów w miej­scu, do któ­rego klien­tów za­pra­szał uśmiech­nięty owad. Nie miała jed­nak wyj­ścia, gdyż tego typu miejsc w Dą­brówce nie było zbyt wiele. Był co prawda sklep spo­żyw­czy, który jesz­cze przed wojną mie­ścił się w tym sa­mym miej­scu, jed­nak za­ła­twie­nie w nim spra­wun­ków za­wsze wy­cho­dziło Ba­się dro­żej.

Na szczę­ście mieli bli­sko. Na­gle przy­po­mniały jej się słowa Stef­cia, który lu­bił spa­ce­ro­wać uli­cami uko­cha­nej Dą­brówki, opo­wia­da­jąc przy tym żo­nie o daw­nych za­szło­ściach. Jedną z nich było pod­ziemne wej­ście, pa­mię­ta­jące wo­jenną za­wie­ru­chę, a znaj­du­jące się w są­siedz­twie mar­ketu. Po­dobno tych taj­nych wejść pro­wa­dzą­cych do bun­kra było kilka, tyle że Ba­sia zu­peł­nie za­po­mniała, gdzie były ulo­ko­wane. Stef­cio bę­dzie pa­mię­tał – przy­szło jej do głowy.

Ka­zik, uśmiech­nięty od ucha do ucha, pchał przed sobą dzie­cięcy wó­zek z ko­lo­ro­wym uchwy­tem, wrzu­ca­jąc do niego raz po raz wska­zane przez bab­cię pro­dukty. Nie mu­sieli się śpie­szyć. Emil z sa­mego rana zszedł do ga­rażu, z któ­rego do tej pory nie wy­ściu­bił nosa. Za to Stef­cio po­ko­chał drzemki, w które ocho­czo za­pa­dał. Miała więc czas, aby w spo­koju po raz ko­lejny prze­ana­li­zo­wać li­stę po­trzeb­nych ar­ty­ku­łów. Nie­stety – jak na złość – za­po­mniała za­brać z kuchni kartkę, na któ­rej po­przed­niego wie­czoru za­no­to­wała wszystko, co chciała ku­pić. Zresztą nie pierw­szy raz jej pa­mięć oka­zała się za­wodna. Snu­jąc przy­pusz­cze­nie, że kartkę i tym ra­zem przy­kryła nie­opatrz­nie krzy­żów­kami, była pewna, mimo wło­żo­nego wy­siłku w od­two­rze­nie z pa­mięci li­sty za­ku­pów, że i tak okaże się, iż nie ku­piła na­wet po­łowy z tych rze­czy. Chyba mnie skle­roza ła­pie – po­my­ślała ze zło­ścią. Przy­naj­mniej Ka­zik był tego dnia bar­dzo grzeczny, więc była prze­szczę­śliwa, ma­jąc wnuka przy so­bie. Mimo nie­ustan­nych py­tań dziecka, cie­szyła się każdą chwilą. Ża­ło­wała tylko, że przy­jazd syna i wnu­sia zbiegł się z nie­szczę­ściem, ja­kie do­tknęło Ste­fana.

Za­my­ślona krą­żyła po­mię­dzy skle­po­wymi pół­kami, bez­wied­nie przy­pa­tru­jąc się ko­lej­nym ety­kie­tom. Na­si­la­jący się od rana ból głowy co­raz moc­niej da­wał się jej we znaki. Na­wet spraw­dzone od wie­ków le­kar­stwo w po­staci wy­so­ko­pro­cen­to­wej na­lewki nie zdo­łało uśmie­rzyć do­le­gli­wo­ści.

Roz­glą­da­jąc się po skle­pie, chciała przy­wo­łać do sie­bie wnuka, lecz dziecka ni­g­dzie nie było. Zde­ner­wo­wana, od­su­nęła wó­zek na bok, prze­bie­ga­jąc truch­tem przez ko­lejne alejki. Klnąc pod no­sem na wła­sną lek­ko­myśl­ność, a przy oka­zji wy­rzu­ca­jąc so­bie brak kon­dy­cji, do­bie­gła do ochro­nia­rza. Plą­czący się ję­zyk nie uła­twiał jej za­da­nia. Czuła ude­rze­nia go­rąca i przy­śpie­szone bi­cie serca. Prze­cież spu­ściła Ka­zika z oczu tylko na se­kundę. Ochro­niarz już po pierw­szych sło­wach zo­rien­to­wał się, że sprawa była na­der po­ważna. Z re­guły klienci zgła­szali się do niego z ja­ki­miś drob­nost­kami, lecz od­kąd do jego obo­wiąz­ków do­dano po­moc przy ka­sach sa­mo­ob­słu­go­wych, co chwilę ktoś go wo­łał, zwy­kle nie­po­trzeb­nie.

