Część pierwsza. Monument
Część pierwsza
Monument
1. Waszyngton
1
Waszyngton
1
O trzeciej po południu w szary wietrzny listopadowy dzień lekarz
pediatra Michael Poole spojrzał przez okno na parking hotelu Sheraton.
Furgonetka VW, pomalowana sprayem w rozmyte symbole pokoju i prowadzona
przez pijaka albo wariata, skręcała między pierwszym rzędem
zaparkowanych aut a wjazdem, zatrzymując trąbiące samochody na
pojedynczym pasie. Zakończyła manewr, uderzając przednim zderzakiem w kratę chłodnicy i reflektory zakurzonego małego camaro. Cały przód
camaro złożył się w harmonijkę. Ryknęły klaksony. Furgonetka miała przed
sobą zablokowane, sfrustrowane pojazdy wroga. Kierowca wycofał i Michael
myślał, że ucieknie, pojedzie na wstecznym wzdłuż rzędu aut do wyjazdu
na Woodley Road, ale auto wcisnęło się na wolne miejsce dwa samochody
dalej.
– Cóż, cholera – mruknął Michael. – Facet poświęcił camaro dla miejsca
parkingowego.
Dwa razy dzwonił do recepcji z pytaniem o wiadomości, ale żaden z trzech
mężczyzn jeszcze się nie zameldował. O ile Conor Linklater nie wpadł na
pomysł, żeby jechać z Norwalk motocyklem, prawie na pewno wsiadł do
wahadła z Nowego Jorku, ale podobała mu się fantazja, że zobaczy ich
wszystkich wysiadających z furgonetki, jedynych ocalałych z ich plutonu:
Harry’ego „Beansa” Beeversa, Zagubionego Szefa, najgorszego porucznika
świata; Tinę Puma, Pumo Pumę, zwanego przez Underhilla „Lady” Pumo;
dzikiego małego Conora Linklatera. Oczywiście podjadą przed hotel
osobno, taksówkami, ale chciał, żeby wysiedli z furgonetki. Nie zdawał
sobie sprawy, jak bardzo pragnął, żeby do niego dołączyli – wprawdzie
zamierzał najpierw sam zobaczyć pomnik, ale jeszcze bardziej chciał
zobaczyć go później z nimi.
Michael Poole patrzył, jak otwierają się drzwi furgonetki. Najpierw
ukazała się dłoń zaciśnięta na szyjce butelki, którą natychmiast
rozpoznał – był to jack daniel’s sour mash.
Za jackiem danielsem powoli wysunęła się gruba ręka, a potem głowa
nakryta oklapłym kapeluszem wojskowym. Mężczyzna, który teraz
zatrzaskiwał drzwi po stronie kierowcy, miał ponad sześć stóp wzrostu i ważył co najmniej dwieście trzydzieści funtów. Nosił maskujący mundur
polowy w tygrysie pręgi. Dwóch niższych mężczyzn w podobnych strojach
wysiadło przez przesuwane drzwi z boku furgonetki. Rosły brodacz w podniszczonej kamizelce kuloodpornej zatrzasnął drzwi pasażera i obszedł
przód furgonetki, żeby wziąć butelkę. Roześmiał się, potrząsnął głową,
pociągnął solidny łyk i przekazał flaszkę jednemu z pozostałych. Poole
uznał, że indywidualnie i zbiorowo są podobni do dziesiątków żołnierzy,
których znał. Pochylił się i patrzył z czołem przyciśniętym do szyby.
Oczywiście nie znał żadnego z nich. Podobieństwo miało charakter ogólny.
Wielkolud nie był Underhillem i pozostali nie byli jego kolegami.
Chciał zobaczyć tam znajomych, tak wyglądała prawda. Marzyło mu się
wielkie doniosłe spotkanie po latach ze wszystkimi, których znał w Wietnamie, żywych lub martwych. I chciał zobaczyć pomnik – co więcej,
chciał go pokochać. Niemal bał się iść do miejsca upamiętniającego
poległych w Wietnamie. Na zdjęciach wyglądało pięknie, mocne, surowe i posępne. Warte kochania. Jedynym pomnikiem, jakiego kiedykolwiek
spodziewał się dla siebie, był pomnik odrębności, ale przecież mógł na
niego liczyć również każdy z tych kowbojów na parkingu, ponieważ zawsze
byli niepodobni do innych, tak jak niepodobni są zmarli. Wszyscy razem
odróżniali się tak bardzo, że równie dobrze mogliby należeć do odrębnego
plemienia. Chciał znaleźć na pomniku nazwiska, które zastąpiły jego
nazwisko.
Wielki kowboj wyjął z kieszeni koszuli kawałek papieru i pisał zgięty
wpół nad maską furgonetki. Pozostali wyładowali worki marynarskie.
Butelka jacka danielsa przechodziła z rąk do rąk, aż kierowca wziął
ostatni łyk i wsunął ją do worka.
Michael chciał być na zewnątrz, działać. Zgodnie z harmonogramem, który
odebrał w recepcji na dole, parada na Constitution Avenue już się
rozpoczęła. Zanim po raz pierwszy spojrzy na pomnik i wróci, pozostali
już będą zameldowani.
Chyba że Harry Beevers pije w barze restauracji Tiny Puma i prosi o jeszcze jedno martini z wódką, o jeszcze jedno malutkie martooni. Wtedy
złapiemy wahadło o piątej zamiast o czwartej, albo o szóstej, a może o siódmej. Tina Pumo, jedyny ze starej grupy, z którą Poole widywał się
mniej więcej regularnie, powiedział mu, że Beevers czasami spędza u niego całe popołudnia. Sam od czterech czy pięciu lat tylko raz
rozmawiał z Beeversem, trzy miesiące temu, kiedy Beevers zadzwonił do
niego, żeby przeczytać na głos przysłany mu przez brata artykuł ze
„Stars and Stripes”, o serii przypadkowych morderstw, które na Dalekim
Wschodzie popełnił ktoś, kto podpisał się Koko.
Poole cofnął się od okna. Nie był to czas na rozmyślanie o Koko.
Wielkolud w tygrysich paskach i kapeluszu wojskowym wsunął kartkę pod
wycieraczkę na przedniej szybie camaro. Co napisał? „Wybacz, że
rozwaliłem ci auto, stary, zapraszam na szklaneczkę jacka…”.
Poole usiadł na skraju łóżka, podniósł słuchawkę i po chwili wahania
wykręcił numer Judy, która o tej porze pracowała w szkole.
– Jestem na miejscu, ale inni jeszcze się nie zjawili – powiadomił ją,
gdy odebrała.
– Co mam powiedzieć? „Biedny Michael”?
– Nie, uznałem, że chciałabyś wiedzieć, co się dzieje.
– Posłuchaj, Michael, masz jakąś konkretną sprawę? Ta rozmowa nie ma
sensu. Spędzisz kilka dni na piciu i rozrzewnianiu się ze swoimi starymi
kumplami z wojska. Czy jest w tym jakaś rola dla mnie? Przeze mnie
poczułbyś się winny, to wszystko.
– Nadal żałuję, że nie pojechałaś ze mną.
– Moim zdaniem przeszłość należy do przeszłości, bo tam jest jej
miejsce. Czy to ci coś mówi?
– Chyba tak – mruknął.
Zapadła cisza, która trwała zbyt długo. Judy nie odezwie się, dopóki on
tego nie zrobi.
– Dobrze – powiedział w końcu. – Pewnie dziś wieczorem zobaczę się z Beeversem, Tiną Pumem i Conorem, a jutro chciałbym wziąć udział w obchodach. Przypuszczam, że wrócę do domu w niedzielę około piątej lub
szóstej.
– Pańscy pacjenci są nadzwyczaj wyrozumiali.
– Wysypka od pieluchy rzadko kończy się śmiercią – stwierdził, a Judy
przeciągle wypuściła powietrze. – Zadzwonić jutro?
– Nie trudź się. To miłe, ale nie zawracaj sobie głowy, naprawdę.
– Naprawdę – powiedział i odłożył słuchawkę.
2
Michael szedł powoli przez hol Sheratona, patrząc na mężczyzn stojących
w kolejce do recepcji, wśród nich wielkiego kowboja w mundurze w tygrysie paski i jego trzech kumpli, oraz na grupy ludzi siedzących na
wyściełanych ciemnozielonych krzesłach i ławkach. Sheraton należał do
tych hoteli, w których nie ma prawdziwego baru. Kobiety w obcisłych,
prawie przejrzystych sukienkach nosiły drinki do dwudziestu czy
trzydziestu stolików w holu. Wydawało się, że wszystkie pochodzą z tej
samej wysokiej, leniwej, przystojnej rodziny. Zwykle te księżniczki
serwowały gin z tonikiem i wodę perrier z limonką modnie ostrzyżonym
biznesmenom w ciemnych garniturach – jak jego sąsiedzi w hrabstwie
Westchester – a teraz stawiały kieliszki tequili i butelki piwa przed
dzikusami w kurtkach bojowych i kapeluszach, w bajeranckich mundurach
polowych i jeszcze bardziej odlotowych czapkach khaki z daszkiem.
Cierpka rozmowa z żoną sprawiła, że Michael miał ochotę usiąść wśród
tych dzikich ludzi i zamówić drinka. Ale wiedział, że jeśli usiądzie, da
się wciągnąć w różne rzeczy. Ktoś go zagada. Wtedy postawi drinka
facetowi, który był w niektórych tych samych miejscach co on, albo w pobliżu, albo miał przyjaciela, który był w pobliżu tych miejsc. Wtedy
facet postawi mu drinka. Doprowadzi to do opowieści, wspomnień, teorii,
rzewnych obietnic, ślubów braterstwa. W końcu dołączy do parady jako
członek bandy nieznajomych i będzie oglądać pomnik przez gęsty kojący
filtr alkoholu. Dlatego szedł dalej.
– Kawaleria powietrzna do samego końca! – krzyknął ktoś za jego plecami
głosem przesiąkniętym whisky.
Wyszedł bocznymi drzwiami na parking. Było trochę za zimno na tweedową
marynarkę i sweter, postanowił jednak nie wracać na górę po płaszcz.
Ciężkie kłębiące się chmury groziły deszczem, ale uznał, że będzie mu
wszystko jedno, jeśli się rozpada.
Podjazdem z ulicy wjeżdżały samochody: tablice rejestracyjne z Florydy,
Teksasu, Iowa, Kansas i Alabamy, marki wszelkiego rodzaju, od
hardcorowych pickupów GM po maleńkie japońskie importy. Furgonetka
kowboja i jego kumpli przybyła do Waszyngtonu z New Jersey, stanu
ogrodów. Pod wycieraczką camaro tkwiła notatka: „Stałeś mi na drodze,
więc pierdol się!!!”.
Michael zatrzymał taksówkę i poprosił kierowcę, żeby zawiózł go na
Constitution Avenue.
– Idzie pan w paradzie? – zapytał od razu taryfiarz.
– Zgadza się.
– Jest pan weteranem? Był pan tam?
– Zgadza się.
Michael spojrzał w lusterko wsteczne. Taksówkarz mógł być jednym z tych
gorliwych, zdesperowanych, lekko szalonych studentów skazanych na
wyrzucenie z uczelni medycznej: bezbarwne plastikowe okulary, włosy
koloru pomyj, blada, młodzieńcza skóra. Plakietka informowała, że nazywa
się Thomas Strack. Krew z ogromnego pryszcza zaschła na kołnierzyku jego
koszuli.
