Mam do pana kilka pytań ebook

– Ko­ja­rzy­cie ją – mó­wię.

To wy­zwa­nie, za­pew­nie­nie. Skie­ro­wane do ko­biety sie­dzą­cej obok mnie przy ho­te­lo­wym ba­rze, któ­rej błąd po­le­gał na tym, że za­ga­iła roz­mowę. Do den­ty­sty, któ­remu skoń­czyły się py­ta­nia o dzieci, więc pyta, co tam u mnie.

Cza­sem ko­ja­rzą od razu. Cza­sem py­tają: „To nie ta, co fa­cet trzy­mał ją w piw­nicy?”.

Nie! Nie. Nie ta.

To nie ta, co do­stała no­żem w... Nie. Ta, co wsia­dła do tak­sówki z... Nie, inna. Ta, co po­szła na im­prezę do brac­twa stu­denc­kiego, ta, co użył kija, ta, co użył młotka, ta, co ode­brała go z od­wyku, a on... Nie. Ta, co co­dzien­nie pa­trzył, jak biega? Ta, co nie­po­trzeb­nie mu po­wie­działa, że okres jej się spóź­nia? Ta od wuja? Za­raz, ta druga od wuja?

Nie. To ta od ba­senu. Ta od al­ko­holu w... od wło­sów wo­kół... od go­ścia, który przy­znał się do... Tak. Wła­śnie ta.

Ki­wają głową, pod­nie­sieni na du­chu. Niby czym?

Są­siadka z baru wy­ciąga se­ler z krwa­wej mary i za­czyna chru­pać. Den­ty­sta każe mi prze­płu­kać usta. Ob­ra­cają jej na­zwi­sko na ję­zyku, ob­ra­cają je w pa­mięci. Mó­wią: „A, tamta, fak­tycz­nie ko­ja­rzę!”.

„Tamta”, bo te­raz jest tylko hi­sto­rią, taką hi­sto­rią, którą albo się zna, albo nie, hi­sto­rią o skoń­czo­nej licz­bie szcze­gó­łów, hi­sto­rią, którą da się opa­no­wać, ucząc się na pa­mięć map i go­dzin wy­da­rzeń.

– To ta od szkoły z in­ter­na­tem! – mó­wią. – Pa­mię­tam, to ta od na­gra­nia. Pani ją znała?!

To ta, któ­rej fo­to­gra­fia wy­ska­kuje po wpi­sa­niu w wy­szu­ki­warce „New Hamp­shire mor­der­stwo” obok po­li­cyj­nych zdjęć do­ku­men­tu­ją­cych me­tam­fe­ta­mi­nowe tra­ge­die z lat póź­niej­szych. W click­ba­ito­wych ar­ty­ku­łach używa się zwy­kle jed­nej kon­kret­nej fo­to­gra­fii – na któ­rej jest uśmiech­nięta, ale w oczach tego uśmie­chu nie wi­dać, co rze­komo su­ge­ruje głę­bo­kie nie­szczę­ście. Jest to kadr wy­cięty ze zdję­cia szkol­nej dru­żyny te­ni­so­wej. Je­śli ktoś znał Tha­lię, od razu po­zna, że wcale nie była nie­szczę­śliwa, tylko po pro­stu mu­siała uśmiech­nąć się do fo­to­gra­fii, cho­ciaż nie miała ochoty.

To ta hi­sto­ria w kółko opo­wia­dana i po­wta­rzana.

To ta, w któ­rej ona była na tyle młoda, na tyle biała, na tyle ładna i na tyle za­można, żeby lu­dzie zwró­cili uwagę.

To ta, w któ­rej wszy­scy by­li­śmy na tyle mło­dzi, żeby są­dzić, że ktoś mą­drzej­szy od nas zna od­po­wie­dzi.

Może to ta, w któ­rej wszy­scy by­li­śmy w błę­dzie.

Może to ta, w któ­rej wszy­scy ra­zem – każde z nas dźwi­ga­jąc za­le­d­wie cię­żar piórka – by­li­śmy w błę­dzie.

CZĘŚĆ PIERW­SZA

1

Po raz pierw­szy obej­rza­łam to na­gra­nie w 2016 roku. Le­ża­łam w łóżku z lap­to­pem, ze słu­chaw­kami na uszach. Ba­łam się, że obu­dzę Je­rome’a i będę się mu­siała tłu­ma­czyć. W są­sied­nich po­ko­jach spały moje dzieci. Mo­głam wstać, zaj­rzeć do nich, po­czuć cie­pło ich po­licz­ków i żar od­de­chów. Mo­głam po­wą­chać włosy córki i za­pach głowy ma­łego dziecka po­łą­czony z wil­gotną la­wendą w końcu by mnie uśpił.

Ale ko­le­żanka, któ­rej nie wi­dzia­łam od dwu­dzie­stu lat, przy­słała mi linka, więc klik­nę­łam.

Ca­me­lot Ler­nera i Lo­ewe’a. Ja by­łam in­spi­cjentką i kie­row­niczką tech­niczną w jed­nej oso­bie. Jedna nie­ru­choma ka­mera, zbyt bli­sko or­kie­stry, zbyt da­leko od na­sto­let­nich wo­ka­li­stów bez mi­kro­fo­nów. Ja­kość VHS ro­dem z 1995 roku, za ka­merą na pewno ktoś z kółka au­dio-wi­deo. Mój Boże, wie­dzie­li­śmy, że nie je­ste­śmy su­per, ale nie by­li­śmy na­wet tak do­brzy, jak nam się wy­da­wało. Ktoś, kto dwie de­kady póź­niej wrzu­cił to na­gra­nie do sieci i do­dał opis z do­kład­nymi mo­men­tami, w któ­rych po­ja­wia się Tha­lia Ke­ith, do­łą­czył także li­stę ak­to­rów i człon­ków ekipy. Beth Do­cherty jako bar­dzo nie­duża Gi­newra, pro­mie­nie­jąca Sa­kina John jako Mor­gana le Fay z ko­roną ze zło­tych kol­ców na­ło­żoną na war­ko­czyki, Mike Sti­les jako piękny i za­wsty­dzony król Ar­tur. Jest też moje na­zwi­sko, z błę­dem, ale jest.

Wyj­ście przed kur­tynę to ostat­nie uję­cie, w któ­rym wy­raź­nie wi­dać Tha­lię. Jej ciemne loki wy­róż­niają ją z bez­barw­nej masy. Po­tem na sce­nie pra­wie wszy­scy śpie­wają Happy Bir­th­day pani Ross, na­szej re­ży­serce, którą wy­cią­gają z pierw­szego rzędu, gdzie jak co wie­czór sie­działa i ro­biła no­tatki. Jest taka młoda, czego wtedy nie za­uwa­ża­łam.

Część uczniów wy­cho­dzi, a po­tem wraca zmie­szana. Człon­ko­wie or­kie­stry wska­kują na scenę i do­łą­czają do śpie­wów, mąż pani Ross zrywa się z wi­downi z kwia­tami, ekipa wy­cho­dzi zza ku­lis w czar­nych ko­szul­kach i dżin­sach. Mnie tam nie ma – pew­nie zo­sta­łam w ka­bi­nie tech­nicz­nej. Wy­wi­nię­cie się od cze­goś ta­kiego by­łoby bar­dzo w moim stylu.

Cała uro­dzi­nowa feta, łącz­nie z prze­gru­po­wa­niem i śpie­wami, trwa pięć­dzie­siąt dwie se­kundy. Przez ten czas Tha­lii ani przez mo­ment nie wi­dać wy­raź­nie. W ko­men­ta­rzach ktoś zro­bił zbli­że­nie na ka­wa­łek zie­lo­nej su­kienki na skraju ka­dru i ze­sta­wił tę plamę ko­loru z suk­nią, którą miała na so­bie Tha­lia – naj­pierw przy­krytą gazą, gdy grała cza­ro­dziejkę Ni­mue, Pa­nią Je­ziora, a po­tem od­sło­niętą, kiedy z pro­stym przy­bra­niem głowy wcie­lała się w lady Anne. W przed­sta­wie­niu było jed­nak kilka zie­lo­nych su­kie­nek. W jed­nej z nich wy­stę­po­wała moja przy­ja­ciółka Car­lotta. Moż­liwe, że wtedy Tha­lii już nie było na sce­nie.

Dys­ku­sja pod na­gra­niem sku­pia się głów­nie na chro­no­lo­gii. Na­sza li­to­ści­wie skró­cona wer­sja Ca­me­lotu miała się za­cząć o dzie­więt­na­stej, ale za­pewne ru­szy­li­śmy pięć mi­nut po cza­sie. Albo póź­niej. Z na­gra­nia wy­cięto an­trakt, więc lu­dzie spe­ku­lują, jak długo trwała prze­rwa w szkol­nym mu­si­calu. W za­leż­no­ści od opi­nii na te­mat tych dwóch zmien­nych spek­takl mógł się za­koń­czyć mię­dzy dwu­dzie­stą czter­dzie­ści pięć a dwu­dzie­stą pierw­szą pięt­na­ście. Po­win­nam to wie­dzieć. Mia­łam kie­dyś se­gre­ga­tor z dro­bia­zgo­wymi no­tat­kami. Ale nikt mnie o niego nie spy­tał.

Le­karz me­dy­cyny są­do­wej uznał, że śmierć Tha­lii na­stą­piła mię­dzy dwu­dzie­stą a dwu­dzie­stą czwartą, ale po­czą­tek tego prze­działu po­kry­wał się z przed­sta­wie­niem – to dla­tego do­kładny mo­ment jego za­koń­cze­nia stał się przed­mio­tem nie­usta­ją­cej fa­scy­na­cji w in­ter­ne­cie.

„Przy­sze­dłem z YouTube’a” – na­pi­sał au­tor ko­men­ta­rza z 2015 roku i wrzu­cił link do in­nego wi­deo. „Obej­rzyj­cie. Tu jest do­wód, że schrza­nili śledz­two. Chro­no­lo­gia się nie klei”.

Ktoś inny stwier­dził: „Za­mknęli nie­win­nego go­ścia, bo ra­si­stow­ska psiar­nia sie­działa w kie­szeni szkoły”.

A pod spodem: „Wi­tamy w Kwa­te­rze Głów­nej Fo­liar­stwa! Le­piej po­święć ener­gię na PRAW­DZIWĄ NIE­ROZ­WIĄ­ZANĄ SPRAWĘ”.

Na­gra­nie, oglą­dane po dwu­dzie­stu je­den la­tach, uwol­niło z za­ku­rzo­nych za­ka­mar­ków mo­jego mó­zgu wspo­mnie­nie o tym, jak ra­zem z moją przy­ja­ciółką Fran, która w przed­sta­wie­niu śpie­wała w chó­rze, spraw­dza­ły­śmy w słow­niku zna­cze­nie słowa „pod­nieta”. Bo że­by­śmy w końcu prze­stały chi­cho­tać na dźwięk słów „maj, mie­siąc pod­niety”, pew­nego razu pani Ross oznaj­miła:

– Wy­raz „pod­nieta” ozna­cza po pro­stu za­chętę do dzia­ła­nia. Mo­że­cie to so­bie spraw­dzić.

Ale co ona mo­gła wie­dzieć o pod­nie­cie? Pod­nieta była prze­zna­czona dla mło­dych, a nie dla za­męż­nych na­uczy­cie­lek te­atru. Tym­cza­sem („Ja pi­kolę!” – jak po­wie­dzia­łaby Fran) pro­szę bar­dzo: we­dług wiel­kiego słow­nika „pod­nieta” to rze­czy­wi­ście także „coś po­bu­dza­ją­cego, za­chęta, bo­dziec”. Je­den z po­da­nych przy­kła­dów: „Stek był pod­nietą dla pod­nie­bie­nia”. Ucie­kły­śmy z bi­blio­teki ro­ze­śmiane. Fran śpie­wała: „Och, stek, ko­tlet pod­niety!”.

Gdzie prze­cho­wy­wa­łam to wspo­mnie­nie przez te wszyst­kie lata?

Za pierw­szym ra­zem ska­ka­łam po fil­mie, a uważ­nie obej­rza­łam tylko koń­cówkę. Nie mia­łam ochoty wy­słu­chi­wać na­sto­let­nich gło­sów i roz­stro­jo­nych in­stru­men­tów smycz­ko­wych. Ale po­tem włą­czy­łam na­gra­nie jesz­cze raz – tego sa­mego wie­czoru, o dru­giej w nocy, kiedy ta­bletka z me­la­to­niną nie za­dzia­łała, a puls mia­łam jak po bie­ga­niu – i obej­rza­łam wszyst­kie frag­menty z Tha­lią. Akt pierw­szy, scena druga to je­dyny mo­ment, w któ­rym Tha­lia grała Pa­nią Je­ziora. Po­ja­wiła się w głębi sceny we mgle z su­chego lodu i śpie­wała hip­no­tycz­nie za ple­cami Mer­lina. Coś mnie uwie­rało w tym, że pod­czas śpiewu stale od­ry­wała od niego wzrok i zer­kała za prawą ku­lisę, jakby pro­siła o pod­po­wiedź. Nie­moż­liwe, żeby jej po­trze­bo­wała, do za­śpie­wa­nia miała tylko jedną pio­senkę z po­wta­rza­ją­cym się tek­stem.

Ostroż­nie się­gnę­łam nad Je­rome’em po jego ipada z szafki przy łóżku i uru­cho­mi­łam na nim na­gra­nie. Tym ra­zem zro­bi­łam zbli­że­nie na twarz, żeby była przy­naj­mniej więk­sza, skoro nie mo­gła być wy­raź­niej­sza. Le­dwo to wi­dać, ale na fil­mie Tha­lia jest chyba po­iry­to­wana.

