Przewodnik po sztuce pisania dla marzycieli ebook

Dla mo­jego Taty,

który prze­czy­tałby tę książkę od de­ski do de­ski

tylko dla­tego, że ją na­pi­sa­łam

PRZED­MOWA

Kilka lat temu „New York Ti­mes” prze­pro­wa­dził an­kietę. Na py­ta­nie, czy chcie­liby na­pi­sać książkę, 85 pro­cent re­spon­den­tów od­po­wie­działo twier­dząco. Skoro czy­tasz te słowa, za­pewne na­le­żysz do osób, które mają coś do po­wie­dze­nia i chcą się tym po­dzie­lić ze świa­tem. Mogę za­pew­nić, że książka, którą masz przed sobą, przy­go­tuje cię do osią­gnię­cia tego celu sku­tecz­niej niż ja­ka­kol­wiek inna po­zy­cja po­świę­cona tej te­ma­tyce.

Pra­cuję w wy­daw­nic­twie Hay Ho­use od po­nad trzy­dzie­stu lat, a od dzie­się­ciu pro­wa­dzę, na żywo i on­line, warsz­taty pi­sar­skie, dzięki któ­rym po­mo­głem dzie­siąt­kom ty­sięcy osób na­pi­sać i wy­dać książki. Wspie­ra­łem też roz­wój Hay Ho­use – w 1988 roku miało ono w ka­ta­logu trzy po­zy­cje, obec­nie jest jed­nym z naj­więk­szych wy­daw­ców po­rad­ni­ków na świe­cie, ma na kon­cie po­nad 2000 wy­da­nych ty­tu­łów i setki mi­lio­nów sprze­da­nych eg­zem­pla­rzy.

Wie­lo­krot­nie pro­po­no­wano mi na­pi­sa­nie książki, w któ­rej po­dzie­lił­bym się swoją wie­dzą o branży wy­daw­ni­czej. Za­wsze od­ma­wia­łem, po­nie­waż sam nie mam do­świad­cze­nia w pi­sa­niu, ale wie­dzia­łem, że pew­nego dnia znajdę ide­alną osobę do tego za­da­nia. Mia­łem ra­cję – oka­zała się nią Kelly No­ta­ras, au­torka książki, którą trzy­masz w rę­kach.

Znam Kelly od wielu lat. Po­zna­li­śmy się, kiedy była dy­rek­to­rem wy­daw­ni­czym w wy­daw­nic­twie So­unds True. Te­raz pro­wa­dzi wła­sną firmę świad­czącą usługi li­te­rac­kie, knli­te­rary.com. Kelly jest zna­ko­mitą re­dak­torką i pi­sarką, wie­lo­krot­nie ko­rzy­sta­li­śmy z jej usług pod­czas pu­bli­ka­cji ksią­żek Hay Ho­use, a ostat­nio pro­wa­dzi znaczną część na­szych week­en­do­wych warsz­ta­tów pi­sar­skich.

Prze­wod­nik po sztuce pi­sa­nia dla ma­rzy­cieli. Jak zo­stać speł­nio­nym au­to­rem za­wiera wszyst­kie in­for­ma­cje po­trzebne, by na­pi­sać zna­ko­mitą książkę i po­dzie­lić się nią ze świa­tem. Kelly po­ka­zuje, jak zbu­do­wać plat­formę au­tor­ską, po­ma­ga­jącą w zna­le­zie­niu od­bior­ców dla no­wych ty­tu­łów – ele­ment, któ­rego bra­kuje wielu po­cząt­ku­ją­cym pi­sa­rzom.

Czy­ta­jąc rę­ko­pis książki Kelly, zna­la­złem w nim rady, któ­rych sam udzie­la­łem wielu twór­com pi­szą­cym dla Hay Ho­use.

Wszyst­kie trzy czę­ści książki mają klu­czowe zna­cze­nie dla każ­dego po­ten­cjal­nego pi­sa­rza, jed­nak je­śli masz już za sobą pewne etapy pro­cesu, mo­żesz je po­mi­nąć. Ko­niecz­nie jed­nak sko­rzy­staj z za­so­bów za­war­tych w do­dat­kach. W wielu po­zy­cjach za­łącz­niki można so­bie od­pu­ścić – ale nie w tej.

Chciał­bym pod­kre­ślić kilka spo­strze­żeń istot­nych dla osób roz­po­czy­na­ją­cych drogę do wy­da­nia swo­jej pierw­szej książki:

1. Je­śli są­dzisz, że twoja książka jest dla wszyst­kich – to w isto­cie nie jest ona dla ni­kogo. Znajdź ni­szę, do któ­rej skie­ru­jesz swoje dzieło i w któ­rej bę­dziesz mógł je pro­mo­wać, a na­stęp­nie roz­sze­rzaj grono od­bior­ców. Książka istot­nie może się oka­zać uni­wer­sal­nie przy­datna, ale trudno jest pro­mo­wać w ten spo­sób nowe ty­tuły.