– Walczył pan? W wymianie ognia?
– Od czasu do czasu.
– Zawsze chciałem o coś spytać… mam nadzieję, że się pan nie obrazi.
Michael wiedział, co zaraz usłyszy.
– Jeśli nie chcesz, żebym się obraził, nie zadawaj obraźliwych pytań.
– W porządku. – Taryfiarz odwrócił głowę, by na niego spojrzeć, po czym
znów skierował wzrok prosto przed siebie. – No dobra, nie ma potrzeby
być nieprzyjemnym.
– Nie mogę ci powiedzieć, jak to jest kogoś zabić.
– To znaczy, że nikogo pan nie zabił.
– Nie, to znaczy nie mogę ci powiedzieć.
Taksówkarz przejechał resztę drogi w pełnym wściekłości milczeniu.
Mogłeś mi coś powiedzieć. Pokazać krwawą jatkę, czemu nie? Pokaż mi to
stare dobre poczucie winy, pokaż tę piękną starą ekstazę. Przeszłość
należy do przeszłości, bo tam jest jej miejsce. Nie trudź się, naprawdę.
Stałeś mi na drodze, więc pierdol się.
Wezmę potrójne martini z finlandią i lodem, zatrzymaj oliwki, proszę,
zatrzymaj wermut, proszę, zatrzymaj lód, proszę, i to samo dla moich
czterystu kumpli, proszę. Może wyglądają trochę śmiesznie, ale to moje
plemię.
– W porządku? – zapytał taryfiarz.
Obok samochodu stał mur ludzi. Michael widział flagi i transparenty.
Zapłacił i wysiadł.
Mógł spoglądać ponad głowami większości osób na chodnikach. Tutaj
zebrało się plemię, zgadza się. Mężczyźni, którzy kiedyś byli
żołnierzami, ubrani tak, jakby nadal służyli, zajmowali całą szerokość
Constitution Avenue. Maszerowali nierówno w grupach wielkości plutonu,
przeplatanych orkiestrami ze szkół średnich. Inni stali na chodniku i tylko patrzyli, ponieważ pogodzili się z tym, kim byli i kim się stali z powodu tego, co robili. Gapie klaskali. Michael zdał sobie sprawę, że do
tej pory nie do końca wierzył w realność tej parady.
Nie ma serpentyn ani limuzyn jak na Piątej Alei po uwolnieniu
przetrzymywanych w Teheranie zakładników, ale pod wieloma względami tak
jest lepiej, bardziej kameralnie, mniej euforycznie, za to bardziej
emocjonalnie. Michael przecisnął się przez tłum na chodniku. Zszedł z krawężnika i ruszył za najbliższą liczną nieregularną grupą.
Niespodziewanie łzy zasnuły mu oczy.
Trzy czwarte mężczyzn przed nim było wojownikami z dżungli wyposażonymi
we wszystko poza claymore’ami i M-16. Jedną czwartą stanowili tędzy
weterani drugiej wojny światowej, przywodzący na myśl byłych bokserów.
Wyszło słońce, on jednak spostrzegł to dopiero wtedy, gdy zobaczył
długie cienie pełznące ku niemu po ulicy.
Widział Tima Underhilla, kolejny długi cień kroczący z wypiętym brzuchem
i dryfującym dymem z cygara. Underhill mamrotał w myślach nieprzyzwoite
zabawne uwagi na temat wszystkich w zasięgu wzroku, ubrany w letnią
bluzę z bandaną i workowate spodnie khaki. Na lewym ramieniu miał
rozsmarowaną krew komara.
Na przekór wszystkiemu Michael żałował, że Underhilla nie ma teraz przy
nim. Zdał sobie sprawę, że brał go pod uwagę – nie rozmyślał o nim ani
się nad nim nie zastanawiał, tylko brał pod uwagę – odkąd Harry Beevers
zadzwonił do niego pod koniec października, by opowiedzieć o artykułach
prasowych, które brat przysłał mu z Okinawy.
W dwóch odrębnych zdarzeniach trzy osoby, angielski turysta po
czterdziestce i dwoje starszych Amerykanów, zostały zamordowane w Singapurze mniej więcej w czasie, gdy zakładnicy wrócili z Iranu do
Stanów Zjednoczonych. Uważano, że morderstwa popełniono w odstępie od
tygodnia do dziesięciu dni. Anglika znaleziono na terenie hotelu
Goodwood Park, amerykańską parę w pustym bungalowie w dzielnicy Orchard
Road. Wszystkie trzy ciała były okaleczone, a przy dwóch leżały karty do
gry z niezwykłym i zagadkowym napisem: „Koko”. Sześć miesięcy później,
latem 1981 roku, w pokoju hotelowym w Bangkoku znaleziono podobnie
okaleczonych dwóch francuskich dziennikarzy. Na zwłokach leżały karty do
gry z tą samą nazwą. Jedyna różnica między tymi zabójstwami a tamtymi,
które miały miejsce po Ia Thuc półtorej dekady wcześniej, polegała na
tym, że karty nie były pułkowe – pochodziły ze zwykłych komercyjnych
talii.
Michael pomyślał, że Underhill mieszka w Singapurze, a przynajmniej
zawsze twierdził, że zamierza tam osiąść po zakończeniu służby. Nie mógł
jednak wykonać mentalnego skoku, który był niezbędny, żeby skazać Tima
Underhilla za morderstwa.
W Wietnamie poznał dwóch niezwykłych ludzi, którzy wyróżniali się jako
wyjątkowo godni szacunku i podziwu w tym na wpół cyrku, na wpół
laboratorium ludzkich zachowań, jakim staje się istniejąca od dawna
jednostka bojowa. Jednym był Tim Underhill, a drugim chłopak z Milwaukee, M.O. Dengler. Najodważniejsi ludzie, jakich kiedykolwiek
znał, Underhill i mały Dengler, czuli się w Wietnamie jak ryby w wodzie.
Po wojnie Tim Underhill wrócił na Daleki Wschód tak szybko, jak tylko
się dało, i został odnoszącym umiarkowane sukcesy pisarzem kryminałów.
M.O. Dengler zginął w dziwacznym zdarzeniu w Bangkoku, gdzie przebywał
na urlopie wraz z innym żołnierzem, Victorem Spitalnym, i nigdy nie
wrócił z Azji.
Och, Michael Poole tęsknił za Underhillem. Tęsknił za obydwoma,
Underhillem i Denglerem.
Grupa weteranów za nim, równie rozproszona i zróżnicowana jak ta z przodu, stopniowo go doganiała. Uświadomił sobie, że nie maszeruje już
sam; szedł szpalerem tłumów na chodnikach z dwójką wąsatych piechurów
wzrostu Denglera i gromadą weteranów różnych wojen w garniturach z poliestru.
Jakby czytając w jego myślach, jeden z idących obok niego denglerowatych
piechurów przysunął się i coś szepnął. Michael pochylił się i osłonił
dłonią ucho.
– Byłem cholernie dobrym wojownikiem, człowieku – szepnął trochę
głośniej niski były żołnierz. Łzy błyszczały mu w oczach.
– Prawdę mówiąc, przypominasz mi jednego z najlepszych żołnierzy, jakich
kiedykolwiek znałem – odparł Michael.
– Bez jaj. – Mężczyzna energicznie skinął głową. – W jakiej byłeś
jednostce?
Poole podał mu nazwę dywizji i batalionu.
– Który rok? – Mężczyzna przechylił głowę, żeby przyjrzeć się jego
twarzy.
– Sześćdziesiąty ósmy, sześćdziesiąty dziewiąty.
– Ia Thuc – powiedział natychmiast piechur. – Pamiętam. To wy, prawda?
„Time” i cały ten szajs?
Poole skinął głową.
– Racja, kurwa. Powinni dać temu porucznikowi Beeversowi pierdolony
Medal Honoru za to, co zrobił, a potem mu go odebrać za chlapanie ozorem
przed pierdolonymi dziennikarzami – stwierdził piechur i odsunął się
płynnym ruchem, który byłby bezgłośny, gdyby szli po kruchych gałązkach.
Dwie grubaski z krótkimi puszystymi włosami, w pastelowych spodniach i o spokojnych kościelno-piknikowych twarzach, rytmicznie machały czerwonym
transparentem z surowymi czarnymi literami pow-mia1. Kilka kroków dalej dwóch młodych
byłych żołnierzy maszerowało z innym transparentem: odszkodowanie za agent oranage.
Agent orange, czynnik pomarańczowy. Victor Spitalny przekrzywił głowę,
wysunął język i stwierdził, że smakuje nieźle. Skurwysyny, pijcie to! To
gówno boo-koo dobre dla flaków! Washington, Spanky Burrage i Trotman,
czarni żołnierze w jednostce, wybuchli śmiechem i wpadli w gęste
poszycie dżungli przy szlaku, wzajemnie klepiąc się po plecach i bokach,
powtarzając „boo-koo dobre dla flaków”. Rozzłościli Spitalny’ego, który,
jak wiedzieli, na swój głupi sposób próbował być zabawny. Zapach ni to
benzyny, ni rozpuszczalnika przemysłowego przywierał do nich wszystkich,
dopóki nie zamaskował go albo nie zmył pot, środek odstraszający owady i brud.
Poole przyłapał się na wycieraniu dłoni, ale było za późno, żeby pozbyć
się czynnika pomarańczowego. Jakie to uczucie zabić kogoś? Nie mogę ci
powiedzieć, bo nie mogę ci powiedzieć. Sądzę, że może sam się zabiłem,
ale nie wcześniej, niż zabiłem mojego syna. Sraj w gacie, człowieku, ze
śmiechu.
3
Gdy Michael Poole dotarł do parku, parada roztopiła się w tłum złożony z uczestników przemarszu i gapiów, którzy teraz razem szli po trawie.
Luźne grupy sunęły jak okiem sięgnąć, wędrowały między rzadkimi
drzewami, zapełniały całą scenerię. Chociaż jeszcze nie widział pomnika,
wiedział, gdzie jest. Jakieś sto jardów przed nim tłumy schodziły do
naturalnej niecki, z której płynął psychiczny blask zbyt wielu ludzi. Na
samym dole stał monument. Michael czuł, jak mrowi go skóra na głowie.
Falanga mężczyzn na wózkach inwalidzkich jechała po długim pasie trawy
przed niecką. Jeden wózek przechylił się i wypadł z niego wychudzony,
czarnowłosy, beznogi mężczyzna o szokująco znajomej twarzy. Serce mu
zamarło – to Harry Beevers. Rzucił się z pomocą. Nagle wyhamował.
Przyjaciele już otaczali leżącego mężczyznę, który, tak czy inaczej, nie
mógł być jego dawnym porucznikiem. Dwóch postawiło fotel. Trzymali go
nieruchomo, gdy mężczyzna dźwignął się na kikutach na metalowe podnóżki.
Złapał się za podłokietniki i zwinnie wciągnął na fotel.
Tłum stopniowo wyprzedzał inwalidów. Michael rozejrzał się. Otaczały go
znajome twarze, które po drugim rzucie oka zmieniły się w twarze obcych.