A po­tem, kiedy Mer­lin wy­gła­sza mowę po­że­gnalną, w któ­rej roz­staje się z Ar­tu­rem i Ca­me­lo­tem, Tha­lia znowu od­wraca wzrok, nie­mal ogląda się przez ra­mię. Coś bez­gło­śnie mówi – to na pewno nie złu­dze­nie. Jej usta się przy­my­kają, a po­tem roz­cią­gają w okrąg. Je­stem nie­mal prze­ko­nana, że Tha­lia wy­po­wiada słowo „co”. Może do ko­goś z ob­sługi, członka mo­jej ekipy, po­ka­zu­ją­cego za­po­mniany re­kwi­zyt. Tylko co w tym mo­men­cie mo­gło być aż tak ważne, tuż przed zej­ściem Tha­lii ze sceny?

Do 2016 roku nikt w ko­men­ta­rzach nie zwró­cił na to uwagi. Wszy­scy in­te­re­so­wali się tylko do­kładną go­dziną wyj­ścia przed kur­tynę oraz tym, czy przez tę ostat­nią mi­nutę Tha­lia rów­nież była na sce­nie. (I jesz­cze tym, jaka była ładna). Lu­dzie ar­gu­men­to­wali, że pięć­dzie­siąt dwie se­kundy to dość czasu, żeby Tha­lia Ke­ith zdą­żyła spo­tkać się z kimś za ku­li­sami i wyjść ra­zem z nim, za­nim kto­kol­wiek się zo­rien­to­wał.

Na sa­mym końcu na­gra­nia nasz zna­ko­mity dy­ry­gent i kie­row­nik mu­zyczny w jed­nym, w muszce i z ba­tutą, roz­po­czyna ko­mu­ni­kat, któ­rego nikt nie słu­cha:

– Bar­dzo wam wszyst­kim dzię­ku­jemy! Przy wy­cho­dze­niu... – Tu jed­nak na­gra­nie się urywa i zo­staje tylko szum sza­rych li­nii.

Pew­nie mó­wił coś o mel­do­wa­niu się w bur­sie albo za­bra­niu ze sobą śmieci.

W ko­men­ta­rzach ktoś na­pi­sał: „Ob­czaj­cie Gi­newrę w ostat­nich dwóch se­kun­dach. Czy to pier­siówka? Chcę się kum­plo­wać z Gi­newrą!”. Za­trzy­ma­łam na­gra­nie i rze­czy­wi­ście: Beth wy­soko unosi srebrną pier­siówkę, być może prze­ko­nana, że ko­le­dzy za­uważą, a za­afe­ro­wani na­uczy­ciele na wi­downi nie. Albo jest już po pro­stu za bar­dzo wcięta, żeby się tym przej­mo­wać.

W in­nym ko­men­ta­rzu ktoś prosi o po­da­wa­nie na­zwisk wi­dzów mi­ja­ją­cych ka­merę w dro­dze do wyj­ścia.

Ko­lejna osoba pi­sze: „Je­śli obej­rzy­cie wy­da­nie spe­cjalne Da­te­line z 2005, nie wierz­cie w ani jedno słowo. Tam jest MASA błę­dów. Plus: jej imię wy­ma­wia się THA-lia, jak w sło­wie thanks, a Le­ster Holt cały czas mówi THAY-lia”.

W od­po­wie­dzi: „A ja my­śla­łam, że wy­ma­wia się TAHL-ia”.

Pierw­szy ko­men­tu­jący pro­stuje: „Nie, nie, nie. Zna­łem jej sio­strę”.

Ko­lejny ko­men­tarz: „Jaka ta cała sprawa smutna”. Po­tem trzy pła­czące emotki i nie­bie­skie ser­duszko.

Póź­niej ty­go­dniami śni­łam nie o ob­ró­co­nej gło­wie Tha­lii, nie o jej bez­gło­śnym py­ta­niu, ale o pier­siówce Beth Do­cherty. W snach mu­sia­łam zna­leźć tę pier­siówkę, żeby znowu ją scho­wać. W ręku trzy­ma­łam swój wielki se­gre­ga­tor. No­tatki w ni­czym nie po­ma­gały.

Szkolni fani te­atru bła­gali o ten spek­takl – rok wcze­śniej ga­dali o nim w kółko pod­czas dy­żu­rów pani Ross w bur­sie. Ca­me­lot wró­cił na Broad­way w 1993 roku, a na­wet ci spo­śród nas, któ­rzy go nie wi­dzieli, sły­szeli so­und­track i ro­zu­mieli, że to bę­dzie ozna­czało śre­dnio­wieczne de­kolty, ca­ło­wa­nie na sce­nie i fan­ta­styczne so­lówki. Dla mnie kon­se­kwen­cją ta­kiego wy­boru były de­ko­ra­cje z zam­kiem, trony i drzewa na kół­kach – nic skom­pli­ko­wa­nego, żad­nych mię­so­żer­nych ro­ślin ani ka­brio­letu ford de­luxe wta­cza­nego na scenę. Dzien­ni­ka­rze z przy­szło­ści do­stali na­to­miast nie­wy­czer­pane źró­dło ła­twych me­ta­for. Szkoła z in­ter­na­tem jako kró­le­stwo w le­sie, Tha­lia jako cza­ro­dziejka, Tha­lia jako księż­niczka, Tha­lia jako mę­czen­niczka. Cóż bar­dziej ro­man­tycz­nego? Co do­sko­nal­szego niż dziew­czyna za­bita w roz­kwi­cie? Dziew­czyna jako czy­sta karta. Dziew­czyna jako od­zwier­cie­dle­nie pra­gnień, nie­zmą­cona wła­snymi. Dziew­czyna jako ofiara na oł­ta­rzu wy­obra­że­nia „dziew­czyny”. Dziew­czyna jako se­ria zdjęć z dzie­ciń­stwa, na­zna­czo­nych aurą „tej, która umrze młodo”, zu­peł­nie jakby już w trze­ciej kla­sie fo­to­graf po­wi­nien wy­czy­tać w jej twa­rzy, że oto dziew­czyna, która na za­wsze po­zo­sta­nie wła­śnie dziew­czyną.

Widz, pod­glą­dacz, na­wet sprawca – każdy z nich jest roz­grze­szony, skoro dziew­czyna uro­dziła się mar­twa.

W in­ter­ne­cie i w te­le­wi­zji to uwiel­biają.

I my­ślę, że dla pana, pa­nie Bloch, to także było wy­godne.

2

W stycz­niu 2018 roku wbrew wszel­kim ocze­ki­wa­niom pę­dzi­łam w stronę kam­pusu jedną z tych sta­rych do­brych nie­bie­skich tak­só­wek, które kie­dyś tyle razy wo­ziły mnie z lot­ni­ska w Man­che­ste­rze. Kie­rowca oznaj­mił, że tego dnia kursy do Granby’ego robi już od rana.

– Wszy­scy gdzieś wy­byli na wa­ka­cje – stwier­dził.

– Po­je­chali do domu na święta – od­par­łam.

Par­sk­nął, jakby to po­twier­dzało jego naj­gor­sze przy­pusz­cze­nia.

Za­py­tał, czy uczę w Gran­bym, a ja wy­ja­śni­łam, że wła­ści­wie to nie: przy­je­cha­łam po­pro­wa­dzić go­ścin­nie dwu­ty­go­dniowy kurs. Nie tłu­ma­czy­łam, że nie­gdyś sama cho­dzi­łam do tej szkoły, a drogę, którą wła­śnie je­cha­li­śmy, znam jak wła­sną kie­szeń – mia­łam wra­że­nie, że byłby to nad­miar in­for­ma­cji w ta­kiej przy­god­nej roz­mo­wie. Nie wy­ja­śni­łam także kon­cep­cji mi­ni­me­stru, bo za­brzmia­łoby to pre­ten­sjo­nal­nie – do­kład­nie jak coś, czym we­dle wy­obra­żeń tak­sów­ka­rza zaj­mują się te roz­pusz­czone ba­chory.

To Fran wpa­dła na po­mysł, by mnie za­pro­sić. Ona w su­mie ni­gdy stąd nie wy­je­chała. Po kilku la­tach w col­lege’u, stu­diach po­dy­plo­mo­wych oraz po­by­cie za gra­nicą wró­ciła do Granby’ego jako na­uczy­cielka hi­sto­rii. Jej żona pra­cuje w dziale re­kru­ta­cji. Miesz­kają na kam­pu­sie ra­zem z sy­nami.

Mój tak­sów­karz miał na imię Lee. Mó­wił, że „wozi te dzie­ciaki z Granby’ego, od­kąd cho­dzili tam jesz­cze ich dziad­ko­wie”. Wy­ja­śnił, że to taka szkoła, do któ­rej można się do­stać wy­łącz­nie dzięki ko­nek­sjom ro­dzin­nym. Mia­łam ochotę od­po­wie­dzieć, że kom­plet­nie się myli, ale było już zde­cy­do­wa­nie za późno na spro­sto­wa­nie za­ło­że­nia, że je­stem osobą z ze­wnątrz. Oznaj­mił, że „te ba­chory ro­bią ta­kie nu­mery, że pani nie uwie­rzy”, i spy­tał, czy czy­ta­łam ten ar­ty­kuł „sprzed paru lat” z „Rol­ling Stone’a”. Ar­ty­kuł (Wol­ność albo śmierć. Al­ko­hol, nar­ko­tyki i uto­nię­cie w eli­tar­nej szkole z in­ter­na­tem w New Hamp­shire) opu­bli­ko­wano w 1996 roku i ow­szem, czy­ta­li­śmy go wtedy wszy­scy. Mej­lo­wa­li­śmy o nim ze swo­ich aka­de­mi­ków, obu­rzeni błę­dami i chy­bio­nymi do­mnie­ma­niami – tak jak dzie­więć lat póź­niej pi­sa­li­śmy do sie­bie ese­mesy, kiedy Da­te­line znowu wszystko roz­grze­bało.

– Oni tam w ogóle nie nad­zo­rują tych dzie­cia­ków – cią­gnął Lee. – Jedno mnie tylko cie­szy: że za­ka­zali Ubera.

– Za­bawne, sły­sza­łam coś do­kład­nie od­wrot­nego – od­par­łam. – O tym nad­zo­ro­wa­niu.

– No bo kła­mią. Chcieli ścią­gnąć pa­nią na kurs, więc po­wie­dzie­liby wszystko.

Przez pra­wie dwa­dzie­ścia trzy lata od za­koń­cze­nia na­uki by­łam w Gran­bym tylko trzy­krot­nie. Je­den zjazd od­był się wkrótce, gdy miesz­ka­łam w No­wym Jorku. Wy­trzy­ma­łam go­dzinę. Po­tem, w 2008 roku, przy­je­cha­łam na ślub Fran i Anne w Sta­rej Ka­plicy. W lipcu 2013 roku spę­dzi­łam kilka dni w Ver­mon­cie, więc wpa­dłam, żeby spo­tkać się z Fran, po­znać jej pierw­sze dziecko. I tyle. Zi­gno­ro­wa­łam dzie­siątą, pięt­na­stą i dwu­dzie­stą rocz­nicę za­koń­cze­nia szkoły, nie cho­dzi­łam na spo­tka­nia ab­sol­wen­tów w Los An­ge­les. Do­piero kiedy wy­pły­nęło na­gra­nie Ca­me­lotu, a Fran do­łą­czyła mnie do gru­po­wego czatu, który prze­ro­dził się w te­atralne wspo­minki, au­ten­tycz­nie za­tę­sk­ni­łam za tym miej­scem. Po­sta­no­wi­łam po­cze­kać do 2020 roku, do zjazdu, na któ­rym ko­le­dzy i ko­le­żanki na pewno się po­ja­wią – z oka­zji dwu­dzie­stej pią­tej rocz­nicy za­koń­cze­nia na­uki, a przy oka­zji dwu­set­le­cia szkoły. Aż tu na­gle to za­pro­sze­nie.

Do­dat­ko­wym plu­sem było to, że Yahav, męż­czy­zna, z któ­rym łą­czył mnie prze­cią­ga­jący się, roz­pacz­liwy ro­mans na od­le­głość, miesz­kał za­le­d­wie dwie go­dziny drogi stam­tąd, bo aku­rat w tym roku aka­de­mic­kim pro­wa­dził za­ję­cia na Wy­dziale Prawa Uni­wer­sy­tetu Bo­stoń­skiego. Yahav mó­wił z izra­el­skim ak­cen­tem, był wy­soki, bły­sko­tliwy i neu­ro­tyczny. To nie ten typ związku, że mo­gła­bym po pro­stu wsiąść w sa­mo­lot i przy­le­cieć. Ale mo­głam zna­leźć się w po­bliżu.

Poza tym chcia­łam się prze­ko­nać, czy dam radę – czy mimo ner­wów, mimo nie­mal mło­dzień­czej pa­niki je­stem go­towa zmie­rzyć się z tamtą dziew­czyną, która zgar­biona prze­czła­pała wszyst­kie lata na­uki. W Los An­ge­les wie­dzia­łam, że teo­re­tycz­nie od­nio­słam suk­ces jako oka­zjo­nalna wy­kła­dow­czyni w col­lege’u, au­torka uzna­nego pod­ca­stu, ko­bieta, która po­trafi przy­go­to­wać po­si­łek z pro­duk­tów z targu i wy­słać dzieci do szkoły sen­sow­nie ubrane – jed­nak na co dzień nie bar­dzo od­czu­wa­łam po­ko­nany dy­stans. Wie­dzia­łam, że w Gran­bym mocno mnie to trzep­nie.