Kiw­nął ręką w stronę spa­ni­ko­wa­nej ko­biety, da­jąc jej tym sa­mym znak, by po­dą­żyła za nim. Z im­pe­tem wpadł do swo­jego cen­trum do­wo­dze­nia, czyli ma­łego kan­torka, w któ­rym miał bez­po­średni do­stęp do mo­ni­to­ringu. Się­gnął po mi­kro­fon, pod­łą­czony ka­blami do mo­ni­to­rów, zwra­ca­jąc się do klien­tów sklepu z prośbą o in­for­ma­cje, gdyby na­tknęli się na pię­cio­latka, który od­da­lił się od opie­kuna. Do­dał, że bab­cia Ba­sia czeka na Ka­zika przy wej­ściu. Miał na­dzieję, że in­for­ma­cja ja­kimś cu­dem do­trze do sprawcy ca­łego za­mie­sza­nia.

– Pro­szę się uspo­koić – oznaj­mił. – Pew­nie bu­szuje w za­baw­kach albo sło­dy­czach. Już kilka ta­kich przy­pad­ków mie­li­śmy. Wbrew po­zo­rom dość czę­sto się to zda­rza, zwłasz­cza przed­szko­la­kom. To taki nie­sforny wiek – traj­ko­tał, chcąc tym za­tu­szo­wać wła­sną bez­rad­ność. – Na wszelki wy­pa­dek po­in­for­muję pra­cow­ni­ków przy ma­ga­zy­nie, aby ro­zej­rzeli się na ze­wnątrz od strony par­kingu.

Bił się z my­ślami, gdyż ewi­dent­nie wy­czuł od ko­biety woń stra­wio­nego al­ko­holu. Po­sta­no­wił jesz­cze chwilę za­cze­kać, za­nim bę­dzie zmu­szony za­wia­do­mić po­li­cję. Kie­ro­wały nim słuszne obawy, gdyż po­przed­niego wie­czora sam odro­binę prze­sa­dził z trun­kami. Był mecz, pół­fi­nał Ligi Mi­strzów, grze­chem by­łoby nie otwo­rzyć choć jed­nej bu­telki piwa. Tak się zło­żyło, że od­wie­dził go ko­lega z osie­dla, który po raz pierw­szy zo­stał dziad­kiem. Mieli więc co świę­to­wać. Te­raz czuł złość na sie­bie za to, że zlek­ce­wa­żył prze­strogę żony, aby zo­stać w domu. „Żeby tylko z tego nie było ja­kiś więk­szych kło­po­tów” – prze­strze­gała jesz­cze rano. Tym­cza­sem wy­szedł na głupca, na­ra­ża­jąc się z po­wodu wczo­raj­szego in­cy­dentu. A prze­cież lu­bił swoją pracę. Co prawda cią­głe uże­ra­nie się z ludźmi nie na­le­żało do naj­prost­szych za­jęć, lecz za­robki były pewne, a i sam per­so­nel nie na­le­żał do naj­gor­szych. Obie­cał żo­nie, że na je­sień za­bie­rze ją na wy­ma­rzoną wy­cieczkę do Tur­cji.

Mu­siał ja­koś za­ra­dzić wła­snej głu­po­cie, dla­tego po­gnał w stronę pó­łek z za­baw­kami. Nie­długo miał być Dzień Dziecka, więc asor­ty­mentu było dość sporo. Nie­stety, chłopca wśród nich nie było. Za­tem po­sta­no­wił roz­py­ty­wać wszyst­kich krę­cą­cych się w po­bliżu klien­tów, po­ka­zu­jąc zdję­cie malca na­prędce wy­cią­gnięte z port­mo­netki jego babci.

Na­gle krót­ko­fa­lówka wy­dała char­ko­tliwy dźwięk. Trzę­są­cymi się dłońmi chwy­cił sprzęt, wci­ska­jąc od­po­wiedni przy­cisk.

– Mamy go, był na par­kingu – oznaj­mił mę­ski głos na­le­żący do Ka­mila, za­opa­trze­niowca. – Na szczę­ście nie zdą­ży­łem wy­co­fać – do­dał.

Ba­sia wy­bie­gła ze sklepu jak po­pa­rzona. Nie są­dziła, że drze­mały w niej tak po­tężne siły wi­talne. Do­pa­dła do wnuka, przy­ci­ska­jąc go mocno do piersi. Jego małe ciałko drżało ze stra­chu i nie­pew­no­ści. Nie miała bla­dego po­ję­cia, ja­kim cu­dem zna­lazł się w tym miej­scu.

