Legion ebook

SCENA I

(1845. Rzym. Watykan. Stanza d’Heliodoro; środkiem ogromny stół. Papież Grzegórz XVI, starzec wylękły, przygarbiony; u stóp jego Matka Makryna Mieczysławska w stroju Bazylianki, z różańcami i świętościami na sukni; podtrzymuje ją Ksiądz Aleksander Jełowicki, ze Zgromadzenia Zmartwychwstańców, który służy za pośrednika i tłómacza. W ciągu tej rozmowy Bazylianka spoczęła twarzą na nodze Ojca Swiętego, odrywając się od niej tylko gdy mówi).

Najwyższa radości, o kochanie! Jezusie prowadziłeś mnie do tronu. Ojcze, sprawiedliwy Panie, oto widzę Ciebie w majestacie przededniem mojego skonu.

opowiedzcie duszo, jak się macie

ojciec pyta was czego żądacie

oto jestem szczęśliwa u tronu, przededniem mojego zgonu, jużem skargi ziemskiej zapomniała, boża oświeciła mię chwała: w niej żyję i płonę cała

słów prośby swej zapomniała: szczęśliwa przededniem zgonu,

że u twego klęczy tronu; tem szczęściem cała się modli

przypomnijcie jej księże niewolę

ojciec znać chce wasze uwięzienie, waszych katów jacy są…

 Są podli. Mamże moją wspominać niewolę, katowanie na pamięć przywołać; tyle razy, ach już razy tyle odżywiałam je w płaczach pamięcią; — teraz od nich jużem precz odbiegła, jużem jest w Spokojności u Boga, a miasto by mię dłoń wasza od przypomnień przeokrutnych strzegła, wy z przedziwną katów moich chęcią chcecie, bym wyznanie czyniła. Oto jużem w Spokojności u Boga, gdziem nareszcie, nareszcie dobiegła; pragnę, by mnie dłoń ojca ostrzegła od pamięci wszystkiego, co boli

dziejów męki swojej zapomniała, pragnąca przededniem zgonu, by u twoich stóp Spokojność miała, przepomniawszy katów i niewoli; tą prośbą jeno się modli

muszą katy jej być ludzie podli; jakże wiele, wiele wycierpiała;

ciało jej szarpano w męczarni podobno męki lat sześć

podobno męki lat sześć ciało wasze szarpano i bito; jakożeście zdołali to znieść

Oto na mnie skóra jako sito, skłóta, zesiekana w tej ofiarni; Bóg mi siły dodawał lat sześć, i te siostry moje, które marły: onych dusze już stoją, przed Bogiem w zachwyceniu, — niebiescy sędziowie, — ja patrzyłam na sąd i na katy i na siostry moje które marły, one wszystkie milczące odeszły

potwierdza ustnem zeznaniem, świadczy, jeno z mową się biedzi, już się bolów wyzbyła z pamięci, kłóto ją, sieczono, bito, mówi, skóra na niej jako sito

nie wiedziałem nic, w piśmie nie było

Ojciec Swięty wyrzekł, że nie wiedział, nie znał mąk, w piśmie nie było

nie wiedział, — czegóż trza było; na Piotrowym stolcu, w Rzymie siedział,

on mię znał, modliłam się do niego, widziałam go we snach, widziałam siłą: to on, to on, to on, on wszystko wiedział, on wszystko moje znał duchową siłą

powiada, duchową siłą, że was wśród męki widziała, że nieznając, już was znała.

męczeńską i świętą siłą Chrystusa wśród mąk widziała: Bóg zeszedł między żyjące, by je pocieszał cierpiące; widziadłem ducha skrzepiała

Ojciec wyrzekł, że duchowa siła, której-eś w mękach doznała, z Chrystusowych darów pochodziła a nie z ludzkich

 ja zaprawdę mówiła: że kto jest zastępcą Boga, w tym święta duchowa siła jest żywą, nad jego głową gromowa zaklęta chmura, — żem ja wzywała pioruna, byś zdruzgotał na proch mego wroga, bo ja Go wzywała przez Słowo.

Skargi mową mówi piorunową

w niej dziwna piorunów siła

rzekła, że wzywała przez Słowo

księże, jej słowo druzgoce zaklęciem; wrogi i katy zabije duchową siłą

zgaduję znak niebios widomy:

pod czas jednaki do Romy dwoje ich z daleka przybyło

dwoje ich przybyło z północy

Car z potęgą piekielnej przemocy i Ona z przekleństw siłą

oto Ten, co waży losy i światy, przywodzi tu jej morderce

jeśli zechce, Bóg dał . . .

 zgadło serce;niegdyś chciała dosięgnąć morderce

byli tu moi oszczerce, poznałam, choć przedemną tajono

byli tu twoi oszczerce; uzbrój się w siły niezmierne, niech Duch się uspokoi, — odeszli oszczerce twoi

któż jest, przedemną coś tają, wyrzec że nie mogą, nie dają

wyrzec odwagi nie mają; uzbrój się w siły, w potęgę

mój kat.