Cho­dziło za­tem o kasę, o fa­ceta, o moje ego, a także – pod tym wszyst­kim, ni­czym nie­do­sły­szalna nuta – o Tha­lię, o to, że od­kąd obej­rza­łam na­gra­nie, czu­łam się tak, jakby moja rze­czy­wi­stość nie­znacz­nie zbo­czyła z toru.

W każ­dym ra­zie: za­pro­po­no­wali, a ja się zgo­dzi­łam, i oto sie­dzia­łam przy­pięta pa­sem na tyl­nym sie­dze­niu, a Lee wiózł mnie na kam­pus z pręd­ko­ścią o pięt­na­ście ki­lo­me­trów wyż­szą od do­pusz­czal­nej.

– To czego bę­dzie ich pani uczyć? Coś o Szek­spi­rze?

Wy­ja­śni­łam, że po­pro­wa­dzę dwa kursy: o pod­ca­stingu i o fil­mo­znaw­stwie.

– Fil­mo­znaw­stwo! – po­wtó­rzył. – Będą oglą­dać filmy czy je ro­bić?

Od­nio­słam wra­że­nie, że co­kol­wiek od­po­wiem, i ja, i szkoła stra­cimy w jego oczach.

– Cho­dzi o hi­sto­rię filmu – po­wie­dzia­łam, co było prawdą, choć nie­pełną.

Do­da­łam, że do nie­dawna wy­kła­da­łam fil­mo­znaw­stwo na UCLA, co przy­nio­sło ten po­żą­dany sku­tek – nie po raz pierw­szy sto­so­wa­łam ten trik – że Lee na­tych­miast prze­rzu­cił się na te­mat Bru­in­sów. Mo­głam więc chrzą­kać po­ta­ku­jąco, a on mo­no­lo­go­wał o fut­bolu. Zo­stało tylko dwa­dzie­ścia mi­nut drogi, więc nie­wielka szansa, że za­pyta o pod­ca­sting albo za­ser­wuje man­spla­ining Qu­en­tina Ta­ran­tino.

Szkoła za­pro­po­no­wała mi po­pro­wa­dze­nie kursu o fil­mie, a ten drugi za­ofe­ro­wa­łam sama, bo to ozna­czało dwa razy więk­sze pie­nią­dze – oraz dla­tego, że ni­gdy nie umia­łam usie­dzieć spo­koj­nie, więc skoro już mia­łam zo­sta­wić dzieci i na dwa ty­go­dnie wy­je­chać do lasu, nie chcia­łam tkwić tam bez­czyn­nie. Po­trzeba cią­głej ak­tyw­no­ści to w moim wy­padku za­ra­zem ob­jaw wy­soko funk­cjo­nu­ją­cych za­bu­rzeń lę­ko­wych, jak i klucz do suk­cesu.

Mój ów­cze­sny pod­cast no­sił ty­tuł Mi­go­ta­nie gwiazd. Przed­sta­wiał roz­pi­saną na od­cinki hi­sto­rię ko­biet w ki­nie, opo­wia­dał o tym, jak prze­mysł fil­mowy naj­pierw te ko­biety prze­żu­wał, a póź­niej wy­plu­wał. Jak na pod­cast ra­dzi­li­śmy so­bie na­prawdę nie­źle, raz po raz lą­do­wa­li­śmy na naj­wyż­szych miej­scach róż­nych ran­kin­gów od­słu­chów. Było z tego na­wet tro­chę pie­nię­dzy, a cza­sem czu­li­śmy dresz­czyk, kiedy ja­kaś gwiazda wspo­mniała o nas w wy­wia­dzie. Mo­jego współ­pro­wa­dzą­cego, Lance’a, ar­chi­tekta kra­jo­brazu, stać było na odej­ście z pracy, a ja mo­głam od­rzu­cać wy­kła­dow­cze ochłapy pod­su­wane przez UCLA. Kilku agen­tów li­te­rac­kich za­ofe­ro­wało nam usługi, gdy­by­śmy chcieli ra­zem na­pi­sać książkę. By­li­śmy aku­rat w wi­rze przy­go­to­wań do no­wego se­zonu, po­świę­co­nego Ri­cie Hay­worth, ale re­se­arch mo­głam ro­bić wszę­dzie.

Je­cha­li­śmy drogą nu­mer dzie­więć za inną nie­bie­ską tak­sówką, która wio­zła z tyłu dwoje mło­dych lu­dzi.

– Wi­dzi pani? Ani chybi pani ucznio­wie – stwier­dził Lee. – Żadne z tych dzie­cia­ków nie jest tu­tej­sze. A nie­które są na­wet z in­nych kra­jów. Rano wio­złem dziew­czyny, co wra­cały z Chin. Nie ode­zwały się do mnie ani sło­wem. Jak one mogą się uczyć, skoro nie mó­wią po an­giel­sku?

Za­nim zdą­żył ude­rzyć w jaw­niej ra­si­stow­skie tony, uda­łam, że od­bie­ram te­le­fon.

– Gary! – po­wi­ta­łam nie­ist­nie­ją­cego roz­mówcę, a po­tem przez dzie­sięć mi­nut mru­cza­łam „aha” i „okej” w od­po­wied­nich od­stę­pach, pod­czas gdy za oknem prze­my­kał zmro­żony las.

Nie­roz­pra­szana przez kie­rowcę, nie­stety w końcu po­czu­łam nerwy, które do­tąd lek­ce­wa­ży­łam, po­czu­łam, jak las cią­gnie mnie ku Granby’emu. Oto biały ko­śció­łek eku­me­niczny, który za­wsze sy­gna­li­zo­wał, że do­cie­ram na miej­sce. Oto skręt w węż­szą drogę, który po­czu­łam głę­boko w pa­mięci mię­śnio­wej.

Zu­peł­nie jakby to wła­śnie ten skręt przy­wo­łał taką myśl, przy­po­mnia­łam so­bie przy­dłu­gie dżin­sowe szorty i pa­sia­stą ko­szulkę bez rę­ka­wów, które mia­łam na so­bie, gdy po raz pierw­szy je­cha­łam do Granby’ego w 1991 roku. I że się za­sta­na­wia­łam, czy dzie­ciaki w New Hamp­shire mó­wią z ak­cen­tem, bo nie ro­zu­mia­łam, jak nie­wielu spo­śród mo­ich ko­le­gów i ko­le­ża­nek bę­dzie miej­sco­wych.

Ro­be­so­no­wie, czyli ro­dzina, u któ­rej wtedy miesz­ka­łam, przy­wieźli mnie z In­diany w ciągu jed­nej doby, a kiedy obu­dzi­łam się rano, zo­stała już tylko go­dzina drogi. Szyby z tyłu były opusz­czone, więc wy­sta­wi­łam twarz do wia­tru i pa­trzy­łam na pola ni­czym z ka­len­da­rza oraz na lasy, któ­rych nie spo­sób prze­nik­nąć wzro­kiem, istne ściany zie­leni. Wszystko pach­niało na­wo­zem, do czego by­łam przy­zwy­cza­jona, a po­tem na­gle – so­snami.

– Pach­nie jak od­świe­żacz po­wie­trza! – stwier­dzi­łam.

Ro­be­so­no­wie za­re­ago­wali tak, jak­bym była ma­łym dziec­kiem, które po­wie­działo coś słod­kiego.

– Jak od­świe­żacz po­wie­trza! – po­wtó­rzył Se­vern Ro­be­son i we­soło klep­nął w kie­row­nicę.

Tego pierw­szego dnia na kam­pu­sie nie mo­głam uwie­rzyć, że las jest aż tak gę­sty i że pod­łoże to też las – ka­mie­nie i kłody, igły so­snowe i mech. Stale trzeba było pa­trzeć pod nogi. W In­dia­nie zna­łam tylko lasy ro­snące mię­dzy rzę­dami do­mów lub za sta­cjami ben­zy­no­wymi – ta­kie, przez które dało się przejść na drugą stronę. Pełne pe­tów i pu­szek. Wła­śnie ta­kie lasy so­bie wy­obra­ża­łam, słu­cha­jąc ba­jek w dzie­ciń­stwie. Te­raz opo­wie­ści o przed­wiecz­nych pusz­czach, za­gi­nio­nych dzie­ciach i ukry­tych no­rach wresz­cie na­brały sensu. To do­piero była praw­dziwa pusz­cza.

Na ze­wnątrz tak­sówki: poczta i dawna wy­po­ży­czal­nia wi­deo. Circle K nic się nie zmie­niło, ale trudno czuć no­stal­gię do sta­cji ben­zy­no­wej. Oto droga na kam­pus, a oto fala ad­re­na­liny. Za­koń­czy­łam uda­waną roz­mowę przez te­le­fon, ży­cząc Gary’emu do­brego dnia.

Kiedy nad­szedł mój pierw­szy li­sto­pad i opa­dły li­ście, spo­dzie­wa­łam się zo­ba­czyć domy i inne bu­dynki, do tej pory cze­ka­jące za drze­wami. Ale nie: za na­gimi ga­łę­ziami były tylko inne na­gie ga­łę­zie. A za nimi – ko­lejne.

Nocą przy­la­ty­wały sowy. Cza­sami, je­śli ktoś nie za­mknął sta­ran­nie kon­te­ne­rów, niedź­wie­dzie brały z nich so­bie całe worki śmieci, cią­gnęły je przez kam­pus i otwie­rały jak to­rebki z upo­min­kami.

Sa­mo­chód, za któ­rym je­cha­li­śmy, skrę­cił w kie­runku mę­skich burs, ale Lee wy­brał okrężną drogę, wo­kół Dol­nego Kam­pusu, i ro­bił za prze­wod­nika, a ja mo­głam tylko uprzej­mie słu­chać.

– Tam, gdzie ka­zała się pani wy­sa­dzić, to jest Górny Kam­pus, nad rzeką, nowe, ba­je­ranc­kie bu­dynki. Ale tu­taj jest stara część, hen, z osiem­na­stego wieku.

Kon­kret­nie to z lat dwu­dzie­stych dzie­więt­na­stego, ale go nie po­pra­wi­łam. Było po­po­łu­dnie, kil­koro uczniów wy­ło­niło się z głów­nego bu­dynku i brnęło przez dzie­dzi­niec, ku­ląc się z zimna.

Lee po­ka­zał mi naj­star­szy bu­dy­nek lek­cyjny, bursy, w któ­rych kie­dyś mar­zli na­sto­letni far­mer­scy sy­no­wie, domki, w któ­rych nie­gdy­siejsi nie­żo­naci na­uczy­ciele pę­dzili sa­motne ży­cie, Starą Ka­plicę i Nową Ka­plicę (z któ­rych żadna nie jest już praw­dziwą ka­plicą i obie są nie­moż­li­wie stare), dom dy­rek­tor­ski. Wska­zał brą­zowy po­mnik Sa­mu­ela Granby’ego i oznaj­mił, nie­zgod­nie z prawdą:

– To gość, który za­kła­da­jąc tę szkołę, za­czy­nał od jed­nej sali lek­cyj­nej.

Kiedy mi­ja­łam Sa­mu­ela Granby’ego jako uczen­nica, za­wsze mu­sia­łam po­trzeć jego stopę – to tra­dy­cja, któ­rej nie prak­ty­ko­wał nikt oprócz mnie. Tak samo jak słu­chawkę mi­ja­nego au­to­matu te­le­fo­nicz­nego za­wsze mu­sia­łam ob­ró­cić do góry no­gami. To był nie­zwy­kle bły­sko­tliwy wy­raz buntu, pro­szę mi wie­rzyć.

Gdy tak­sów­karz w końcu za­to­czył koło i za­trzy­mał się w dol­nej czę­ści Gór­nego Kam­pusu, po otwar­ciu drzwi zde­rzy­łam się ze ścianą zimna. Za­pła­ci­łam, a Lee ka­zał mi się trzy­mać cie­pło, zu­peł­nie jakby to była kwe­stia wy­boru – jak­by­śmy nie mieli aku­rat środka zimy i wszystko nie kryło się pod war­stwą lodu i soli. Pa­trząc na bu­dynki, które nic się nie zmie­niły, na wą­skie grzbiety Gór Bia­łych wzno­szą­cych się po­nad li­nią drzew na wscho­dzie, ła­two mo­głam so­bie wy­obra­zić, że całe to miej­sce za­kon­ser­wo­wano krio­ge­nicz­nie.

Fran za­pro­po­no­wała mi noc­leg na ka­na­pie, ale ujęła to w taki spo­sób („No wiesz, jest pies, Ja­cob stale na­daje na cały re­gu­la­tor, a Max na ra­zie nie prze­sy­pia nocy”), że za­brzmiało bar­dziej jak uprzejmy gest niż jak rze­czy­wi­ste za­pro­sze­nie. Dla­tego wo­la­łam się za­trzy­mać w jed­nym z dwóch miesz­kań go­ścin­nych na kam­pu­sie, urzą­dzo­nych w daw­nym biu­rze, ma­łym bu­dynku nad sa­mym wą­wo­zem. Na każ­dym pię­trze była sy­pial­nia i ła­zienka, a na dole – wspólna kuch­nia. Jak się oka­zało, wszę­dzie tam pach­niało chlo­rem.

Roz­pa­ko­wa­łam się, roz­pa­cza­jąc nad tym, że wzię­łam za mało swe­trów, i roz­my­śla­jąc, ni mniej, ni wię­cej, tylko o au­to­ma­tach te­le­fo­nicz­nych w Gran­bym.

