Czas na pieniądz - Ewolucja pieniądza i jego znaczenie ebook

Czas na Pieniądz

Ewolucja pieniądza i jego znaczenie

Mariusz Dymek Czas na Pieniądz

Mariusz Dymek

Copyright © 2024 Mariusz Dymek

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być kopiowa-na, przechowywana w systemach wyszukiwania ani przekazywana w jakiejkol-wiek formie i w jakikolwiek sposób, elektronicznie, mechanicznie, przez fotoko-pie, nagrania lub w inny sposób, bez uprzedniej pisemnej zgody autora/prawo-witego właściciela praw autorskich.

Publikacja chroniona jest prawem autorskim zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 zpóźn. zm.).

Olkusz 2024

Niezależne opublikowane

Wydane drugie, zmienione: 2025

ISBN 979-83-042606-9-5

Nota prawnaTreść niniejszej książki jest wyłącznie wyrazem osobistych poglądów jej autorai ma charakter edukacyjny, historyczny oraz filozoficzny. Nie stanowi ona reko-mendacji inwestycyjnej ani finansowej w rozumieniu przepisów Rozporządze-nia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji sta-nowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych lub ich emiten-tów (Dz. U. z 2005 r. Nr 206, poz. 1715).

Niniejsza książka, w całości ani w części, nie stanowi „rekomendacji” w rozu-mieniu przepisów: Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami fi-nansowymi. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku (MAR), orazRozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) 2017/565 z dnia 25 kwietnia2016 r.

Zawarte w tej publikacji treści nie spełniają wymogów stawianych rekomenda-cjom w rozumieniu wyżej wymienionych przepisów. W szczególności: Nie za-wierają konkretnej wyceny żadnego instrumentu finansowego. Nie opierają sięna żadnej metodzie wyceny. Nie określają ryzyka inwestycyjnego.

Autor nie ponosi odpowiedzialności za decyzje finansowe podejmowane napodstawie treści zawartych w książce. Przed podjęciem jakichkolwiek decyzjifinansowych zaleca się skonsultowanie ich z wykwalifikowanym doradcą finan-sowym.

Spis treści

PRZEDMOWA.......................................................................14

1. ZNACZENIE PIENIĄDZA ...............................................18

1.1 Dlaczego pieniądz jest ważny?.....................................18

1.2 Krótkie wprowadzenie do roli pieniądza .........................24

2. DEFLACJA PIENIĄDZA ..................................................29

2.1 Co to jest pieniądz? ......................................................29

2.2 Jakie cechy musi posiadać pieniądz? ...........................37

3 FUNKCJE PIENIĄDZA......................................................43

3.1 Środek wymiany...........................................................43

3.2 Miernik wartości ..........................................................49

3.3 Środek tezauryzacji.......................................................55

4. FUNKCJE PIENIĄDZA.....................................................63

4.1 Od barteru do pieniądza kruszcowego..........................63

4.2 Pieniądz papierowy i początki współczesnych walut...75

4.3 Era pieniądza elektronicznego......................................81

5. SYSTEMY WALUTOWE..................................................92

5.1 Standard złota i jego upadek ........................................92

5.2 Waluty fiducjarne: Dlaczego nie mają pokrycia w

złocie?...............................................................................100

5.3 Waluty fiducjarne: Czym są i dlaczego są ważne?.....104

5.4 Stabilność współczesnych systemów walutowych.....115

6. KRYPTOWALUTY..........................................................121

6.1 Historia Bitcoina.........................................................121

6.2 Inne popularne kryptowaluty: Ethereum, Litecoin.....136

6.3 Wpływ kryptowalut na współczesne finanse..............149

7. PIENIĄDZ I INFLACJA .................................................159

7.1 Jak inflacja wpływa na siłę nabywczą pieniądza?......159

7.2 Pieniądz i Inflacja........................................................164

7.3 Mechanizmy deflacji i ich wpływ na gospodarkę.......169

8. JAK DZIAŁA WSPÓŁCZESNY SYSTEM BANKOWY?

...............................................................................................178