2. Wy­ko­rzy­staj swoje na­zwi­sko jako ad­res strony in­ter­ne­to­wej. Nie twórz no­wej strony dla każ­dej ko­lej­nej książki. Mo­żesz za­re­je­stro­wać ty­tuł książki jako ad­res do­meny i prze­kie­ro­wać ruch in­ter­ne­towy na stronę główną (za­le­cam, by w ad­re­sie zna­la­zło się twoje na­zwi­sko). Je­śli bę­dziesz pi­sać ko­lejne książki, to twój prze­kaz za­pewne bę­dzie się zmie­niał i roz­wi­jał, a bu­do­wa­nie marki w opar­ciu o na­zwi­sko po­zwoli unik­nąć zwią­za­nych z tym pro­ble­mów. Po­nadto, pod­czas pro­mo­cji książki czy­tel­nicy czę­ściej za­pa­mię­tują na­zwi­sko au­tora niż ty­tuł.

3. Ni­gdy nie jest za późno, by za­brać się za pi­sa­nie. Lo­uise Hay stwo­rzyła wy­daw­nic­two Hay Ho­use w wieku 60 lat, a ostat­nią książkę opu­bli­ko­wała, ma­jąc lat 90. Po­święć na pi­sa­nie tyle czasu, ile po­trze­bu­jesz.

4. Je­śli prze­sła­nie za­warte w twoim dziele po­może choćby jed­nej oso­bie, to warto było ją na­pi­sać. Jedną z ko­rzy­ści ze stwo­rze­nia do­brej książki sta­nowi wpływ, jaki wy­wiera ona na ży­cie in­nych, a świad­czące o nim re­cen­zje lub wia­do­mo­ści e-mail przy­no­szą szcze­gólną sa­tys­fak­cję.

5. Na­pisz świetną książkę. Wiem, że wy­daje się to oczy­wi­ste, jed­nak sta­nowi sedno sprawy, po­nie­waż suk­ces opiera się na po­czcie pan­to­flo­wej, a czy­tel­nicy będą po­le­cać twoją książkę zna­jo­mym je­dy­nie, gdy im się spodo­bała, po­mo­gła im lub do­star­czyła roz­rywki.

Ży­czę ci po­wo­dze­nia w pi­sar­skiej wy­pra­wie i nie mogę się do­cze­kać chwili, gdy wszyst­kie twoje książki tra­fią na ry­nek.

Reid Tracy, Pre­zes i Dy­rek­tor Ge­ne­ralny Hay Ho­use

WSTĘP

Wi­taj w pi­sar­skiej po­dróży

„Wiem, że no­szę w so­bie książkę”.

„Za­wsze chcia­łem być pi­sa­rzem”.

„Wszy­scy py­tają, kiedy w końcu na­pi­szę książkę”.

„Mam coś do po­wie­dze­nia, ale nie mam czasu na pi­sa­nie”.

To za­le­d­wie kilka z wia­do­mo­ści, ja­kie do­staję co­dzien­nie od po­cząt­ku­ją­cych pi­sa­rzy z ca­łego świata. W epoce na­głych zmian i prze­ra­ża­ją­cych wy­da­rzeń, co­raz wię­cej osób czuje po­wo­ła­nie, by po­ma­gać in­nym po­przez dzie­le­nie się swoją hi­sto­rią lub prze­sła­niem w for­mie książ­ko­wej. Tre­ne­rzy roz­woju oso­bi­stego pre­zen­tu­jący nowe me­to­do­lo­gie po­szu­ki­wa­nia celu w ży­ciu... ener­go­te­ra­peuci, któ­rzy od­kryli nowe spo­soby za­po­bie­ga­nia cho­ro­bom i na­ucza­nia sa­mo­le­cze­nia... bo­ha­terki i bo­ha­te­ro­wie dnia co­dzien­nego, któ­rzy po­ko­nali trud­no­ści i chcą na­tchnąć do tego in­nych. Ta­kie książki są po­trzebne na rynku i na szczę­ście ich wy­da­wa­nie stało się prost­sze, ła­twiej­sze i tań­sze niż kie­dy­kol­wiek.

Każ­dego dnia spo­ty­kam jed­nak przy­wód­ców, uzdro­wi­cieli i du­cho­wych men­to­rów, któ­rzy za­trzy­mują się na star­cie. Czują, że no­szą w so­bie książkę, ale nie wie­dzą, co zro­bić, by tra­fiła na półki księ­garni. Je­śli na­le­żysz do ta­kich osób, to do­brze tra­fi­łeś. Z mo­ich do­świad­czeń wy­nika, że au­to­rzy ksią­żek po­ma­ga­ją­cych in­nym mają wy­soki po­ziom mo­ty­wa­cji i bez­cenne spo­strze­że­nia do prze­ka­za­nia. Więk­szość czasu i ener­gii po­świę­ci­łeś jed­nak na zmie­nia­nie świata, nie na szli­fo­wa­nie swo­ich pi­sar­skich umie­jęt­no­ści, za­tem wielu rze­czy mu­sisz się jesz­cze do­wie­dzieć. Bez obaw – wła­śnie dla­tego ist­nieje ta książka. Chcę szybko prze­ka­zać ci in­for­ma­cje po­trzebne, byś mógł na­pi­sać swoją książkę i za jej po­mocą edu­ko­wać, in­spi­ro­wać i roz­wi­jać swoją mi­sję z po­żyt­kiem dla wszyst­kich.