Niech mnie pan so­bie wy­obrazi (niech mnie pan so­bie przy­po­mni) w wieku pięt­na­stu, szes­na­stu lat, ubraną na czarno, na­wet kiedy nie pra­co­wa­łam za ku­li­sami, w po­kle­jo­nych mar­ten­sach, z cien­kimi ciem­nymi wło­sami spa­da­ją­cymi grzywką na pu­cu­ło­watą twarz; niech mnie pan so­bie wy­obrazi odzianą w zbroję z fla­neli, z oczami ob­wie­dzio­nymi grubą kre­ską, jak mi­jam au­to­mat te­le­fo­niczny i – bez pa­trze­nia – pod­no­szę słu­chawkę, ob­ra­cam i od­wie­szam do góry no­gami.

Ale to był do­piero po­czą­tek. Już w trze­ciej kla­sie, prze­cho­dząc obok au­to­matu, za­wsze mu­sia­łam pod­nieść słu­chawkę, na­ci­snąć gu­zik i słu­chać – bo w co naj­mniej jed­nym apa­ra­cie dało się wtedy usły­szeć przez szum inną roz­mowę. Od­kry­łam tę sztuczkę, kiedy z au­to­matu w holu przy sali gim­na­stycz­nej chcia­łam za­dzwo­nić do swo­jej bursy, żeby za­py­tać, czy mogę się spóź­nić i za­mel­do­wać po dzie­sią­tej, ale po na­ci­śnię­ciu pierw­szego przy­ci­sku usły­sza­łam ci­chy, stłu­miony głos ja­kie­goś chło­paka skar­żą­cego się matce na te­sty śród­se­me­stralne. Py­tała go, czy przyj­muje za­strzyki na aler­gię. Był ję­kliwy, stę­sk­niony za do­mem i brzmiał jak dwu­na­sto­la­tek, więc do­piero po chwili roz­po­zna­łam po gło­sie, że to Tim Busse, ho­ke­ista z okropną cerą i piękną dziew­czyną. Mu­siał roz­ma­wiać z te­le­fonu w świe­tlicy swo­jej bursy po dru­giej stro­nie wą­wozu. Nie poj­mo­wa­łam, ja­kie pra­wi­dła te­le­ko­mu­ni­ka­cji na to po­zwo­liły, a gdy pew­nego razu opo­wie­dzia­łam o tym mę­żowi, po­krę­cił głową i po­wie­dział: „To nie­moż­liwe”. Za­py­ta­łam, czy za­rzuca mi kłam­stwo albo su­ge­ruje, że sły­szę głosy. „Ja tylko mó­wię, że to nie­moż­liwe” – od­parł.

Sta­łam w holu przy sali spor­to­wej jak za­hip­no­ty­zo­wana, nie chcąc uro­nić ani słowa. W końcu jed­nak mu­sia­łam: za­dzwo­ni­łam do swo­jej bursy i na­uczy­cielkę na dy­żu­rze po­pro­si­łam o do­dat­kowe dzie­sięć mi­nut, że­bym zdą­żyła po­biec przez kam­pus po pod­ręcz­nik do hi­sto­rii, który zo­stał w sto­łówce. Od­parła, że nie ma mowy. Mia­łam trzy mi­nuty, żeby się za­mel­do­wać. Odło­ży­łam słu­chawkę, pod­nio­słam ją raz jesz­cze i na­ci­snę­łam przy­cisk. Znów usły­sza­łam głos Tima Bus­sego. Ma­gia. Oznaj­mił matce, że ob­leje fi­zykę. By­łam za­sko­czona. I po­zna­łam jego se­kret. Se­kretny se­kret, któ­rym nie za­mie­rzał się dzie­lić.

Od tam­tego czasu tro­chę pod­ko­chi­wa­łam się w Ti­mie Bus­sem, mimo że wcze­śniej w ogóle nie zwra­ca­łam na niego uwagi.

Przez ko­lejne mie­siące spraw­dzi­łam wszyst­kie au­to­maty na kam­pu­sie, ale dzia­łał tylko ten przy sali gim­na­stycz­nej, i to pod wa­run­kiem, że ktoś aku­rat roz­ma­wiał przez te­le­fon (być może rów­nież kon­kretny) w Bar­ton Hall.

Naj­czę­ściej sły­sza­łam nie­zro­zu­miałe mam­ro­ta­nie. Raz ktoś za­ma­wiał pizzę. Cza­sem były roz­mowy po ko­re­ań­sku, hisz­pań­sku czy nie­miecku. Kie­dyś usły­sza­łam Błę­kitną rap­so­dię, która le­ciała jako mu­zyka na cze­ka­nie w Uni­ted Air­li­nes. Tra­fiały się rze­czy cie­kaw­sze, skrawki in­for­ma­cji, które za­cho­wy­wa­łam dla sie­bie. Do­wie­dzia­łam się, że ktoś – ni­gdy nie usta­li­łam kto – wraca do domu na święto Pas­chy, ale nie chce je­chać do ciotki El­len. Ktoś inny mó­wił, że tę­skni za dziew­czyną, nie, ale tak se­rio tę­skni, po­waż­nie, i nie, wcale nie spo­tyka się z inną, prze­cież ją ko­cha, dla­czego ona się tak za­cho­wuje, niech prze­sta­nie tak mó­wić, czy ona nie wie, że on za nią tę­skni?

Nie­wielu z nas tra­fiają się su­per­moce. Mnie się tra­fiła wła­śnie ta. Cho­dzi­łam szkol­nymi ko­ry­ta­rzami z wie­dzą, którą ża­den chło­pak z Bar­ton Hall nie po­dzie­liłby się ze mną z wła­snej woli. Wie­dzia­łam, że Jorge Car­de­nas ni­gdy nie pije, kiedy jest smutny, bo tak się za­czyna al­ko­ho­lizm, a on nie chce skoń­czyć jak oj­ciec.

Przy­da­łoby się, że­bym pew­nego dnia do­wie­działa się cze­goś prak­tycz­nego, cze­goś ob­cią­ża­ją­cego. Na przy­kład gdy­bym usły­szała, jak ktoś grozi Tha­lii. Albo usły­szała coś o panu.

Ale to była po pro­stu część ogól­niej­szego na­wyku: zbie­ra­łam in­for­ma­cje o ró­wie­śni­kach, tak jak nie­któ­rzy gro­ma­dzą ga­zety. Li­czy­łam, że może dzięki temu będę bar­dziej taka jak oni, a mniej taka jak ja – mniej uboga, mniej nie­ogar­nięta, mniej pro­win­cjo­nalna, mniej wraż­liwa.

W każde wa­ka­cje, kiedy wra­ca­łam do domu ze szkol­nym rocz­ni­kiem, ozna­cza­łam zdję­cia po­szcze­gól­nych osób róż­nymi ko­lo­rami: kogo znam, z kim się przy­jaź­nię, w kim się pod­ko­chuję. Cza­sami, w od­mę­tach let­niego od­osob­nie­nia, w szkol­nym spi­sie szu­ka­łam ro­dzin po­szcze­gól­nych uczniów, żeby spraw­dzić, jak mają na imię ich ro­dzice – tylko po to, żeby na mi­nutę wy­rwać się z po­koju, któ­rego nie­na­wi­dzi­łam, w domu, który nie był moim do­mem, w mie­ście, w któ­rym nie zna­łam już ni­kogo.

Już wtedy ro­zu­mia­łam, że nie czyni mnie to wcale wy­jąt­kową. Wspo­mi­nam o tym gwoli wy­ja­śnie­nia: in­te­re­so­wały mnie szcze­góły. Nie dla­tego, że mo­głam je kon­tro­lo­wać, ale po­nie­waż mo­głam mieć je na wła­sność.

A na­le­żało do mnie tak nie­wiele.

3

Fran i Anne za­pro­siły mnie na późną ko­la­cję, więc wło­ży­łam śnie­gowce, ku­pione spe­cjal­nie na tę po­dróż, i ru­szy­łam przez most Po­łu­dniowy na Dolny Kam­pus. Było trzy­na­ście stopni mrozu, a śnieg tak stward­niał, że dało się po nim cho­dzić, nie grzę­znąc. Za­sta­na­wia­łam się, czy spo­tkam ko­goś zna­jo­mego, ale naj­wy­raź­niej by­łam je­dyną żywą istotą na dwo­rze.

Kiedy wra­ca­łam tu po­przed­nio, to za­wsze w kon­kretne miej­sca na kam­pu­sie. Nie prze­mie­rza­łam most­ków, nie wcho­dzi­łam do bu­dyn­ków dy­dak­tycz­nych. Te­raz mia­łam wra­że­nie, że jest coś nie tak z wy­mia­rami; w mo­jej pa­mięci i w czę­stych snach o szkole przed­mioty prze­miesz­czały się cen­ty­metr po cen­ty­me­trze. Na przy­kład po­mnik Sa­mu­ela Granby’ego ja­kimś cu­dem prze­su­nął się o trzy me­try w górę wzgó­rza. Prze­szłam obok niego i na pa­miątkę daw­nych cza­sów dło­nią w rę­ka­wiczce do­tknę­łam jego stopy.

Tam­tej je­sieni, tuż po otrzy­ma­niu za­pro­sze­nia, obu­dzi­łam się z my­ślą o głów­nej ulicy mia­steczka, przy któ­rej był cały han­del, ale nie mo­głam so­bie przy­po­mnieć jej na­zwy, więc w Go­ogle’a wpi­sa­łam: „szkoła Granby mapa”.

Oprócz od­po­wie­dzi (Crown Street!) zna­la­złam szcze­gó­łowe mapy kam­pusu we­dług stanu z marca 1995 roku, mapy z na­nie­sio­nymi li­niami od­po­wia­da­ją­cymi teo­riom lu­dzi, po­ten­cjal­nym tra­som przez las. Wie­dzia­łam, że mor­der­stwo Tha­lii wzbu­dziło sze­ro­kie za­in­te­re­so­wa­nie, ale nie zda­wa­łam so­bie sprawy z tego, jak dużo czasu nie­któ­rzy mu po­świę­cali.

Za­pusz­cza­nie się w kró­li­cze nory w in­ter­ne­cie śred­nio sprzy­jało mo­jemu zdro­wiu psy­chicz­nemu. (Po obej­rze­niu na­gra­nia Ca­me­lotu, za­miast pójść spać, go­oglo­wa­łam ko­le­gów i na­uczy­cieli z Granby’ego, szu­ka­łam in­for­ma­cji na te­mat uto­nięć i pu­ści­łam so­bie frag­ment tam­tego od­cinka Da­te­line. W końcu Je­rome się obu­dził, zo­ba­czył, ja­kie mam oczy, ka­zał mi prze­stać i po­wie­dział, że­bym łyk­nęła coś na grypę i po­le­żała rano w łóżku). Dla­tego na wpa­try­wa­nie się w mapy i czy­ta­nie, co mó­wią lu­dzie, da­łam so­bie tylko go­dzinę.

Okre­śle­nie „kró­li­cza nora” ko­ja­rzy nam się z Ali­cją spa­da­jącą pio­nowo w dół, ja jed­nak mam na my­śli taką praw­dziwą ko­lo­nię kró­li­ków, z nie­koń­czą­cymi się za­pę­tlo­nymi ko­ry­ta­rzami, roz­wi­dle­niami i obo­wiąz­kową klau­stro­fo­bią. Nie mie­ściło mi się w gło­wie, jak bar­dzo lu­dzie przej­mują się tą sprawą. Dla nich Tha­lia była twa­rzą z kilku czę­sto udo­stęp­nia­nych zdjęć, po­sta­cią le­dwo na­szki­co­waną, a nie dziew­czyną, która pach­niała per­fu­mami Sun­flo­wer, śmiała się, jakby miała czkawkę, rzu­cała się na łóżko w taki spo­sób, jakby ktoś ci­snął gra­nat ręczny.

Mu­szę jed­nak przy­znać, że sama po­dob­nie przej­muję się oso­bami, któ­rych ni­gdy nie po­zna­łam. Przej­muję się Judy Gar­land, Na­ta­lie Wood i Czarną Da­lią. Przej­muję się za­wod­niczką la­crosse z Uni­wer­sy­tetu Wir­gi­nii za­mor­do­waną przez by­łego i tą dziew­czyną, któ­rej chło­pak na pewno nie był tam­tego dnia w pracy w Len­sCra­fters, i li­ce­alistką za­bitą w ogródku jej chło­paka w Sha­ker He­ights, kiedy wszy­scy spali, i biedną Mar­thą Mo­xley, i tą ko­bietą w ho­te­lo­wej win­dzie, i je­dyną Czarną na wine party u bia­łych pań, mar­twą na traw­niku, i ko­bietą za­strze­loną zza drzwi ła­zienki przez sław­nego chło­paka, który twier­dził, że wziął ją za wła­my­wa­cza. Mam na te­mat ich śmierci opi­nie, do któ­rych nie je­stem upraw­niona. Za­ra­zem jed­nak nie­swojo mi z my­ślą, że te ko­biety stały się wła­sno­ścią pu­bliczną, ele­men­tami zbio­ro­wej wy­obraźni. Nie­swojo mi z my­ślą, że ko­biety, któ­rych śmierć roz­trzą­sam, prze­waż­nie były piękne i za­możne. Że więk­szość była młoda, bo wła­śnie ta­kie ofiary naj­bar­dziej lu­bimy na oł­ta­rzach. I że w tej swo­jej fik­sa­cji by­naj­mniej nie je­stem osa­mot­niona.