8.1 Banki centralne i ich rola............................................178

8.2 Banki Komercyjne i Kreacja Pieniądza......................187

8.3 Nowoczesne formy płatności i technologiczne zmiany w

finansach...........................................................................194

9. OSZCZĘDZANIE I INWESTOWANIE: CAŁOŚCIOWE

SPOJRZENIE .......................................................................202

9.1 Oszczędzanie i inwestowanie: znaczenie pieniądza dla

przyszłości.........................................................................202

9.2 Podstawowe zasady zdrowego zarządzania pieniędzmi

...........................................................................................207 10. MONETY, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT OD DENARA

DO DOLARA .......................................................................212

11. SREBRO JAKO PIENIĄDZOD ŚREDNIOWIECZA DO

NOWOŻYTNOŚCI ..............................................................227

11.1 Historia Srebra w Polsce: Od Monety do Waluty.....227

11.2 Standard Srebra na Świecie: Od Starożytności po XIX

Wiek..................................................................................232

12. CBDC Nowa Era Pieniądza Cyfrowego: Rewolucja

Finansowa Czy Kontrola?.....................................................239

13. JAK DZIAŁA GOSPODARKA?MECHANIZMY CYKLI

KONIUNKTURALNYCH: OD EKSPANSJI PO RECESJĘ

...............................................................................................251

SŁOWNICZEK.....................................................................260

NOTATKI .............................................................................282

BIBLIOGRAFIA ..................................................................287

„Pieniądze nie mają wartości same w sobie. To, co dają, jest

tym, co je cenniejsze.” – Neil Gaiman

„Pieniądz jest śpiżarnią najszlachetniejszej siły w naturze, bo

ludzkiej pracy. On jest sezamem, przed którym otwierają się

wszystkie drzwi, jest obrusem, na którym zawsze można zna-leźć obiad, jest lampą Aladyna, za której poparciem ma się

wszystko, czego się pragnie.” – Bolesław Prus

PRZEDMOWA

Pieniądz to nieodłączny element naszego codziennego ży-cia. Od pierwszego kieszonkowego, które jako dzieci dostaje-my od rodziców, aż po decyzje związane z inwestowaniem czy kredytami, pieniądz nieustannie kształtuje nasze wybory. Jest obecny w każdej sferze życia – wpływa na nasze relacje, kul-turę, a nawet sposób postrzegania samych siebie. Choć często wydaje się czymś oczywistym, jego natura jest pełna paradok-sów i złożoności. To narzędzie, które od wieków formowało społeczeństwa, umożliwiało rozwój handlu i technologii, przy-czyniało się do powstawania imperiów, ale także ich upadku, stało u źródeł wojen, kryzysów i społecznych nierówności.

Współczesny świat, w którym pieniądz odgrywa dominu-jącą rolę, wymaga od nas zrozumienia nie tylko jego podsta-wowych funkcji, takich jak wymiana dóbr czy usług, ale rów-nież szerszego kontekstu ekonomicznego. Inflacja, deflacja, cykl koniunkturalny a także rewolucje technologiczne w finan-sach to zjawiska, które bezpośrednio wpływają na nasze życie. Nie da się ich zrozumieć bez świadomości, jak działa system finansowy, którego jesteśmy częścią. Wiedza o pieniądzu jest więc nie tylko przydatna, ale wręcz niezbędna, by skutecznie zarządzać swoimi finansami i podejmować racjonalne decyzje w dynamicznie zmieniającym się świecie.

Ta książka jest moim pokazem nie tylko historii i mecha-nizmów rządzących pieniądzem, ale także roli, jaką odgrywa w Twoim codziennym życiu. Moim celem jest pokazanie, że pieniądz to coś więcej niż środek wymiany – to klucz do zro-zumienia współczesnej gospodarki. Świadomość ekonomiczna pozwala nie tylko na lepsze planowanie finansowe, ale rów-nież na krytyczne spojrzenie na procesy i decyzje, które kształ-tują naszą rzeczywistość.