Do trawiastej niecki zmierzały różne rosłe brodate wersje Tima
Underhilla, a także kilku szczupłych, umięśnionych Denglerów i Spitalnych. Rozpromieniony pyzaty Spanky Burrage trzepnął dłoń
czarnoskórego mężczyzny w kapeluszu Sił Specjalnych. Poole zastanawiał
się, co się stało z dapem, skomplikowaną serią uścisków dłoni, którymi
zwykli witać się czarni w Wietnamie. Dapy były cudowną mieszaniną powagi
i wesołości ukrytej za twarzą pokerzysty.
Ludzie spływali do niecki. Starsze kobiety i małe dzieci trzymały
chorągiewki. Po prawej stronie, za dwoma młodymi mężczyznami o kulach,
dreptał staruszek z łysiną w kolorze fabrycznej bieli, z rzędem medali
nad lewą kieszenią kraciastej koszuli. Obok niego rumiany
siedemdziesięciolatek w czapce garnizonowej VFW zmagał się ze lśniącym
chodzikiem. Poole spoglądał w twarz każdemu mężczyźnie mniej więcej w swoim wieku i zauważył, że większość odpowiada mu spojrzeniem – krzyżowy
ogień sfrustrowanego rozpoznania. Zrobił jeszcze jeden krok po zdeptanej
trawie i spojrzał prosto przed siebie.
Monument był długą linią czystej czerni, przerywaną przez sylwetki
ludzi. Ludzie stali wzdłuż szczytu albo chodzili po przystrzyżonej na
jeża trawie, jakby mierzyli ją krokami. Inni kucali lub pochylali się,
żeby odszukać nazwiska wyryte w polerowanym kamieniu. Poole przeszedł
kawałek dalej, zatłoczona niecka rozszerzyła się i opadła, i teraz miał
przed sobą całą scenę.
Ludzie stali przed ogromnym, złamanym czarnym skrzydłem monumentu, ale
go nie przytłaczali. Przypuszczał, że pochłonięcie go wymagałoby
znacznie liczniejszych tłumów. Zdjęcia nie do końca oddawały jego skalę.
Siła pomnika wyrastała z jego ogromu. Na zwężających się krańcach miał
tylko kilka cali wysokości, ale w załamanym środku ponad dwukrotnie
przewyższał mężczyznę średniego wzrostu. Wzdłuż niego, oddzielona
szerokim na stopę pasem ziemi, już pełnym chorągiewek, liter przypiętych
do patyków, wieńców i fotografii zmarłych, biegła pochyła ścieżka z granitowych płyt.
Ludzie powoli szli przed tą wyrazistą blizną w ziemi i coraz wyższymi
granitowymi tablicami. Od czasu do czasu przystawali, żeby pochylić się
i dotknąć jakiegoś nazwiska. Michael widział wiele uścisków. Chudsza
wersja nielubianego sierżanta z unitarki wsuwała małe czerwone maki
jeden po drugim w szczeliny między panelami. Tłum w kształcie klina, ze
szpicem naprzeciwko centralnej części pomnika, rozkładał się niczym
wachlarz na łagodnym trawiastym zboczu niecki. Biła od niego gęsta,
zbita fala emocji.
Oto co zostało z wojny. Wojna wietnamska składała się z nazwisk wyrytych
na pomniku, a ludzie albo przechodzili tam i z powrotem przed nimi, albo
stali i się w nie wpatrywali. Dla Poole’a rzeczywisty Wietnam był teraz
tylko kolejnym krajem – odległym o wiele tysięcy mil, z historią pełną
wojen i specyficzną niedostępną kulturą. Jego historia i kultura przez
krótki katastrofalny czas przecinała się z tą amerykańską. Ale
rzeczywisty kraj Wietnam nie był jego Wietnamem; jego Wietnam był tutaj,
w tych amerykańskich imionach i twarzach.
Obok niego znów zjawił się duch Underhilla, ugniatając muskularne ramię
zakrwawionymi palcami – jasne smugi owadziej krwi na opalonej skórze.
Ach, lady Michael, oni wszyscy są dobrymi ludźmi, po prostu dali się
zepsuć wojnie, to wszystko. Ironiczny chichot. Nas to nie dotknęło,
prawda, lady Michael? Mamy w zwyczaju być ponad tym wszystkim, prawda?
Powiedz mi, że tak.
Chyba widziałem, jak rozbijasz samochód, żeby wjechać na miejsce
parkingowe – powiedział Poole do wyimaginowanego Tima Underhilla.
Rozbijam samochody tylko na papierze.
Underhill, zabiłeś tych ludzi w Singapurze i Bangkoku? Czy położyłeś
karty Koko na ich ciałach?
Nie sądzę, że zdołasz mi to udowodnić, lady Michael.
– Powietrznodesantowy! – krzyknął ktoś.
– Do samego końca! – odkrzyknął ktoś inny.
Poole zbliżał się do pomnika przez w większości nieruchomy tłum.
Sierżant, który wyglądał jak jego stary sierżant z Fort Sill, wsuwał
teraz malutkie czerwone maki w szczelinę między dwoma środkowymi
wysokimi panelami. Maki wystające spomiędzy pionowych płyt odbijały się
dwukrotnie, za każdą czerwoną strzałką leżały dwa czarne cienie. Potężny
rozczochrany mężczyzna trzymał obszytą frędzlami flagę wielkości
Teksasu. Poole stanął obok meksykańskiej rodziny tuż przy granitowym
chodniku i po raz pierwszy zobaczył odbicie w wysokim czarnym panelu.
Lustrzani ludzie płynęli przed nim. Lustrzana meksykańska rodzina –
mężczyzna i kobieta, dwie nastolatki i mały chłopiec z flagą –
wpatrywała się w to samo miejsce na ścianie. Rodzice trzymali oprawioną
w ramkę fotografię młodego żołnierza piechoty morskiej. Pool, z zadartą
głową, podobnie jak inni, szukał konkretnego nazwiska. Nagle jakby w złudzeniu optycznym, prawdziwy Poole zobaczył imiona wyskakujące z czarnej ściany. Donald Z. Pavel, Melvin O. Elvan, Dwight T. Pouncefoot.
Spojrzał na następny panel. Art A. McCartney, Cyril P. Downtain, Masters
J. Robinson, Billy Lee Barnhart, Paul P.J. Bedrock. Howard X. Hoppe.
Bruce G. Hyzop. Wszystkie nazwiska wydawały się w równym stopniu obce i znajome.
Ktoś za nim powiedział: „Alfa Papa Charlie”. Michael odwrócił głowę,
czując mrowienie w uszach. Teraz ludzie zapełniali już całą płytką
nieckę. Zasłaniali wzniesienie. Alfa Papa Charlie. Bez rozpytywania nie
sposób było powiedzieć, który z mężczyzn, siwych, łysych, z kucykiem, o twarzach gładkich i dziobatych, ze szwami i bliznami, przemówił
naelektryzowany uczuciem. Z grupy czterech czy pięciu mężczyzn w dżunglowych kapeluszach i zielonych kurtkach doszedł inny, bardziej
szorstki głos: „…straciłem go pod Da Nang”.
Da Nang. Na terytorium I Korpusu, w jego Wietnamie. Przez dłuższą chwilę
nie mógł poruszać rękami ani nogami. Napływały do niego nazwy miejsc,
których nie pamiętał przez czternaście lat – Chu Lai, Tarn Ky. Zobaczył
wąską ścieżkę za rzędem chat; czuł zapach pęków marihuany suszącej się
pod sufitem przybudówki, w której mieszkała i prosperowała mamasan Si
Van Vo. I Smocza Dolina, o Boże. Phu Bai, strefa lądowania Sue, Hue,
Quang Tri. Alfa Papa Charlie. Po drugiej stronie zbiorowiska krytych
strzechą chat rząd bawołów sunął przez błotnistą równinę w kierunku
górskiego szlaku. Miliony owadów zaciemniały wilgotne powietrze.
Marmurowa Góra. Wszystkie te urocze miejsca pomiędzy Kordylierą Annamską
a Morzem Południowochińskim, gdzie martwy specjalista Cotton, zabity
przez snajpera Elvisa, leniwie wirował w spienionej różowej wodzie.
Dolina A Shau: tak, chociażbym chodził…
Tak, chociażbym chodził ciemną doliną A Shau, zła się nie ulęknę.
Michael widział M.O. Denglera podskakującego na wysokiej, wąskiej
ścieżce, uśmiechającego się do niego przez ramię, z klamotami i amunicją
na plecach. W tle radosnej twarzy Denglera rozciągał się falisty
krajobraz o niewiarygodnej głębi i delikatności, zanurzający się na
setki metrów we mgle, pomalowany dziesiątkami różnych tonów zieleni i toczący się ku zielonej niebiańskiej nieskończoności. Byłeś niegrzeczny?
– zapytał go Dengler. Jeśli nie, nie masz się o co martwić. Tak,
chociażbym kroczył doliną A Shau…
Poole w końcu zdał sobie sprawę, że płacze.
– Tak, Polacy po obu stronach. – Usłyszał w pobliżu głos starszej
kobiety. Otarł oczy, ale znów się zapełniły, tak szybko, że nie widział
niczego poza kolorowymi plamami. – Cała okolica była polska, z obu
stron, w górę i w dół. Ojciec Toma walczył w drugiej wojnie światowej,
ale rozedma płuc zatrzymała go dzisiaj w domu.
Wyjął z kieszeni chusteczkę i przycisnął ją do oczu, próbując zapanować
nad łzami.
– Powiedziałam, staruszku, możesz robić, co chcesz, ale mnie nic nie
powstrzyma od wyjazdu do Waszyngtonu na Dzień Weterana. Nie martw się,
synu, nikt tutaj nie ma nic przeciwko, jeśli wypłakujesz oczy.
Powoli zdał sobie sprawę, że ta ostatnia uwaga była skierowany do niego.
Opuścił rękę z chusteczką. Otyła, siwowłosa kobieta po sześćdziesiątce
patrzyła na niego z babciną troską. Obok niej stał czarnoskóry mężczyzna
w wyblakłej kurtce Sił Specjalnych, w kapeluszu Korpusu Wojskowego
Australii i Nowej Zelandii na niesfornym afro.
– Dzięki – mruknął. – To coś… – wskazał za siebie, na pomnik – …w końcu
mnie dopadło.
Czarny były żołnierz skinął głową.
– Właśnie słyszałem, jak ktoś coś powiedział, już nawet nie pamiętam, co
takiego…
– Tak, ja też – powiedział czarny mężczyzna. – Słyszałem, jak ktoś
powiedział „jakieś dwadzieścia kilosów od An Khe” i… cholera, zniknął mi
żołądek.
– Pierwszy Korpus. Byłeś trochę na południe ode mnie. Jestem Michael
Poole, miło cię poznać.
– Bill Pierce. – Uścisnęli sobie dłonie. – Ta pani tutaj to Florence
Majeski. Jej syn był w moim oddziale.
Poole nagle zapragnął zamknąć staruszkę w ramionach, ale wiedział, że
jeśli to zrobi, znowu się rozklei. Zadał pierwsze pytanie, jakie wpadło
mu do głowy:
– Śmignąłeś ten kapelusz Wietnamcowi z południa? Kangurowi? ARVN-owi?