Dzięki łącz­nemu sta­żowi pracy w Gran­bym Fran i Anne awan­so­wały z miesz­kań przy bur­sie do wła­snego domu, jed­nego z tych trzech sta­rych ka­mien­nych bu­dyn­ków przy głów­nej bra­mie. Źle się czu­łam, dzwo­niąc do drzwi z pu­stymi rę­kami – za­po­mnia­łam po­pro­sić tak­sów­ka­rza o przy­sta­nek przy skle­pie z wi­nem – drzwi otwo­rzył jed­nak ich syn Ja­cob, wy­pusz­cza­jąc przy oka­zji gol­den re­trie­vera, który na­bił mi si­niaka na udzie i ob­śli­nił dżinsy.

Mam na­dzieję, że pa­mięta pan Fran, bo na to za­słu­guje. Fran Hof­f­nung – a obec­nie Hof­fbrat, po­nie­waż po­łą­czyły z żoną na­zwi­ska. Na pewno pa­mięta pan przy­naj­mniej Hof­f­nun­gów: Deb Hof­f­nung uczyła an­giel­skiego, Sam Hof­f­nung – ma­te­ma­tyki, a Fran i trzy star­sze sio­stry wy­cho­wały się w miesz­ka­niu od ulicy, przy­le­ga­ją­cym do Sin­ger-Ba­ird, tej dam­skiej bursy z dziw­nym stro­mym da­chem. Fran to była ta gło­śna dziew­czyna, która pro­wa­dziła im­prezy lip sync, a na wło­sach za­wsze miała ró­żową albo fio­le­tową farbę Ma­nic Pa­nic. Dzi­siaj te włosy są brą­zowe z pa­smami si­wi­zny, ale ja­kimś cu­dem nie mniej cool niż daw­niej ró­żowe.

Cią­gle jesz­cze stała u nich cho­inka, więc kiedy już wy­ści­ska­łam się z jego ma­mami, Ja­cob chciał, że­bym ją ko­niecz­nie obej­rzała: duże ko­lo­rowe bombki w sta­rym stylu, a tu i ów­dzie ozdoby z dzie­ciń­stwa Fran i Anne – ma­lo­wana buda Sno­opy’ego, srebrna fi­li­ża­neczka z imie­niem Anne, ha­fto­wana sowa. Je­dy­nym ewi­dent­nie no­wym ele­men­tem była fi­gurka Ruth Ba­der Gins­burg z ko­ron­ko­wym koł­nie­rzy­kiem.

Ja­cob, któ­rego pierw­szy raz wi­dzia­łam jako czer­wo­nego no­wo­rodka z per­ma­nentną kolką, wkrótce koń­czył pięć lat i miał bra­ciszka zna­nego mi do­tąd tylko przez in­ter­net: dwu­la­tek stale wspi­nał mi się po no­dze, żeby spusz­czać z niej ciuch­cię, aż w końcu Anne włą­czyła obu chłop­com Psi pa­trol na ipa­dzie. Zro­biła dla nas we­ge­ta­riań­skie ta­cos. Ja­dłam wię­cej niż zwy­kle, bo Fran cią­gle się mar­twiła, że ja­dam za mało. Przy­go­to­wała dzba­nek mar­ga­rity, a po­tem słu­cha­ły­śmy Boba Mar­leya, który co prawda nie pa­so­wał do je­dze­nia, ale także po­cho­dził z cie­płych miejsc. Fran w kółko wał­ko­wała pro­blem, że przy­le­cia­łam z Los An­ge­les aku­rat wtedy, kiedy zro­biło się tak zimno.

– Bę­dziesz miała do mnie żal – stwier­dziła. – Zmie­nię się w ka­łużę wy­rzu­tów su­mie­nia.

– Za­mar­z­niętą ka­łużę – od­par­łam. – Ma­leń­kie lo­do­wi­sko po­czu­cia winy.

Anne za­py­tała, czy po­trzebne mi do­dat­kowe skar­petki, do­dat­kowe koce, do­dat­kowe co­kol­wiek.

– Może kilka swe­trów – po­wie­dzia­łam. – Za­po­mnia­łam, że zimno jest nie tylko na dwo­rze.

Anne wy­bie­gła i po chwili wró­ciła z torbą wie­lo­krot­nego użytku pełną swe­trów i bluz. Były w niej rów­nież spodnie od szkol­nej pi­żamy Granby’ego w zie­lono-złotą kratę.

Fran zro­biła so­bie z ko­lei mi­ni­mestr wol­nego. Od trzech lat bez prze­rwy pro­wa­dziła za­ję­cia o woj­nie w Wiet­na­mie, dla­tego te­raz przy­szła jej ko­lej na „roz­wój za­wo­dowy”, co ozna­czało czy­ta­nie, nad­ra­bia­nie za­le­gło­ści mej­lo­wych oraz pi­cie ze mną.

– Nie mu­simy się bu­jać co wie­czór – po­wie­działa – ale je­śli tu nie przyj­dziesz, uznam, że bun­kru­jesz się w swoim go­ścin­nym apar­ta­men­cie, oglą­dasz smutne he­te­ryc­kie porno i my­ślisz o pracy.

W środy Fran miała dy­żur w bur­sie, ale jak stwier­dziła, „we wszyst­kie po­zo­stałe wie­czory bę­dziemy im­pre­zo­wać jak w dzie­więć­dzie­sią­tym pią­tym”.

– Pić bre­ezerki i wci­nać ciastka?

– Ra­czej roz­wią­zy­wać psy­cho­te­sty, po­pi­ja­jąc cie­płe piwko.

– Będę miała prace do spraw­dze­nia – za­strze­głam, ale Fran wie­działa, że nie musi mnie na­ma­wiać.

– No to co naj­mniej co drugi wie­czór. A w pią­tek jest im­preza, więc mu­sisz przyjść. Wszy­scy strasz­nie chcą cię po­znać. Za­ty­tu­ło­wa­li­śmy ją Midi-Mini, no bo wiesz: to bę­dzie po­łowa mi­ni­me­stru.

– My tu so­bie nie umiemy od­mó­wić gry słów – wtrą­ciła Anne.

Anne miała dłu­gie blond loki i po­sturę bie­gaczki, przy któ­rej Fran wy­da­wała się przy ko­ści. Je­sie­nią była tre­nerką bie­gów prze­ła­jo­wych, wio­sną – lek­ko­atle­tycz­nych, a ogól­nie w re­la­cji z Fran spraw­dzała się jako ide­alne po­łą­cze­nie słu­chaczki, me­ne­dżerki, obiektu żar­tów. Je­śli ktoś szu­kał po­my­słu na im­prezę, Fran miała ich dwa­dzie­ścia. Je­śli na­to­miast po­trzeba było za­mó­wić pizzę, ku­pić lody i sprząt­nąć sa­lon, pod­czas gdy Fran ukła­dała play­li­stę, na­le­żało zwró­cić się do Anne. Po­znały się tu­taj, w Gran­bym. Anne za­częła pracę w dziale re­kru­ta­cji, a Fran prze­ży­wała krótki epi­zod z dala od świata szkoły z in­ter­na­tem. Kiedy wró­ciła, za­przy­jaź­niły się, opie­rały się pró­bom wy­swa­ta­nia przez wszyst­kich zna­jo­mych i uty­ski­wały, że nie mogą ni­kogo po­znać. W pe­wien długi week­end wy­je­chały ra­zem do Bo­stonu i wró­ciły za­ko­chane.

Te­raz Anne po­go­niła chłop­ców do łóżka, obie­cu­jąc, że nie będą mu­sieli się ką­pać, pod wa­run­kiem że będą ci­cho, a Fran na­chy­liła się nad sto­łem i po­wie­działa, zu­peł­nie jak­by­śmy tylko cze­kały, aż jej żona wyj­dzie:

– Ga­daj o wszyst­kim.

Miała na my­śli wszystko, co do­ty­czy Je­rome’a, bo parę ty­go­dni wcze­śniej wspo­mnia­łam w mejlu, że się wy­pro­wa­dził i mieszka po są­siedzku. Te­raz żą­dała wszyst­kich in­for­ma­cji, w tym wy­ja­śnień, dla­czego nie po­wie­dzia­łam jej o tym wcze­śniej.

– Na­dal je­ste­śmy mał­żeń­stwem – od­par­łam. – Tyle że nie w sen­sie uzna­wa­nym przez na­szych dziad­ków.

Działo się to tak wolno, że nie wy­da­wało się te­ma­tem za­słu­gu­ją­cym na anonse w ser­wi­sach spo­łecz­no­ścio­wych i ese­mesy do sta­rych przy­ja­ció­łek.

– Mie­li­śmy trudny okres – do­da­łam, nie uści­śla­jąc, że dwa lata temu, kiedy na­sze dzieci miały trzy i pięć lat, a ich ha­ła­śliwa wszę­do­byl­skość do­dat­kowo po­tę­go­wała stres.

Do­szli­śmy do etapu, w któ­rym wszystko, co mó­wi­łam do Je­rome’a, było złe, wy­po­wie­dziane nie­wła­ści­wym to­nem. A to, co on mó­wił do mnie, było jesz­cze gor­sze. Co­raz bar­dziej na sie­bie uczu­leni, w końcu zro­zu­mie­li­śmy, że je­ste­śmy przy­kuci do sie­bie na­wza­jem, choć nie mo­żemy na sie­bie pa­trzeć.

– Wła­śnie wtedy – wy­ja­śni­łam – jego mama tra­fiła do ho­spi­cjum. Wcze­śniej miesz­kała w dru­giej czę­ści na­szego bliź­niaka, więc Je­rome prze­pro­wa­dził się tam.

Je­rome jest ma­la­rzem, więc ta de­cy­zja miała także prak­tyczne uza­sad­nie­nie: drugą sy­pial­nię prze­ro­bił na stu­dio i prze­stał wy­naj­mo­wać pra­cow­nię w cen­trum mia­sta. Mo­gli­śmy po­zo­stać mał­żeń­stwem, pod jed­nym ad­re­sem, ze względu na po­datki i wy­godę, oraz, szcze­rze mó­wiąc, z czy­stego le­ni­stwa. Uzna­li­śmy, że dzieci będą krą­żyły mię­dzy nami, ale skoń­czyło się na tym, że Je­rome tak krą­żył. Na przy­kład na czas mo­jego po­bytu w Gran­bym prze­niósł się do mo­jego łóżka, czyli daw­nego na­szego, w któ­rym cza­sem po­ja­wiał się rów­nież wtedy, gdy i ja w nim spa­łam, bo był do­bry w sek­sie, a od­kąd nie mu­sie­li­śmy się stale oglą­dać, prze­sta­li­śmy się nie­na­wi­dzić. W grun­cie rze­czy ogrom­nie go lu­bi­łam: cie­szy­łam się, kiedy za­bie­rał dzieci, no­stal­gię, gdy sy­pia­li­śmy ze sobą, kon­ster­na­cję jego rand­ko­wa­niem i za­ra­zem mi to schle­biało, od­rzu­cało mnie i bu­dziło za­bor­czość, kiedy przy­cho­dził ra­dzić się w spra­wach uczu­cio­wych. Każda ko­bieta, z którą się uma­wiał, wy­da­wała mi się bez mała wa­riatką i nie wie­dzia­łam, czy wię­cej mówi to o nim, czy o mnie.

– Wiesz, jak to w to­bie uwiel­biam, że ni­gdy na ni­kim nie sta­wiasz krzy­żyka – po­wie­działa Fran – ale to w su­mie ko­miczne, że wa­sze roz­sta­nie spro­wa­dza się do tego, że on da­lej mieszka w twoim domu.

– W są­sied­nim.

– Czyli w re­zul­ta­cie je­steś sin­gielką?

– W za­sa­dzie. Za­mężną, ale sin­gielką.

– To za­bawne, że moje mał­żeń­stwo jest bar­dziej tra­dy­cyjne niż twoje.

Nie po­wie­dzia­łam jej o Yaha­vie, może dla­tego, że nie chcia­łam za­pe­szyć. Yahav był pło­chliwy i nie­prze­wi­dy­walny, był przy­stoj­nym izra­el­skim za­jącz­kiem, który rów­nie do­brze mógłby wsiąść w sa­mo­chód i przy­je­chać tu do mnie, co na za­wsze znik­nąć w le­sie. Po po­łu­dniu wy­sła­łam mu z lot­ni­ska ese­mesa: „Zgod­nie z ostrze­że­niem do­ko­na­łam in­wa­zji na Nową An­glię”. W od­po­wie­dzi ode­słał sam wy­krzyk­nik.

Kiedy roz­sta­łam się z Je­rome’em, jesz­cze nie sy­pia­łam z Yaha­vem, ale dzięki przy­jaźni z nim przy­po­mnia­łam so­bie, że nie każdy ma mnie dość, nie każdy ob­wi­nia mnie o po­godę za oknem. Yahav miał ogromne, cie­płe dło­nie. Miał ciemny za­rost, tak gę­sty, że po­chła­niał pod­bró­dek i szyję, bliż­szy mro­kowi niż świa­tłu, bliż­szy noc­nemu niebu niż gwiaz­dom.

Wró­ciła Anne, do­la­ły­śmy so­bie al­ko­holu i wie­czór zmie­nił się w coś w stylu re­tro­spek­tyw­nej se­sji plo­tek. (Cze­kaj, pa­mię­tasz Dani Mi­cha­lek? Pa­mię­tasz, jak pró­bo­wała prze­kłuć so­bie nos i do­stała po­twor­nej in­fek­cji? No tak, mu­siała na mie­siąc wró­cić do domu. By­łam z nią w pa­rze na la­bor­kach i nic nie mo­głam zro­bić. Nie cier­piała mnie. Z wza­jem­no­ścią. Co się z nią stało? Nie mó­wi­łam ci?! Zo­stała lu­te­rań­ską pa­storką!)