Dla­czego pi­szę tę książkę

Zaj­muję się re­dak­cją od po­nad 20 lat. Uwiel­biam swoją pracę, ale nie pla­no­wa­łam ta­kiej ka­riery. Po obro­nie pracy dy­plo­mo­wej, do­świad­czy­łam uczu­cia pa­niki zna­nego wielu stu­den­tom kie­run­ków hu­ma­ni­stycz­nych: nie mia­łam po­ję­cia, co chcę zro­bić ze swoim ży­ciem. Ukoń­czy­łam li­cen­cjat z prawa, ale by­łam pewna, że nie chcę zo­stać praw­niczką, ukoń­czy­łam też do­dat­kową spe­cja­li­za­cję z dzien­ni­kar­stwa, ale wie­dzia­łam, że nie chcę się nim zaj­mo­wać. Drugą do­dat­kową spe­cja­li­za­cję zro­bi­łam z li­te­ra­tury – dla przy­jem­no­ści, bo prze­cież nie da się za­ra­biać na ży­cie li­te­ra­turą. Uda­łam się po radę do jed­nego z mo­ich ulu­bio­nych wy­kła­dow­ców. Bez wa­ha­nia od­po­wie­dział:

– Je­steś świetną pi­sarką. W twoim przy­padku oczy­wi­stym wy­bo­rem by­łoby pi­sa­nie ksią­żek.

Pi­sa­nie ksią­żek? Po­chle­biało mi to, ale prze­cież ka­riera pi­sar­ska wy­ma­gała pi­sa­nia ca­łych to­mów. Nie wie­dzia­łam czy star­czy mi czasu, sił i po­my­słów.

– Rzecz ja­sna, nie od razu – cią­gnął da­lej mój wy­kła­dowca. – Nie masz jesz­cze o czym pi­sać. Spędź kilka lat na ja­kiejś po­sa­dzie, aż bę­dziesz mieć coś do po­wie­dze­nia.

Póź­niej w tym sa­mym ty­go­dniu wy­bra­łam się na randkę w ciemno z młod­szym bra­tem naj­lep­szego przy­ja­ciela chło­paka mo­jej sio­stry. Che­mii mię­dzy nami nie było, ale mnie udało się zro­bić ko­lejny krok na dro­dze do przy­szło­ści. Spy­ta­łam go, czym się zaj­muje, a on wy­ja­śnił, że jest se­kre­ta­rzem re­dak­cji w wy­daw­nic­twie w No­wym Jorku. Po­my­śla­łam: To ist­nieje taki za­wód? Przez po­przedni rok świet­nie się ba­wi­łam, pra­cu­jąc w nie­wiel­kiej księ­garni w Wa­szyng­to­nie, gdzie stu­dio­wa­łam. (Po­zdro­wie­nia dla świę­tej pa­mięci wspa­nia­łej, nie­ist­nie­ją­cej już nie­za­leż­nej lo­kal­nej księ­garni Cle­ve­land Park Book Shop). Roz­pa­ko­wa­łam w tym cza­sie setki pu­deł z na­dru­ko­wa­nymi na­zwami ta­kimi jak Har­per­Col­lins, Ran­dom Ho­use czy Si­mon & Schu­s­ter, ale ni­gdy nie po­my­śla­łam o tym, że po­cho­dzą one z wy­daw­nictw, w któ­rych co­dzien­nie po­wstają książki. Nie uświa­da­mia­łam so­bie wcze­śniej, że ktoś, gdzieś te książki two­rzy. I żyje z tego. Skoro nie mo­głam reszty ży­cia prze­pra­co­wać w księ­garni, to może mo­gła­bym na­le­żeć do ta­kich szczę­śliw­ców?

Mój roz­mówca wy­ja­śnił mi, jak ni­skie będą moje za­robki i jak wy­so­kie są koszty utrzy­ma­nia w No­wym Jorku, po­dał też 25 ulu­bio­nych prze­pi­sów na da­nia z ziem­nia­ków – bo tylko nimi mia­łam się ży­wić co naj­mniej przez pierw­sze cztery lata. Było jed­nak już za późno – prze­pa­dłam z kre­te­sem. Taka praca nie tylko wy­da­wała się za­równo efek­towna, jak i am­bitna – a nie po­tra­fię się oprzeć ta­kiemu po­łą­cze­niu – ale także po­zwo­li­łaby mi od­kryć ta­jem­nice li­te­ra­tów i po­znać od pod­szewki pro­ces wy­daw­ni­czy. Je­stem bar­dzo am­bitna i je­śli już się za coś za­bie­ram, to chcę mieć pew­ność, że będę w tym wy­mia­tać. A by­łam pewna, że wielu oso­bom nie udaje się opu­bli­ko­wać książki. Od razu po­my­śla­łam, że nie będę się do nich za­li­czać, a je­śli zgod­nie ze sło­wami wy­kła­dowcy jest mi prze­zna­czona ka­riera pi­sar­ska, to praca w branży bę­dzie ko­rzyst­nym roz­wią­za­niem. Po­zwoli mi zwią­zać ko­niec z koń­cem (le­d­wie – jak się oka­zało, mój roz­mówca nie­stety miał ra­cję w tej kwe­stii), a jed­no­cze­śnie na­brać do­świad­cze­nia ży­cio­wego, dzięki któ­remu prze­biję sa­mego He­min­gwaya.