Pierce uśmiechnął się.
– Zerwałem go, jadąc dżipem. Biedaczysko.
Wtedy już wiedział, o co naprawdę chciał zapytać Pierce’a.
– Jak można w całej tej gęstwie znaleźć nazwiska, których się szuka?
– Na obu krańcach pomnika są żołnierze piechoty morskiej. Mają książki
ze wszystkimi nazwiskami i numerami tablic, na których się znajdują.
Możesz też zapytać jedną z żółtych czapek. Po to tu są, ze względu na
tych wszystkich dodatkowych ludzi. – Pierce zerknął na panią Majeski.
– Mieli Toma w księdze – powiedziała starsza pani.
– Tam widzę jednego. – Pierce wskazał na prawo od Michaela. – On
znajdzie dla ciebie, co trzeba.
W niewielkiej grupie ludzi wysoki, brodaty, młody, biały mężczyzna w żółtym kaszkiecie przeglądał kartki w segregatorze i wskazywał konkretne
panele.
– Niech cię Bóg błogosławi, synu – powiedziała pani Majeski. – Jeśli
kiedyś będziesz w Ironton w Pensylwanii, wpadnij z wizytą.
– Powodzenia – rzucił Pierce.
– Wzajemnie, wam obojgu. – Pool uśmiechnął się i odwrócił.
– Mówiłam poważnie! – krzyknęła pani Majeski. – Zajrzyj do nas!
Michael pokiwał ręką i podszedł do mężczyzny w żółtej czapce. Otaczało
go co najmniej dwadzieścia osób i wszystkie pochylały się w jego stronę.
– Po kolei, inaczej nie dam rady – powiedział mężczyzna płaskim głosem
mieszkańca Środkowego Zachodu. – Proszę, dobrze?
Reszta powinna już być w hotelu, pomyślał Poole. To niedorzeczny gest.
Młody człowiek w żółtej czapce przejrzał kartki, wskazał panele, otarł
wilgoć z czoła. Michael wkrótce stanął przed nim. Wolontariusz miał na
sobie niebieskie dżinsy i rozpiętą do połowy dżinsową koszulę na
wilgotnym szarym T-shircie. Jego broda błyszczała od potu.
– Nazwisko.
– M.O. Dengler.
Mężczyzna przerzucił kartki, znalazł literę D i przesunął palcem w dół
kolumny.
– Jest. Jedynym Denglerem jest Dengler, Manuel Orosco, z Wisconsin.
Akurat to mój stan rodzinny. Panel czternasty na zachód, linijka
pięćdziesiąta druga. Tam. – Wskazał w prawo.
Małe maki jak czerwone łebki szpilek cętkowały krawędzie płyty, przed
którą stała liczna nieruchoma gromada ludzi. nigdy
więcej wietnamu, głosił jasnoniebieski transparent.
Manuel Orosco Dengler? Hiszpańskie imiona były niespodzianką. Nagła myśl
zatrzymała Michaela, gdy szedł przez tłum w stronę niebieskiego
sztandaru: przewodnik wskazał mu niewłaściwego Denglera. Potem
przypomniał sobie, że przecież powiedział, że to jedyny Dengler. I inicjały się zgadzały. Manuel Orosco musi być jego Denglerem.
Ponownie znalazł się przed monumentem. Jego ramię dotykało ramienia
kudłatego łkającego weterana z podkręconymi wąsami. Obok niego kobieta o platynowych włosach, długich do paska niebieskich dżinsów, trzymała za
rękę dziewczynkę, również blondynkę. Dziecko bez ojca, podczas gdy on
już zawsze będzie ojcem bez dziecka. Po drugiej stronie pasa darni,
obsadzonego chorągiewkami, wieńcami i przypiętymi do patyków
fotografiami młodych żołnierzy, wznosił się przed nim czternasty panel,
zachodni. Poole liczył, aż dotarł do pięćdziesiątej drugiej linii.
Skoczyło ku niemu pełne nazwisko M.O. Denglera, manuel
orosco dengler, wyryte w czarnym wypolerowanym granicie.
Podziwiał chirurgiczną precyzję grawerunku, nieupiększoną klarowność
liter. Wiedział, że nigdy nie miał innego wyboru, jak stanąć przed tym
nazwiskiem.
Denglerowi podobały się nawet racje żywnościowe, którymi pogardzali
inni. Twierdził, że mięso z indyka o smaku psiej karmy, puszkowane w 1945 roku, jest lepsze niż wszystko, co kiedykolwiek przyrządziła jego
matka. Dengler lubił patrole. (Hej, jako dzieciak przez cały czas byłem
na patrolu). Upał, zimno i wilgoć nie robiły na nim większego wrażenia.
Według niego, podczas burz lodowych w Milwaukee tęcze zamarzały do samej
ziemi i dzieciaki wybiegały z domów, odłupywały kawałki swoich
ulubionych kolorów i lizały je, aż stawały się białe. Jeśli chodzi o brutalność i strach przed śmiercią, Dengler mówił, że na zewnątrz
zwyczajnej knajpy w Milwaukee widzi się co najmniej tyle przemocy, co
podczas przeciętnej wymiany ognia; w środku, twierdził, widzi się trochę
więcej.
W Smoczej Dolinie Dengler nie dbał o ostrzał, targając rannego Trotmana
do sanitariusza Petersa, przez cały czas gadając spokojnie i z humorem.
Dengler wiedział, że nic go tam nie zabije.
Poole zrobił krok do przodu, uważając, żeby nie zdeptać fotografii albo
wieńca, i przesunął palcami po ostrych krawędziach wyrytego w zimnym
kamieniu nazwiska Denglera.
Mignęła mu szybka, nieszczęsna, znajoma wizja Spitalny’ego i Denglera
biegnących razem przez kłęby dymu w kierunku wejścia do jaskini w Ia
Thuc.
Odwrócił się od granitowej ściany. Jego twarz wydawała się zbyt
ściągnięta. Blondynka posłała mu współczujący, ostrożny półuśmiech i pociągnęła córeczkę do tyłu.
Poole chciał zobaczyć swoich wojowników. Spowijało go dojmujące uczucie
samotności i izolacji.
2. Wiadomość
2
Wiadomość
1
Michael był tak bardzo pewien, że w hotelu będzie na niego czekać
wiadomość od przyjaciół, że prosto od drzwi obrotowych pomaszerował do
recepcji. Harry Beevers zapewnił go, że będą „mniej więcej po południu”.
Była za dziesięć piąta.
Zaczął przeglądać przegródki za biurkiem, gdy tylko mógł odczytać numery
pokoi pod nimi. Mając za sobą trzy czwarte drogi przez hol, zobaczył
biały hotelowy formularz w swojej prostokątnej przegródce. Od razu
poczuł się znacznie mniej zmęczony. Beevers i pozostali dwaj już są.
Podszedł do biurka i przyciągnął uwagę recepcjonisty.
– Jest dla mnie wiadomość. Pool, pokój dwieście cztery.
Wyjął z kieszeni marynarki duży klucz i pokazał go mężczyźnie, który z niemal irytującym brakiem pośpiechu zaczął wodzić wzrokiem po
przegródkach. W końcu znalazł właściwą i wyjął formularz. Zerknął na
wiadomość, podając kartkę, po czym się uśmiechnął.
– Proszę.
Michael wziął kartkę, spojrzał na nazwisko i stanął plecami do
recepcjonisty, żeby przeczytać wiadomość. „Próbowałam oddzwonić.
Naprawdę odłożyłeś słuchawkę? Judy”. Godzina 15.55 została wybita
fioletowym tuszem – zadzwoniła tuż po tym, jak wyszedł z pokoju.
Odwrócił się i zobaczył, że recepcjonista patrzy na niego tępym
wzrokiem.
– Chciałbym wiedzieć, czy pewne osoby, które powinny tu być, już się
zameldowały.
Przeliterował nazwiska.
Mężczyzna powoli wystukał je na klawiaturze terminala komputerowego,
zmarszczył brwi, przekrzywił głowę, znowu zmarszczył brwi. Ani trochę
nie zmieniając postawy, spojrzał na niego z ukosa i powiedział:
– Pan Beevers i pan Pumo jeszcze nie przybyli. Nie mamy rezerwacji dla
pana Linklatera.
Conor prawdopodobnie chciał zaoszczędzić i waletować w pokoju Puma.
Poole odwrócił się, włożył wiadomość Judy do kieszeni marynarki i po raz
pierwszy od powrotu do hotelu rozejrzał się po holu.
Mężczyźni w ciemnych garniturach i pasiastych krawatach siedzieli na
ławkach i przy stolikach. Większość z nich nie miała zarostu i nosiła
gęsto zadrukowane białe plakietki. Rozmawiali ściszonymi głosami,
wertowali notatniki, wbijali liczby do komputerów kieszonkowych. Podczas
pierwszych surrealistycznych osiemnastu miesięcy po powrocie z Wietnamu
Michael Poole bezbłędnie rozpoznawał tych, którzy też tam byli. Z czasem
instynkt pozwalający odróżniać weteranów od cywilów osłabł, ale
wiedział, że co do tej grupy nie może się mylić.
– Dzień dobry panu – odezwał się ktoś tuż przy nim.
Spojrzał na promiennie uśmiechniętą młodą kobietę o okolonej chmurką
blond włosów twarzy fanatyczki. Trzymała tacę ze szklankami czarnego
płynu.
– Mogę zapytać, czy jest pan weteranem konfliktu w Wietnamie?
– Byłem w Wietnamie.
– Koncern Coca-Cola Company wraz z resztą Ameryki dziękuje panu
osobiście za wysiłki podczas konfliktu wietnamskiego. Korzystając z okazji, pragniemy wyrazić naszą wdzięczność i przedstawić nasz najnowszy
produkt, Diet Coke, w nadziei, że panu zasmakuje i podzieli się pan
wrażeniem z przyjaciółmi i innymi weteranami.
Poole spojrzał w górę i zobaczył, że wysoko pod sufitem holu wisi
jasnoczerwony transparent z materiału podobnego do jedwabiu
spadochronowego. Biały napis głosił: korporacja
coca-cola i diet coke wita weteranów wietnamu! Spojrzał na
dziewczynę.
– Chyba sobie daruję.
Dziewczyna zwiększyła moc uśmiechu. Zdumiewająco przypominała stewardesy
z jego lotu z San Francisco do Wietnamu. Oderwała od niego wzrok i odeszła.
– Miejsca spotkań są na dole, proszę pana – odezwał się recepcjonista. –
Może tam czekają pańscy przyjaciele.
2
Należący do kadry kierowniczej mężczyźni w niebieskich garniturach
popijali drinki, udając, że nie wodzą wzrokiem za dziewczętami, które
krążyły po holu z nieludzkimi uśmiechami i tacami dietetycznej coli.
Michael dotknął wiadomości od Judy w kieszeni marynarki. Albo kartka
była gorąca, albo miał rozpalone czubki palców. Jeśli usiądzie w barze w holu i będzie przyglądać się wchodzącym przez drzwi przybyszom, w ciągu
kilku minut ktoś go zapyta, czy jest weteranem konfliktu w Wietnamie.
