Niewygodni ebook

He­len­ce i Bia­ni, moim cór­kom

Wszyst­kim

Że­by­śmy ni­g­dy nie do­świad­czy­li woj­ny

Sło­wo wstęp­ne

Oni od­cho­dzą. Jed­na po dru­giej, je­den po dru­gim. Tych, co pa­mi­ęta­ją woj­nę, jest co­raz mniej. Wal­czy­li, ucie­ka­li, byli wy­wo­że­ni, wi­ęzie­ni, tor­tu­ro­wa­ni, ukry­wa­li się. Ła­pię ich, roz­ma­wiam, żeby było czar­no na bia­łym, czym była dru­ga woj­na świa­to­wa, czym jest woj­na w ogó­le. I jesz­cze, żeby nikt nie ma­ni­pu­lo­wał hi­sto­rią i na­szym pa­trio­ty­zmem. 

Moje bab­cie i moi dziad­ko­wie prze­ży­li woj­nę. Nie zdąży­łam za­py­tać, co do­kład­nie prze­szli. Znam tyl­ko ja­kieś strzępy in­for­ma­cji. Pa­mi­ętam ich za­cho­wa­nia, ma­cha­nie ręką jed­ne­go dziad­ka, kie­dy py­ta­łam o ro­bo­ty w Niem­czech. O Wo­ły­niu jesz­cze wte­dy nic nie wie­dzia­łam. Wi­dzę dru­gie­go dziad­ka, jak sie­dzi za sto­łem i coś mówi o Sy­be­rii, a ja nie do­py­tu­ję, nie in­te­re­su­je mnie to. O jed­nej bab­ci wiem, że ciot­ka scho­wa­ła ją do łó­żka, kie­dy we­szli ru­scy. O dru­giej pra­wie nic. 

Może wła­śnie dla­te­go od lat zbie­ram wo­jen­ne prze­ży­cia in­nych. Py­tam, jak bar­dzo się bał pi­ęt­na­sto­let­ni chło­piec rzu­co­ny do wal­ki o Dwo­rzec Gda­ński w po­wsta­niu war­szaw­skim, a po­tem gdy był wi­ęzio­ny i dręczo­ny w nie­miec­kim obo­zie kon­cen­tra­cyj­nym Stut­thof. Słu­cham żo­łnier­ki, któ­ra nie chce być na­zy­wa­na żo­łnie­rzem wy­klętym. Pró­bu­ję zro­zu­mieć, dla­cze­go ktoś dał so­bie pra­wo do ze­msty na opraw­cach i me­to­dycz­nie ich mor­do­wał, a ktoś inny im wy­ba­czył. Chcę wie­dzieć, czym był ten przed­wo­jen­ny pa­trio­tyzm po zde­rze­niu z po­roz­szar­py­wa­ny­mi przez bom­by cia­ła­mi. Roz­ma­wiam o tym, co się dzie­je, kie­dy się nie pa­mi­ęta, kie­dy woj­na to bia­ła pla­ma albo kie­dy wo­jen­ne prze­ży­cia nie dają żyć i od­ci­ska­ją się na dzie­ciach, wnu­kach, a na­wet pra­wnu­kach. Na nas wszyst­kich się od­ci­ska­ją. Jesz­cze w nas sie­dzi tam­ta woj­na, a już obok w Ukra­inie trwa ko­lej­na. 

 War­sza­wa, li­piec 2022

O au­tor­ce

Mag­da­le­na Ri­ga­mon­ti – jed­na z naj­bar­dziej zna­nych i bez­kom­pro­mi­so­wych pol­skich dzien­ni­ka­rek. Jej wy­wia­dy, któ­re uka­zy­wa­ły się w „Dzien­ni­ku Ga­ze­cie Praw­nej”, są często sze­ro­ko ko­men­to­wa­ne. Lau­re­at­ka naj­wa­żniej­szych pol­skich na­gród dzien­ni­kar­skich: Grand Press, Na­gro­dy im. Da­riu­sza Fi­ku­sa i Me­dia­to­ra. Au­tor­ka mi­ędzy in­ny­mi ksi­ążek: Bez znie­czu­le­nia. Jak po­wsta­je czło­wiek, Stra­ty. Żo­łnie­rze z Afga­ni­sta­nu, Do­ro­snąć do śmier­ci, a ta­kże Stos i Echo (czte­ry ostat­nie we wspó­łpra­cy z Mak­sy­mi­lia­nem Ri­ga­mon­tim) – na­gro­dzo­nej Pic­tu­res of the Year In­ter­na­tio­nal 2018. Na­le­ży do Press Club Pol­ska.