Nie musisz być ekspertem w dziedzinie finansów, by ko-rzystać z tej wiedzy. Chodzi o rozwijanie umiejętności analizy i wyciągania wniosków, które pomogą Ci w podejmowaniu bardziej świadomych decyzji, niezależnie od tego, czy dotyczą one codziennych wydatków, oszczędzania czy długotermino-wych inwestycji. W świecie, który zmienia się w zawrotnym tempie, ta umiejętność staje się coraz bardziej wartościowa.

Mam nadzieję, że lektura tej książki nie tylko pomoże Ci lepiej zrozumieć zawiłości świata finansów, ale również wypo-saży Cię w narzędzia potrzebne do świadomego i pewnego działania w otaczającej rzeczywistości. Każda decyzja finanso-wa, którą podejmujesz, jest częścią większego obrazu. Zrozu-mienie tego obrazu to pierwszy krok do odzyskania kontroli nad własnym życiem i przyszłością.

1. ZNACZENIE PIENIĄDZA

1.1 Dlaczego pieniądz jest ważny?

Pieniądz jest fundamentem współczesnej gospodarki. Bez niego trudno wyobrazić sobie jakiekolwiek transakcje, po-cząwszy od codziennych zakupów po wielomilionowe inwe-stycje. Funkcjonuje jako uniwersalny środek wymiany, który pozwala ludziom na wymianę towarów i usług bez potrzeby barteru, który był czasochłonny i niepraktyczny. Dzięki pienią-dzowi zniknął problem potrzeby znalezienia osoby, która po-siada to, czego potrzebujesz i jednocześnie chce to, co Ty ofe-rujesz. To uproszczenie było jednym z kluczowych kroków w rozwoju cywilizacji.

Pieniądz odgrywa w gospodarce trzy kluczowe role: pełni funkcję uniwersalnego środka wymiany oraz regulowania zo-bowiązań, jest jednostką obrachunkową umożliwiającą wyce-nę dóbr i usług, a także służy jako narzędzie do przechowywa-nia wartości w dłuższym okresie. Te funkcje sprawiły, że sys-tem ekonomiczny stał się znacznie bardziej zorganizowany i wydajny.

„Pieniądz służy jako środek wymiany. To jego najstarsze oraz najbardziej podstawowe zastosowanie – pośredniczy w transakcjach typu pieniądze za towar. Jedna strona przekazuje produkt i pieniądz zmienia swojego właściciela. Za otrzymane pieniądze można się wymienić na kolejne dobra. Podobnie jest z pracą – pracodawca w zamian za nią, daje pracownikowi umowny środek płatniczy, a on za to kupuje np. jedzenie.”¹

W jprowadzenie pieniądza papierowego stanowiło praw-dziwą rewolucję, która umożliwiła bardziej sprawną i bez-pieczną wymianę dóbr. Dzięki temu transakcje zyskały na płynności, a przepływ kapitału stał się znacznie łatwiejszy, co odegrało kluczową rolę w przyspieszeniu rozwoju gospodarki.

Pieniądz odgrywa także kluczową rolę jako miernik war-tości. Umożliwia wyrażanie cen różnorodnych dóbr i usług w jednej, spójnej jednostce, co pozwala nam porównywać ich wartość i podejmować racjonalne decyzje zakupowe. Współ-czesna gospodarka, oparta na handlu i przepływie kapitału, nie mogłaby sprawnie działać bez takiego uniwersalnego systemu wyceny. Jak zauważono, wyrażenie wszystkiego w warto-ściach pieniężnych znacząco upraszcza procesy porównawcze i transakcyjne.

