Siedem sakramentów. Materiały katechetyczne dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ebook

Wstęp

To ko­lej­na pu­bli­ka­cja po­świ­ęco­na prak­tycz­nym aspek­tom ka­te­che­zy dzie­ci ze spe­cjal­ny­mi po­trze­ba­mi edu­ka­cyj­ny­mi, za­wie­ra­jąca przy­kła­dy za­jęć zwi­ąza­nych z sa­kra­men­ta­mi i ro­kiem li­tur­gicz­nym. Ka­te­che­ci uczący w szko­łach spe­cjal­nych i szko­łach ma­so­wych z od­dzia­ła­mi dla dzie­ci au­ty­stycz­nych po­dzie­li­li się swo­imi po­my­sła­mi i kon­spek­ta­mi lek­cji.

Au­to­rzy li­czą na to, że za­miesz­czo­ne ma­te­ria­ły będą in­spi­ra­cją do two­rze­nia wła­snych kon­spek­tów i po­mo­cy, któ­re uatrak­cyj­nią za­jęcia. Za­rów­no w swo­jej pra­cy do­rad­cy me­to­dycz­ne­go, jak i w pra­cy ze stu­den­ta­mi sta­le pod­kre­śla­łam i będę pod­kre­ślać, że nie da się na­pi­sać ide­al­ne­go kon­spek­tu dla wszyst­kich. Ka­żdy z nich jest pew­nym za­ry­sem, któ­ry na­le­ży do­sto­so­wać do własnych umie­jęt­no­ści i ta­len­tów, ale przede wszyst­kim do po­trzeb swo­ich uczniów (w przy­pad­ku dzie­ci z orze­cze­nia­mi na­le­ży oczy­wi­ście uwzględ­nić wszel­kie uwa­gi w nich za­pi­sa­ne i do­sto­so­wać się do nich, aby uczniom umo­żli­wić przy­jęcie i prze­ży­cie oma­wia­nych tre­ści).

Za­chęcam ka­te­che­tów do dzie­le­nia się po­my­sła­mi i roz­wi­ąza­nia­mi za­sto­so­wa­ny­mi w cza­sie za­jęć. Jest to szcze­gól­nie po­trzeb­ne wśród ka­te­che­tów pra­cu­jących z dzie­ćmi ze spe­cjal­ny­mi po­trze­ba­mi edu­ka­cyj­ny­mi.

dr Da­nu­ta Wró­bel

I. Kon­spek­ty ka­te­chez dla dzie­ci z nie­pe­łno­spraw­no­ścią in­te­lek­tu­al­ną w stop­niu lek­kim

s. Ma­ria Go­ret­ti (Ju­sty­na Myr­cik), Mar­ta Py­rek

1. Spo­wie­dź – dzie­ci młod­sze

Od­bior­cy: ucznio­wie z nie­pe­łno­spraw­no­ścią in­te­lek­tu­al­ną w stop­niu lek­kim, kla­sa III szko­ły pod­sta­wo­wej.

Cel ogól­ny: uczeń ro­zu­mie, czym jest szcze­ra spo­wie­dź.

Cele szcze­gó­ło­we:

• Uczeń wie, w jaki spo­sób na­le­ży się wy­spo­wia­dać.

• Uczeń ro­zu­mie, że je­że­li zro­bił coś złe­go, to musi szcze­rze po­wie­dzieć o tym na spo­wie­dzi.

Me­to­dy pra­cy: po­ga­dan­ka, po­kaz, bu­rza mó­zgów.

For­my pra­cy: in­dy­wi­du­al­na, gru­po­wa.

Środ­ki dy­dak­tycz­ne: bluz­ka, mi­ska, ta­bli­ca, ilu­stra­cja brud­ne­go ser­ca (za­łącz­nik 1), for­mu­łka spo­wie­dzi do wkle­je­nia w ze­szy­cie (za­łącz­nik 2), ilu­stra­cja kon­fe­sjo­na­łu (za­łącz­nik 3).

Prze­bieg za­jęć

Czas trwa­nia: 45 mi­nut.

Część wstęp­na

1. Mo­dli­twa.

2. By wpro­wa­dzić do te­ma­tu, ka­te­che­ta usta­wia na środ­ku sali mi­skę z czy­stą wodą. Obok kła­dzie czy­stą bluz­kę oraz za­da­je uczniom py­ta­nie:

• Czym mo­że­my za­bru­dzić bluz­kę?

