Zmarły w 2013 r. polski dramaturg, prozaik i rysownik, najogólniej mówiąc – satyryk. Jeden z najważniejszych twórców w historii powojennej literatury. Swoje opowiadania i dramaty Mrożek najczęściej komponował w poetyce absurdu, a powiedzenie – jak z Mrożka – na określenie niedorzeczności weszło na stałe do języka.
Sławomir Mrożek urodził się w 1930 r. w małopolskim Borzęcinie, jako środkowe z trojga dzieci Antoniego i Zofii Mrożków. Jego ojciec był kierownika poczty, a matka pochodziła z szanowanej rodziny przedsiębiorców w branży mleczarskiej. Niedługo po narodzeniu Sławomira, cała rodzina przeniosła się do Krakowa, choć na czas okupacji wróciła na prowincję. Po zdaniu matury w krakowskim gimnazjum im. Nowodworskiego Mrożek podjął studia, jednak żaden z kolejnych kierunków (architektura, orientalistyka i historia sztuki), na które się zapisywał, nie zainteresował go tyle, by dotrwał do dyplomu.
Swoją karierę zaczynał w 1950 r. jako dziennikarz i rysownik. Satyryczne rysunki publikował na łamach Szpilek i Przekroju, a do 1956 r. był także członkiem redakcji Dziennika Polskiego, który drukował jego wspierająca budowę nowego ustroju publicystykę. W 1953 r. wydał Sławomir Mrożek Opowiadania i Półpancerze praktyczne, swój debiut literacki. Natomiast pierwszą dramaturgiczną próbą pisarza była Policja, sztuka opublikowana w 1958 r. W drugiej połowie lat 50-tych w jego twórczości zaczyna się ujawniać ironiczny dystans wobec, bezwarunkowo wcześniej popieranego ustroju. Od 1956 do 1960 r. prowadzi satyryczną rubrykę Postępowiec, w której wykpiwa absurdy nowej rzeczywistości. Kolejne opowiadania i dramaty Sławomir Mrożek komponuje używając coraz śmielej absurdu i groteski.
Co nie dziwi, ani władze PRL nie mogły na dłuższą metę tolerować tej postawy, ani artysta nie był w stanie wytrzymać coraz bardziej dusznej atmosfery powojennej Polski. W 1963 r. wyemigrował do Francji. Później mieszkał w różnych zakątkach świata: Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Włoszech i Meksyku. Swoją najsłynniejszą, także za granicą, sztukę Tango Sławomir Mrożek napisał już po wyjeździe z kraju.
Do Polski wrócił dopiero w 1996 r. Po udarze mózgu, który przeszedł w 2002 r. cierpiał na afazję uniemożliwiającą mu posługiwanie się mową i pisanie. Swoją drogę ku odzyskaniu kontroli nad ciałem opisał w autobiografii Balazar. W 2008 r. przeprowadził się na południe Francji, do Nicei, której klimat miał być lepszy dla nadwyrężonego zdrowia artysty. Tam też zmarł w 2013 r. Został pochowany w w Panteonie Narodowym w Krakowie.
Najważniejsze opowiadania Sławomira Mrożka
Jako artysta Sławomir Mrożek został zapamiętany w roli wiecznego prześmiewcy, zarówno jego rysunki, jak i twórczość literacka wykorzystywały groteskę i absurd do przekazania, niewesołych często, choć przenikliwych obserwacji autora. Jeżeli chodzi o prozatorski dorobek, to jego temperament najlepiej realizował się w krótkiej formie. Dlatego zdecydowanie wolał pisać Mrożek opowiadania niż powieści, których ma w dorobku jedynie dwie. Do klasyki literatury przeszły takie zbiory jego opowiadań jak: Półpancerze praktyczne, Słoń czy Wesele w Atomicach. Swoje ostatnie opowiadania Sławomir Mrożek zebrał w wydanym w 1990 r. tomie Małe prozy.
Sławomir Mrożek, Tango i inne dramaty
Na świecie nazwisko pisarza kojarzone jest przede wszystkim z teatrem. Wydaje się, że to właśnie poprzez dramaty Mrożek wypowiadał się najprecyzyjniej i najpełniej realizował swój cięty dowcip oraz kpiarskie usposobienie. Jego twórczość sceniczna zaliczana jest do nurtu teatru absurdu i ceniona jako jedna z jego lepszych realizacji. Swój najbardziej znany i doceniany ze względu na uniwersalność przekazy dramat, Tango, Sławomir Mrożek stworzył w krótko po swoim wyjeździe z Polski w 1963 r. Tekst drukiem ukazał się w 1964 r., a jego premiera teatralna odbyła się w rok później na trzech scenach: w Warszawie, Bydgoszczy i Belgradzie. Sztuka jest wielopoziomową parodią (na poziomie formy – teatru mieszczańskiego, na poziomie motywów – np. chłopomanii) i groteską dającą szerokie, także niezależne od polskiego kontekstu, pole interpretacyjne. To właśnie dzięki Tango Sławomir Mrożek stał się twórcą znanym i popularnym poza granicami ojczystego kraju. Do najważniejszych, dramatów autora (choć szczerz mówiąc w jego dorobku nieważnych nie ma) należą jeszcze: Emigranci, Rzeźnia, Wdowy czy Miłość na Krymie.
Sławomir Mrożek – Listy i Dziennik
Jednak nie tylko jego dramaty czy opowiadania warte są miejsca historii literatury. Bowiem zarówno pisząc listy czy dziennik, Sławomir Mrożek jest artystą w pełnym tego słowa znaczeniu. Wydany na początku drugiej dekady XXI w. trzytomowy, obejmujący lata 1962- 1989 Dziennik to kawał świetnej błyskotliwej prozy. Również opublikowany w tym samym czasie, pt. Listy, wybór jego korespondencji ze Stanisławem Lemem to prawdziwa uczta literacka.