Podszedł do wind i czekał, aż z kabiny wyjdzie dziwna mieszanina
weteranów i dyrektorów Coca-Coli, wzajemnie traktujących się jak
powietrze. Poza nim do windy wsiadła tylko jedna osoba, pijany wielkolud
w mundurze w tygrysie pręgi. Mężczyzna przyjrzał się przyciskom i ze
cztery albo pięć razy nacisnął szesnaście, po czym potknął się i zatoczył na poręcz z tyłu kabiny. Wydał mgliste beknięcie o zapachu
bourbona. Poole w końcu rozpoznał kierowcę furgonetki, który staranował
camaro.
– Znasz to, prawda? – zapytał go wielkolud. Wyprostował się i zaczął
wywrzaskiwać piosenkę, którą Poole i każdy inny weteran znał na pamięć.
– W drodze do domu, chciałbym być w drodze do domu…
Poole dołączył do niego w drugim wersie, śpiewając cicho i monotonnie, a później kabina znieruchomiała i drzwi się otworzyły. Olbrzym nadal
śpiewał, z zamkniętymi oczami, gdy Poole przeszedł z brązowej wykładziny
windy na zieloną wykładzinę w holu. Drzwi się zamknęły. Winda pojechała
w górę i Poole słyszał tłukące się w szybie echo głosu mężczyzny.
3. Spotkanie po latach
3
Spotkanie po latach
1
Wietnamski żołnierz, który wyglądał jak dwunastolatek, stał nad nim i dźgał go w szyję lufą szwedzkiego pistoletu maszynowego z przemytu;
musiał kogoś zabić, żeby go zdobyć. Poole udawał trupa, żeby żołnierz go
nie zastrzelił; miał zamknięte oczy, ale wyraźnie widział jego twarz.
Szorstkie czarne włosy opadały na szerokie gładkie czoło. Czarne oczy i twarde, niemal pozbawione warg usta wydawały się prawie spokojne w swoim
braku wyrazu. Kiedy lufa karabinu boleśnie wbiła mu się w szyję, Poole
bezwładnie przesunął głowę po tłustej ziemi w realistycznej imitacji
śmierci, jak miał nadzieję. Nie może umrzeć: jest ojcem i musi żyć. W powietrzu nad jego twarzą trzepotały wielkie opalizujące owady, ich
skrzydła szczękały jak zardzewiałe nożyce.
Czubek lufy przestał dźgać szyję. Ogromna kropla potu spłynęła z prawej
brwi do małego zagłębienia między grzbietem nosa a kącikiem oka; jeden z zardzewiałych owadów wlazł mu do ust. Kiedy Wietnamczyk nie odszedł do
żadnego z prawdziwych trupów w pobliżu, Poole wiedział, że zaraz umrze.
Jego życie dobiegło końca i nigdy nie pozna swojego syna, Roberta. Jego
miłość do tego nieznanego syna, podobnie jak świadomość, że żołnierz
rozwali mu głowę na tym zasłanym trupami wąskim polu, nie miała granic.
Strzał nie padł. Inny z zardzewiałych owadów spadł na śliski od potu
policzek niczym kula, która straciła impet, i przez irytująco długi czas
wiercił się, leżąc na grzbiecie, zanim się pozbierał i ociężale
odleciał.
Nagle Poole usłyszał cichy trzask i szmer, jakby wyciągano z futerału
jakiś przedmiot. Stopy żołnierza poruszyły się, gdy przeniósł ciężar
ciała. Zdał sobie sprawę, że mężczyzna klęczy obok niego. Zupełnie
zwyczajna ręka, drobna, jak dziewczęca, przycisnęła jego głowę do
zakrwawionej ziemi, po czym szarpnęła za prawe ucho. Udawanie trupa
okazało się zbyt udane – wietkong chciał uciąć mu ucho jako trofeum.
Oczy Poole’a same się otworzyły. Przed nimi, po drugiej stronie
długiego, szarego noża, tam, gdzie powinno być niebo, wisiały nieruchome
czarne oczy żołnierza. Wietnamczyk sapnął. Przez całe pół sekundy
powietrze wypełniał smród rybnego sosu.
Poole gwałtownie usiadł w łóżku i żołnierz rozpłynął się jak mgła.
Dzwonił telefon. Jego pierwszą w pełni świadomą myślą było to, że syn
znów odszedł.
Zniknęły też trupy i opasłe owady. Po omacku sięgnął po słuchawkę.
– Mike? – zapytał ktoś metalicznym głosem.
Spojrzał przez ramię i zobaczył nijaką bladą tapetę nad łóżkiem,
przedstawiającą mglisty chiński krajobraz. Odkrył, że może oddychać.
– Michael Poole, słucham – powiedział do słuchawki.
– Mike! Jak się masz? Mówisz trochę dziwnie, stary.
Wreszcie rozpoznał głos Conora Linklatera, który teraz z głową odwróconą
od telefonu mówił:
– Hej, mam go! Jest w swoim pokoju! Mówiłem ci, stary, że Mike będzie w pokoju, pamiętasz? – Potem znów odezwał się do niego: – Hej, stary, nie
dostałeś naszej wiadomości?
To mu przypomniało, że rozmowy z Conorem Linklaterem są bardziej
chaotyczne niż z większością innych ludzi.
– Raczej nie. O której się zjawiliście? – Spojrzał na zegarek i zobaczył, że spał pół godziny.
– Przyjechaliśmy około wpół do piątej, stary, i od razu zadzwoniliśmy do
ciebie. Na początku powiedzieli, że cię tu nie ma. Tina kazał im
sprawdzić dwa razy i wtedy powiedzieli, że jesteś, ale nikt nie odbierał
w twoim pokoju. Czemu nie odpowiedziałeś na naszą wiadomość?
– Poszedłem pod pomnik – wyjaśnił Poole. – Wróciłem parę minut przed
piątą. Obudziłeś mnie w środku koszmaru.
Conor nie pożegnał się i nie odłożył słuchawki. Mówiąc ciszej niż
wcześniej, dodał:
– Stary, mówisz tak, jakby ten koszmar naprawdę dał ci w kość.
Szorstka dłoń odrywająca ucho od głowy; ziemia tłusta od krwi. Pamięć
podsunęła mu widok pola, na którym wyczerpani mężczyźni niosą zwłoki w kierunku niecierpliwych śmigłowców w mglistym, niebieskim świetle
wczesnego poranka. Niektóre zwłoki miały krwawoczarne dziury tam, gdzie
powinny być uszy.
– Chyba wróciłem do Smoczej Doliny – powiedział. Właśnie to sobie
uświadomił.
– Spokojnie. Już wychodzimy. – Conor Linklater rozłączył się.
W łazience Poole ochlapał wodą twarz, z grubsza wytarł ją ręcznikiem i przejrzał się w lustrze. Mimo drzemki był blady i zmęczony. Megawitaminy
w przezroczystym blisterze leżały na blacie obok szczoteczki do zębów.
Wyłuskał jedną kapsułkę i połknął.
Przed wyjściem z pokoju zadzwonił do recepcji i zapytał o wiadomości.
Mężczyzna powiadomił go, że ma dwie.
– Pierwsza, odebrana o piętnastej pięćdziesiąt pięć, brzmi „Próbowałam
oddzwonić…”.
– Odbiorę na dole – przerwał mu Poole.
– Druga, odebrana o szesnastej pięćdziesiąt, brzmi: „Właśnie
przyjechaliśmy. Gdzie jesteś? Po powrocie zadzwoń pod jeden trzy jeden
pięć”. Podpisano „Harry”.
Zadzwonili, kiedy był jeszcze w holu na dole.
2
Michael Poole chodził tam i z powrotem między oknem wychodzącym na
parking i drzwiami. Ilekroć docierał do drzwi, zatrzymywał się i słuchał. Windy grzechotały w szybach, kabiny przesuwały się z piskiem.
Po chwili usłyszał sygnał i uchylił drzwi, żeby spojrzeć w głąb
korytarza. Schludny siwy mężczyzna w białej koszuli i niebieskim
garniturze z plakietką w klapie śpieszył w jego stronę kilka kroków
przed wysoką blondynką w szarym flanelowym kostiumie z fantazyjnie
zawiązaną apaszką w tureckie wzory. Cofnął głowę i zamknął drzwi.
Usłyszał, jak mężczyzna manipuluje kluczem kawałek dalej w korytarzu.
Wrócił do okna i spojrzał na parking. Sześciu mężczyzn w mundurach z niedopasowanych elementów, z puszkami piwa w rękach, siedziało na
maskach i bagażnikach samochodów. Wyglądało na to, że śpiewają. Wrócił
do drzwi i czekał. Gdy tylko usłyszał, że winda ponownie zatrzymuje się
na jego piętrze, otworzył drzwi i wychylił się na korytarz.
Wysoki, przejęty Harry Beevers i Conor Linklater wyszli razem na
korytarz, a chwilę później pojawił się znękany Tina Pumo. Conor zobaczył
go pierwszy. Uniósł pięść, uśmiechnął się i zawołał: „Mikey, dziecino!”.
Inaczej niż ostatnim razem, kiedy się widzieli, był gładko ogolony, z rudymi włosami przystrzyżonymi niemal na punka. Zwykle nosił workowate
niebieskie dżinsy i koszule w kratkę, ale tym razem wysilił się na
bardziej wyrafinowany strój. Zdobył gdzieś czarną koszulkę z dużymi
nieregularnymi żółtymi literami układającymi się w napis agent orange, a na niej miał dużą luźną czarną
dżinsową kamizelkę z licznymi kieszeniami i rzucającą się w oczy białą
stebnówką. Czarne spodnie miały kant.
– Conor, uczta dla oczu – powiedział Poole. Wyszedł na korytarz,
przytrzymując drzwi lewą ręką.
Conor Linklater, pół głowy niższy od niego, objął jego klatkę piersiową
i mocno go przytulił.
– Stary – powiedział w jego szczękę i żartobliwie go cmoknął. – Serce
puchnie na twój widok.
Uśmiechając się ironicznie z tego dojrzałego linklateryzmu, Harry
Beevers podszedł do Poole’a i objął go niezręcznie w fali piżmowej wody
kolońskiej. Róg aktówki trącił Poole’a w biodro.
– Michael, serce puchnie – szepnął mu Beevers do ucha.
Poole delikatnie odsunął się i ujrzał zbliżenie dużych, zachodzących na
siebie przebarwionych zębów Harry’ego.
Tina Pumo kołysał się przed nimi w korytarzu, dziko szczerząc zęby pod
sumiastym wąsem.
– Spałeś? – zapytał. – Nie dostałeś naszej wiadomości?
– Dobra, zastrzel mnie – odparł Poole z uśmiechem.
Conor i Beevers oderwali się od niego i osobno ruszyli ku drzwiom.
Pumo przekrzywił głowę jak Tomek Sawyer i nieledwie wbijał palce stóp w dywan.
– Oj, Mikey, ja też chcę cię przytulić – powiedział i to zrobił. –
Dobrze cię znowu widzieć, stary.
– I ciebie.
– Wejdźmy do środka, zanim aresztują nas za urządzanie orgii. – Harry
Beevers już stał w wejściu do pokoju Michaela.
– Nie dziw się, poruczniku – rzucił Conor Linklater, ale i tak
przyśpieszył, zerkając spod oka na pozostałą dwójkę.