Za­chę­cał nas śmiech zdu­mio­nej Anne, na­krę­cały nas jej py­ta­nia. Gdyby jej z nami nie było, pew­nie po­wie­dzia­ły­by­śmy tylko „a pa­mię­tasz ka­pliczkę Kurta?” i na tym po­prze­stały. Tym­cza­sem za­czę­ły­śmy jej opi­sy­wać (a tak na­prawdę so­bie na­wza­jem) kunsz­towną ka­pliczkę ku czci Kurta Co­ba­ina, którą w trze­ciej kla­sie zbu­do­wa­ły­śmy w le­sie, a po­tem pie­lę­gno­wa­ły­śmy od chwili, gdy przedaw­ko­wał i tra­fił do szpi­tala (na po­czątku marca, kiedy w gru­bych rę­ka­wicz­kach przy­cze­pia­ły­śmy pi­nez­kami do zmro­żo­nego drzewa fo­to­gra­fie wy­cięte z cza­so­pism), aż do jego sa­mo­bój­czej śmierci w kwiet­niu. Wtedy już o ka­pliczce wie­działo wię­cej osób, dla­tego na­za­jutrz po od­kry­ciu ciała Kurta zna­la­zły­śmy tam z Fran li­ściki, jesz­cze wię­cej zdjęć, srebrny ba­lon w kształ­cie serca oraz chyba bu­kiet z Balu Wio­sen­nego.

– Ja­kie my­śmy w nim były za­ko­chane – po­wie­dzia­łam, po czym do­tarło do mnie, że pew­nie Fran wcale nie. – Przy­naj­mniej ja.

– O, ja go ko­cha­łam – od­parła Fran. Była bar­dziej pi­jana ode mnie. – Ale za­ko­chana by­łam w Co­urt­ney. Kurt był moją przy­krywką.

Na de­ser były kar­me­li­zo­wane ba­nany z lo­dami wa­ni­lio­wymi – Anne po­zo­stała na tyle trzeźwa, żeby ro­bić coś przy ku­chence, igno­ru­jąc na­sze apele o pod­pa­le­nie ba­na­nów – a im bar­dziej za­głę­bia­ły­śmy się w dziwne szcze­góły, im bar­dziej była za­gu­biona, lecz cier­pliwa, tym wszystko ro­biło się śmiesz­niej­sze.

Ja za­wsze naj­do­wcip­niej­sza by­łam w to­wa­rzy­stwie Fran, a przy­naj­mniej ona uwa­żała mnie za dow­cipną. Po­zna­ły­śmy się w pierw­szej kla­sie na hi­sto­rii po­wszech­nej i z po­czątku nie ga­da­ły­śmy ze sobą, tylko siłą bez­władu lą­do­wa­ły­śmy zwy­kle w są­sied­nich ław­kach. Prze­trwa­łam wrze­sień, nie za­przy­jaź­niw­szy się z ni­kim na do­bre, po­siłki ja­dłam w rogu dłu­giego stołu ob­sa­dzo­nego przez pierw­szo­kla­si­stów, pa­trzy­łam, jak dzielą się na praw­dziwe grupy ko­le­żeń­skie, i wie­dzia­łam, że wkrótce zo­stanę sama. Je­den chło­pak, Ben­ja­min Scott, bar­dzo szybko dał się po­znać jako ge­niusz na­szego rocz­nika: był wy­so­kim blon­dy­nem, a wnio­sku­jąc z przy­wo­ły­wa­nych przez niego ty­tu­łów ksią­żek, o któ­rych nikt z nas nie sły­szał, do Granby’ego przy­szedł chyba po paru dok­to­ra­tach. Na lek­cji ktoś rzu­cił żar­tem bo­daj o za­bi­ciu Ben­ja­mina, bo mruk­nę­łam pod no­sem: „Czy jak umrzesz, mogę po to­bie odzie­dzi­czyć stop­nie?”. Usły­szała mnie tylko Fran. Za­chi­cho­tała, ro­zej­rzała się, a po­tem po­wie­działa gło­śno: „Wła­śnie, Benji, czy jak umrzesz, mogę po to­bie odzie­dzi­czyć stop­nie?”. A wtedy (cud!) cała sala ryk­nęła śmie­chem. Śmiał się na­wet zmie­szany Ben­ja­min Scott. Po lek­cji Fran po­de­szła do mnie na ko­ry­ta­rzu. „Nie miej żalu” – po­wie­działa. „To był za do­bry tekst, żeby się zmar­no­wał”.

Od tam­tej pory pil­no­wa­łam, żeby za­wsze sły­szała moje ko­men­ta­rze, któ­rych zwy­kle w ogóle nie wy­po­wie­dzia­ła­bym na głos. Wię­cej już po mnie nie po­wta­rzała, ale uśmie­chała się pod no­sem albo ma­sko­wała śmiech kaszl­nię­ciem. Po­nie­waż za­kle­pała so­bie je­dyną w sali ławkę dla le­wo­ręcz­nych, na­sze pul­pity się sty­kały, więc nie mu­sia­ły­śmy so­bie po­da­wać kar­te­czek, wy­star­czyło pi­sać na mar­gi­ne­sach pod­ręcz­ni­ków.

„Skąd ty w ogóle je­steś?” – na­pi­sała kie­dyś, a ja od­po­wie­dzia­łam: „Z Wy­piź­dzie­jewa Za­chod­niego”, co wtedy wy­da­wało nam się na tyle ory­gi­nalne, żeby nas roz­ba­wić. Do tam­tej pory nikt nie uwa­żał mnie za za­bawną. To było odu­rza­jące.

Fran była w in­nej gru­pie lun­cho­wej, miesz­kała z ro­dzi­cami, a nie w bur­sie, i grała w ho­keja na tra­wie, ja na­to­miast by­łam w osa­dzie wio­ślar­skiej, więc tro­chę to trwało, za­nim za­przy­jaź­ni­ły­śmy się poza szkołą. Ale kiedy już to na­stą­piło, przy­szło na­tu­ral­nie. Obie na­uczy­ły­śmy się od­czy­ty­wać na­wza­jem swój cha­rak­ter pi­sma. Za­częła do mnie przy­cho­dzić, żeby uczyć się ra­zem ze mną do śród­se­me­stral­nego eg­za­minu z hi­sto­rii, a po­tem do in­nych. Póź­niej wy­darła się na mnie, że nie ko­ja­rzę Pi­xies, a póź­niej by­ły­śmy już naj­lep­szymi przy­ja­ciół­kami.

Przez cały czas na­uki w Gran­bym obie z ni­kim się nie spo­ty­ka­ły­śmy – Fran dla­tego, że sie­działa w sza­fie i my­ślała, że jest je­dyną les­bijką w sta­nie New Hamp­shire, ja na­to­miast ze względu na pa­to­lo­giczną awer­sję do pod­ję­cia ry­zyka, że do­znam od­rzu­ce­nia i upo­ko­rze­nia w miej­scu, w któ­rym i tak le­dwo się trzy­ma­łam. Mu­sia­łam dbać o nie­ska­zi­tel­ność tej szkoły. To w In­dia­nie spo­ty­kały mnie złe rze­czy; Granby mu­siał po­zo­stać miej­scem, gdzie nie może stać mi się krzywda. Gdyby tylko ktoś zła­mał mi serce w New Hamp­shire, wszystko by tu­taj ru­nęło. W wa­ka­cje cho­dzi­łam z pa­roma chło­pa­kami. Ale w Gran­bym nie – nie uma­wia­łam się na­wet na tańce. Na zjazdy ab­sol­wen­tów Fran zwo­ły­wała silną grupę, fa­langę sin­gli, a ja do niej do­łą­cza­łam. Do su­kienki wkła­da­łam co­nverse’y, żeby wszy­scy wi­dzieli, że to nie na se­rio. Po­nie­waż obie ni­kogo nie mia­ły­śmy, omi­jały nas te mie­siące roz­łąki, kiedy dziew­czyny je­dzą lunch wy­łącz­nie ze swoim chło­pa­kiem. Gdy się sobą nu­dzi­ły­śmy, do­pra­sza­ły­śmy ko­goś jesz­cze. Car­lottę French, Geoffa Ri­chlera, uczen­nicę z Pol­ski, Blankę, która przy­le­piła się do nas na cały se­mestr spę­dzany w Sta­nach.

Tam­tego wie­czoru, nie wie­dzieć czemu, za­czę­ły­śmy wy­mie­niać ko­le­żanki i ko­le­gów, któ­rzy umarli od cza­sów za­koń­cze­nia na­uki. Nie czy­ni­ły­śmy tego z na­le­żytą po­wagą – ale przy­po­mi­nam, że by­ły­śmy pi­jane i działo się to w ra­mach ogól­nych wspo­min­ków.

Zach Hu­ber, o rok star­szy od nas, roz­bił się w śmi­głowcu w Iraku. Puja Sharma, która ucie­kła z Granby’ego na kilka ty­go­dni przed roz­da­niem świa­dectw, dwa lata póź­niej przedaw­ko­wała proszki w aka­de­miku Sa­rah Law­rence Col­lege. Kel­lana Te­nEycka zna­le­ziono ze­szłej wio­sny w sa­mo­cho­dzie na dnie je­ziora. Był roz­wod­ni­kiem, al­ko­ho­li­kiem i ge­ne­ral­nie miał okropne ży­cie. W Gran­bym wy­da­wał się taki szczę­śliwy, taki prze­ciętny. Miał rude włosy, które opa­dały mu na twarz, gdy biegł do piłki pod­czas me­czów la­crosse.

Na­li­czy­li­śmy ośmioro nie­ży­ją­cych, a po­tem Fran stwier­dziła:

– Ale śmierć trojga uczniów w ostat­niej kla­sie to już chyba re­kord.

– Pew­nie nie li­cząc, nie wiem, dru­giej wojny świa­to­wej – od­par­łam.

Ale nie, po­my­li­łam ze stu­den­tami. Li­ce­ali­ści nie szli prze­cież na wojnę. Może po pro­stu chcia­łam zmie­nić te­mat. Do­tąd nie wspo­mnia­łam Fran, że tak dużo my­śla­łam o Tha­lii, że opo­wia­da­jąc co ty­dzień w pod­ca­ście o mar­twych ko­bie­tach z po­cząt­ków Hol­ly­wo­odu, po­zba­wio­nych swo­ich praw, o sys­te­mie, który je wy­rzu­cał jak stare de­ko­ra­cje fil­mowe, stale wy­wo­ły­wa­łam wspo­mnie­nie jej śmierci: tego, jak zlek­ce­wa­żono jej ciało, jak szkoła umyła ręce od ca­łego za­mie­sza­nia, jak za­bój­stwo Tha­lii stało się pu­bliczną wła­sno­ścią.

– Chwila – ode­zwała się Anne znad zlewu. Za­częła już zmy­wać na­czy­nia. – Zgi­nęły trzy osoby z ca­łej szkoły czy tylko z wa­szego rocz­nika?

Po­twier­dzi­ły­śmy, że tylko z na­szego rocz­nika.

– Nie żeby w in­nych było wię­cej tru­pów – do­dała Fran. – Zgi­nęły trzy osoby. Wszyst­kie od nas.

– Trzy z ilu, stu dwu­dzie­stu? To ja­kiś ab­surd.

– Dwóch chło­pa­ków zgi­nęło ra­zem, na mie­siąc przed roz­da­niem świa­dectw – wy­ja­śni­łam. – Po­je­chali do Qu­ebecu się na­pić, a kiedy wra­cali, wy­pa­dli z drogi. No a tą trze­cią była oczy­wi­ście Tha­lia Ke­ith, parę mie­sięcy wcze­śniej.

– Jezu – jęk­nęła Anne. – O Tha­lii wie­dzia­łam, ale o in­nych nie. Kosz­marny rok.

– Na roz­da­niu świa­dectw było dziw­nie – pod­su­mo­wa­łam.

Nie wie­dzieć czemu i mnie, i Fran strasz­nie to roz­ba­wiło. Przez chwilę nie mo­gły­śmy się opa­no­wać, a Anne tylko stała i pa­trzyła na nas z na­my­dloną gąbką w ręce.

4

Lampy z wieży Sta­rej Ka­plicy oświe­tlały dłu­gie, geo­me­tryczne plamy śniegu na dzie­dzińcu – od­wrot­ność cieni. Były tak piękne, że nie chcia­łam na nie na­dep­nąć. Może to dzięki te­qu­ili bar­dziej je do­ce­nia­łam.

Nie przy­po­mi­na­łam so­bie, że­bym w cza­sach szkol­nych była rów­nie ocza­ro­wana śnie­giem, przy czym tu­tej­sze zimy ko­ja­rzyły mi się głów­nie z tym, że mar­z­łam, tak strasz­nie mar­z­łam. Oglą­da­jąc fol­der Granby’ego, są­dzi­łam, że te zdję­cia dru­żyny nar­ciar­skiej i uczniów w ra­kie­tach śnież­nych są na po­kaz. Nie ro­zu­mia­łam, że gdzieś może być o tyle zim­niej niż w po­łu­dnio­wej In­dia­nie, do tego na tak długo. Nie ro­zu­mia­łam, że nar­cia­rze – czy to spor­towcy, czy ucznio­wie, któ­rzy po pro­stu jeż­dżą na narty od ma­łego – rzą­dzą szkolną spo­łecz­no­ścią, zu­peł­nie jakby ta do­dat­kowa forma trans­portu czy­niła ich nad­ludźmi. Nie ro­zu­mia­łam, jak cien­kie są moje skar­petki, jak nie­od­po­wied­nie są moje kurtki po star­szych dzie­ciach.