• W jaki spo­sób mo­że­my wy­czy­ścić brud­ne ubra­nie?

Za­chęca­my dzie­ci do swo­bod­nych wy­po­wie­dzi, słu­cha­my od­po­wie­dzi.

Część wła­ści­wa

3. Ka­te­che­ta opo­wia­da o tym, że ubra­nia pla­mi­my np. so­sem, bło­tem itp. Na­stęp­nie ry­su­je na ta­bli­cy wiel­kie ser­ce i pyta:

• A czy wie­cie, czym bru­dzi­my na­sze ser­ca?

Po wy­słu­cha­niu wszyst­kich od­po­wie­dzi ka­te­che­ta kon­ty­nu­uje: Je­że­li zro­bi­my coś złe­go, to na na­szym ser­cu robi się pla­ma.

Pro­wa­dzący ry­su­je na ta­bli­cy na ser­cu pla­my (mo­żna też sko­rzy­stać z ry­sun­ku – za­łącz­ni­ka 1) i do­po­wia­da: Je­że­li ko­goś ude­rzy­łem, to na moim ser­cu po­ja­wia się pla­ma. Je­że­li py­sko­wa­łem ro­dzi­com, to na moim ser­cu po­ja­wia się pla­ma. Ka­żdy nasz zły uczy­nek do­pro­wa­dza do po­ja­wie­nia się ta­kich plam.

4. Na­sze­go ser­ca nie da się wy­prać w wo­dzie, tak jak mo­żna wy­prać bluz­kę czy spodnie. Mu­si­my udać się do kon­fe­sjo­na­łu, gdzie się spo­wia­da­my.

5. Ka­te­che­ta pyta:

• Co to jest spo­wie­dź?

Po wy­słu­cha­niu wy­po­wie­dzi ka­te­che­ta kon­ty­nu­uje: W spo­wie­dzi mu­si­my po­wie­dzieć szcze­rze wszyst­kie na­sze grze­chy, wte­dy te na­sze pla­my zni­ka­ją. Pan Je­zus od­pusz­cza nam na­sze wszyst­kie złe uczyn­ki. W kon­fe­sjo­na­le sie­dzi ksi­ądz. Mo­że­my po­wie­dzieć, że jest on ta­kim na­szym łącz­ni­kiem z Pa­nem Bo­giem. To jest jak roz­mo­wa przez te­le­fon. Gdy dzwo­ni­my do bab­ci, to jej nie wi­dzi­my, ale z nią roz­ma­wia­my. Gdy mó­wi­my swo­je grze­chy ksi­ędzu, roz­ma­wia­my z Pa­nem Je­zu­sem. Nie mu­si­my się wsty­dzić, bo Pan Je­zus bar­dzo nas ko­cha i cie­szy się, że chce­my mieć czy­ste ser­ca.

6. Ka­te­che­ta roz­da­je uczniom ilu­stra­cję kon­fe­sjo­na­łu (za­łącz­nik 3) i pro­si dzie­ci, aby po­ko­lo­ro­wa­ły ob­ra­zek. Jed­no­cze­śnie kil­ka­krot­nie ra­zem z ucznia­mi po­wta­rza sło­wo „kon­fe­sjo­nał”.

Część ko­ńco­wa

7. Pro­wa­dzący za­da­je py­ta­nie:

• Czy wie­cie, w jaki spo­sób się spo­wia­dać?

Po wy­słu­cha­niu wy­po­wie­dzi ka­te­che­ta po­ka­zu­je for­mu­łkę spo­wie­dzi wraz z jej omó­wie­niem. Dzie­ci wkle­ja­ją for­mu­łkę do ze­szy­tu – zob. za­łącz­nik 2.

8. Mo­dli­twa ko­ńcząca ka­te­che­zę.

Za­łącz­nik 2

FOR­MU­ŁA SPO­WIE­DZI

Dziec­ko: Niech będzie po­chwa­lo­ny Je­zus Chry­stus.

Ksi­ądz: Na wie­ki wie­ków. Amen.

Dziec­ko: (robi znak krzy­ża) W imię Ojca i Syna, i Du­cha Świ­ęte­go. Amen.