Do­kład­nie przej­rza­łam za­war­tość swo­jej bi­blio­teczki i wy­pi­sa­łam znane na­zwy: St. Mar­tin’s Press, Har­per­Pe­ren­nial, Pen­guin Bo­oks. Mu­szę rów­nież przy­znać – choć ujaw­nię w ten spo­sób swój wiek – że wy­bra­łam się do sklepu spo­żyw­czego i ku­pi­łam pa­pie­rowe wy­da­nie „New York Ti­mesa”, aby prze­stu­dio­wać ogło­sze­nia drobne dla branży wy­daw­ni­czej. Na ko­niec prze­pro­wa­dzi­łam się do No­wego Jorku i pod­ję­łam pracę jako se­kre­tarz re­dak­cji w wy­daw­nic­twie Avon Bo­oks.

Od tego czasu po­sta­wi­łam wiele ko­lej­nych kro­ków na swo­jej za­wo­do­wej dro­dze: w ciągu sied­miu lat prze­szłam z wy­daw­nic­twa Avon ko­lejno do Har­per­Col­lins, Pen­guin i Hy­pe­rion, wy­je­cha­łam z No­wego Jorku do Bo­ul­der w sta­nie Ko­lo­rado, aby pod­jąć pracę w sku­pio­nym na du­cho­wo­ści wy­daw­nic­twie So­unds True, za­czę­łam zaj­mo­wać się gho­stw­ri­tin­giem i za­ło­ży­łam stronę in­ter­ne­tową, któ­rej nada­łam ad­res kn li­te­rary arts. Każdy z tych kro­ków sta­no­wił po­czą­tek no­wej przy­gody. A te­raz – w końcu – pi­szę wła­sną książkę, cho­ciażby po to, by dać po­wód do dumy swo­jemu wy­kła­dowcy ko­mu­ni­ka­cji. W do­datku to książka o tym, jak na­pi­sać książkę.

Za­war­łam tu­taj wszystko to, czego sama nie wie­dzia­łam, koń­cząc stu­dia. Na ko­lej­nych stro­nach na­szki­cuję za­rys drogi pi­sa­rza – tego jak, gdzie i dla­czego wy­dać książkę na świat. Za­głę­bi­łam się w samo serce branży i po­wró­ci­łam stam­tąd z ma­gicz­nym elik­si­rem. Te­raz prze­ka­zuję ci go – w zgrab­nej pa­czuszce. Mam na­dzieję, że czer­pane z niej in­for­ma­cje i in­spi­ra­cja po­zwolą ci zo­stać pi­sa­rzem, ja­kim za­wsze pra­gną­łeś być.

Świat trans­for­ma­cyj­nej li­te­ra­tury faktu

Nie­któ­rzy uwiel­biają li­te­ra­turę piękną, która prze­nosi ich w światy stwo­rzone przez in­nych, inni naj­chęt­niej czy­tają wspo­mnie­nia – wcią­gają ich praw­dziwe hi­sto­rie wzlo­tów i upad­ków, śmierci i od­ro­dze­nia. Ja jed­nak wolę po­zy­cje bar­dziej prak­tyczne. Naj­czę­ściej czy­tam – i re­da­guję – książki z ga­tunku, który na­zy­wam trans­for­ma­cyjną li­te­ra­turą faktu. Nie uznaję się za twór­czy­nię tego ter­minu, ale nie znam ni­kogo, kto po­słu­gi­wałby się nim czę­ściej. W ciągu ostat­nich 10 lat, mniej wię­cej 95 pro­cent ksią­żek, nad któ­rymi pra­co­wa­łam, za­li­czało się do tej ka­te­go­rii.

„Trans­for­ma­cyjna li­te­ra­tura faktu” to zbior­cze okre­śle­nie dla roz­ma­itych ksią­żek, które mają po­móc czy­tel­ni­kom w roz­woju, zmia­nie lub po­głę­bia­niu wie­dzy. Na kon­wen­cjo­nal­nym rynku książki trans­for­ma­cyjna li­te­ra­tura faktu zwy­kle znaj­duje się na pół­kach opi­sa­nych jako „po­rad­niki”, „roz­wój oso­bi­sty”, „re­li­gia”, „psy­cho­lo­gia” lub „ezo­te­ryka”. In­nymi słowy, mó­wimy tu o książ­kach, które mają zmie­niać na lep­sze ży­cie czy­tel­ni­ków, otwie­rać ich serca, przy­po­mi­nać im, że wszystko bę­dzie do­brze i po­zwa­lać im stać się tym, kim mają być. Sama uwiel­biam ta­kie książki, po­nie­waż od razu czuję, jak wiele wno­szą do mo­jego ży­cia. Te na­prawdę do­bre zmie­niają mój świat. Jako re­dak­torka mam bar­dzo bli­ską, oso­bi­stą re­la­cję z ty­tu­łami, któ­rymi się zaj­muję. Na pew­nym eta­pie po­sta­no­wi­łam, że warto pra­co­wać nad książ­kami, które będą w tym sa­mym cza­sie pra­co­wać nade mną. Tak na­ro­dziła się moja spe­cja­li­za­cja.