„pieniądz służy jako jednostka rozrachunkowa (ang. unit of account), co oznacza, że jest instrumentem (takim jak waga lub linijka), którym mierzymy wartość. Księgowy za rozlicze-nie zeznania podatkowego może pobrać opłatę w wysokości 400 zł, zamiast przeliczać ją na buty, bochenki chleba, kilogra-my sera lub wędliny itd.”²

Dodatkowo pieniądz pełni funkcję środka tezauryzacji, umożliwiając przechowywanie wartości na przyszłość. Dzięki temu możemy gromadzić oszczędności, przygotowując się na nieprzewidziane wydarzenia lub planując większe wydatki, ta-kie jak zakup nieruchomości, edukacja dzieci czy zabezpiecze-nie emerytalne. Współczesne formy pieniądza coraz częściej występują w postaci elektronicznej, co sprawia, że do dokony-wania transakcji powszechnie używa się bezgotówkowych na-rzędzi, takich jak karty płatnicze czy przelewy online.

„Omawiany środek płatniczy jest pomocny jako metoda gromadzenia oszczędności (tezauryzacji). Odkładanie pienię-dzy na przyszłość pomaga w kupieniu dóbr czy usług np. za rok lub pięć lat. Trzeba jedynie powstrzymać się od wydawa-nia ich na bieżąco. By to ułatwić, wymyślono lokaty, konta oszczędnościowe, obligacje i wiele innych sposobów.”¹

Z drugiej strony, choć rola pieniądza elektronicznego sta-le rośnie, gotówka wciąż pozostaje nieodzowna w wielu społe-czeństwach, zwłaszcza tam, gdzie poziom zaufania do instytu-cji finansowych jest niski. Taki podział wyraźnie ilustruje zło-żoność współczesnego systemu finansowego, w którym wybór formy pieniądza zależy od różnorodnych uwarunkowań spo-łecznych i gospodarczych.

Pieniądz to nie tylko narzędzie codziennego użytku, ale również mechanizm, który kształtuje strukturę społeczeństw, oddziałuje na decyzje rządów, przedsiębiorstw i jednostek. Z tego powodu zrozumienie, czym jest pieniądz, jakie ma funk-cje i w jaki sposób wpływa na nasze życie, jest niezwykle istotne dla pojęcia zasad działania współczesnego świata.

Przypisy

1. Business Insider Polska, Czym jest pieniądz?, Business Insi-der, 30.04.2022, https://businessinsider.com.pl/finanse/pienia-dz-box-drawings-light-horizontal-definicja-funkcja-i-historia--do-czego-sluzy/fv1fw9w, Dostęp: 14.09.2024

2. Makroekonomia - Podstawy, OpenStax Poland, Warszawa, 1.11.2023,

https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/9-1-definicja-pieniadza-i-jego-funkcji, Dostęp: 14.09.2024

1.2 Krótkie wprowadzenie do roli pieniądza

Pieniądz odgrywa fundamentalną rolę w funkcjonowaniu gospodarki, a jego znaczenie sięga znacznie dalej niż tylko by-cie narzędziem do przeprowadzania codziennych transakcji. W rzeczywistości, bez pieniądzy, współczesne społeczeństwa, rynki i gospodarki nie mogłyby funkcjonować w sposób efek-tywny. Pieniądze stanowią fundamentalne narzędzie, pozwala-jące na wymianę towarów i usług w zakresie, którego nie dało-by się osiągnąć za pomocą barteru. „Pieniądz służy jako śro-dek wymiany. To jego najstarsze oraz najbardziej podstawowe zastosowanie – pośredniczy w transakcjach typu pieniądze za towar. Jedna strona przekazuje produkt i pieniądz zmienia swojego właściciela. Za otrzymane pieniądze można się wy-mienić na kolejne dobra.”¹

Jedną z najważniejszych ról pieniądza jest ułatwienie wy-miany handlowej. W dawnych czasach, przed wynalezieniem pieniądza, ludzie wymieniali się towarami i usługami bezpo-średnio (barter). To jednak wymagało znalezienia osoby, która nie tylko posiadała to, co potrzebujesz, ale również była zain-teresowana tym, co Ty oferujesz. Pieniądz rozwiązał ten pro-blem, pełniąc rolę uniwersalnego środka wymiany. Jak poka-zują badania, pieniądz jako narzędzie wymiany zlikwidował potrzebę wymiany barterowej, co znacząco przyspieszyło roz-wój handlu. Dzięki temu, każdy, kto dysponuje pieniędzmi, może je wymienić na towary lub usługi, niezależnie od tego, co sam produkuje czy oferuje. „Pieniądz próbuje się definio-wać przez jego funkcje, które powinien pełnić w gospodarce. Są to głównie funkcje: środka płatniczego (wymiany), mierni-ka wartości, środka tezauryzacji. Pieniądz – szczególnie współczesny – oparty jest na zaufaniu.”²