– Bogu dzięki, że nic ci się nie stało, ko­cha­nie – wy­szep­tała, ocie­ra­jąc kar­mi­no­wym rę­ka­wem swe­tra spły­wa­jące po po­liczku łzy. – Już do­brze, je­steś bez­pieczny. Po­wiedz ty mi tylko, co ci przy­szło do głowy, żeby tu w ogóle przyjść? – pod­nio­sła głos, nie mo­gąc już dłu­żej za­pa­no­wać nad tłu­mio­nymi ner­wami.

– Ja, ja… – pró­bo­wał coś po­wie­dzieć. – Ja my­śla­łem, że to mama.

Ba­sia zdą­żyła za­re­je­stro­wać jego roz­trzę­sioną bródkę, za­nim wnuk ude­rzył w płacz, któ­rego żadne słowa nie mo­gły już po­wstrzy­mać…

* * *

Emil pod­szedł po­śpiesz­nie do drzwi, spraw­dza­jąc, czy do­brze je za­mknął. Do­piero wtedy na­ci­snął zie­loną słu­chawkę na swoim smart­fo­nie. Nie chciał, aby matka lub – co gor­sza – syn byli świad­kami jego roz­mowy z Mal­winą. Nie mógł jej od­kła­dać w nie­skoń­czo­ność. Po­sta­no­wił pró­bo­wać do skutku. W końcu nie mieli po trzy­na­ście lat, by słać do sie­bie je­dy­nie la­ko­niczne wia­do­mo­ści. Ni­gdy by się do tego przed nią nie przy­znał, lecz pra­gnął usły­szeć jej głos, upew­nić się, że choć u niej wszystko było do­brze i bez więk­szych zmian.

Od mo­mentu jej wy­jazdu do Szwaj­ca­rii upły­nęło sześć ty­go­dni. W tym cza­sie za­dzwo­niła do nich rap­tem dwa razy. Wie­działa o ich po­wro­cie do ro­dzin­nych stron Emila, o cho­ro­bie ojca i noc­nych kosz­ma­rach synka, lecz nie wy­ka­zy­wała więk­szego za­in­te­re­so­wa­nia tymi spra­wami.

Długo bił się z my­ślami, lecz wie­dział, że tylko za­da­jąc kon­kretne py­ta­nie, mógł uzy­skać rów­nie kon­kretną od­po­wiedź. In­nego spo­sobu na to nie było.

Ode­brała za pią­tym ra­zem:

– Emil, nie te­raz. Wła­śnie mam ważne spo­tka­nie z ko­lej­nym od­dzia­łem banku. Nie uwie­rzył­byś, jak tu wy­gląda praca ban­kowca. To zu­peł­nie inna liga – traj­ko­tała, nie do­pusz­cza­jąc męża do głosu. – Za­dzwo­nię wie­czo­rem. Obie­cuję.

– Od­po­wiesz mi tylko na jedno py­ta­nie i od razu się roz­łą­czam, zgoda? – Wie­dział już, że po­mimo naj­szczer­szych chęci i za­pew­nień obiet­nice jego żony ni­gdy nie znaj­do­wały po­kry­cia w rze­czy­wi­sto­ści.

– Skoro mu­sisz… – Wes­tchnęła znie­cier­pli­wiona jego po­stawą. – Py­taj.

– Czy ty się chcesz ze mną roz­wieść? – Nie wie­rzył w to, że w końcu, po wielu nie­prze­spa­nych no­cach, za­ży­tych le­kach na uspo­ko­je­nie i ner­wach, wy­du­sił to z sie­bie.

– Co ci też przy­szło do głowy? – od­parła zi­ry­to­wana nie­do­rzecz­nym, w jej prze­ko­na­niu, py­ta­niem.

– Mal­winko, ja tak dłu­żej nie wy­trzy­mam. Mu­szę wie­dzieć, na czym sto­imy, Ka­zik rów­nież. Nie chcę ci za­wa­dzać na dro­dze do szczę­ścia. Je­śli tego wła­śnie chcesz, to wiedz, że dla do­bra nas wszyst­kich pod­pi­szę wszyst­kie pa­piery.

Od­po­wie­działa mu ci­sza. Po dru­giej stro­nie słu­chawki Mal­wina dła­wiła się wła­snym pła­czem.

Prze­czu­wała, że kie­dyś przyj­dzie jej za­pła­cić za kłam­stwo, lecz nie przy­pusz­czała, że cena za to bę­dzie tak wy­soka. Nie mo­gła po­wie­dzieć mu prawdy, jesz­cze nie te­raz. Emil i bez tego miał zbyt wiele zmar­twień na gło­wie – po­my­ślała, spo­glą­da­jąc na są­czącą się kro­plówkę.