Pumo roześmiał się, walnął Michaela w plecy i go puścił.
– Co robiliście od przyjazdu? – zapytał Michael. – To znaczy oprócz
pomstowania na mnie.
Krążąc po pokoju, Conor odparł:
– Teeny-Tiny zamartwiał się o swoją restaurację.
Przezwisko Puma, Tiny, narodziło się w czasach, kiedy był niewyrośniętym
dzieciakiem w mieścinie na północy stanu Nowy Jork, później zostało
zmienione na Teeny i ostatecznie utrwaliło się jako Tina. Po dziesięciu
latach pracy w branży Pumo dorobił się własnej restauracji w SoHo, która
serwowała wietnamskie jedzenie i kilka miesięcy temu doczekała się
pochwalnej wzmianki w nowojorskim czasopiśmie.
– Już tam dzwonił dwa razy, stary. Do spółki z sanepidem nie pozwoli mi
zmrużyć oka przez całą noc.
– To nic takiego – zaprotestował Tina. – Wypadła niezręczna pora na
wyjazd, to wszystko. Wprowadzamy małe zmiany w restauracji i muszę
pilnować, żeby wszystko szło, jak trzeba.
– Z sanepidem? – powtórzył Michael.
– Naprawdę, to nic poważnego. – Pumo uśmiechnął się dziko, strosząc
wąsy. Jego kurze łapki pogłębiły się i wydłużyły bez sugestii humoru. –
Świetnie nam idzie. Mamy rezerwacje na większość wieczorów. – Usiadł na
brzegu łóżka. – Harry może potwierdzić. Interes kręci się jak ta lala.
– Co mam powiedzieć? – zapytał Beevers. – Jesteś historią sukcesu.
– Rozejrzeliście się po hotelu? – spytał Poole.
– Zajrzeliśmy do sali na dole – odparł Pumo. – Wielka impreza. Możemy
dzisiaj zaszaleć, jeśli chcecie.
– Też mi impreza – burknął Beevers. – Gromada facetów stoi z kciukami w tyłkach. – Zdjął marynarkę, odsłaniając szelki z rozdokazywanymi
cherubinkami na czerwonym tle, i rzucił ją na oparcie krzesła. – Zero
organizacji, nada, rien. Tylko ci z kawalerii powietrznej trzymają
fason. Mają budkę, pomagają ci szukać innych facetów z twojej jednostki.
Rozejrzeliśmy się, ale chyba nie widzieliśmy nikogo z całej naszej
cholernej dywizji. Poza tym wpakowali nas do brudnej obskurnej sali,
która wygląda jak szkolna sala gimnastyczna. Jest stoisko z dietetyczną
colą, jeśli to cię kręci.
– Szkolna sala gimnastyczna, stary – mruknął Conor, intensywnie
wpatrując się w lampkę nocną.
Poole uśmiechnął się do Puma, który odwzajemnił uśmiech.
Linklater podniósł lampkę i zbadał wnętrze abażuru, po czym odstawił ją
i przesuwał palcami po sznurze, aż znalazł włącznik. Włączył i wyłączył
lampkę.
– Usiądź, na litość boską, Conor – powiedział Beevers. – Denerwujesz
mnie, gdy tak się miotasz. Mamy poważne sprawy do omówienia, jeśli nie
pamiętasz.
– Pamiętam, pamiętam. – Conor przestał bawić się lampką. – Hej, nie ma
gdzie usiąść. Ty i Mike zajęliście krzesła, a Tina panoszy się na łóżku.
Harry Beevers wstał, zdjął marynarkę z oparcia i szerokim gestem wskazał
puste krzesło.
– Jeśli dzięki temu się uspokoisz, chętnie oddam ci krzesło. Bierz,
Conor, daję ci je. Siadaj. – Zabrał szklankę i klapnął obok Puma na
łóżku Michaela. – Myślisz, że dasz radę spać z tym facetem w jednym
pokoju? Pewnie nadal gada do siebie przez całą noc.
– W mojej rodzinie wszyscy gadają do siebie, poruczniku – zaznaczył
Conor. Przysunął krzesło bliżej stołu. Zaczął bębnić palcami po blacie,
jakby grał na wyimaginowanym pianinie. – Pewnie ci z Harvardu tak się
nie zachowują…
– Nie poszedłem na Harvard – powiadomił go Beevers ze znużeniem w głosie.
– Mike! – Conor uśmiechnął się do Poole’a, jakby dopiero teraz go
zobaczył. – Dobrze cię widzieć! – Klepnął go w plecy.
– Tak – mruknął Tina Pumo. – Jak tam sprawy, Michael? Minęło trochę
czasu.
Ostatnio Tina zamieszkał z piękną Chinką po dwudziestce, niejaką Maggie
Lah. Jej brat był barmanem w Sajgonie, jego restauracji. Przed Maggie
miał wiele dziewczyn i o każdej mówił, że ją kocha.
– Cóż, myślę o pewnych zmianach – odparł Michael. – Jestem zajęty jak
dzień długi, ale w nocy ledwie pamiętam, co robiłem.
Przerwało mu głośne pukanie do drzwi.
– Obsługa – powiedział i wstał.
Kelner wprowadził wózek, ustawił szkło na stole. Atmosfera w pokoju
stała się bardziej świąteczna, gdy Conor otworzył budweisera, a Harry
Beevers nalał wódki do szklanki. Michael nigdy nie wyjaśnił swojego na
wpół skrystalizowanego planu sprzedaży praktyki w Westerholmie i przekonania się, czego mógłby dokonać w jakiejś zapadłej dzielnicy, na
przykład na Południowym Bronxie, gdzie dzieci naprawdę potrzebują
lekarzy. Judy zwykle wychodziła z pokoju, kiedy zaczynał o tym mówić.
Po odejściu kelnera Conor wyciągnął się na łóżku, przekręcił na bok i zapytał:
– Więc widziałeś nazwisko Denglera? Na pomniku?
– Pewnie. Ale mam małą niespodziankę. Wiecie, jak brzmiało jego pełne
imię i nazwisko?
– M.O. Dengler – odparł Conor.
– Nie bądź idiotą – powiedział Beevers. – Chyba Mark. – Spojrzał na
Tinę, szukając pomocy, ale Tina tylko zmarszczył brwi i wzruszył
ramionami.
– Manuel Orosco Dengler – wyrecytował Michael. – Byłem zdumiony, że o tym nie wiedziałem.
– Manuel? – powtórzył Conor. – Dengler był Meksykaninem?
– Michael, znalazłeś niewłaściwego Denglera – powiedział ze śmiechem
Tina Pumo.
– Nie. Jest tylko jeden M.O. Dengler. W ogóle jest tylko jeden Dengler.
Nasz.
– Meksykanin – mruknął w zadumie Conor.
– Słyszałeś kiedyś o Meksykanach z nazwiskiem Dengler? Pewnie rodzice
dali mu hiszpańskie imiona. Kto wie? A zresztą kogo to obchodzi. Był
cholernie dobrym żołnierzem, tyle mi wiadomo. Szkoda, że…
Pumo uniósł szklankę do ust, zamiast dokończyć zdanie, i mężczyźni nie
odzywali się przez niemal elastycznie długą chwilę.
Linklater wymamrotał coś niezrozumiałego, przeszedł przez pokój i usiadł
na podłodze.
Michael wstał, żeby dorzucić świeże kostki lodu do swojej szklanki.
Oparty o ścianę Conor Linklater w czarnym ubraniu wyglądał jak chochlik,
brązowa butelka piwa zwisała mu między kolanami. Pomarańczowy napis na
jego piersi miał prawie ten sam odcień co włosy. Conor patrzył na
Michaela z nieznacznym tajemniczym uśmiechem.
3
Może Beans Beevers nie poszedł na Harvard ani do Yale, myślał Conor, ale
gdzieś chodził – w miejsce, które wszyscy w zasięgu wzroku uważali za
oczywiste. Miał wrażenie, że jakieś dziewięćdziesiąt pięć procent ludzi
w Stanach Zjednoczonych martwi się o pieniądze – brak wystarczającej
ilości gotówki doprowadza ich do szaleństwa. Nie mając na gorzałę,
posuwają się do rabowania: zapomnienie, napięcie, zapomnienie. Pozostałe
pięć procent populacji unosi się nad tym zamętem jak piana na fali.
Skończyli szkoły, do których chodzili ich ojcowie, pobierają się i rozwodzą, jak Harry ożenił się i rozszedł z Pat Caldwell. Mają pracę
polegającą na przerzucaniu papierów i gadaniu przez telefon. Zza biurek
obserwują, jak pieniądze wchodzą przez drzwi, wracając do domu. Nawet
przekazują sobie nawzajem tę pracę – Beans Beevers, który spędzał tyle
samo czasu w barze Puma, co za biurkiem, pracował w kancelarii prawnej
Pat Caldwell.
Kiedy dorastał w South Norwalk, swego rodzaju zdumienie i pełna urazy
ciekawość kazały mu pedałować starym schwinnem drogą numer 136 do Mount
Avenue w Hampstead. Ludzie z Mount Avenue byli tak bogaci, że prawie
niewidoczni, podobnie jak ich ogromne domy – z drogi widział tylko
fragmenty ceglanych albo stiukowych ścian. Miał wrażenie, że w większości tych nadbrzeżnych rezydencji nie ma nikogo poza służbą, a jednak od czasu do czasu dostrzegał oczywistego właściciela-mieszkańca.
Ze swoich krótkich obserwacji dowiedział się, że chociaż
właściciele-mieszkańcy z Mount Avenue zwykle noszą takie same szare
garnitury i niebieskie marynarki, co wszyscy inni w Hampstead, czasami –
jak Harry Beevers – paradują w neonowym różu i jadowitej zieleni, w śmiesznych muszkach i jasnych dwurzędowych garniturach. Trochę
przypominało to nowe szaty cesarza – nikt nie miał odwagi powiedzieć tym
protestanckim milionerom, że wyglądają idiotycznie. (Conor był pewien,
że żaden z nich nie jest katolikiem). Muszki! Czerwone szelki z dzidziusiami!
Nie mógł powstrzymać się od uśmiechu – oto on, prawie spłukany, myśli,
że powinien współczuć bogatemu prawnikowi. W przyszłym tygodniu będzie
wstawiać płyty kartonowo-gipsowe w odnawianej kuchni, za co może wpadnie
mu kilka stówek. Harry Beevers prawdopodobnie zarabia dwa razy więcej w czasie, gdy siedzi na stołku barowym i gawędzi z Jimmym Lahem. Conor
uniósł wzrok z boleśnie skrzącym się poczuciem humoru i zobaczył, że
Michael Poole na niego patrzy, jakby chodziły mu po głowie takie same
myśli.
Beevers ma w zanadrzu typowy kit, pomyślał, ale Michael jest za mądry,
żeby się na to nabrać, cokolwiek to będzie.
Conor uśmiechnął się, wspominając, jak Dengler nazywał ludzi, którzy
nigdy nie poznali uczucia strachu i wszystko uważali za rzecz oczywistą:
„dwuwymiarowi”, jak postacie w kreskówkach. Teraz ci dwuwymiarowi
rządzili wszystkim – pięli się w górę, tratując wszystko na swojej
drodze. W dzisiejszych czasach wydawało się, że połowa facetów w Donovan’s, jego ulubionym barze w South Norwalk, jest po studiach,
nakłada piankę na włosy i pije koktajle z blendera. Odnosił wrażenie, że
nagle zaszła jakaś ogromna zmiana, że wszyscy ci nowi ludzie właśnie
wyskoczyli ze swoich telewizorów. Ich moralność była tak popieprzona, że
niemal mógłby im współczuć.
