Biblia pierwszego Kościoła ebook

...aby znali Ciebie,jedynego prawdziwego Boga,oraz Tego, którego posłałeś,Jezusa Chrystusa

Imprimatur:

Za zgodą Kurii Metropolitalnej Warszawskiej nr 1856 z dn. 28.06.2016 r.

Redakcja merytoryczna:

Zespół VOCATIO

Korekta:

Barbara Dudek, Anna Kijania, Ewa Micyk, Zespół VOCATIO

Redakcja techniczna:

Małgorzata Biegańska-Bartosiak

Opracowanie graficzne okładki:

Małgorzata Biegańska-Bartosiak

Opracowanie graficzne znaku Fos-Dzoe:

Romuald Siuda

Starochrześcijański znak ΦΩΣ-ΖΩΗ (FOS-DZOE) znajdujący się na okładce i stronie tytułowej tej Biblii znaczy ŚWIATŁO-ŻYCIE. Symbolicznie odnosi się on do Jezusa Chrystusa, który tymi właśnie słowami określał sam siebie (por. J 8,12; J 12,46 oraz J 11,25; J 14,6). Znak ten był znany i używany już w IV w. przez chrześcijan na terenach Syrii.

Copyright © 2016, 2017, 2021, 2022 by Oficyna Wydawnicza VOCATIO.

All rights reserved.

Wszelkie prawa do wydania polskiego zastrzeżone.

Książka, ani żadna jej część, nie może być przedrukowywana ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy.

W sprawie zezwoleń należy zwracać się do:

Oficyna Wydawnicza VOCATIO

02-798 Warszawa, ul. Polnej Róży 1

e-mail: [email protected]

Redakcja: tel. 504 793 694

Dział handlowy: tel. 508 091 946

e-mail: [email protected]

Księgarnia internetowa:

e-mail: [email protected]

www.vocatio.com.pl

ISBN978-83-7492-054-4

„PRYMASOWSKA SERIA BIBLIJNA”

Redaktor naukowy serii:ks. prof. zw. dr hab. Waldemar Chrostowski

1. Remigiusz Popowski SDB, Michał Wojciechowski (przekł.), Grecko-polski Nowy Testament. Wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi, Warszawa 1994, 1995, 1996, 1997, 2000, 2003, 2005, 2006, 2010.

2. James B. Pritchard (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (konsult. nauk. wyd. pol.), Wielki atlas biblijny, Warszawa 1994, 1997, 2001, 2010.

3. Remigiusz Popowski SDB, Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych, Warszawa 1994, 1995, 1997, 2006.

4. Jan Flis, Konkordancja Starego i Nowego Testamentu do Biblii Tysiąclecia, Warszawa 1991, 1997, 1999, 2004.

5. Bruce M. Metzger, Michael D. Coogan (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (konsult. wyd. pol.), Słownik wiedzy biblijnej, Warszawa 1996, 1997, 1999, 2004.

6. Michał Wojciechowski (przekł. i oprac.), Synopsa czterech Ewangelii, Warszawa 1997, 1999, 2004, 2022.

7. Remigiusz Popowski SDB, Słownik grecko-polski Nowego Testamentu, Warszawa 1997, 1999, 2007.

8. Bruce Metzger, David Goldstein, John Ferguson (konsult. nauk.), Waldemar Chrostowski (konsult. wyd. pol.), Wielkie wydarzenia czasów biblijnych, Warszawa 1998.

9. Paul J. Achtemeier (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (konsult. nauk. 3. wyd. pol.), Encyklopedia biblijna, Warszawa 1998, 1999, 2004.

10. Janusz Frankowski (red. nauk. i wstępy), Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r. Transkrypcja typu „B” oryginalnego tekstu z XVI w. i wstępy, Warszawa 1999, 2000, 2004, 2009, 2013, 2021.

11. Dan Bahat, Waldemar Chrostowski (oprac. wyd. pol.), Atlas biblijnej Jerozolimy, Warszawa 1999, 2004.

12. Piotr Briks, Podręczny słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, Warszawa 1999, 2000, 2020.

13. Ryszard Rubinkiewicz SDB (oprac. i wstępy), Apokryfy Starego Testamentu, Warszawa 1999, 2000, 2001, 2007, 2010, 2016, 2019, 2022.

14. Anna Kuśmirek (przekł. i oprac.), Hebrajsko-polski Stary Testament – Księga Rodzaju. Wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi, transkrypcją oraz indeksem rdzeni, Warszawa 2000.

15. Remigiusz Popowski SDB (przekł., wprow. i przypisy), Nowy Testament. Przekład na Wielki Jubileusz Roku 2000, Warszawa 2000, 2022.

16. Craig S. Keener, Krzysztof Bardski, Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu, Warszawa 2000, 2010, 2017, 2021.

17. Raymond E. Brown SS, Joseph A. Fitzmyer SJ, Roland E. Murphy O’Carm (red. nauk. wyd. oryg.), Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), Katolicki komentarz biblijny, Warszawa 2001, 2004, 2010, 2013, 2018, 2021.

18. Fritz Rienecker, Gerhard Maier, Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.) Leksykon biblijny, Warszawa 2001, 2008.

19. Stanisław Gądecki (przekł. i oprac.) Grecko-łacińsko-polska synopsa do 1 i 2 Księgi Machabejskiej, Warszawa 2002.

20. Leland Ryken, James C. Wilhoit, Tremper Longman III (red.), Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), Słownik symboliki biblijnej, Warszawa 2003, 2010, 2017.

21. Bogusław Widła, Słownik antropologii Nowego Testamentu, Warszawa 2003.

22. Anna Kuśmirek (oprac. i wstęp), Hebrajsko-polski Stary Testament – Pięcioksiąg. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją oraz indeksem rdzeni, Warszawa 2003, 2009, 2017.

23. David H. Stern, Komentarz żydowski do Nowego Testamentu, Warszawa 2004, 2010, 2016, 2017, 2021.

24. John H. Walton, Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), Komentarz historyczno-kulturowy do Biblii Hebrajskiej. Warszawa 2005. Kolejne wydania ukazały się pod tytułem Komentarz historyczno-kulturowy do Starego Testamentu. Księgi protokanoniczne, Warszawa 2014, 2019.