Dla­tego po­win­nam od razu uprze­dzić, że książka, którą masz w rę­kach, bar­dzo mocno kon­cen­truje się na trans­for­ma­cyj­nej li­te­ra­tu­rze faktu (je­żeli nie za­mie­rzasz zaj­mo­wać się tym ga­tun­kiem, być może bar­dziej sko­rzy­stasz na in­nej lek­tu­rze). Wiele – choć nie wszyst­kie – z in­for­ma­cji, które znaj­dziesz na jej stro­nach, może przy­dać się rów­nież w in­nych ga­tun­kach. Je­śli za­mie­rzasz two­rzyć tra­dy­cyjną li­te­ra­turę faktu, to za­pewne znaj­dziesz tu­taj wszystko, czego po­trze­bu­jesz. Je­śli jed­nak my­ślisz o ka­rie­rze po­wie­ścio­pi­sa­rza lub po­ety, chcesz pi­sać książki ob­raz­kowe dla dzieci lub bo­gato ilu­stro­wane al­bumy, to zde­cy­do­wa­nie do­ra­dzam po­rów­na­nie mo­ich pro­po­zy­cji z opi­niami eks­perta w da­nym ga­tunku.

W ob­rę­bie trans­for­ma­cyj­nej li­te­ra­tury faktu, więk­szość ksią­żek, z któ­rymi się sty­kam, na­leży do jed­nej z trzech głów­nych pod­ka­te­go­rii. Pierw­sza to pre­skryp­tywna li­te­ra­tura faktu, obej­mu­jąca książki, które mają prze­ka­zać czy­tel­ni­kom przy­datną me­to­do­lo­gię, po­znaną lub opra­co­waną przez au­tora. Druga to wspo­mnie­nia mo­ty­wa­cyjne, w któ­rej au­torka opo­wiada hi­sto­rię swo­jego ży­cia – czę­sto zwią­zaną z prze­zwy­cię­ża­niem prze­ciw­no­ści – dla roz­rywki i po­żytku czy­tel­nika. Ostat­nia, wspo­mnie­nia dy­dak­tyczne, łą­czy ce­chy dwóch po­przed­nich i wy­ko­rzy­stuje hi­sto­rię au­tora, by zi­lu­stro­wać ży­ciowe lek­cje, które mają po­móc czy­tel­ni­kom na róż­nych płasz­czy­znach.

Za­nim za­głę­bisz się w ko­lejne roz­działy, warto za­sta­no­wić się, do któ­rej z tych ka­te­go­rii może na­le­żeć książka, którą pi­szesz lub za­mie­rzasz na­pi­sać. Zna­jo­mość jej ga­tunku po­może ci fil­tro­wać pre­zen­to­wane przeze mnie in­for­ma­cje i de­cy­do­wać, czy są dla cie­bie przy­datne. Od niej za­czyna się rów­nież praca nad kon­cep­tem i pla­nem – dwa z naj­waż­niej­szych kro­ków, które przed­sta­wię w czę­ści I, „Za­nim za­czniesz pi­sać”. Po­święć za­tem chwilę na za­da­nie so­bie py­ta­nia: Czy naj­praw­do­po­dob­niej pi­szę pre­skryp­tywną li­te­ra­turę faktu, wspo­mnie­nia mo­ty­wa­cyjne czy wspo­mnie­nia dy­dak­tyczne? Za­no­tuj swoją od­po­wiedź i po­gra­tu­luj so­bie wy­ko­na­nia jed­nego z pierw­szych kro­ków do stwo­rze­nia książki!

Dla­czego na­prawdę pi­szę tę książkę

Ist­nieje wiele oczy­wi­stych po­wo­dów, dla któ­rych z przy­jem­no­ścią po­świę­cam wiele go­dzin pracy na two­rze­nie tej książki. Przede wszyst­kim pra­gnę po­dzie­lić się wie­dzą zdo­bytą przez po­nad dwa­dzie­ścia lat pracy w branży wy­daw­ni­czej. Chcę rów­nież za­re­kla­mo­wać pro­wa­dzoną dzia­łal­ność, a pi­sa­nie książki daje ku temu zna­ko­mitą oka­zję. Mam rów­nież, jak więk­szość pi­sa­rzy, nieco ma­so­chi­styczną na­turę. Wszyst­kie po­wyż­sze uza­sad­nie­nia są praw­dziwe. Ist­nieje jed­nak rów­nież inny, mniej oczy­wi­sty po­wód, dla któ­rego pi­szę książkę o tym, jak na­pi­sać książkę. Zbliż się te­raz nieco – to se­kret, więc mu­szę go wy­szep­tać:

Pi­szę tę książkę, bo w cie­bie wie­rzę.

To prawda. Po­kła­dam w to­bie bez­gra­niczną wiarę i pełne za­ufa­nie.