Mi­nę­łam Co­uch­mana, któ­rego za­pa­mię­ta­łam jako naj­mrocz­niej­szą, naj­bar­dziej za­sy­fioną z burs, ale ostat­nio mu­sieli tu zro­bić li­fting. W bla­sku re­flek­to­rów ka­mie­nie wy­glą­dały osza­ła­mia­jąco czy­sto, a schody po­ża­rowe były no­wiu­teń­kie. Na tam­tych sta­rych, za­rdze­wia­łych sia­dy­wa­łam po­po­łu­dniami na po­czątku pierw­szej klasy, opa­la­łam się i uczy­łam w spo­koju. Może prze­sia­dy­wa­nie na wy­rostku mę­skiej bursy było dziwne, mnie jed­nak wy­da­wało się wtedy lo­giczne. To wła­śnie tu­taj późną je­sie­nią Do­rian Cul­ler za­wo­łał do mnie z okna, czy go stal­kuję. Uznał to za tak świetny dow­cip, że przez ko­lejne trzy i pół roku stał się on mo­ty­wem wszyst­kich na­szych kon­tak­tów. Przy ko­le­gach Do­rian rzu­cał tek­sty w stylu: „Bo­die, do­sta­łem twój list, ale był dziwny. Chłopcy, ona wy­sma­żyła dzie­sięć stron o tym, że ma ochotę na moje mię­cho. Cy­tuję do­słow­nie. Bo­die, mu­sisz się ogar­nąć”. Nie trzeba do­da­wać, że ni­gdy w ży­ciu nic Do­ria­nowi nie zro­bi­łam, nie li­cząc tego, że kilka razy przy­pad­kiem by­łam z nim w pa­rze na fran­cu­skim. Albo mó­wił tak: „Bo­die, nie­faj­nie, że po­je­cha­łaś za moją ro­dziną do Lon­dynu. Leżę so­bie w ho­telu, aż tu na­gle sły­szę jęki spod łóżka i wszystko wali tuń­czy­kiem. Pa­trzę, a tam Bo­die robi so­bie do­brze”.

Ta­kie żarty nie zo­sta­wiały miej­sca na ri­po­stę. Nie bar­dzo wie­dzia­łam, czy to próba flirtu, czy Do­rian po pro­stu ze mnie drwi, bo uważa, że na dra­bi­nie spo­łecz­nej stoję znacz­nie ni­żej od niego. Raz spró­bo­wa­łam w to wejść. Po­wie­dzia­łam nie­zdar­nie: „To prawda, rze­czy­wi­ście wla­złam do cie­bie przez okno. Chcia­łam cię po­pro­sić na Bal Wio­senny i umrę, je­śli mi od­mó­wisz” – ale on tylko ro­ze­śmiał się gło­śniej i rzu­cił do kum­pli: „No wi­dzi­cie? Po­wi­nie­nem ją zgło­sić. Chry­ste, Bo­die, to mo­le­sto­wa­nie sek­su­alne, pod­ręcz­ni­kowy przy­kład”.

W po­ło­wie mo­stu Po­łu­dnio­wego po­śli­zgnę­łam się, ru­nę­łam do przodu i już wie­dzia­łam, jak mocno walnę brodą o lód – ale wal­nę­łam o niego łok­ciami i le­ża­łam tak przez chwilę twa­rzą w dół, ze wstrzą­sem w gło­wie, drże­niem w ko­ściach. Czu­łam się dziw­nie upo­ko­rzona, cho­ciaż nikt tego nie wi­dział. Tylko du­chy mo­jej mło­do­ści.

Miało to także inną, głu­pią przy­czynę: do Granby’ego mia­łam wró­cić nie­znisz­czalna. Pięt­na­sto­let­nia Bo­die mo­gła prze­wró­cić się na lo­dzie, mo­gła być kru­cha albo roz­bita, mo­gła upić się któ­rejś nocy i za­snąć przy ka­pliczce Kurta, a po­tem obu­dzić się prze­mar­z­nięta, prze­ra­żona, że prze­cież mo­gła się za­bić, i nie­pewna, czy aby nie taki miała za­miar. Za to czter­dzie­sto­let­nia Bo­die była ogar­nięta, już od dawna pa­no­wała nad cia­łem i umy­słem. Tym­cza­sem twarda, zimna zie­mia bo­le­śnie mi przy­po­mniała, jak ła­two może po­wi­nąć się noga.

Póź­niej by­łam już ostroż­niej­sza. Mu­sia­łam przy­po­mnieć roz­piesz­czo­nemu ka­li­for­nij­skiemu ciału: śro­dek cięż­ko­ści ni­sko, lekko po­chy­lamy się w przód. Włą­czy­łam la­tarkę w ko­mórce i uwa­ża­łam na nie­wi­doczny lód.

Kiedy otwo­rzy­łam drzwi domu go­ścin­nego, tra­fi­łam na lo­ka­tora z dołu – mło­dego fa­ceta w ob­ci­słych dżin­sach – który wła­śnie do­tarł na miej­sce po opóź­nio­nym lo­cie z No­wego Jorku. Przez dwa ty­go­dnie miał uczyć pro­jek­to­wa­nia stron in­ter­ne­to­wych. Czę­sto­wał mnie pi­wem, ale wzię­łam tylko wodę i po­ma­rań­czę z ko­sza z owo­cami, który zo­sta­wił nam na kon­tu­arze ktoś tro­skliwy.

Mój współ­lo­ka­tor po­wie­dział, że jesz­cze ni­gdy nie wi­dział ta­kiej szkoły. Za­sta­na­wiał się, czy tu­taj wszy­scy ucznio­wie to ge­niu­sze, czy jak.

– Są mą­drzy – przy­zna­łam i ode­tchnę­łam z ulgą, że nie pyta, czy są bo­ga­tymi sie­ro­tami – ale to nor­malne na­sto­latki. Jest tro­chę mło­dzieży z za­gra­nicy. I tej ame­ry­kań­skiej z miejsc, gdzie nie ma za do­brych szkół. Oraz dużo dzieci, któ­rych ro­dzice sami cho­dzili do szkół z in­ter­na­tem, więc to taka ro­dzinna tra­dy­cja.

Fa­cet, któ­rego imię już zdą­żyło mi ule­cieć, za­mru­gał. Ści­skał przy piersi bu­telkę kra­fto­wego piwa.

Daw­niej, kiedy wra­ca­łam do domu na wa­ka­cje, pró­bo­wa­łam tłu­ma­czyć zna­jo­mym z Broad Run spe­cy­fikę Granby’ego. Za żadne skarby nie chcia­łam, żeby to brzmiało eli­tar­nie, więc nie­umyśl­nie opo­wia­da­łam o szkole jak o po­praw­czaku. Sporo zna­jo­mych są­dziło, że wy­słano mnie tam wbrew mo­jej woli.

– Po­myśl o tej szkole jak o ma­łym col­lege’u hu­ma­ni­stycz­nym, tyle że dla młod­szych uczniów. Albo... czy w twoim li­ceum jest pro­gram dla uzdol­nio­nych uczniów? Uda­waj, że to coś ta­kiego.

– Tyle że w le­sie – do­dał tam­ten z lek­kim uśmie­chem. – Pro­gram dla uzdol­nio­nych uczniów w le­sie.

Wy­ja­śni­łam, że za mo­ich cza­sów nie było mi­ni­me­strów. Po prze­rwie świą­tecz­nej te­le­pa­li­śmy się wprost do wstępu do ana­lizy, od­miany cza­sow­ni­ków i po­zio­mów pH. Te­raz mło­dzież ma za­ję­cia o le­śnic­twie zi­mo­wym, tek­sty­liach, psy­cho­pa­to­lo­gii, mo­no­lo­gach szek­spi­row­skich i hi­sto­rii rapu.

Pan Ob­ci­sły Dżins po­krę­cił głową.

– Ja w li­ceum nie mia­łem na­wet wy­boru ję­zyka ob­cego. Wszy­scy cho­dzili na hisz­pań­ski. Na­wet dzie­ciaki z Por­to­ryko.

Ro­ze­śmia­łam się.

– Nie ma jak szóstka bez wy­siłku.

Mo­głam mu szcze­rze po­wie­dzieć o swo­ich mie­sza­nych uczu­ciach do tej szkoły, o tym, jak było mi tu ciężko – ale po­woli trzeź­wia­łam i ode­zwał się we mnie in­stynkt opie­kuń­czy, zna­joma po­trzeba udo­wod­nie­nia, że to wcale nie jest zu­peł­nie eli­tarna pla­cówka, a ja sama nie je­stem eli­ta­rystką, którą trzeba trak­to­wać po­dejrz­li­wie. Dla­tego za­raz po­tem po­wie­dzia­łam to samo, co mó­wię zwy­kle:

– To nie­sa­mo­wita szkoła. Kiedy tra­fi­łam tu na sty­pen­dium, moje ży­cie się od­mie­niło.

Zwra­cam uwagę na ten sta­ranny do­bór słów, na prze­my­coną in­for­ma­cję, że choć tra­fiły mi się w ży­ciu różne przy­wi­leje, nie na­le­żała do nich za­moż­ność. O tym sty­pen­dium skła­ma­łam, ale tylko for­mal­nie rzecz bio­rąc.

– Wy­lą­do­wa­łam w zu­peł­nie ob­cym ży­wiole – po­wie­dzia­łam – ale w to miej­sce pełne mło­dzieży ze wszyst­kich za­kąt­ków świata udało mi się tra­fić z ma­lut­kiego mia­steczka w In­dia­nie. Nie­któ­rzy my­ślą, że do szkół z in­ter­na­tem cho­dzą sami biali ucznio­wie o imie­niu Trip, ale to nie­prawda.

Tę prze­mowę mia­łam wy­pu­co­waną na wy­soki po­łysk. By­łam w sta­nie ją wy­gło­sić na­wet po pi­jaku.

– Tamte dzie­ciaki do­słow­nie były z Por­to­ryko – od­po­wie­dział. – Na co Por­to­ry­kań­czy­kowi hisz­pań­ski na po­zio­mie dru­gim? Ni­gdy nie do­szli­śmy wy­żej. W sen­sie: Yo tengo que co­mer man­za­nas. Po­ziom drugi.

5

Na­stęp­nego ranka długo le­ża­łam w łóżku – twardy ma­te­rac, mięk­kie po­duszki – i za­cho­dzi­łam w głowę, gdzie je­stem, w któ­rym ho­telu. Olśniło mnie do­piero wtedy, gdy na prze­ciw­le­głej ścia­nie zo­ba­czy­łam czarno-białe zdję­cie Sta­rej Ka­plicy – a chwilę póź­niej usły­sza­łam, jak dzwon tejże ka­plicy wy­bija ósmą. Już za dwie go­dziny lek­cja, za go­dzinę zaś przyj­dzie po mnie na­uczy­cielka dzien­ni­kar­stwa, nad­zo­ru­jąca moją wi­zytę, żeby mnie za­pro­wa­dzić do działu kadr na pod­pi­sa­nie ostat­nich pa­pie­rów.

Gdy usia­dłam na łóżku, za­lała mnie ka­cowa żółć. Wszystko na wła­ści­wym miej­scu: to wła­śnie w Gran­bym mie­wa­łam pierw­sze kace. Raz wy­szłam z lek­cji fi­zyki, żeby zwy­mio­to­wać do ko­sza w holu, a pani Vo­gel za­pro­wa­dziła mnie do ga­bi­netu le­kar­skiego, gdzie mu­sia­łam sy­mu­lo­wać za­tru­cie po­kar­mowe przed pie­lę­gniarką, która z pew­no­ścią przej­rzała mnie na wy­lot.

Wy­sła­łam Je­rome’owi ese­mesa z py­ta­niem, jak dzieci, bo nie udało mi się zro­bić tego wczo­raj. Ro­dzina tak już przy­wy­kła do mo­ich po­dróży, że dawno zre­zy­gno­wa­li­śmy z wia­do­mo­ści typu „Do­je­cha­łam bez­piecz­nie!”.

Spraw­dzi­łam, czy po pi­jaku nie na­pi­sa­łam do Yahava. Nie. On też nie pi­sał nic wię­cej. Wy­sła­łam mu wia­do­mość: „Wi­dzimy się w tym ty­go­dniu? Środa?”.

Kiedy wzię­łam go­rący prysz­nic, od któ­rego mała ła­zienka za­pa­ro­wała, i umy­łam zęby, kac za­czął od­pusz­czać – a pod spodem były tylko nerwy. De­ner­wo­wa­łam się nie tylko pro­wa­dze­niem lek­cji, ale... tro­chę trwało, za­nim to roz­po­zna­łam. To było to samo uczu­cie, które na­dal mi to­wa­rzy­szyło przy wej­ściu do cen­trum han­dlo­wego na przed­mie­ściach, cho­ciaż mi­nęły już całe de­kady, od­kąd grupy na­sto­lat­ków gra­so­wały po food co­ur­cie w po­szu­ki­wa­niu ofiar szy­derstw. Ba­łam się, jak pies boi się miej­sca, gdzie kie­dyś orzech spadł mu na głowę. Ir­ra­cjo­nal­nie, pod­skór­nie, bar­dziej ze względu na wspo­mnie­nie niż na fak­tyczne praw­do­po­do­bień­stwo.