25. R.J. Coggins, J.L. Houlden (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), Słownik hermeneutyki biblijnej, Warszawa 2005.

26. J.I. Packer, M.C. Tenney (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), Słownik tła Biblii, Warszawa 2007.

27. Anna Kuśmirek (oprac. i wstęp), Hebrajsko-polski Stary Testament – Prorocy. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją oraz indeksem słów hebrajskich, Warszawa 2008.

28. Remigiusz Popowski SDB (przekład NT), Lyman Coleman (red. marginaliów i komentarzy), Nowy Testament dla moderatorów, Warszawa 2008, 2010.

29. Remigiusz Popowski SDB, Grecko-polski słownik syntagmatyczny Nowego Testamentu, Warszawa 2008.

30. Ludwig Koehler, Walter Baumgartner, Johann Jakob Stamm, Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, Warszawa 2008, 2013.

31. Michał Wojciechowski (przekł. i wstęp), Grecko-polski Stary Testament – Księgi Greckie. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi i indeksem form podstawowych, Warszawa 2008.

32. Anna Kuśmirek (oprac. i wstęp), Hebrajsko-polski Stary Testament – Pisma. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją oraz indeksem słów hebrajskich i aramejskich, Warszawa 2009, 2014.

33. Krzysztof Sielicki, Onomastykon Biblii Hebrajskiej i Nowego Testamentu. Systematyzacja zapisu biblijnych nazw własnych, Warszawa 2009.

34. Gerald F. Hawthorne, Ralph P. Martin, Daniel G. Reid, Słownik teologii św. Pawła. Warszawa 2010, 2018.

35. Walter C. Kaiser Jr., Peter H. Davids, F.F. Bruce, Manfred T. Brauch, Trudne fragmenty Biblii, Warszawa 2011, 2012, 2017.

36. Anna Horodecka, Jurij Gołowanow wraz z Zespołem Redakcyjnym NPD (przekład i adaptacja dynamiczna), Księga Psalmów. Nowy Przekład Dynamiczny, Warszawa 2013.

37. Remigiusz Popowski SDB (przekł., wprow. i przypisy), Septuaginta czyli Biblia Starego Testamentu wraz z księgami deuterokanonicznymi i apokryfami, Warszawa 2013, 2014, 2017.

38. Remigiusz Popowski SDB, Onomastykon Septuaginty, Warszawa 2013.

39. Ralph P. Martin, Peter H. Davids, Słownik późnych ksiąg Nowego Testamentu i pism Ojców Apostolskich, Warszawa 2014.

40. Remigiusz Popowski SDB, Michał Wojciechowski (przekł.), Grecko-polski Nowy Testament. Wydanie interlinearne z kluczem gramatycznym, z kodami Stronga i Popowskiego oraz pełną transliteracją greckiego tekstu, Warszawa 2014, 2017, 2021.

41. Remigiusz Popowski SDB (przekł., wprow. i przypisy), Septuaginta, czyli Grecka Biblia Starego Testamentu wraz z księgami deuterokanonicznymi i apokryfami żydowskimi oraz onomastykonem, Warszawa 2014.

42. James Strong, Grecko-polski słownik Stronga z lokalizacją słów greckich i kodami Popowskiego, Warszawa 2015.

43. Remigiusz Popowski SDB (przekł. i przypisy), Biblia pierwszego Kościoła, Warszawa 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022.

44. Joel B. Green, Jeannine K. Brown, Nicholas Perrin, Słownik nauczania Jezusa oraz tematów czterech Ewangelii, Warszawa 2017.

45. James Strong, Hebrajsko-polski i aramejsko-polski słownik Stronga z lokalizacją słów hebrajskich i aramejskich oraz kodami Baumgartnera, Warszawa 2017.

46. Rafał Paprocki (red.), Odwrotny indeks Stronga z alfabetyczną listą polskich haseł do słowników Stronga: grecko-polskiego, hebrajsko-polskiego i aramejsko-polskiego, Warszawa 2018.

47. Waldemar Chrostowski (przekł., wprow. i przypisy), Księga Dwunastu (Prorocy mniejsi), Biblia Hebrajska. Księgi protokanoniczne Starego Testamentu II/2d, Warszawa 2021.

48. Remigiusz Popowski SDB (przekł.), Ilustrowana Biblia Pierwszego Kościoła, Warszawa 2021.

49. Lee Martin McDonald, Kanon Biblii – źródła, przekaz, znaczenie, Warszawa 2021.

OD WYDAWCY

W trakcie prac redakcyjnych nad dziełem, które Państwo właśnie otrzymali, wiele osób zadawało mi pytanie: dlaczego zdecydowaliście się na publikację Pisma świętego w przekładzie z języka greckiego? Jeśli chodzi o Nowy Testament, to sprawa jest oczywista. W tym właśnie języku został on zapisany i jest to najlepsze źródło tekstu oryginalnego. Część badaczy snuje domysły, iż być może pierwsze manuskrypty Nowego Testamentu zostały spisane w języku aramejskim. Jednak kłopot, z jakim zderza się ta teoria, wiąże się z faktem, że nie znamy ani jednego rękopisu, który potwierdzałby tego typu założenia. Nieco inaczej przedstawia się sprawa Starego Testamentu, którego oryginał został spisany w znakomitej większości w języku hebrajskim. Czy w związku z tym, że język hebrajski był oryginalnym dla tekstu natchnionego Starego Testamentu, to współczesne tłumaczenia z tego języka są lepsze, wierniejsze lub bliższe w swym zrozumieniu przekazu czasom biblijnym niż ich starożytny przekład na język grecki, który został dokonany w okresie od III do I w. przed Chrystusem? Odpowiedź na to pytanie wcale nie jest prosta ani jednoznaczna. Badając to zagadnienie, należałoby przeanalizować dwie ważne kwestie.