Wpraw­dzie nie znamy się oso­bi­ście, ale wiem, że je­śli się­gną­łeś wła­śnie po tę po­zy­cję, to masz mi­sję – jawną lub ukrytą, wielką lub małą. Książki trans­for­ma­cyjne po­wstają z po­czu­cia mi­sji. Każda z nich ma swój cel i wie­rzę, że każda chce po­wstać. Ży­jemy w cięż­kich cza­sach. Ota­cza nas rze­czy­wi­stość pełna po­dzia­łów, wo­jen, stra­chu, za­gro­żeń i bólu. Jed­nak zgłę­bia­jąc roz­wój oso­bi­sty i du­chowy czło­wieka, prze­ko­na­łam się, że wy­da­rze­nia ze­wnętrzne sta­no­wią od­zwier­cie­dle­nie tego, co dzieje się w środku. Je­dy­nie wtedy, gdy – po­je­dyn­czo lub zbio­rowo – je­ste­śmy we­wnętrz­nie po­dzie­leni, skon­flik­to­wani, od­czu­wamy lęk i ból, ta­kie pro­blemy po­ja­wiają się rów­nież w ota­cza­ją­cym nas świe­cie. Warto przy­jąć ta­kie prze­ko­na­nie, po­nie­waż za­kłada ono, że zmiana jest moż­liwa. Nie mu­simy dłu­żej przy­glą­dać się na­po­ty­ka­nym pro­ble­mom i prze­cho­dzić nad nimi do po­rządku dzien­nego, bo ich roz­wią­za­nie prze­ra­sta moż­li­wo­ści po­je­dyn­czej osoby. Do­strze­gamy, że je­dyny spo­sób na do­ko­na­nie zmian to roz­po­czę­cie ich wpro­wa­dza­nia od sie­bie.

W tym miej­scu na scenę wkra­cza trans­for­ma­cyjna li­te­ra­tura faktu. Lek­tura książki to jedno z naj­bar­dziej in­tym­nych ludz­kich do­świad­czeń. Za­bie­ramy je ze sobą na wa­ka­cje. Słu­chamy ich pod­czas sa­mot­nych po­dróży sa­mo­cho­dem. Ma­rzymy o dłu­gich po­po­łu­dniach, pod­czas któ­rych mo­gli­by­śmy wy­cią­gnąć się na ka­na­pie i czy­tać. Le­piej nie mów ma­mie, ale bie­rzemy je na­wet do łóżka (zda­rza się, że każ­dej nocy to­wa­rzy­szy nam inna!) Czy może za­tem dzi­wić, że książki tak mocno do nas prze­ma­wiają? Że za­warte w nich prze­sła­nie głę­boko na nas wpływa, zmie­nia nas, po­maga nam dojść do sie­bie i się roz­wi­nąć? Li­te­ra­tura to jedna z naj­po­tęż­niej­szych zna­nych od­tru­tek na ludz­kie za­gu­bie­nie, lęk i ból. Ty­tuły, które le­czą i po­ma­gają w prze­mia­nie, są nam te­raz po­trzeb­niej­sze niż kie­dy­kol­wiek wcze­śniej.

Świet­nie się za­tem składa, że po raz pierw­szy w hi­sto­rii da się ła­two i eko­no­micz­nie wy­dać książkę. Ty­siąc lat temu sam pa­pier był tak drogi, że tomy o czy­stych stro­nach sta­no­wiły rzadko spo­ty­kane, cenne skarby. Dziś no­tat­nik da się ku­pić za gro­sze w każ­dym skle­pie, a w do­datku mamy ła­twy do­stęp do kom­pu­te­rów, ta­ble­tów czy apli­ka­cji do no­ta­tek na ko­mór­kach. W każ­dym mo­men­cie, każ­dego dnia, mo­żemy utrwa­lać in­for­ma­cje na ty­siąc roz­ma­itych spo­so­bów. Nie da się opi­sać, jak prze­ło­mowa to sy­tu­acja. Więk­szość z nas nie zdaje so­bie sprawy z wła­snego szczę­ścia – ży­jemy w cza­sach, w któ­rych każdy ma moż­li­wość spi­sa­nia swo­ich prze­my­śleń i wie­dzy.

Ła­twiej­sze niż kie­dy­kol­wiek jest nada­nie za­pi­sa­nym my­ślom formy książki pa­pie­ro­wej lub elek­tro­nicz­nej, dzięki któ­rej mogą one wy­ru­szyć w świat. Self-pu­bli­shing jest po­wszech­nie do­stępny. Je­śli masz dość sił, by na­pi­sać książkę, to mo­żesz z ła­two­ścią ją wy­dać – po raz pierw­szy w hi­sto­rii ludz­ko­ści. Wy­bacz, wiem, że brzmię jak bi­blio­fil, ale uwa­żam, że to wspa­niałe – i że dzieje się w samą porę, bo trans­for­ma­cyjne prze­sła­nia i hi­sto­rie ni­gdy jesz­cze nie były rów­nie po­trzebne. Książki zmie­niają serca i umy­sły, le­czą, uczą i in­spi­rują. Je­śli czy­tasz te­raz te słowa, to za­pewne no­sisz w so­bie taką książkę. To wielki dar i do­brze, że chcesz prze­lać swoje my­śli na pa­pier, by mo­gły po­zy­tyw­nie wpły­nąć na ży­cie in­nych.