Kolejną rolą pieniądza jest mierzenie wartości. Pieniądz umożliwia wycenę każdego dobra lub usługi w sposób jednoli-ty i łatwo zrozumiały. Gdyby nie było pieniądza, wyobraź so-bie, jak trudne byłoby porównanie wartości np. kilograma ja-błek z godziną pracy stolarza. Pieniądz stanowi wspólną jed-nostkę, która umożliwia wycenę, porównywanie oraz wymianę wszelkich dostępnych dóbr i usług w sposób sprawiedliwy i efektywny. Dzięki wykorzystaniu pieniądza do mierzenia war-tości, transakcje stają się prostsze, a proces podejmowania de-cyzji ekonomicznych bardziej efektywny. „Popyt na pieniądz wynika z faktu, że może on być użyty w przyszłości do trans-akcji pozwalających na pozyskanie innych dóbr i usług (jako że jest powszechnie akceptowanym środkiem wymiany). Siła nabywcza pieniądza może być opisana jako wachlarz jedno-stek wszystkich innych dóbr i usług, jakie mogą być wymie-nione na daną ilość pieniądza.”³

Pieniądz pełni również kluczową rolę jako środek tezau-ryzacji, czyli sposób gromadzenia wartości. Dzięki niemu możliwe jest przechowywanie majątku w formie pieniężnej, co daje ludziom możliwość odkładania środków na przyszłe po-trzeby. W przeciwieństwie do towarów, które mogą ulegać psuciu, tracić na wartości lub wymagać specjalnych warunków przechowywania, pieniądz zapewnia łatwe, bezpieczne i trwa-łe przechowywanie wartości, którą można wykorzystać w do-wolnym momencie. Jak zauważył jeden z autorów, pieniądz jest najbardziej efektywnym sposobem gromadzenia wartości, ponieważ nie podlega degradacji tak jak większość fizycznych aktywów.

Wreszcie, pieniądz jest także jednostką rozrachunkową. To oznacza, że jest używany do prowadzenia rachunków i księgowościwbiznesie, rządzie czy życiu prywatnym. Pieniądz pozwala na dokładne określanie zysków, strat, długów i innych zobowiązań finansowych. To fundament, na którym opiera się cała współczesna gospodarka, ponieważ bez jasnej i precyzyj-nej miary wartości niemożliwe byłoby efektywne zarządzanie finansami.

Pieniądz nie jest tylko narzędziem wymiany, ale także miernikiem wartości, środkiem do przechowywania bogactwa i mechanizmem księgowym. Zrozumienie tych funkcji jest kluczowe dla każdego, kto chce świadomie zarządzać swoimi finansami i lepiej rozumieć mechanizmy rządzące gospodarką.

Przypisy

1. Business Insider Polska, Czym jest pieniądz?, Business Insider, 30 kwietnia 2022,

https://businessinsider.com.pl/finanse/pieniadz-box-drawings-light-horizontal-definicja-funkcja-i-historia-do-czego-sluzy/fv1fw9w, Dostęp: 14.09..2024

2. Artur Krzyś, Podstawy elementarnej teorii pieniądza – wartość pieniądza a ceny towarów, Leslaw Niemczyk, wrz 30, 2021, https://leslawniemczyk.pl/blog/teoria-pieniadza, Dostęp: 14.09..2024

3. Bartosz Cioch, Austriacka teoria pieniądza, Encyklopedia Zarządzania, 19.12.2023,

https://mfiles.pl/pl/index.php/Austriacka_teoria_pieni %C4%85dza, Dostęp: 05.10.2024

2. DEFLACJA PIENIĄDZA

2.1 Co to jest pieniądz?

Czym tak właściwie jest pieniądz? No cóż, pieniądz to nic innego jak uniwersalny środek płatniczy, który wszyscy w danym społeczeństwie lub systemie gospodarczym akceptują jako narzędzie wymiany i przechowywania wartości. Jest to coś, co pozwala nam na łatwe i szybkie dokonywanie transak-cji, eliminując potrzebę skomplikowanego barteru.