Po pierwsze Septuaginta (tak nazywany jest przekład Starego Testamentu na język grecki) zawiera zarówno tłumaczenia Biblii Hebrajskiej uznawanej przez Żydów za świętą, jak i zbiór ksiąg spisanych po grecku (lub przełożonych na grecki z zaginionych oryginałów hebrajskich), które katolicy i prawosławni uznają za święte. W przypadku ksiąg uznawanych przez Żydów za święte musimy wiedzieć, że Septuaginta stanowi przekład bardzo starożytnej ich wersji, tzn. sprzed powstania tzw. tekstu masoreckiego. Musimy też pamiętać, że wszystkie współczesne przekłady Starego Testamentu z języka hebrajskiego są dokonywane z tekstu masoreckiego, który jest późniejszy w stosunku do Septuaginty o ok. 1000 lat. Ten fakt otwiera zupełnie nowe horyzonty dla badań i egzegezy pism starotestamentalnych, szczególnie po odkryciach w Qumran.

Drugą kwestią, być może ważniejszą dla ludzi wierzących, jest znaczenie, jakie Septuaginta miała dla pierwszego Kościoła, który zaczął formować się po zesłaniu Ducha Świętego, tzn. wówczas gdy Dobra Nowina o zbawieniu w Chrystusie zaczęła się rozchodzić na cały świat. Kiedy nawracający się poganie (Grecy, Rzymianie, mieszkańcy Azji Mniejszej) chcieli zapoznać się z historią zbawienia, sięgali właśnie do greckiej Septuaginty (jako że nie znali języka hebrajskiego, który bardzo często nie był zrozumiały nawet dla rodowitych Hebrajczyków*). Ta obecna w pierwotnym Kościele tendencja jest wyraźnie widoczna w spisanych w I w. Ewangeliach, w których znakomita większość cytatów ze Starego Testamentu pochodzi w swym brzmieniu właśnie z Septuaginty, a nie z tekstów hebrajskich.

Szczególnym argumentem świadczącym o roli, jaką odgrywała Septuaginta w pierwszym Kościele jest fakt, że w obliczu narastającego odrzucenia wierzących w Jezusa Chrystusa przez Żydów, gdy chrześcijanie przyjęli tekst Septuaginty za swoją Biblię, wyznawcy judaizmu natychmiast ją odrzucili, chociaż do czasu powstania chrześcijaństwa uważali tę księgę za szanowany i powszechnie akceptowany przekład pism świętych. Kościół prawosławny do dziś uznaje Septuagintę za natchniony tekst Starego Testamentu i w ogóle nie tłumaczy tekstów biblijnych z języka hebrajskiego. Warto więc zapoznać się z księgą, która wywarła tak ogromny wpływ na wiarę i życie rodzącego się chrześcijaństwa i do dziś stanowi jedno z najważniejszych i najwcześniejszych świadectw relacjonujących historię zbawienia.

Oficyna Wydawnicza VOCATIO, wprowadzając w życie przedśmiertną wolę ks. Remigiusza Popowskiego SDB, najlepszego polskiego tłumacza greki starożytnej oraz koine, który dzięki swej tytanicznej pracy samodzielnie dokonał przekładu na język polski zarówno Septuaginty, jak i Nowego Testamentu, zdecydowała się na przygotowanie specjalnej edycji Pisma św. opatrzonej tytułem: Biblia pierwszego Kościoła (BPK). Dla wygody czytelnika w publikacji tej została zachowana kolejność, struktura ksiąg i rozdziałów według klasycznego układu Biblii, jakim powszechnie posługują się chrześcijanie (w Septuagincie była ona nieco inna), jak również zastosowano powszechnie przyjęte w Polsce brzmienie imion i nazw własnych znanych z wielu opracowań słownikowych i leksykograficznych publikowanych przez VOCATIO w ramach „Prymasowskiej Serii Biblijnej”, a także m.in. z Biblii Tysiąclecia. W publikacji zrezygnowano ze wstępów do poszczególnych ksiąg z uwagi na fakt, że ks. prof. Popowski prosił, aby jemu osobiście pozostawić ten przywilej. Niestety, śmierć nie pozwoliła Profesorowi na realizację tego zadania.

Mamy nadzieję, że Biblia pierwszego Kościoła będzie dla każdego z czytelników głęboką inspiracją do osobistego zanurzenia się w przekaz Bożego Słowa, które – niezależnie od języka, w jakim go odczytujemy – ma bez wątpienia siłę i moc przemieniania ludzkiego myślenia i życia. I pamiętajmy, że Jezus powiedział:

Przeszukujecie Pisma, bo uważacie, że macie w nich życie wieczne,

a one właśnie dają świadectwo o mnie.

(J 5,39 BPK)

Nie pozwólmy więc na to, aby cokolwiek powstrzymało nas przed zobaczeniem i zrozumieniem tego, co jest zasadniczym sensem i głównym przekazem całej Biblii, a mianowicie: że życie wieczne (a w zasadzie odwieczne i nieskończone Życie – ta wspaniała wiekuista rzeczywistość Boga) zostało udostępnione ludziom w sposób pełny tylko w Osobie Jezusa Chrystusa. Boże odwieczne Życie jest złożone wyłącznie w Nim i z Nim związane w sposób absolutnie nierozerwalny, dlatego tylko ten,

kto wierzy w Syna, ma życie wieczne;

a kto Synowi nie wierzy, nie ujrzy życia, lecz gniew Boga wisi nad nim.