Oto moja naj­głęb­sza mo­ty­wa­cja do na­pi­sa­nia książki, którą wła­śnie czy­tasz: chcę usu­nąć prze­szkody le­żące na dro­dze do prze­ka­za­nia światu two­jego trans­for­ma­cyj­nego prze­sła­nia. Nie jest dla mnie istotne, czy bę­dziesz miał stu czy­tel­ni­ków, czy mi­lion. Twoje prze­my­śle­nia lub hi­sto­ria chcą wy­do­stać się na świat, są na nim po­trzebne i będą zmie­niać ludz­kie ży­cie. Pi­szę, po­nie­waż ty i twoje dzieło je­ste­ście nie­odzowni. Wy­obraź so­bie mnie jako ho­lo­gram Księż­niczki Lei z po­czątku Gwiezd­nych Wo­jen. Kim­kol­wiek je­steś, chcę ci po­wie­dzieć, że je­steś na­szą je­dyną na­dzieją.

Struk­tura książki

Książka dzieli się na trzy czę­ści: „Za­nim za­czniesz pi­sać”, „Pro­ces twór­czy” i „Droga do pu­bli­ka­cji”. Zde­cy­do­wa­łam się na taki układ z dwóch po­wo­dów. Po pierw­sze, po­dzie­lona w ten spo­sób treść bę­dzie ła­twiej­sza do przy­swo­je­nia. Wy­obraź so­bie, że za­ma­wiasz wy­kwintny po­si­łek w ele­ganc­kiej re­stau­ra­cji, a kel­ner przy­nosi ci przy­stawkę, pierw­sze da­nie, dru­gie da­nie i de­ser – wszystko na jed­nym ol­brzy­mim ta­le­rzu. Od czego byś za­czął? Czy taki wy­mie­szany po­si­łek by ci sma­ko­wał? Po­dob­nie ma się rzecz z do­świad­cze­niami pod­czas lek­tury. Wi­dzę sie­bie jako kel­nerkę słów. Po­dzie­li­łam „po­si­łek”, jaki sta­nowi ta książka, w taki spo­sób, aby był jak naj­przy­jem­niej­szy i jak naj­ła­twiej strawny. I chcę, że­byś od razu wie­dział, kiedy i jak zo­staną po­dane po­szcze­gólne da­nia. Dzięki temu bę­dziesz miał po­czu­cie, że wszyst­kie szcze­góły są pod kon­trolą, a ty mo­żesz zre­lak­so­wać się i roz­ko­szo­wać ucztą.

Po dru­gie, wy­bra­łam taki, a nie inny for­mat rów­nież po to, byś mógł ła­two zo­rien­to­wać się, gdzie zna­leźć in­for­ma­cje naj­bar­dziej przy­datne w two­jej sy­tu­acji. Cała książka za­wiera tre­ści in­te­re­su­jące dla ogółu czy­tel­ni­ków, ale zdaję so­bie sprawę, że ży­jemy w bar­dzo za­bie­ga­nym świe­cie i chcę umoż­li­wić ci wy­szu­ka­nie kon­kret­nych wia­do­mo­ści, je­żeli na nic wię­cej nie star­czy ci czasu.

Nie­któ­rzy z czy­tel­ni­ków będą zu­peł­nymi no­wi­cju­szami, któ­rzy pierw­szy raz chwy­tają za pióro – ta­kie osoby po­winny za­cząć od po­czątku. Inni będą już mieli go­towy rę­ko­pis, do­pra­co­wany i go­tów do zło­że­nia, i będą za­sta­na­wiać się, co da­lej. Oni mogą sku­pić się na czę­ści III.

Nie­za­leż­nie jed­nak od tego, na ja­kim eta­pie pro­cesu twór­czego się znaj­du­jesz, go­rąco za­chę­cam do prze­czy­ta­nia dwóch roz­dzia­łów z czę­ści I. Bar­dzo wiele rę­ko­pi­sów, które mo­gły prze­ro­dzić się we wspa­niałe książki, zo­stało od­rzu­co­nych przez agen­tów i wy­daw­ców, po­nie­waż ich au­to­rzy nie byli świa­domi kwe­stii, o któ­rych wspo­mi­nam w roz­dzia­łach „Do­pra­cuj kon­cept” i „Stwórz plan”. Oby­dwa te kroki mają klu­czowe zna­cze­nie pod­czas two­rze­nia wspa­nia­łej książki, oba można też wy­ko­nać wstecz po roz­po­czę­ciu – a na­wet za­koń­cze­niu – pi­sa­nia. Za­war­tość po­szcze­gól­nych roz­dzia­łów, i ca­łej książki, opi­szę w ko­lej­nym punk­cie.

Co znaj­dziesz w środku

Ko­lejne roz­działy przed­sta­wiają, krok po kroku, pro­stą drogę od okre­śle­nia swo­ich za­mia­rów do wzię­cia go­to­wej książki do ręki. Moim ce­lem jest od­cza­ro­wa­nie pro­cesu wy­daw­ni­czego oraz za­pew­nie­nie ci na­rzę­dzi, fa­cho­wej wie­dzy i in­spi­ra­cji po­trzeb­nych, aby do­brze za­cząć, nie usta­wać w dro­dze i jak naj­szyb­ciej prze­kro­czyć li­nię mety.