Jak to często się podkreśla, pieniądz znacząco usprawnia handel, eliminując potrzebę stosowania barteru. Dzięki temu oszczędzamy zarówno czas, jak i wysiłek, które byłyby ko-nieczne przy tradycyjnej wymianie towarów. Wyobraź sobie sytuację, w której musiałbyś za każdym razem znaleźć osobę posiadającą dokładnie to, czego szukasz, a jednocześnie zain-teresowaną tym, co Ty masz do zaoferowania. Brzmi jak praw-dziwe wyzwanie, prawda?

„Pieniądz służy jako środek wymiany. To jego najstarsze oraz najbardziej podstawowe zastosowanie – pośredniczy w transakcjach typu pieniądze za towar. Jedna strona przekazuje produkt i pieniądz zmienia swojego właściciela. Za otrzymane pieniądze można się wymienić na kolejne dobra.”¹

Pieniądz eliminuje całą tę złożoność związanych z barte-rem, upraszczając wymianę dóbr i usług. Co ciekawe, pieniądz sam w sobie – jako kawałek papieru czy metalowa moneta – nie ma rzeczywistej wartości. Jego moc wynika wyłącznie z naszego zaufania, że możemy wymienić go na coś konkretne-go, na przykład bochenek chleba w piekarni lub usługę fa-chowca. To właśnie dlatego współczesny pieniądz nie jest już powiązany z rezerwami złota. Jego wartość opiera się na na-szym przekonaniu oraz wsparciu ze strony państw i instytucji finansowych, które go emitują.

„Dzięki pieniądzowi, cała ta komplikacja znika. Co wię-cej, pieniądz nie ma wartości przez sam fakt, że to kawałek pa-pieru czy moneta. Jego siła opiera się na zaufaniu – wierzymy, że ten kawałek papieru możemy wymienić na coś realnego, jak chleb w sklepie czy usługa hydraulika.”²

Pieniądz odgrywa kluczową rolę w gospodarce dzięki trzem podstawowym funkcjom, które sprawiają, że jest nieza-stąpionym narzędziem. Przede wszystkim działa jako środek wymiany. Gdyby pieniądz nie istniał, musielibyśmy polegać na barterze, czyli bezpośredniej wymianie jednego towaru na inny. Taki system jest nie tylko czasochłonny, ale też skompli-kowany, ponieważ wymaga znalezienia osoby, która posiada to, czego potrzebujesz, a jednocześnie chce tego, co Ty masz do zaoferowania. To brzmi jak prawdziwe wyzwanie logi-styczne, prawda? Dzięki pieniądzowi wymiana staje się prost-sza, szybsza i bardziej efektywna, niezależnie od tego, czy ku-pujesz pieczywo w lokalnej piekarni, czy negocjujesz warunki międzynarodowego kontraktu. Pieniądz pozwala na płynny przepływ zasobów i usprawnia każdą transakcję, czyniąc han-del bardziej dostępny dla wszystkich.

„Pieniądz służy jako środek wymiany. To jego najstarsze oraz najbardziej podstawowe zastosowanie – pośredniczy w transakcjach typu pieniądze za towar. Jedna strona przekazuje produkt i pieniądz zmienia swojego właściciela. Za otrzymane pieniądze można się wymienić na kolejne dobra. Podobnie jest z pracą – pracodawca w zamian za nią, daje pracownikowi umowny środek płatniczy, a on za to kupuje np. jedzenie.”¹

Drugą istotną funkcją pieniądza jest miernik wartości. Dzięki niemu możemy określać wartość towarów i usług za pomocą jednej, powszechnie zrozumiałej miary. Taka standa-ryzacja ułatwia porównywanie cen i podejmowanie decyzji ekonomicznych. Wyobraź sobie, jak trudne byłoby ocenienie, ile godzin pracy stolarza odpowiada wartości kilograma ja-błek, gdybyśmy nie mieli jednolitej jednostki do wyrażenia ich ceny. Pieniądz eliminuje tę niepewność, pozwalając nam pre-cyzyjnie wyceniać produkty i usługi. Dzięki temu możemy le-piej zarządzać swoimi zasobami i podejmować bardziej świa-dome decyzje w codziennym życiu i gospodarce.