(J 3,36 BPK)

Piotr Wacławik

Wydawca

PRZEDMOWA REDAKTORA NAUKOWEGO „PRYMASOWSKIEJ SERII BIBLIJNEJ”

„Prymasowska Seria Biblijna” powiększa się o kolejny ważny tom. Składa się on z połączenia przekładu Septuaginty, czyli Biblii Greckiej Starego Testamentu, oraz przekładu Nowego Testamentu na język polski. Tego monumentalnego dzieła dokonał ks. prof. Remigiusz Popowski SDB i stanowi ono jego opus vitae. Przekład Starego Testamentu ukazał się w 2013 r. jako 37. tom „Prymasowskiej Serii Biblijnej” i obejmował również apokryfy, które w tym wydaniu zostały pominięte. Wznowiony w 2014 r. i zaopatrzony w onomastykon, jako 41. tom tejże serii, spotkał się z ogromnym zainteresowaniem, jest to bowiem pierwsze tłumaczenie całej Septuaginty na język polski. Przekład Nowego Testamentu ukazał się znacznie wcześniej, w Wielkim Jubileuszu Roku 2000 jako 15. tom „Prymasowskiej Serii Biblijnej”. Połączenie obydwu części Biblii, czyli Starego i Nowego Testamentu, jest nie tylko w pełni uzasadnione, lecz i bardzo potrzebne. Z jednej strony pozwala zapoznać się z całością translatorskiego dorobku ks. prof. R. Popowskiego SDB dotyczącego Biblii, a z drugiej ułatwia porównanie polskiego tłumaczenia jej wersji greckiej z tłumaczeniami na język polski dokonanymi z języków oryginalnych, czyli hebrajskiego, aramejskiego i greckiego.

Jednak najważniejsza okoliczność uzasadniająca opracowanie i wydanie tego tomu została podana w jego tytule: Biblia pierwszego Kościoła. Właśnie Septuaginta, a nie Biblia Hebrajska, oraz jej kanon ksiąg świętych, znacznie bardziej pojemny niż zredukowany przez rabinów w konfrontacji z chrześcijaństwem kanon Biblii Hebrajskiej, stanowiła Biblię autorów Nowego Testamentu oraz Kościoła apostolskiego i pisarzy wczesnochrześcijańskich. Dominacja Septuaginty w „pierwszym Kościele” była niewątpliwa i powszechna. W Kościele Zachodnim trwała do czasu, gdy św. Hieronim dokonał przekładu Biblii na język łaciński, który przyjął się jako Wulgata, natomiast w Kościele Wschodnim trwa do dzisiaj. Septuaginta stworzyła grunt, na którym rodziła się i dynamicznie rozwijała ewangelizacja starożytnego świata, zintensyfikowana przez św. Pawła i wielu innych głosicieli Ewangelii. Ponieważ księgi święte biblijnego Izraela istniały w języku greckim, czytane i rozważane na przełomie ery przedchrześcijańskiej i chrześcijańskiej w żydowskich synagogach, zatem orędzie Jezusa Chrystusa i Ewangelia zostały zapisane właśnie w języku greckim. Autorzy czterech Ewangelii kanonicznych i pozostałych pism Nowego Testamentu chętnie i często odwoływali się do Septuaginty, cytując ją wprost i nawiązując do niej na wiele rozmaitych sposobów.

Septuaginta nie jest jedynie przekładem hebrajskich ksiąg świętych, obejmuje bowiem księgi napisane lub zachowane w języku greckim. Co więcej, odzwierciedla postęp teologiczny, którego znaczenie polega na tym, że został usankcjonowany w Nowym Testamencie. Z tego względu Septuaginta była od początku traktowana w chrześcijaństwie jako praeparatio evangelica, czyli „przygotowanie do Ewangelii”. Ten fakt spowodował odrzucenie jej przez judaizm rabiniczny, co tym bardziej nasuwa pytanie o jej genezę, treść i oddziaływanie. Specjalistyczne studia nad Biblią polegają między innymi na wnikliwym porównywaniu tekstu hebrajskiego i aramejskiego z jego wersją grecką, rozpoznawaniu i analizowaniu zauważonych różnic oraz określaniu kierunków interpretacyjnych i aspektów teologicznych, które znalazły wyraz w Biblii Greckiej. Ten tom umożliwia swoiście równoległą refleksję, której sedno stanowi analogiczne porównywanie tekstów Biblii Hebrajskiej i Biblii Greckiej przetłumaczonych na język polski, z dodaniem polskiego tłumaczenia Nowego Testamentu.

Poprzednie tomy „Prymasowskiej Serii Biblijnej” opracowane przez ks. prof. R. Popowskiego SDB przyczyniły się wydatnie do ponownego dowartościowania Septuaginty, jej miejsca w Kościele oraz w wierze i teologii chrześcijańskiej, tym bardziej że obejmowały również Onomastykon Septuaginty (PSB 38, 41) Należy wyrazić nadzieję, że ten tom zaowocuje dalszymi badaniami nie tylko nad Septuagintą, lecz również nad początkami Kościoła oraz najwcześniejszymi uwarunkowaniami i okolicznościami głoszenia Ewangelii.

Ks. prof. Waldemar Chrostowski

Dyrektor Instytutu Nauk Biblijnych

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Warszawa, 29 czerwca 2016 roku

WYKAZ SKRÓTÓW

SKRÓTY KSIĄG BIBLIJNYCH

Stary Testament

Rdz

Księga Rodzaju

Wj

Księga Wyjścia

Kpł

Księga Kapłańska

Lb

Księga Liczb

Pwt

Księga Powtórzonego Prawa

Joz

Księga Jozuego

Sdz

Księga Sędziów

Rt

Księga Rut

1–2 Sm

Pierwsza i Druga Księga Samuela

1–2 Krl

Pierwsza i Druga Księga Królewska

1–2 Krn

Pierwsza i druga Księga Kronik

Ezd

Księga Ezdrasza

Ne

Księga Nehemiasza

Tb

Księga Tobiasza

Jdt

Księga Judyty

Est

Księga Estery

1–2 Mch

Pierwsza i Druga Księga Machabejska

Hi

Księga Hioba

Ps

Księga Psalmów

Prz

Księga Przysłów

Koh

Księga Koheleta [Eklezjastesa]

Pnp

Pieśń nad Pieśniami

Mdr

Księga Mądrości

Syr

Księga Syracha [Eklezjastyk]