Je­stem uczniem kla­sy trze­ciej, to jest moja pierw­sza spo­wie­dź. Ob­ra­zi­łem Boga ta­ki­mi grze­cha­mi:

Wy­zna­nie grze­chów

Wi­ęcej grze­chów nie pa­mi­ętam, za wszyst­kie ża­łu­ję i chcę się po­pra­wić.

Ksi­ądz: mówi.

Dziec­ko: słu­cha i za­pa­mi­ętu­je po­ku­tę.

Ksi­ądz: daje roz­grze­sze­nie.

Dziec­ko: przy sło­wach ksi­ędza „W imię Ojca i Syna, i Du­cha Świ­ęte­go” robi znak krzy­ża i gło­śno mówi: „Amen”.

Kie­dy ksi­ądz puka, dziec­ko mówi „Bóg za­płać” i od­cho­dzi.

s. Ma­ria Go­ret­ti (Ju­sty­na Myr­cik), Mar­ta Py­rek

2. Ra­chu­nek su­mie­nia

Od­bior­cy: ucznio­wie z nie­pe­łno­spraw­no­ścią in­te­lek­tu­al­ną w stop­niu lek­kim, kla­sa III szko­ły pod­sta­wo­wej.

Cel ogól­ny: uczeń ro­zu­mie, czym jest ra­chu­nek su­mie­nia, i po­tra­fi go zro­bić.

Cele szcze­gó­ło­we:

• Uczeń wie i ro­zu­mie, że ka­żdy czło­wiek ma swo­je su­mie­nie.

• Uczeń po­tra­fi oce­nić swo­je za­cho­wa­nie: było do­bre czy złe.

• Uczeń wie, w jaki spo­sób zro­bić ra­chu­nek su­mie­nia przed sa­kra­men­tem po­ku­ty i po­jed­na­nia.

Me­to­dy pra­cy: po­ga­dan­ka, po­kaz, bu­rza mó­zgów.

For­my pra­cy: in­dy­wi­du­al­na, gru­po­wa.

Środ­ki dy­dak­tycz­ne: ta­bli­ca mul­ti­me­dial­na, pa­ra­go­ny fi­skal­ne, zdjęcia lub ilu­stra­cje przed­sta­wia­jące ró­żne sce­ny z ży­cia dzie­ci w for­mie pre­zen­ta­cji, lu­ster­ko, ry­su­nek po­moc­ni­czy przy ro­bie­niu ra­chun­ku su­mie­nia (za­łącz­nik 1).

Prze­bieg za­jęć

Czas trwa­nia: 45 mi­nut.

Część wstęp­na

1. Mo­dli­twa.

2. By wpro­wa­dzić do te­ma­tu, ka­te­che­ta ka­żde­mu ucznio­wi po­da­je pa­ra­gon fi­skal­ny. Dziec­ko ma za za­da­nie od­po­wie­dzieć na na­stępu­jące py­ta­nia:

• Co trzy­ma w ręku? (ra­chu­nek ze skle­pu, ra­chu­nek za za­ku­py, po­li­czo­ne za­ku­py)

• Do cze­go to słu­ży? (pa­ra­gon słu­ży do li­cze­nia ku­pio­nych rze­czy)

• Cze­go mo­że­my do­wie­dzieć się z pa­ra­go­nu? (ile kosz­to­wa­ły za­ku­py)

Po wy­słu­cha­niu od­po­wie­dzi ka­te­che­ta za­po­wia­da: Dzi­siaj będzie­my mó­wić o in­nym ra­chun­ku, a kon­kret­nie – o ra­chun­ku su­mie­nia.

Część wła­ści­wa

3. Ka­te­che­ta po­ka­zu­je lu­stro. Chęt­ne dzie­ci pod­cho­dzą do lu­stra i mają za za­da­nie zo­ba­czyć w nim np. swój ko­lor oczu, ko­lor wło­sów i swój uśmiech. Po wy­ko­na­niu za­da­nia pro­wa­dzący pyta uczniów:

• Czy to, co zo­ba­czy­li­ście, było praw­dzi­we? (tak)

Ka­te­che­ta pod­su­mo­wu­je: Za po­mo­cą lu­stra mo­że­my oce­nić, czy coś jest praw­dzi­we, czy fa­łszy­we. Su­mie­nie jest lu­strem na­szej du­szy, dzi­ęki któ­re­mu mo­że­my zo­ba­czyć i oce­nić na­sze za­cho­wa­nie. Su­mie­nie za­wsze nam po­wie, co zro­bi­li­śmy złe­go i do­bre­go.