„Jest jednostką obrachunkową, służącą do wyrażania i porównywania wartości oraz rejestrowania wzajemnych należ-ności i zobowiązań (wszystko łatwiej porównać, jeśli wyrazi się to w wartości pieniężnej).”⁴

„Pieniądz pełni również funkcję miernika wartości, a więc jednostki rachunkowej. Innymi słowy jest to swego ro-dzaju miernik pomagający ludziom w informowaniu się wza-jemnie o cenach, zyskach czy stratach. Dokonując zakupów czy też zaciągając kredyt nie porównujemy ich wartości do in-nych rzeczy obecnych w obiegu lecz użyjemy do tego obowią-zującej w danym kraju waluty.”³

Ostatnią funkcją pieniądza jest środek tezauryzacji, czyli możliwość przechowywania wartości w czasie. Dzięki temu możesz odkładać pieniądze, by w przyszłości zrealizować większe cele – czy to wymarzone wakacje, zakup domu, czy zapewnienie sobie spokojnej emerytury. Pieniądz, jako trwała forma wartości, daje pewność, że nie zniknie ani nie ulegnie zniszczeniu, w przeciwieństwie do wielu dóbr materialnych, takich jak jedzenie czy produkty podatne na zepsucie. To wła-śnie jego stabilność sprawia, że jest idealnym narzędziem do gromadzenia oszczędności i planowania przyszłości.

„Środek przechowywania wartości: Ludzie mogą prze-chowywać swoje oszczędności w formie pieniądza, co pozwa-la im zachować wartość swoich środków na przyszłość.”²

Podsumowując, pieniądz to coś więcej niż kawałek papie-ru, to narzędzie które umożliwia nam funkcjonowanie w zło-żonej gospodarce. Bez niego nie byłoby możliwe tak łatwe wymienianie dóbr i usług, a przechowywanie wartości na przyszłość byłoby znacznie bardziej ryzykowne.

Przypisy

1. Business Insider Polska, 30 kwietnia 2022, Czym jest pieniądz?, Business Insider, 30.04.2022, https://businessinsider.com.pl/finanse/pieniadz-box-drawings-light-horizontal-definicja-funkcja-i-historia-do-czego-sluzy/fv1fw9w, Dostęp: 14.09.2024

2. Adam Marcinowsk, Pieniądz - definicja, pojęcie i jego wyjaśnienie, Adfinanse.pl, 06.05.2020, https://www.adfinanse.pl/pieniadz-definicja-pojecie-i-jego-wyjasnienie, Dostęp: 14.09..2024

3. Dominika Dobrowolska, Funkcje pieniądza, Encyklopedia Zarządzania, 21.12.2023,

https://mfiles.pl/pl/index.php/Funkcje_pieni%C4%85dza, Dostęp: 11.10.2024

4. Czym jest pieniądz i jak powstaje?, Narodowy Bank Polski, Edukacja NBP, „b.d”, https://nbp.pl/wp-content/uploads/2022/09/pieniadz.pdf, Dostęp: 27.1'0.2024

2.2 Jakie cechy musi posiadać pieniądz?

Zastanówmy się, jakie cechy musi posiadać pieniądz, aby spełniał swoją rolę w gospodarce. Aby pieniądz mógł pełnić swoją rolę jako efektywny środek wymiany, miara wartości oraz sposób na przechowywanie majątku, musi posiadać pew-ne kluczowe właściwości. Dzięki tym cechom staje się narzę-dziem wspierającym wymianę i napędzającym rozwój gospo-darki. „Cechy pieniądza są kluczowe dla jego funkcjonowania jako medium wymiany i przechowywania wartości.”¹