Iz

Księga Izajasza

Jr

Księga Jeremiasza

Lm

Lamentacje

Ba

Księga Barucha

Ez

Księga Ezechiela

Dn

Księga Daniela

Oz

Księga Ozeasza

Jl

Księga Joela

Am

Księga Amosa

Ab

Księga Abdiasza

Jon

Księga Jonasza

Mi

Księga Micheasza

Na

Księga Nahuma

Ha

Księga Habakuka

So

Księga Sofoniasza

Ag

Księga Aggeusza

Za

Księga Zachariasza

Ml

Księga Malachiasza

Nowy Testament

Mt

Ewangelia według św. Mateusza

Mk

Ewangelia według św. Marka

Łk

Ewangelia według św. Łukasza

J

Ewangelia według św. Jana

Dz

Dzieje Apostolskie

Rz

List do Rzymian

1–2 Kor

Pierwszy i Drugi List do Koryntian

Ga

List do Galatów

Ef

List do Efezjan

Flp

List do Filipian

Kol

List do Kolosan

1–2 Tes

Pierwszy i Drugi List do Tesaloniczan

1–2 Tm

Pierwszy i Drugi List do Tymoteusza

Tt

List do Tytusa

Flm

List do Filemona

Hbr

List do Hebrajczyków

Jk

List św. Jakuba

1–2 P

Pierwszy i Drugi List św. Piotra

1–2–3 J

Pierwszy, Drugi i Trzeci List św. Jana

Jud

List św. Judy

Ap

Apokalipsa św. Jana

POZOSTAŁE SKRÓTY

aram.

aramejski

gr.

grecki

hebr.

hebrajski

in.

inaczej

km

kilometr

LXX

Septuaginta

łac.

łaciński

m

metr

mn.

liczba mnoga

np.

na przykład

NT

Nowy Testament

ok.

około

par.

paralelny fragment

passim

w różnych miejscach

poj.

liczba pojedyncza

por.

porównaj

r.

rok

red.

redaktor

repr.

reprint

rozdz.

rozdział(y)

s. lub ss.

strona lub strony

ST

Stary Testament

t.

tom

tj.

to jest

w.

wiek

w. lub. ww.

werset lub wersety

wg

według

wyd.

wydanie, wydawca

zob.

zobacz

zwł.

zwłaszcza

STARY TESTAMENT

Księga Rodzaju

ROZDZIAŁY:

[   1 ][   2 ][   3 ][   4 ][   5 ][   6 ][   7 ][   8 ][   9 ][ 10 ][ 11 ][ 12 ][ 13 ][ 14 ][ 15 ][ 16 ][ 17 ][ 18 ][ 19 ][ 20 ][ 21 ][ 22 ][ 23 ][ 24 ][ 25 ][ 26 ][ 27 ][ 28 ][ 29 ][ 30 ][ 31 ][ 32 ][ 33 ][ 34 ][ 35 ][ 36 ][ 37 ][ 38 ][ 39 ][ 40 ][ 41 ][ 42 ][ 43 ][ 44 ][ 45 ][ 46 ][ 47 ][ 48 ][ 49 ][ 50 ]

Rozdział 1

11 Najpierw Bóg stworzył niebo i ziemię*. 2 Ziemia jednak była niewidoczna i niewyposażona*. Ciemność zalegała nad otchłanią, a tchnienie Boga niosło się nad wodami. 

3 Bóg zatem rzekł*: „Niech się stanie światło”, i światło nastało. 4 I widział Bóg, że ono jest dobre i piękne*. Wtedy oddzielił Bóg światło od ciemności. 5 Światło nazwał Bóg dniem, a ciemność nazwał nocą. Minął wieczór i minął poranek* – dzień pierwszy*.

6 I rzekł Bóg: „Niech powstanie sklepienie między wodami, by oddzielało jedne wody od drugich”*. I tak się stało. 7 Stworzył Bóg sklepienie i oddzielił wody, które były pod sklepieniem, od wód znajdujących się nad sklepieniem. 8 To sklepienie Bóg nazwał niebem. I widział Bóg, że ono jest dobre i piękne.

Minął wieczór i minął poranek – dzień drugi.

9 I rzekł Bóg: „Niech wody znajdujące się pod niebem zbiorą się w jednym skupisku i niech się pokaże suchy ląd”. I tak się stało. Wody znajdujące się pod niebem zebrały się w swoich skupiskach i pokazał się suchy ląd. 10 Ten suchy ląd Bóg nazwał ziemią, a zbiorowiska wód nazwał morzami. I widział Bóg, że są dobre i piękne. 11 I rzekł Bóg: „Niech ziemia wypuści pędy ziół, aby wydawały nasiona według swoich rodzajów i wzajemnych podobieństw, a także drzewa owocowe, by rodziły owoce, których nasiona odpowiadałyby ich rodzajowi na ziemi”. I tak się stało. 12 Wyprowadziła ziemia pędy ziół, żeby płodziły nasiona według ich rodzaju i podobieństw oraz drzewa owocowe, by rodziły owoce, których nasiona będą odpowiadały ich rodzajowi na ziemi. I widział Bóg, że są dobre i piękne.

13 Minął wieczór i minął poranek – dzień trzeci.

14 I rzekł Bóg: „Niech się staną latarnie na sklepieniu nieba dla oświetlania ziemi i aby oddzielały dzień od nocy. Niech będą znakami wskazującymi pory czasu, dni i lata. 15 Niech będą światłami na sklepieniu nieba, ukazującymi się nad ziemią”. I tak się stało. 16 I stworzył Bóg dwie latarnie duże: latarnię silniejszą, aby rządziła dniem, i latarnię słabszą, aby rządziła nocą, a także gwiazdy. 17 Umieścił je Bóg na sklepieniu nieba, by były widoczne nad ziemią, 18 aby rządziły dniem i nocą i aby oddzielały światło od ciemności. I widział Bóg, że są dobre i piękne.

19 Minął wieczór i minął poranek – dzień czwarty.

20 I rzekł Bóg: „Niech wody wyprowadzą płazy mające życie i ptactwo fruwające nad ziemią, poniżej sklepienia nieba”. I tak się stało. 21 I stworzył Bóg wielkie potwory morskie i każdą istotę ożywioną należącą do płazów. Wyprowadziły je wody według ich gatunków. Bóg stworzył także wszelkie upierzone ptactwo według gatunków. I widział Bóg, że są dobre i piękne. 22 Bóg im pobłogosławił, mówiąc: „Rośnijcie i mnóżcie się; wypełniajcie wody w morzach. A ptactwo niech się mnoży na ziemi”.