Myślenie o kreskówkach go przygnębiło. Miał ochotę wypić dużo więcej,
chociaż wiedział, że zbliża się do swojego limitu. Ale czy nie jest to
spotkanie po latach? Siedzą w pokoju hotelowym jak banda zgredów. Dopił
ostatnie piwo.
– Daj mi trochę tej wódki, Mikey – powiedział i wrzucił pustą butelkę po
piwie do kosza na śmieci.
– Brawo! – Pumo zasalutował szklaneczką.
Michael nalał wódkę do szklanki i przeszedł przez pokój, by ją podać.
– Dobra, toast – powiedział Conor i wstał. – Rany! Dobrze jest to
zrobić. – Wzniósł szklankę. – Za M.O. Denglera. Nawet jeśli był
Meksykaninem, w co wątpię.
Wlał do gardła lodowatą wódkę. Od razu poczuł się lepiej, tak dobrze, że
wychylił resztę.
– Rany, czasami pamiętam całe to gówno, jakby to było wczoraj, a prawie
wcale nie pamiętam tego, co było wczoraj. Czasami myślę o gościu, który
prowadził klub w Camp Crandall, z gigantyczną ścianą skrzynek z piwem…
– Manly – wtrącił ze śmiechem Tina Pumo.
– Manly. Pieprzony Manly. Zaraz zacznę myśleć o tym, skąd brał całe to
piwo. A potem o drobiazgach, co mówił, jak się zachowywał.
– Manly pasował do baru, zupełnie jakby się za nim urodził – zauważył
Beevers.
– Zgadza się! Założę się, stary, że ma teraz mały biznes, wszystko
poukładane, porządne auto i własny dom, ma żonę, dzieci, obręcz do kosza
na garażu… – Conor przez chwilę wpatrywał się w przestrzeń, czerpiąc
przyjemność ze swojej wizji życia Manly’ego. Manly idealnie pasowałby do
przedmieścia. Myślał jak przestępca, nie będąc przestępcą, więc pewnie
zarabia fortunę na czymś takim, jak instalowanie systemów alarmowych.
Wtedy Conor przypomniał sobie, że w pewnym sensie to Manly zapoczątkował
ich wszystkie kłopoty w Wietnamie…
Dzień przed wejściem do Ia Thuc Manly odłączył się od kolumny i został
sam w dżungli. Nie zamierzał hałasować, ale nagle zaczął buczeć jak
spanikowany dwumetrowy trzmiel. Wszyscy w kolumnie zamarli. Snajper
zwany Elvisem tropił ich od dwóch dni i ten hałas był wszystkim, czego
potrzebował do szczęścia. Conor wiedział, co trzeba zrobić – dawno temu
nauczył się wtapiać w tło. Było to niemal mistyczne. Dosłownie stawał
się niewidzialny (i wiedział, że to działa, bo dwukrotnie patrole
Wietkongu patrzyły prosto na niego i go nie widziały). Dengler, Poole,
Pumo, a nawet Underhill prawie mu dorównywali w tej sztuce, natomiast
Manly był kompletną nogą. Conor zaczął cicho skradać się przez dżunglę w kierunku dźwięku – był dość wściekły, by zabić Manly’ego, jeśli inaczej
nie da się go uciszyć. Po ułamku sekundy, jakby dzięki telepatii,
wiedział, że Dengler bezgłośnie podąża za nim.
Manly przedzierał się przez zasłonę zieleni, rąbał ją maczetą, w drugiej
ręce trzymając M-16 na wysokości biodra. Conor szedł ku niemu, na wpół
myśląc o poderżnięciu mu gardła, gdy nagle obok Manly’ego
zmaterializował się Dengler i złapał go za rękę z maczetą. Przez sekundę
trwali nieruchomo. Conor podkradał się, pełen strachu, że Manly
wrzaśnie, gdy minie odrętwienie. Usłyszał pojedynczy trzask z prawej
strony, skądś z góry, i zobaczył przewracającego się Denglera. Doznał
szoku tak silnego i nagłego, że zlodowaciały mu dłonie i stopy.
Razem z Manlym zaprowadzili Denglera z powrotem do kolumny. Wprawdzie
impet rzucił go na ziemię i rana obficie krwawiła, ale na szczęście była
powierzchowna. Pocisk wyrwał mu z lewego ramienia kawałek ciała
wielkości myszy. Peters kazał mu się położyć, opatrzył i zabandażował
ranę, po czym uznał, że jest zdolny do ruchu.
Conor pomyślał, że gdyby Dengler nie został wtedy ranny, Ia Thuc mogłoby
okazać się po prostu kolejną pustą wioską. Widok cierpiącego kolegi
zwarzył im humory i spotęgował niepokój. Może wszyscy byli głupi,
wierząc w Denglera tak, jak wierzyli. Widząc zakrwawionego kumpla znów
leżącego na ziemi, poczuł się równie wstrząśnięty jak wtedy, gdy
zobaczył, że dostał. Po czymś takim łatwo było dać się ponieść,
przekroczyć granicę w Ia Thuc. Po Ia Thuc nic już nie było takie samo.
Nawet Dengler się zmienił, może z powodu rozgłosu i sądu wojennego. On
sam tyle ćpał, że nadal nie pamiętał pewnych rzeczy, które wydarzyły się
w miesiącach dzielących Ia Thuc od powrotu do cywila – ale wiedział, że
tuż przed sądem wojennym odciął uszy martwemu Wietnamczykowi z Północy i wetknął mu w usta kartę Koko.
Conor zdał sobie sprawę, że zaraz wpadnie w chandrę. Żałował, że
wspomniał o Manlym.
– Dolewka – mruknął, podszedł do stołu i nalał wódkę do kieliszka.
Pozostali trzej wciąż na niego patrzyli, uśmiechając się do swojej
cheerleaderki – zawsze liczyli na to, że zapewni im dobrą zabawę.
– Hej, za dziewiąty batalion dwudziestego czwartego pułku piechoty. –
Conor przełknął kolejny lodowaty pocisk wódki i w jego umyśle
zamajaczyła twarz Harlana Huebscha.
Harlan Huebsch był dzieciakiem z Oregonu, który kilka dni po przybyciu
do Camp Crandall wszedł na minę i wyleciał w powietrze. Bardzo wyraźnie
pamiętał jego śmierć, ponieważ mniej więcej godzinę później, kiedy w końcu dotarli na drugą stronę małego pola minowego, przewrócił się na
trawiastej grobli i zobaczył długi skręcony drut zaplątany w sznurowadło
na prawej nodze. Jedyna różnica między nim a Huebschem polegała na tym,
że mina Huebscha zadziałała.
Teraz nazwisko Harlana Huebscha widniało na pomniku…
Obiecał sobie, że je znajdzie, gdy pójdą tam razem.
Beevers postanowił wznieść toast za Blaszanego Drwala i chociaż wszyscy
się do niego przyłączyli, Conor wiedział, że tylko Beans robi to na
poważnie.
Mike Poole wzniósł toast za Si Van Vo, co Conor uznał za zabawne i zaraz
potem kazał wszystkim wypić za Elvisa. A Tina Pumo skończył wznosić
toast za Dawn Cucchio, dziwkę poznaną na urlopie w Sydney. Conor dostał
takiego ataku śmiechu na myśl o piciu za Dawn Cucchio, że musiał oprzeć
się o ścianę, by nie stracić równowagi.
Potem znów narosły w nim mroczniejsze, posępniejsze uczucia. Czas
spojrzeć prawdzie w oczy: jest bezrobotnym robolem, siedzącym z prawnikiem, lekarzem i facetem, który ma tak elegancką knajpę, że jej
zdjęcia publikują w gazetach.
Conor zdał sobie sprawę, że gapi się na Puma, który wyglądał jak z żurnala GQ. Zawsze prezentował się elegancko, zwłaszcza w swojej
restauracji. Zachodził tam kilka razy w roku, chociaż większość
pieniędzy wydawał w barze. Podczas ostatniej wizyty widział apetyczną
małą Chinkę, z pewnością Maggie.
– Słuchaj, Tina, jakie jest najlepsze danie w twojej restauracji?
Zająknął się na słowie „najlepsze”, ale nie sądził, żeby to zauważyli.
– Prawdopodobnie kaczka po sajgońsku – odparł Tina. – Przynajmniej dla
mnie. Marynowana pieczona kaczka, suszony makaron ryżowy. Smakuje
niebiańsko.
– Dajesz na wierzch ten sos rybny?
– Sos nuoc mam? Pewnie.
– Nie wiem, jak można jeść to paskudztwo. Pamiętasz, jak tam byliśmy?
Wszyscy wiedzieliśmy, że to gówno jest niejadalne, stary.
– Mieliśmy wtedy po osiemnaście lat. Szczytem marzeń kulinarnych był dla
nas burger z frytkami.
Conor nie przyznał się Tinie, że nadal uwielbia burgery z frytkami.
Przełknął kolejną srebrną kulkę wódki i poczuł się przybity bardziej niż
kiedykolwiek.
4
Ale po chwili znów było prawie jak za dawnych czasów. Conor dowiedział
się, że Tina poza wszystkimi zwyczajnymi kłopotami ma dodatkowe
ekscytujące komplikacje, ponieważ Maggie jest prawie dwadzieścia lat
młodsza od niego i nie tylko równie szalona jak on, ale też mądrzejsza.
Kiedy się wprowadziła, zaczął odczuwać „zbyt dużą presję”. Taka reakcja
była absolutnie typowa. Maggie w porównaniu z innymi jego dziewczynami
wyróżniła się tym, że po kilku miesiącach zniknęła. Wypumowała Puma.
Dzwoniła do niego, ale nie chciała mu powiedzieć, gdzie jest. Czasami
zamieszczała szyfrowane wiadomości na ostatniej stronie „Village Voice”.
– Wiecie, jak to jest czytać ostatnią stronę każdego numeru „Voice”, gdy
ma się czterdzieści jeden lat? – zapytał Pumo.
Conor nigdy nie przeczytał ani jednej strony z żadnego numeru „Village
Voice”, więc pokręcił głową.
– Jest tam każdy błąd, jaki kiedykolwiek popełniłeś w relacjach z kobietą, czarno na białym w zimnym, twardym druku. Zakochanie się w czyjejś urodzie: „Piękna blondynko w koszulce Virginia Woolf w Sedutto’s, nie nawiązałem rozmowy i teraz pluję sobie w brodę. Wiem, że
moglibyśmy stworzyć wyjątkową parę. Zadzwoń, proszę, do mężczyzny z plecakiem. 581-4901”. Romantyczna idealizacja: „Suki. Jesteś moją
spadającą gwiazdą. Nie mogę bez ciebie żyć. Bill”. Romantyczna rozpacz:
„Cierpię, odkąd odeszłaś. Samotny w Yorkville”. Masochizm: „Bokserko –
nie miej wyrzutów sumienia, wybaczam ci. Purchawka”. Przekombinowanie:
„Ci-puszka. Kręciołek koffa mniam-mniam”. Niezdecydowanie: „Mesquite.