Moją pracę jako re­dak­torki – i in­for­ma­cje tu za­warte – wy­róż­nia to, ile czasu i ener­gii wy­ma­gam od swo­ich klien­tów przed roz­po­czę­ciem pi­sa­nia. Dla­tego część I kon­cen­truje się na ja­snym okre­śle­niu za­mia­rów przy­świe­ca­ją­cych pro­jek­towi oraz opra­co­wa­niu kon­ceptu i struk­tury we­wnętrz­nej wy­star­cza­jąco so­lid­nych, by udźwi­gnąć cię­żar książki. Część II roz­po­czyna się w chwili, gdy je­steś go­towa chwy­cić za pióro. Prze­każę ci po­rady i wska­zówki zwią­zane ze wszyst­kim, czego na­uczy­łam się przez dwa­dzie­ścia lat po­ma­ga­nia pi­sa­rzom w za­bie­ra­niu się do pi­sa­nia. Część III ma po­móc ci zmie­nić się z „au­tora rę­ko­pisu” w „opu­bli­ko­wa­nego pi­sa­rza”. Omó­wimy bu­do­wa­nie plat­formy – od­bior­ców, któ­rzy będą cze­kać na moż­li­wość za­kupu two­jej książki – oraz roz­ma­ite opcje pu­bli­ka­cji tra­dy­cyj­nej i self-pu­bli­shingu. Mam na­dzieję, że po za­koń­cze­niu lek­tury bę­dziesz do­kład­nie wie­dział, co zro­bić, by twoja książka, po tym, jak bę­dziesz mógł wziąć ją do ręki, wy­ru­szyła w świat!

Nie za­mie­rzam ci wma­wiać, że pro­ces pi­sa­nia jest ła­twy i pro­sty. To am­bitny cel, wy­ma­ga­jący or­ga­ni­za­cji, za­an­ga­żo­wa­nia, umie­jęt­no­ści za­rzą­dza­nia cza­sem i wy­trwa­ło­ści. Nie ma gwa­ran­cji, że uda ci się na­wią­zać współ­pracę z tra­dy­cyj­nym wy­dawcą, ani że in­we­sty­cja w self-pu­bli­shing się zwróci. Jed­nak je­śli sły­szysz w so­bie zew ma­rze­nia o książce – to droga do jego re­ali­za­cji może oka­zać się wy­prawą two­jego ży­cia, która przy­nie­sie ci nie­wy­obra­żalne bo­gac­twa: świa­do­mość tego, na jak wiele cię stać, wy­ko­rzy­sta­nie swo­ich ta­len­tów dla wspól­nego do­bra, zmie­nia­nie ży­cia in­nych w tem­pie wy­kład­ni­czym. Twórcy trans­for­ma­cyj­nej li­te­ra­tury faktu co­dzien­nie otrzy­mują e-ma­ile, li­sty i wia­do­mo­ści w me­diach spo­łecz­no­ścio­wych z po­dzię­ko­wa­niami za prze­ło­mową mą­drość, którą dali światu. Pi­sa­nie książki wy­maga po­waż­nych na­kła­dów cza­so­wych i fi­nan­so­wych i – szcze­rze mó­wiąc – cza­sem wy­daje się nie mieć końca, jed­nak w osta­tecz­nym roz­ra­chunku za­wsze oka­zuje się warte wło­żo­nego w nie wy­siłku. Tak, wiem, że je­steś za­jęty, i być może nieco prze­stra­szony. Ro­zu­miem, że nie jest ła­two na­pi­sać całą książkę. Zdaję so­bie sprawę, że masz inne prio­ry­tety: pracę na cały etat, dziecko – lub kil­koro, być może part­nera lub wnuka wy­ma­ga­ją­cego wię­cej uwagi. Do tego sta­rasz się ćwi­czyć, re­ali­zo­wać swoje hobby, a może także zna­leźć czas na si­łow­nię lub me­dy­ta­cję. Wiem, jak trudno wy­ro­bić w so­bie choćby je­den z po­wyż­szych na­wy­ków, a wtło­cze­nie czasu po­świę­ca­nego na pi­sa­nie w gra­fik, który i tak już pęka w szwach, może wy­da­wać się nie­moż­liwe. Wszystko ro­zu­miem. Ale...

Mimo wszystko, mu­sisz to zro­bić. Po pro­stu nie masz wyj­ścia.

Je­śli po­czu­łeś zew, to mu­sisz za nim po­dą­żyć. To nie ty o tym de­cy­du­jesz, ży­cie do­ko­nało wy­boru. Wzią­łeś na sie­bie po­ważne zo­bo­wią­za­nie – wiem o tym, po­nie­waż czy­tasz te słowa. Na szczę­ście, choć praca nad książką bywa trudna, czę­sto daje rów­nież wiele ra­do­ści. Pi­sa­nie po­zwala po­czuć się jak gwiazda rocka, do­daje ener­gii, pew­no­ści sie­bie i kre­atyw­no­ści (w prze­ci­wień­stwie do my­śle­nia o pi­sa­niu, które sta­nowi je­dy­nie stratę sił i czasu). Wiele osób ma­rzy o tym, by na­pi­sać książkę. Je­śli do­tar­łeś w lek­tu­rze do tego miej­sca, to za­kła­dam, że na­le­żysz do nie­licz­nych spo­śród nich go­to­wych zre­ali­zo­wać to ma­rze­nie. Ru­szaj za­tem śmiało. Wiesz, co ro­bić. Wie­rzę w cie­bie. Wskażę ci drogę. Twoi czy­tel­nicy cze­kają.

PRZY­PISY