23 Minął wieczór i minął poranek – dzień piąty.

24 I rzekł Bóg: „Niech ziemia wyprowadzi każdą istotę ożywioną według gatunków: czworonogi, płazy i dziką zwierzynę według gatunku”. I tak się stało. 25 I stworzył Bóg według gatunków dzikie zwierzęta, bydło domowe według gatunków i wszystkie żyjące na ziemi płazy według ich gatunków. I widział Bóg, że są dobre i piękne.

26 I rzekł Bóg: „Stwórzmy* człowieka na nasz wzór i podobieństwo. Niech kieruje rybami morskimi, ptactwem z przestworzy, bydlętami, całą ziemią, wszystkimi płazami czołgającymi się po ziemi”.

27 I Bóg stworzył człowieka. Na wzór Boga go stworzył, stworzył ich jako mężczyznę i kobietę.

28 Bóg im pobłogosławił, mówiąc: „Rośnijcie i mnóżcie się; napełniajcie ziemię i sprawujcie opiekę nad nią*. Kierujcie rybami morskimi, ptactwem z przestworzy, wszystkimi bydlętami, całą ziemią i wszystkimi płazami czołgającymi się po ziemi”. 29 I Bóg powiedział: „Oto każdą siewną trawę wydającą ziarno, która jest na całej ziemi, a także każde drzewo, które ma na sobie owoc z ziarnem do rozsiewania – będą one dla was pokarmem – daję wam, 30 jak również wszystkim na ziemi dzikim zwierzętom, wszystkim ptakom z przestworzy i każdemu płazowi czołgającemu się po ziemi, i mającemu w sobie tchnienie życia – każdą zieloną trawę na pokarm”. I tak się stało. 31 I spojrzał Bóg na wszystko, co stworzył, i uznał, że jest bardzo dobre i piękne.

Minął wieczór i minął poranek – dzień szósty.

Rozdział 2

2 1 Tak zatem dokonane zostało stworzenie nieba i ziemi, a także cały ich wystrój. 2 W szóstym dniu Bóg doprowadził do pełni swoje dzieła, które stworzył. W siódmym natomiast dniu Bóg odpoczął od wszystkich swoich dzieł, których dokonał. 3 I pobłogosławił Bóg ten siódmy dzień. Świętym go ustanowił, dlatego że w nim odpoczął od wszystkich swoich dzieł, których Bóg się podjął*.

4 Jest to księga narodzin nieba i ziemi*. Stały się one w tym właśnie dniu, kiedy „Bóg stworzył niebo i ziemię”*, 5 zanim powstało na ziemi jakiekolwiek ziele polne i zanim wzeszła na polach jakakolwiek trawa. Jeszcze bowiem Bóg nie zsyłał deszczu na ziemię i nie było jeszcze człowieka, żeby ziemię uprawiał. 6 Było jedno tylko źródło, które wytryskiwało z ziemi i poiło całą jej powierzchnię. 7 Bóg ukształtował człowieka z mułu ziemi i tchnął w jego oblicze tchnienie życia*. W ten sposób powstał człowiek jako istota żyjąca.

8 Pan, Bóg*, założył ogród w Edenie na wschodzie* i w nim umieścił człowieka, którego

ukształtował. 9 Bóg wyprowadził tam z ziemi wszelkie drzewo miłe do oglądania i smaczne do spożycia, a w środku tego ogrodu także drzewo życia i drzewo możliwości poznania dobra i zła. 10 Z Edenu wypływała rzeka nawadniająca ten ogród. Potem rozdzielała się ona na cztery odnogi. 11 Nazwa jednej Piszon; opływała ona całą krainę Chawila, gdzie jest złoto. 12 Złoto tej krainy jest piękne. Jest tam także czerwony szlachetny kamień, a również zielonkawy. 13 Druga rzeka miała nazwę Gichon. Opływała ona cały kraj Kusz. 14 Trzecią rzeką był Chiddekel. Przepływał on obok Aszszuru. Czwartą rzeką był Perat*.

15 Pan, Bóg, wziął człowieka, którego ukształtował, i umieścił go w owym ogrodzie, aby go uprawiał i doglądał*. 16 Pan, Bóg, dał nakaz Adamowi*, tak mówiąc: „Z każdego znajdującego się w ogrodzie drzewa możesz brać sobie owoce do jedzenia, 17 natomiast z drzewa, które służy poznaniu dobra i zła, nie jedzcie. W tym bowiem dniu, w którym spożylibyście z niego, umrzecie”.

18 Pan, Bóg, powiedział: „Nie jest dobrze, żeby człowiek był sam. Stwórzmy mu zatem pomocnika, by był przy nim”. 19 Bóg ukształtował też z ziemi wszystkie dzikie zwierzęta i wszystkie ptaki w przestworzach. Przyprowadził je potem do Adama, aby zobaczyć, jak on je nazwie. I każde z nich Adam nazwał istotą żyjącą. To stało się ich imieniem. 20 Adam nadał nazwy wszystkim bydlętom, wszystkim ptakom z przestworzy i wszystkim dzikim zwierzętom. Nie znalazł się jednak wśród nich dla Adama pomocnik podobny do niego.

21 Bóg zesłał na Adama pewne obezwładnienie*, tak że zapadł w głęboki sen. Wtedy wyjął jedno z jego żeber i miejsce po nim wypełnił ciałem. 22 Pan, Bóg, obudował to żebro, które wyjął z Adama, tak że powstała kobieta, i przyprowadził ją do Adama*. 23 Wtedy Adam powiedział: „Ta dopiero jest kością z moich kości i ciałem z mojego ciała. Ona będzie się nazywać kobietą, bo wzięta została ze swego męża*”.

