Saga o Grenlandczykach ebook

Saga o Grenlandczykach 

przełożyłaJulita Gawron 

Armoryka

Sandomierz

Projekt okładki: Juliusz Susak

Na okładce: Josef Wilhelm Wallander (1821-1888),  Vikingen Orvar Odd (1878),

(licencjadomena publiczna), Ilustracja z książki: Läsebok i fäderneslandets häfder för skolan och hemmetby Starbäck, C.G; Kræmer, F.R. v, 

Stockholm 1878, umieszczona pomiędzy stroną 36 a 37.

© Wydawnictwo Armoryka

Wydawnictwo Armoryka

ul. Krucza 16

27-600 Sandomierz

http://www.armoryka.pl/

ISBN 978-83-7639-416-9

Wprowadzenie

Saga o Grenlandczykach, czyli w oryginalnym islandzkim zapisie: Grænlendinga saga to opowieść o kolonizacji Grenlandii, a także i odkryciu bogatych, zasobnych w zwierzynę, ryby, jak również cenne drzewa i winorośl, ziem po drugiej stronie Atlantyku, czyli w Ameryce Północnej przez islandzkich i grenlandzkich żeglarzy, co miało miejsce około 1000 roku.

Przyjmuje się, iż oryginalna wersja tej sagi została spisana najpewniej w wieku XIII, przez nieznanego nam z imienia islandzkiego duchownego, ale dwa najstarsze zachowane rękopisy pochodzą dopiero z wieku XIV i XV.

Saga o Grenlandczykach jestjedną z dwóch sagwinlandzkich, z których druga to Saga o Eryku Rudym. Saga opisuje wygnanie Eryka Rudego na Grenlandię, a następnie odkrycie Winlandii, czyli Kraju Winorośli1, przezjego syna Leifa Erikssona zwanego też Szczęśliwym. Dzięki informacjom zawartym w sadze można – choć w dużym przybliżeniu – umiejscowić rejony na kontynencie północnoamerykańskim, do których dotarli na pięćset lat przed Kolumbem nordyccy odkrywcy.

Te dwie sagi są głównym źródłem informacji o odkryciu Ameryki pod koniec X wieku. Dlatego od dawna przyciągają uwagę badaczy, były wielokrotnie tłumaczone na różne języki i publikowane, a na ich temat istnieje ogromna literatura. Treść tych dwóch sag jest w ogólnym zarysie zbieżna: opowiadają o tych samych ludziach – Eryku Rudym, założycielu islandzkiej kolonii na Grenlandii, jego synach Leifie, Thorsteinie i Thorvaldzie, żonie Thorsteina Gudrid i jej drugim mężu Thorfinnie Karlsefnim – oraz o tych samych wydarzeniach – kolonizacji Grenlandii i wyjazdach do Winlandii, czyli do Ameryki Północnej. Istnieją jednak poważne rozbieżności między Sagą o GrenlandczykachaSagą o Eryku Rudym. Sagao Grenlandczykach opowiada o pięciu wyprawach do Winlandii, a mianowicie o podróżach Bjarniego Herjolfssona, Leifa Erikssona, Thorvalda Eirikssona, Thorfinna Karlsefniego i Freydis, córki Eryka z braćmi. Tymczasem w Sadzeo Eryku Rudymopisane są tylko dwie wyprawy, a mianowicie Leifa i Karlsefniego, i to pod wieloma względami inaczejniż wSadzeo Grenlandczykach. Według tej ostatniej Amerykę odkrył Islandczyk Bjarni Herjolfsson w 985 lub 986 roku, natomiastSaga o Eryku Rudym odkrycie to przypisuje Leifowi Erikssonowi, o podróżach i odkryciach Bjarniego nawet nie wspominając.

Rozdział I.

Żył człowiek imieniem Thorwald, syn Asvalda, syna Ulfa, syna Oxen-Thorira. Thorwald był ojcem Eryka Rudego. On i Eryk opuścili swój dom w Jaederen w Norwegii z powodu morderstw, które popełnili podczas sporu, i udali się na Islandię, która była już wtedy szeroko zaludniona.2 Osiedlili się najpierw w Drangar3 , w Hornstrandir. Tam zmarł Thorwald, a Eryk Rudy poślubił Thjodhild, córkę Jorunda Ulfssona i Thorbjorga-Łono Statku, która następnie poślubiła Thorbjörna z Doliny Haukadal, i przeniósł się na południe, do Erikstadir, przy Vatnshorn. Mieli oni syna o imieniu Leif.

Eryk został wygnany z Haukadal4 za zabicie Eyjolfa Lubieżnika i Hrafna Szermierza, udał się więc na zachód w kierunku Breidafjordu i osiadł na Oxney w Eriksstadir. Pożyczył słupki tronowe5 Thorgestowi z Breidabolstad, ale kiedy poprosił go, aby je zwrócił, nie został wysłuchany. Od tego zaczęły się kłótnie i walki między Erykiem i Thorgestem, o czym opowiada saga o Eryku.6 Styr Thorgrimsson, Eyjolf ze Sviney, Thorbjörn Vifilsson i synowie Thorbranda z Alptafjordu stanęli po stronie Eryka. Thorgeir z Hitardale zaś i synowie Thorda Gellira poparli Thorgesta. Eryk został uznany za wyjętego spod prawa i skazany na wygnanie na thingu w Thorsnes. Wyposażył statek do żeglugi morskiej w Eriksvag7 , a kiedy był gotowy do wypłynięcia w morze, Styr i pozostali eskortowali go poza wyspy. Eryk powiedział im, że wyruszy na poszukiwanie krainy, którą widział Gunnbjörn, syn Ulfa Tyczki, kiedy zgubił się i dryfował na zachód przez ocean, odkrył Gunnbjarnasker8 ; dodał, że wróci do przyjaciół, jeśli znajdzie ten kraj, by ich o tym powiadomić.

Wypłynął w morze obok lodowca Snaefellsjokul.9 Odnalazł kraj, którego szukał, i zbliżył się do lądu w pobliżu lodowca, który nazwał, Midjökul10 , a który dziś znany jest pod nazwą Blaserk, czyli Czarna Koszula. Stamtąd popłynął na południe wzdłuż wybrzeża, aby dowiedzieć się, czy można tam się osiedlić. Pierwszą zimę spędził na Eriksey11 , prawie w środku Osady Wschodniej. Gdy nadeszła wiosna, udał się do Eriksfjord i postanowił się tam osiedlić. Tego lata badał pustynny kraj na zachodzie12