4. Za po­mo­cą ta­bli­cy mul­ti­me­dial­nej ka­te­che­ta po­ka­zu­je zdjęcia uka­zu­jące ró­żne za­cho­wa­nia lu­dzi, np. kra­dzież, bi­cie in­nych, po­ma­ga­nie ma­mie w sprząta­niu, od­da­nie zna­le­zio­nej rze­czy itp. Dzie­ci w spon­ta­nicz­nej wy­po­wie­dzi oce­nia­ją przed­sta­wio­ne im za­cho­wa­nia.

Część ko­ńco­wa

5. Ka­te­che­ta po­ka­zu­je dzie­ciom ry­su­nek (za­łącz­nik 1), któ­ry przed­sta­wia, w jaki spo­sób mo­żna zro­bić swój wła­sny ra­chu­nek su­mie­nia. Dziec­ko ma za­da­nie po­my­śleć:

• Jaki by­łem w szko­le?

• Jaki by­łem w ko­ście­le?

• Jaki by­łem w domu?

• Jaki by­łem na po­dwór­ku?

Dzie­ci prze­ry­so­wu­ją ob­ra­zek. W krót­kiej chwi­li ci­szy za­sta­na­wia­ją się, jacy byli w szko­le, w ko­ście­le, na po­dwór­ku i w domu. Ka­te­che­ta tłu­ma­czy, że za­sta­no­wie­nie się nad swo­im za­cho­wa­niem jest ra­chun­kiem su­mie­nia. Trze­ba po­li­czyć swo­je grze­chy. Ra­chu­nek su­mie­nia jest nam po­trzeb­ny do spo­wie­dzi świ­ętej.

6. Mo­dli­twa ko­ńcząca ka­te­che­zę.

s. Ma­ria Go­ret­ti (Ju­sty­na Myr­cik), Mar­ta Py­rek

3. Żal za grze­chy i moc­ne po­sta­no­wie­nie po­pra­wy

Od­bior­cy: ucznio­wie z nie­pe­łno­spraw­no­ścią in­te­lek­tu­al­ną w stop­niu lek­kim, kla­sa III szko­ły pod­sta­wo­wej.

Cel ogól­ny: uczeń ro­zu­mie i po­tra­fi za swo­je grze­chy ża­ło­wać oraz wie, na czym po­le­ga po­sta­no­wie­nie po­pra­wy.

Cele szcze­gó­ło­we:

• Uczeń wie i ro­zu­mie, że ka­żdy po­wi­nien ża­ło­wać za swo­je grze­chy.

• Uczeń wie i ro­zu­mie, czym jest żal praw­dzi­wy i nie­praw­dzi­wy.

• Uczeń ro­zu­mie, dla­cze­go trze­ba się po­pra­wić.

Me­to­dy pra­cy: po­ga­dan­ka, ła­ńcuch sko­ja­rzeń, for­mu­larz, bu­rza mó­zgów.

For­my pra­cy: gru­po­wa, in­dy­wi­du­al­na.

Środ­ki dy­dak­tycz­ne: ta­bel­ka, krót­kie opo­wia­da­nia, kart­ki z mo­dli­twą do wkle­je­nia w ze­szy­cie, krzyż.

Prze­bieg za­jęć

Czas trwa­nia: 45 mi­nut.

Część wstęp­na

1. Mo­dli­twa.

2. By wpro­wa­dzić do te­ma­tu, ka­te­che­ta za­da­je py­ta­nie:

• Co to zna­czy ża­ło­wać cze­goś?

Wszyst­kie pro­po­zy­cje uczniów ka­te­che­ta za­pi­su­je na ta­bli­cy. Po krót­kim pod­su­mo­wa­niu wy­po­wie­dzi ka­te­che­ta pod­kre­śla, że są ró­żne po­wo­dy żalu. Kon­kret­ny­mi przy­kła­da­mi na­pro­wa­dza uczniów na to, że mo­żna ża­ło­wać praw­dzi­wie i nie­praw­dzi­we.

Część wła­ści­wa