24 Z tego powodu mężczyzna opuści swojego ojca i swoją matkę i złączy się ze swoją kobietą*. I będą oboje jednym ciałem.

25 A choć oboje: Adam i jego kobieta, byli wtedy nadzy, nie odczuwali wstydu.

Rozdział 3

3 1 Najbardziej przebiegły z wszystkich dzikich zwierząt, które stworzył Bóg, był wąż*. Wąż odezwał się do kobiety: „Dlaczego Bóg powiedział: Nie z każdego drzewa rosnącego w ogrodzie jedzcie?” 2 Kobieta odpowiedziała wężowi: „Możemy jeść owoce z każdego drzewa rosnącego w ogrodzie, 3 tylko co do owocu z tego drzewa, które jest w środku ogrodu, Bóg powiedział: Nie jedzcie z niego i nawet go nie dotykajcie, abyście nie umarli”. 4 Wąż rzekł na to: „Żadną tam śmiercią nie możecie umrzeć. 5 Bóg bowiem dobrze wie, że tego dnia, którego z niego zjecie, otworzą się wasze oczy i będziecie bogami, którzy rozpoznają dobro i zło”.

6 I kobieta zobaczyła, że to drzewo ma owoce rzeczywiście dobre do spożycia, że miło jest oczom na nie popatrzeć i że dojrzały do tego, by ich skosztować. Wzięła więc z niego owoc i zjadła. Dała go też po sobie swojemu mężowi. Zjedli oboje. 7 Wtedy obojgu otwarły się oczy i uświadomili sobie, że są nadzy. Pospinali zatem liście figowe i zrobili sobie przepaski.

8 Kiedy usłyszeli głos Pana, Boga, przechadzającego się późnym popołudniem* po ogrodzie, schowali się oboje: Adam i jego kobieta, przed obliczem Pana, Boga, wśród drzew ogrodu. 9 Pan, Bóg, zawołał na Adama, pytając: „Adamie, gdzie jesteś?” 10 Odpowiedział Mu: „Usłyszałem Twój głos, gdy przechadzałeś się po ogrodzie, i przestraszyłem się, bo jestem nagi. Dlatego ukryłem się”. 11 Zapytał go: „Kto cię uświadomił, że jesteś nagi? Czy ty może zjadłeś z drzewa, co do którego dałem ci nakaz, abyś tylko z niego nie jadł?” 12 Adam odpowiedział: „To ta kobieta, którą postawiłeś przy mnie, dała mi z tego drzewa. No i zjadłem”. 13 Pan, Bóg, zapytał kobiety: „Dlaczego to zrobiłaś?” Kobieta odpowiedziała: „To wąż mnie omamił. I zjadłam”. 14 Wtedy Pan, Bóg, powiedział do węża: „Ponieważ to zrobiłeś, ze wszystkich bydląt i ze wszystkich dzikich zwierząt ty będziesz przeklęty. Na swych piersiach i brzuchu będziesz się czołgał i ziemię jadł będziesz przez wszystkie dni swojego życia. 15 Wprowadzam nieprzyjaźń między tobą i niewiastą, między twoim potomstwem i potomstwem jej*. Ono czyhać* będzie na twoją głowę, a ty czyhać będziesz na jego piętę”.

16 A kobiecie powiedział: „Rozmnożę twoje cierpienia i jęki. W bólach będziesz rodzić dzieci. Przy mężu będziesz szukać schronienia, a on będzie miał nad tobą pieczę*”.

17 Adamowi natomiast rzekł: „Ponieważ posłuchałeś słów swojej żony i zjadłeś z tego drzewa, co do którego dałem ci nakaz, abyś tylko z niego nie jadł, ziemia okaże się przeklęta dla twoich prac. W udręczeniu będziesz jadł z niej przez wszystkie dni swojego życia. 18 Będzie ci rodzić ciernie i kolczaste chwasty, a przecież z pól będziesz musiał spożywać strawę. 19 W pocie czoła swego będziesz jadł swój chleb, dopóki nie wrócisz do ziemi, z której zostałeś wzięty*. Ziemią bowiem jesteś i do ziemi odejdziesz”.

20 Adam nadał swej żonie imię Życie*, bo ona stała się matką wszystkich żyjących.

21 Pan, Bóg, sporządził Adamowi i jego żonie chitony* ze skór i tak ich przyodział. 22 Bóg powiedział: „Oto Adam stał się jak jeden z nas, tak że rozpoznaje, co dobre i co złe. Oby teraz nie wyciągnął swej ręki i nie wziął owocu z drzewa życia, i oby nie spożył go, bo żyłby na wieki”. 23 I odesłał go Pan, Bóg, z tego ogrodu rozkoszy, żeby uprawiał ziemię, z której został wzięty. 24 Wyrzucił Adama i osiedlił go poza tym ogrodem rozkoszy. Postawił tam cheruby* i płonący miecz, odwrócony tak, by strzegł dojścia do drzewa życia.

Rozdział 4

4 1 Adam poznał cieleśnie Ewę, swoją żonę*. Ona poczęła i urodziła Kaina. Powiedziała: „Otrzymałam człowieka za sprawą Boga”. 2 A potem urodziła jeszcze jego brata, Abla.

Abel został pasterzem owiec, a Kain uprawiał ziemię. 3 Po jakimś czasie Kain złożył z plonów ziemi ofiarę Panu. 4 Również Abel złożył ofiarę ze swoich pierworodnych owieczek i z ich tłuszczu. Bóg spojrzał na Abla i na jego dary, 5 a na Kaina i na jego ofiary nie zwrócił uwagi. Bardzo tym zasmucił Kaina, tak że chodził z zachmurzoną twarzą. 6 Pan, Bóg, zapytał Kaina: „Dlaczego posmutniałeś i dlaczego chodzisz z zachmurzoną twarzą? 7 O nie! Czy jeśli właściwie złożyłeś ofiarę, ale niewłaściwie ją rozdzieliłeś, nie popełniłeś grzechu? Zachowaj jednak spokój. Przecież od ciebie zależy odwrócenie się od niego. Ty masz nad nim panować!*”.