 Car.

 Piekła wydają! Bóg dziejów roztworzył księgę. uzbrójcie się w Siły, w Potęgę: Car jest, — przedemną coś tają, wyrzec odwagi me mają; dosięgły grotem oszczerce; o serce, o serce, o serce. ............ O powtórna duszy mojej męko; Szatan zeszedł urągać z Chrystusa: Bóg dziejów roztworzył księgę, niechaj w niej światy czytają. Potwory piekła wydają! Jak zwalczyć piekielne przemocy? . . . dwoje nas przybyło z północy

pod czas jednaki do Romy; zgaduję znak niebios widomy, dosięgły grotem oszczerce, o serce, o serce, o serce.

(Matka Makryna ustępuje do przyległej sali — prowadzona przez księdza Jełowickiego; drzwi się za nią zamykają. W tej chwili ma się odbyć ceremonialna wizyta Cara Mikołaja I. Na prawo i na lewo słychać szereg rozwieranych podwojów, schodzą się kardynałowie, w których otoczeniu staje papież. Wchodzi równocześnie wielka carska świta. Poczem szybko wkracza Car, w mundurze usarskim; rycerski i dumny, o postawie królewskiej, rzuca na wszystkie strony pełne gracyi przywitania i nagle wzrokiem przeszywającym patrzy w przygarbionego, zwiędłego starca. Starzec się podźwiga i urasta do majestatu powagi, któren widok wstrząsnął i zmieszał Mikołaja, a schyliwszy się przed papieżem, ucałował rękę jego. Wtedy Papież położy ręce swe na ramionach Mikołaja, i dał mu pocałunek Chrystusowy. Wnet ustępują i oddalają się obydwa dwory, wnet zamknęły się za nimi drzwi. Papież usiada przy stole a drugie krzesło wskazuje Carowi; pozostali sami.

w odwiedziny, do Piotrowej stolicy z dalekiej przybyłem Północy

znam potęgę północnej Przemocy

w odwiedziny, do Piotrowej świątnicy przychodzę po bratnie sojusze

czas przynagla pomyśleć o dusze

byłem jadem złości osławiony, podstępnymi podszepty żebraków

zagarnąłeś nietwoje korony, poczyniłeś żebraki z Polaków

byłem jadem złości osławiony, dziś już zgniotłem niesforne oszczerce

oto chcesz z nich czynić innowierce

przez służalców myśl źle zrozumiana

mówiono twoje własne ukazy

przekręcone, podstawione wyrazy, przez służalców myśl źle zrozumiana, wytracę oszczercze potwarze

wytrać własne ukazy i listy

kłamstwo.

 nie kalaj języka; twojej zbrodni ujrzysz dokumenta. Jest tu na dowód

 kto?

 Swięta. Ktoś, kogo Car mocen unika, ktoś męczony, ktoś jak świętość czysty

moje przyniósł ukazy i listy

ktoś, co wszystkie morderstwa pamięta, przybył.

 z czyjego wezwania

snąć z Bożego przybył powołania: pod czas jednaki do Romy dwoje was przybyło z Północy; ty car rozległej przemocy i ona z przekleństw siłą

dwoje nas do Rzymu przybyło

tu u Piotrowego tronu onej dam w przededniu skonu carowi spojrzeć w oczy

niech carowi spojrzy w oczy; w przededniu swojego zgonu niech jadem usta ubroczy

tu u Piotrowego tronu serce onej broczy krwią serdeczną, — tutaj już ona bezpieczną

to ona z krzyżem kroczy…

oczy jej, błyskawice jej oczy: ta cię klątwa, dosięgnie, zdruzgoce

to ona z krzyżem kroczy…

(Głowę opuszcza ku ziemi, ustępując przed idącą zakonnicą, — wylękły, wyblakły, niepozdrawiając nikogo, ucieka; przez długi szereg pokojów słychać jego przyśpieszone kroki, coraz oddalające się)

Trony powalę i Moce, złe miasta, złe ludowiska,

strącę je w Odmęt i Noce, w czeluść, na Piekieł ogniska. Chrystusa jeno wychwalę; Trony, Mocarze powalę, strącę je w Noce, w Odmęty. Przeklęty, przeklęty, przeklęty

Bóg-Słowo zwyciężyło. Oto znak niebios widomy: pod czas jednaki do Romy dwoje ich przybyło z Północy: Car z potęgą piekielnej przemocy Ona z przekleństw siłą.

SCENA II

(Katakomby. Ze środkowej jakby kaplicy, słabo oświetlonej kagańcem, rozchodzą się długie korytarze we wszystkie strony podziemu. Ksiądz Jełowicki oprowadza matkę Makrynę, objaśniając ją nieuczoną o znaczeniu i historyi męczeństwa pierwszych chrześcian).

jako jagnięta ofiarne na śmierć je, na krzyże wiedli w odległych, odległych czasach