Wło­ży­łam naj­now­sze ciu­chy, ja­kie ku­pi­łam: świeżo wy­prane ciemne dżinsy, czer­wony swe­ter i złotą bran­so­letkę, którą je­sie­nią wy­brała dla mnie in­ter­ne­towa sty­listka.

Na po­czątku ostat­niego roku na­uki w Gran­bym pod­nie­ca­łaby mnie per­spek­tywa odzie­dzi­cze­nia dłu­giej, po­marsz­czo­nej spód­nicy J.Crew po któ­rejś z sióstr Fran. W mo­ich oczach metka J.Crew nie była gor­sza niż Ar­mani. No­si­łam tę spód­nicę z bir­ken­stoc­kami, bia­łym T-shir­tem i sznur­kową bi­żu­te­rią. Wtedy udało mi się już tro­chę schud­nąć (przez cały tam­ten rok schu­dłam zde­cy­do­wa­nie za bar­dzo), od nie­dawna no­si­łam dłuż­sze włosy i po raz pierw­szy w ży­ciu czu­łam, że mogę ucho­dzić za w miarę atrak­cyjną. Zlu­zo­wa­łam na­wet z ey­eli­ne­rem, ale tylko tro­chę. Wła­śnie prze­mie­rza­łam dzie­dzi­niec, gdy na­gle ja­kaś dru­go­kla­sistka, idąca z na­prze­ciwka, po­wie­działa do mnie pi­skli­wym to­nem jak do dziecka: „O Boże, pa­mię­tam ta­kie spód­nice! Je się no­siło ja­koś w ósmej kla­sie!”. Spód­nica rze­czy­wi­ście miała ze dwa lata. Na­le­żała do naj­now­szych rze­czy, ja­kie kie­dy­kol­wiek mia­łam na so­bie. Naj­wy­raź­niej w Gran­bym bez­piecz­niej było no­sić rze­czy z Se­arsa albo z lum­pek­sów – ta­kie, któ­rych te dzie­ciaki ni­gdy nie wi­działy na oczy, któ­rych nie mo­gły sko­ja­rzyć z daw­nym ka­ta­lo­giem albo wy­prze­dażą.

Na­uczy­cielka dzien­ni­kar­stwa, Pe­tra, cze­kała na mnie pod do­mem go­ścin­nym. Wrę­czyła mi torbę z logo szkoły, w któ­rej znaj­do­wały się po­lar z logo szkoły, bu­telka wody oraz eg­zem­plarz „Sen­ti­nela”. Była za­ska­ku­jąco wy­soka, miała lekki nie­miecki ak­cent i modną krótką fry­zurę z za­słoną blond wło­sów spa­da­ją­cych na lewe oko. Za­py­tała, czy do­brze spa­łam i czy chcę na­pić się kawy.

Idąc, prze­glą­da­łam ga­zetę: re­mont burs, re­cen­zje ka­nap­kowni z do­wo­zem, cią­gnący się pro­ces wy­to­czony przez byłą na­uczy­cielkę pla­styki.

Prze­szły­śmy z po­kry­tej breją ścieżki na zmro­żone de­ski mo­stu Po­łu­dnio­wego. Scho­wa­łam ga­zetę i sku­li­łam się przed wia­trem, żeby lo­do­wate po­wie­trze ude­rzało w czapkę, a nie w twarz. Resztki kaca ule­ciały na mro­zie.

Z tyłu ktoś nas za­wo­łał, więc przy­sta­nę­ły­śmy. Wielki Boże, to Pri­scilla Man­cio, wciąż jesz­cze ucząca fran­cu­skiego.

– Bo­die Kane! – po­wie­działa. – Nie do wiary. Ni­gdy bym jej nie po­znała – zwró­ciła się do Pe­try – gdyby w ga­ze­cie nie za­mie­ścili jej zdję­cia.

Wła­śnie wy­pro­wa­dzała bul­dożka, uro­czą be­stię, którą przed­sta­wiła nam jako Bri­gitte. Przy­kuc­nę­łam, żeby ją po­dra­pać.

– Zmie­ni­łaś się, od­kąd mia­łaś osiem­na­ście lat – po­wie­działa Pe­tra.

Za­wsze mam trud­ność z oceną, czy coś, co mówi osoba z nie­miec­kim ak­cen­tem, jest py­ta­niem.

– Ja­sne – od­parła ma­dame Man­cio – ale... no cóż, więk­szość ab­sol­wen­tów wy­gląda albo tak jak kie­dyś, albo go­rzej. Wie­cie, jak to jest z chłop­cami. Za­pusz­czają się w oko­li­cach pasa. Ale ty, Bo­die, znacz­nie wy­ład­nia­łaś! Za­wsze mia­łaś taki ko­lor wło­sów?

– Ow­szem, to są moje włosy – od­par­łam.

Na­dal były ciemne. Po pro­stu nie wi­siały już jak strąki, nie strzy­głam ich sa­mo­dziel­nie i nie nisz­czy­łam ta­nim szam­po­nem.

– No bo kiedy słu­cha­łam two­jego pod­ca­stu, przed oczami mia­łam chyba twoją dawną twarz. – Na uży­tek Pe­try ma­dame Man­cio do­dała: – Miała taką okrą­głą bu­zię!

Sama na­to­miast wręcz szo­ku­jąco się nie zmie­niła. Je­śli za mo­ich cza­sów miała trzy­dzie­ści lat, te­raz była pew­nie po pięć­dzie­siątce, ale wciąż no­siła tę samą an­dro­ge­niczną fry­zurę, wciąż była tak samo wy­soka i ko­ści­sta. Na­dal ubie­rała się tak, jakby za chwilę miała wy­ru­szyć w góry.

– Tak się o nią za­wsze mar­twi­li­śmy, zwłasz­cza pod sam ko­niec – po­wie­działa. – Są tacy ucznio­wie, o któ­rych czło­wiek po pro­stu się mar­twi. No i pro­szę, jak jej się po­wio­dło, jak się po­zbie­rała.

Cie­szy­łam się, że w tej chwili by­łam oko w oko z Bri­gitte, a nie z nią. Suczka mnie ob­li­zała, a ja za­chwy­ca­łam się kie­szonką utwo­rzoną ze zmarsz­czek mię­dzy jej oczami. Można by w niej za­cho­mi­ko­wać ka­wa­łek su­chej karmy.

Szły­śmy w kie­runku kam­pusu. Na­uczy­cielki dys­ku­to­wały o pro­ce­sie z ga­zety, któ­rego szcze­gó­łów nie ro­zu­mia­łam.

– Granby’ego cią­gle ktoś po­zywa – wy­ja­śniła mi Pe­tra. – Jak każdą szkołę w kraju.

– O co?

– Mój Boże, o wszystko! – od­parła ma­dame Man­cio. – Naj­czę­ściej ro­dziny tylko grożą po­zwem. Bo złe oceny, bo za­nie­dba­nia, bo dziecko za­wie­szono w pra­wach ucznia, bo nie do­stało się na wła­ściwą uczel­nię, bo tre­ner nie po­wo­łał go do re­pre­zen­ta­cji szkoły. Wcale nie prze­sa­dzam. Ci praw­nicy opła­cani przez szkołę na­prawdę mają co ro­bić.

– Nie mia­łam po­ję­cia – po­wie­dzia­łam.

Pod mo­stem stru­mień Ti­ger­whipu na pewno był mocno za­mar­z­nięty pod po­krywą śniegu. Wi­dzia­łam ślady bu­tów zbie­ga­jące ze zbo­cza wą­wozu i prze­ci­na­jące pła­ską po­wierzch­nię, w któ­rej te­raz można się było tylko do­my­ślać wody. (Na lek­cjach bio­lo­gii w trze­ciej kla­sie sia­da­li­śmy na tych zbo­czach, kiedy pani Ra­mos ka­zała każ­demu z nas na­szki­co­wać dzie­sięć ro­ślin. No­si­łam swe­ter na tyle długi, żeby za­kry­wał ty­łek, więc znisz­czył się wtedy od pia­chu). Dwa­dzie­ścia pięć ki­lo­me­trów da­lej, tam gdzie stru­mień wpada do rzeki Con­nec­ti­cut, lód na pewno był słab­szy, w ka­wał­kach, to­pił się i ustę­po­wał miej­sca wart­kiej wo­dzie.

– Czy kam­pus bar­dzo się zmie­nił? – za­py­tała mnie Pe­tra.

Ma­dame Man­cio, którą po­win­nam za­cząć wresz­cie na­zy­wać w my­ślach Pri­scillą, je­żeli chcia­łam nor­mal­nie z nią roz­ma­wiać, po­wie­działa:

– Nie aż tak bar­dzo jak Bo­die! Kiedy zo­ba­czy­łam to twoje zdję­cie na okładce, po­my­śla­łam so­bie: mój Boże, dziew­czyna coś osią­gnęła! Nie wszyst­kich uczniów pa­mię­tam rów­nie do­brze, ale cie­bie uczy­łam przez całe cztery lata, prawda?

Kiw­nę­łam głową, choć nie była to prawda. W pierw­szej kla­sie fran­cu­ski mia­łam z pa­nem Gran­so­nem.

Po­tem na­gle do­dała za­nie­po­ko­jona:

– Kto opie­kuje się dziećmi pod twoją nie­obec­ność?

Zu­peł­nie jak­bym mo­gła to prze­oczyć.

– Ich oj­ciec.

– O, to świet­nie. Na pewno bar­dzo za tobą tę­sk­nią.

Bri­gitte dy­szała so­bie od nie­chce­nia. Przy­szło mi do głowy, że to taki pies, który ni­gdy nie chowa ję­zyka.

Kiedy jeź­dzi­li­śmy ra­zem z Lance’em w trasy pro­mu­jące Mi­go­ta­nie gwiazd, lu­dzie czę­sto py­tali, gdzie są moje dzieci, jak zno­szą moją nie­obec­ność, jak ją znosi mój mąż – ni­gdy na­to­miast nie py­tali o to Lance’a, który ma ich troje.

We­szły­śmy na Dolny Kam­pus, na ścieżkę przez dzie­dzi­niec, po­krytą śnie­giem udep­ta­nym w szary lód.

– Z kim masz jesz­cze kon­takt? – za­py­tała Pri­scilla.

– Bar­dziej z na­uczy­cie­lami niż z uczniami. Głów­nie na Fa­ce­bo­oku.

– Fa­ce­book, pff! – Pri­scilla lek­ce­wa­żąco mach­nęła tą ręką, w któ­rej nie trzy­mała smy­czy. – Ja je­stem zwo­len­niczką li­stów i te­le­fo­nów. Nie prze­ga­piam żad­nego zjazdu. Wiesz, z kim na­dal wy­mie­niam kartki na święta? Z Den­nym Blo­chem i jego żoną. Ty chyba gra­łaś w or­kie­strze? – Po­tem zwró­ciła się do Pe­try: – Pa­mię­tam ją na sce­nie z fle­tem. To był flet, prawda?

– Nie mam po­ję­cia o grze na fle­cie. Pa­mię­tasz mnie z ekipy tech­nicz­nej.

– Ale gra­łaś w or­kie­strze!

– Nie, tylko ob­słu­gi­wa­łam oświe­tle­nie.

– On bły­ska­wicz­nie od­mie­nił nie do po­zna­nia szkolny pro­gram mu­zyczny. Który jest do­bry do dziś. Cho­ciaż bar­dzo ciężko na­mó­wić chłop­ców do śpie­wa­nia. Trzeba zmu­szać dziew­czynki, żeby śpie­wały te­no­rem.

Ale: od­kąd Pri­scilla o panu wspo­mniała, stał się pan czwar­tym człon­kiem na­szej grupki, wid­mem zdą­ża­ją­cym przez Dolny Kam­pus w stronę po­koju na­uczy­ciel­skiego.

W dzie­ciń­stwie czę­sto ob­se­syj­nie wy­obra­ża­łam so­bie, że ktoś mnie ob­ser­wuje. Wie­dzia­łam, że to nie­prawda, nie mia­łam pa­ra­noi, ale na przy­kład uda­wa­łam, że moja na­uczy­cielka z trze­ciej klasy wi­dzi wszystko, co ro­bię, na­to­miast mo­jego oto­cze­nia – nie. Dla­tego je­śli będę na­tu­ral­nie sta­wiać kroki nad sto­sami rze­czy, ni­gdy się nie do­wie, że mam ba­ła­gan w po­koju. Je­śli będę do­sta­tecz­nie długo szczot­ko­wała zęby, nie do­wie się, że nie uży­łam pa­sty. W do­ro­sło­ści ten na­wyk wciąż się cza­sem od­zywa, zwłasz­cza kiedy nie mogę uwie­rzyć, gdzie je­stem, i po­trze­buję chwili, żeby spoj­rzeć na sie­bie z ze­wnątrz.

Dla­tego kiedy tylko Pri­scilla wspo­mniała pań­skie imię, gdy tylko pana przy­wo­łała, tą ob­ser­wu­jącą mnie osobą, którą so­bie wy­obra­ża­łam, stał się wła­śnie pan.

W po­koju na­uczy­ciel­skim pa­trzył pan, jak do kawy do­sy­puję śmie­tankę w proszku i ste­wię z zie­lo­nej sa­szetki.

Wtedy jesz­cze nie by­łam na pana wście­kła. To przy­szło póź­niej. Na ra­zie był pan tylko wi­dzem.

Niech pan so­bie nie schle­bia.

Wtedy jesz­cze nie ro­zu­mia­łam, że w Gran­bym je­stem na pana tro­pie, że chcę uzy­skać od pana od­po­wie­dzi. Ale pod­świa­do­mość w za­bawny spo­sób roz­pra­co­wuje różne rze­czy.