Pierwszą z nich jest trwałość. Pieniądz, niezależnie od tego, czy mówimy o banknotach, monetach, czy pieniądzu cy-frowym, musi być odporny na zniszczenie. Banknoty i monety muszą być produkowane z materiałów odpornych na szybkie zużycie podczas codziennego użytkowania. W przypadku pie-niądza cyfrowego trwałość odnosi się do stabilności systemów obsługujących ten rodzaj pieniądza oraz bezpieczeństwa jego przechowywania. „Trwałość – pieniądz powinien być trwały i odporny na zniszczenia, aby zachować swoją wartość w cza-sie. Pieniądz, jako środek wymiany, musi posiadać pewne ce-chy, które zapewniają jego trwałość. Dlaczego jest to tak istot-ne? Oto kilka powodów: Pieniądz musi być trwały, aby utrzy-mać swoją wartość w czasie. Jeśli byłby ulotny, traciłby swoje znaczenie jako środek wymiany, ponieważ nie można by na nim polegać. Trwały pieniądz umożliwia gromadzenie oszczędności. Jeśli pieniądz byłby ulotny, nie mielibyśmy pewności, że nasze oszczędności zachowają swoją wartość w przyszłości. Trwałość pieniądza wpływa na stabilność gospo-darki. Jeśli pieniądz byłby ulotny, towarzyszyłby mu niepew-ność, co mogłoby prowadzić do inflacji i utraty zaufania do systemu finansowego. Trwały pieniądz ułatwia również handel międzynarodowy. Jeśli pieniądz nie utrzymuje swojej wartości w czasie, to trudno jest nawiązać stabilne relacje handlowe z innymi krajami.”²

Następną cechą jest mobilność. Pieniądz powinien być ła-twy do noszenia i składowania. Gdybyśmy mieli do czynienia z czymś trudnym do zabrania ze sobą, handel i codzienne transakcje byłyby znacznie bardziej skomplikowane. Współ-czesne technologie, takie jak kryptowaluty, pozwalają na prze-chowywanie środków w formie cyfrowej, co zapewnia niespo-tykaną dotąd wygodę oraz szybkość transakcji. „Pieniądz po-winien mieć określone właściwości: [...] przenośny – czyli nie-wielkich rozmiarów, żeby można było mieć go przy sobie.”³

Podzielność pieniądza to kolejna istotna cecha. Powinien on być rozdzielany na mniejsze jednostki, aby możliwe było przeprowadzanie transakcji o różnych kwotach. Dzięki ewolu-cji systemów monetarnych opartych na metalach szlachetnych, takich jak złoto czy srebro, handel stał się bardziej elastyczny, pozwalając na realizację zarówno drobnych, jak i większych transakcji. „podzielność – bez problemu powinno się je po-dzielić na mniejsze wartości”⁴

Pamiętajmy także o jednolitości, która odgrywa niezwy-kle ważną rolę. Każda jednostka pieniądza o tej samej wartości powinna być identyczna, niezależnie od tego, kto jest jej wła-ścicielem. Właśnie dzięki tym cechom amerykański dolar zdo-łał zdobyć pozycję jednej z najważniejszych walut rezerwo-wych na świecie, ponieważ jego spójność i uniwersalność bu-dziły zaufanie zarówno w kraju, jak i za granicą.

Rozpoznawalność to jedna z kluczowych cech pieniądza. Musi być on łatwy do zidentyfikowania oraz odporny na próby fałszowania. W przypadku fizycznych form pieniądza, takich jak monety czy banknoty, stosuje się liczne środki ochrony, ta-kie jak hologramy, znaki wodne czy mikrotekst, aby zmniej-szyć ryzyko podrabiania. Natomiast pieniądz cyfrowy opiera się na zaawansowanych algorytmach kryptograficznych, które gwarantują bezpieczeństwo i wiarygodność przeprowadzanych transakcji.