Ciągle myślę. Margarita”. Oczywiście jest też wiele innych rzeczy.
Modlitwy do Świętego Judy. Numery, pod które możesz zadzwonić, jeśli
chcesz rzucić kokę. Lekarstwa na łysienie. Dużo ogłoszeń „striptiz na
prezent”. I Żydzi dla Jezusa, tydzień w tydzień. Ale przede wszystkim
złamane serca, te straszne męczarnie ludzi po dwudziestce. Conor, mozolę
się nad tą ostatnią stroną jak nad kamieniem z Rosetty. Biorę tę
cholerną gazetę, gdy tylko w środę rano trafi na stoiska. Czytam tę
stronę cztery albo pięć razy, bo za pierwszym łatwo przeoczyć wskazówki.
Widzisz, muszę wykombinować, które wiadomości są od niej. Czasami nazywa
siebie „Typ A”, od Tajpej, gdzie się urodziła, a kiedy indziej jest
„Skórzaną Damą”. Albo „Półksiężycem”, w zeszłym roku zrobiła sobie taki
tatuaż.
– Gdzie? – zaciekawił się Conor. Teraz czuł się w miarę nieźle, tylko
trochę pijany. W każdym razie nie był tak nawalony jak Pumo. – Na tyłku?
– Trochę poniżej pępka. – Tina miał taką minę, jakby żałował, że
poruszył temat tatuażu swojej dziewczyny.
– Maggie ma półksiężyc wytatuowany na cipce?
Chciałby być wtedy w salonie tatuażu. Chinki, nawet jeśli nie były w jego guście, zawsze kojarzyły mu się ze Smoczą Damą z komiksu Terry and
the Pirates, i musiał przyznać, że Maggie jest bardziej niż ładna.
Wszystko w niej wydawało się zaokrąglone. Jakoś udawało jej się
sprawiać, że wyglądała normalnie z nastroszoną punkową fryzurą i w nowych ubraniach z dziurami. Nie miał pojęcia, jak to robi.
– Nie. Przecież mówiłem – burknął Pumo. Wyglądał na zirytowanego. – Ciut
poniżej pępka. Większą część zakrywa dół bikini.
– Prawie na cipce! Czy kawałek jest we włosach? Byłeś tam, kiedy facet
to robił? Płakała czy coś?
– Pewnie, że byłem. Chciałem mieć pewność, że gość się nie
zdekoncentruje. – Pumo pociągnął łyk drinka. – Maggie nawet nie
mrugnęła.
– Jaki jest duży? – dociekał. – Jak pół dolara?
– Skoroś taki ciekawy, poproś ją, niech ci pokaże.
– Pewnie. Już to widzę.
Później Conor podsłuchał część rozmowy Mike’a Poole’a z Beansem
Beeversem – coś o Ia Thuc i o piechurze, z którym Mike rozmawiał na
paradzie.
Beevers zapytał:
– Był weteranem?
– Wyglądał tak, jakby wrócił tydzień temu – odparł Mike z lekkim
uśmiechem.
– Naprawdę mnie pamiętał i powiedział, że powinienem dostać Medal
Honoru?
– Powiedział, że powinni ci go dać za to, co zrobiłeś, a później odebrać
za chlapanie jęzorem przy dziennikarzach.
Conor po raz pierwszy był świadkiem konfrontacji Beeversa z niegdyś
szeroko rozpowszechnioną opinią, że postąpił jak palant, chwaląc się Ia
Thuc przed prasą. Oczywiście Beevers zachowywał się tak, jakby usłyszał
tę opinię po raz pierwszy.
– Absurd – rzucił. – Mogę zgodzić się z nim tylko w kwestii Medalu
Honoru, z niczym więcej. Jestem dumny ze wszystkiego, co tam zrobiłem, i mam nadzieję, że wy też. Gdyby to zależało ode mnie, wszyscy
dostalibyśmy medale. – Spojrzał na przód koszuli, wygładził ją, po czym
uniósł i wysunął podbródek. – Ale ludzie wiedzą, że postąpiliśmy
właściwie. To równie dobre jak medal. Ludzie zgadzają się z decyzją sądu
wojskowego, nawet jeśli zapomnieli, że to się w ogóle zdarzyło.
Conor zastanawiał się, jak Beans może mówić takie rzeczy. Niby skąd
ktokolwiek mógł wiedzieć, że w Ia Thuc postąpili właściwie, skoro nawet
ci, którzy tam byli, niezupełnie wiedzieli, co się tam stało?
– Zdziwiłbyś się, ilu facetów spotykam. Mam tu na myśli prawników, a także sędziów, którzy znają moje nazwisko dzięki tamtej akcji –
kontynuował Beevers. – Prawdę mówiąc, bycie kimś w rodzaju bohatera
drugiej ligi nie raz pomogło mi na gruncie zawodowym. – Popatrzył na
nich z tak słodką szczerością, że Conor miał ochotę się zrzygać. – Nie
wstydzę się niczego, co zrobiłem w Wietnamie. Trzeba szukać pozytywnych
stron w tym, co się nam przydarza.
Michael Poole parsknął śmiechem.
– Powiedziane z serca, Harry.
– To ważne – upierał się Beevers. Przez sekundę wyglądał jednocześnie na
zmartwionego i zdziwionego. – Mam wrażenie, że wy trzej o coś mnie
oskarżacie.
– O nic cię nie oskarżam, Harry – zaprzeczył Poole.
– Ja też nie – zawtórował mu zirytowany Conor. Wskazał na Tinę Puma. –
On też nie!
– Byliśmy ze sobą na każdym kroku – powiedział Harry i Conor dopiero po
chwili zorientował się, że wrócił do rozmowy o Ia Thuc. – Zawsze sobie
pomagaliśmy. Byliśmy zespołem, wszyscy, łącznie ze Spitalnym.
Conor nie mógł już dłużej tego znieść.
– Szkoda, że ten dupek tam nie zginął. Nigdy nie spotkałem nikogo równie
podłego. Spitalny nikogo nie lubił, stary. Mam rację? I twierdził, że
pożądliły go osy? W jaskini? Nie sądzę, żeby w Wietnamie w ogóle były
osy, stary. Widziałem tam robale wielkości psów, stary, ale nigdy nie
widziałem os.
Tina przerwał mu głośnym jękiem.
– Nie mów mi o osach. Nie mów mi o robalach, jakichkolwiek robalach!
– Mają związek z twoimi problemami? – zapytał Mike.
– Sanepid ma jednoznaczne odczucia w kwestii sześcionogich stworzeń –
powiedział Pumo. – Nie chcę o tym gadać.
– Wróćmy do tematu, jeśli nie masz nic przeciwko – zaproponował Beevers,
obrzucając Poole’a tajemniczym spojrzeniem.
Do diabła, jakiego tematu? – zastanowił się Conor.
– Może trochę tu zabalujemy, a potem zejdziemy na dół, wrzucimy coś na
ząb, trochę się rozerwiemy? – zaproponował Pumo. – Ma tu być Jimmy
Steward. Zawsze lubiłem Jimmy’ego Stewarta.
– Mike, czy tylko ty wiesz, do czego zmierzałem? – zapytał Beevers. –
Przypomnij im, dlaczego tu jesteśmy. Pomóż mi.
– Porucznik Beevers uważa, że czas porozmawiać o Koko – oznajmił Poole.
4. Automatyczna sekretarka
4
Automatyczna sekretarka
1
– Podaj mi teczkę, Tina. Jest gdzieś pod ścianą. – Beevers pochylił się
na łóżku i wyciągnął rękę. Tina na oślep szukał pod stołem aktówki. –
Masz cały dzień, nie ma pośpiechu.
– Pchnąłeś ją krzesłem, gdy wstawałeś – powiedział niewidoczny pod
stołem Pumo. Wynurzył się z teczką w obu rękach.
Beevers położył ją na kolanach i otworzył.
Poole pochylił się i zobaczył kserokopię znajomej strony ze „Stars and
Stripes” z przypiętymi do niej kopiami innych artykułów prasowych.
Beevers wyjął pliki papierów.
– Po komplecie dla każdego. Michael już zna niektóre z tych materiałów,
ale uznałem, że wszyscy powinniśmy mieć kopie. W ten sposób każdy będzie
wiedział, o czym mowa. – Wręczył Conorowi pierwszy spięty zszywkami
plik. – Uspokój się i skup na tym.
– Sieg Heil – prychnął Conor i zajął miejsce obok Michaela Poole’a.
Beevers wręczył zszyte kartki Poole’owi i Pumie, ostatni zestaw położył
obok siebie na łóżku, zatrzasnął aktówkę i odstawił ją na podłogę.
– Masz cały dzień, nie ma pośpiechu – mruknął Pumo.
– Aleś ty drażliwy.
Beevers wziął papiery i zmrużył oczy. Odłożył plik na kolana i sięgnął
do kieszeni na piersi marynarki. Wyjął etui, a z niego duże okulary z wąskimi owalnymi szylkretowymi oprawkami. Położył puste etui na
marynarce i założył okulary na nos. Ponownie przejrzał papiery.
Poole zastanawiał się, ile razy dziennie Beevers odstawia tę małą
prawniczą szopkę.
Beevers uniósł wzrok znad papierów. Muszka, szelki, duże okulary.
– Przede wszystkim, mes amis, chcę powiedzieć, że wszyscy dobrze się
bawiliśmy i że przed wyjazdem będzie znacznie więcej zabawy, ale… –
znacząco spojrzał na Conora – …jesteśmy tu razem, ponieważ przeżyliśmy
wspólnie kilka ważnych doświadczeń. I… przeżyliśmy je, ponieważ mogliśmy
wzajemnie na sobie polegać.
Spuścił wzrok na swoje papiery.
– Przejdź do rzeczy, Harry – poprosił Pumo.
– Jeśli nie rozumiesz, na czym polega praca zespołowa, wszystko ci
umyka. – Powiódł po nich wzrokiem. – Przeczytajcie artykuły. Są trzy,
jeden ze „Stars and Stripes”, drugi z singapurskiego „Straits Timesa”, a trzeci z „Bangkok Post”. Mój brat George, który jest zawodowym
żołnierzem, słyszał co nieco o incydentach z Koko i gdy zobaczył nazwę w artykule „Stars and Stripes”, przysłał mi wycinek. Później poprosił
mojego drugiego, starszego brata, Sonny’ego… jest zawodowym sierżantem w Manili… żeby przejrzał tyle azjatyckich gazet, ile tylko zdoła. George
zrobił to samo na Okinawie. Razem sprawdzili prawie wszystkie
anglojęzyczne dzienniki wydawane na Dalekim Wschodzie.
– Masz dwóch braci trepów? – zapytał Conor. – Sonny i George, trepy w Manili i na Okinawie? Z rodziny z Mount Avenue?
Beevers spojrzał na niego, zniecierpliwiony.
– Dwa artykuły ukazały się w gazetach w Singapurze i Bangkoku i dzięki
nim je mamy. Poszperałem trochę na własną rękę, ale najpierw
przeczytajcie te kawałki. Jak zobaczycie, nasz chłopak nie próżnował.