8 Kain odezwał się do Abla, swego brata: „Chodź, przejdźmy się po polu”. Kiedy obaj byli na polu, rzucił się Kain na Abla, swojego brata i zabił go. 9 Bóg zapytał Kaina: „Gdzie jest Abel, twój brat?” On odpowiedział: „Nie wiem. Czy ja jestem stróżem mojego brata?” 10 Na to Bóg rzekł: „Dlaczego to zrobiłeś? Wołanie krwi twojego brata wznosi się do mnie z ziemi!*11 Będziesz za to wyklęty na tej ziemi, która rozwarła swą paszczę, aby przyjąć krew twojego brata z twej ręki. 12 Gdy będziesz uprawiał tę ziemię, nie dołoży ona swych sił, aby cię obdarować. Będziesz na tej ziemi jęczał i drżał”. 13 Kain odezwał się do Pana: „Zbyt wielka jest moja wina, abym mógł dostąpić odpuszczenia. 14 Skoro wyrzucasz mnie dzisiaj z obszarów tej ziemi i skoro będę musiał ukrywać się przed Twoim obliczem, będę na ziemi jęczał i dygotał, i ktokolwiek mnie spotka, zabije mnie”. 15 Pan, Bóg, odpowiedział mu: „Nie będzie tak. Ktokolwiek zabiłby Kaina, siedmiokrotną karę poniesie”. I Pan, Bóg, umieścił znak na Kainie, aby ktokolwiek go spotka, nie zabił go.

16 I odszedł Kain sprzed oblicza Boga. Zamieszkał w krainie Nod, poza Edenem.

17 Kain poznał cieleśnie swą żonę, tak że ona poczęła i urodziła Henocha. Gdy potem zbudował miasto, nadał mu imię swojego syna: Henoch.

18 Henochowi urodził się Irad, Irad zrodził Mechujaela, Mechujael zrodził Metuszaela, a Metuszael zrodził Lameka.

19 Lamek wziął sobie dwie żony: jednej było na imię Ada, imię drugiej – Silla. 20 Ada urodziła Jabala. Został on ojcem mieszkających w namiotach hodowców bydła rogatego. 21 Jego brat miał na imię Jubal. Wymyślił on harfę i kitharę. 22 Silla urodziła Tubal-Kaina. Był on kowalem obrabiającym brąz i srebro. Siostrą Tubal-Kaina była Naama.

23 Lamek powiedział swoim żonom:

„Ado i Sillo, posłuchajcie mej wypowiedzi;

żony Lameka, dopuśćcie me słowa do swych uszu:

Zabiłbym męża za zadanie mi rany

i młodzieńca za zrobiony mi siniec.

24 Bo skoro za Kaina wyznaczona jest siedmiokrotna kara,

to za Lameka siedemdziesięciosiedmiokrotna*”.

25 Adam poznał cieleśnie Ewę, swoją żonę. Ona poczęła i urodziła syna. Nadała mu imię Set. Wtedy powiedziała: „Wzbudził mi Bóg innego potomka zamiast Abla, którego zabił Kain”. 26 Setowi urodził się syn. Nazwał go imieniem Enosz.

Zaczął on przyzywać imienia Pana, Boga.

Rozdział 5

5 1 Jest to księga narodzin ludzi*. Kiedy Bóg w owym dniu stworzył Adama, stworzył go na wzór Boga. 2 Stworzył ich jako mężczyznę i jako kobietę. I pobłogosławił ich. W tym dniu, kiedy ich stworzył, nadał im imię Adam*.

3 Adam żył już dwieście trzydzieści lat*, kiedy zrodził syna na swoje podobieństwo i wzór. Nadał mu imię Set. 4 Po zrodzeniu Seta liczba dni Adama doszła do siedmiuset lat*. I zrodził jeszcze synów i córki. 5 Pełna liczba dni, które Adam przeżył, doszła do dziewięciuset trzydziestu lat. Wtedy umarł.

6 Set dożył już dwustu pięciu lat, gdy zrodził Enosza. 7 Po zrodzeniu Enosza Set żył siedemset siedem lat. I zrodził jeszcze synów i córki. 8 Pełna liczba dni Seta doszła do dziewięciuset dwunastu lat. Wtedy umarł.

9 Enosz dożył już stu dziewięćdziesięciu lat, gdy zrodził Kenana. 10 Po zrodzeniu Kenana Enosz żył siedemset piętnaście lat. I zrodził jeszcze synów i córki. 11 Pełna liczba dni Enosza doszła do dziewięciuset pięciu lat. Wtedy umarł.

12 Kenan dożył już stu siedemdziesięciu lat, gdy zrodził Mahalaleela. 13 Po zrodzeniu Mahalaleela Kenan żył siedemset czterdzieści lat. I zrodził jeszcze synów i córki.

14 Pełna liczba dni Kenana doszła do dziewięciuset dziesięciu lat. Wtedy umarł.

15 Mahalaleel dożył już stu sześćdziesięciu pięciu lat, gdy zrodził Jereda. 16 Po zrodzeniu Jereda Mahalaleel żył siedemset trzydzieści lat. I zrodził jeszcze synów i córki. 17 Pełna liczba dni Mahalaleela doszła do ośmiuset dziewięćdziesięciu pięciu lat. Wtedy umarł.

18 Jered dożył już stu sześćdziesięciu dwóch lat, gdy zrodził Henocha. 19 Po zrodzeniu Henocha Jered żył osiemset lat. I zrodził jeszcze synów i córki. 20 Pełna liczba dni Jereda doszła do dziewięciuset sześćdziesięciu dwóch lat. Wtedy umarł.

21 Henoch dożył już stu sześćdziesięciu pięciu lat, gdy zrodził Metuszelacha. 22 A kiedy Henoch zrodził Metuszelacha, Bóg okazywał mu swoje w nim upodobanie jeszcze przez dwieście lat. I zrodził jeszcze synów i córki. 23 Pełna liczba dni Henocha doszła do trzystu sześćdziesięciu pięciu lat. 24 Bóg upodobał sobie bardzo Henocha. A potem nie można było go nigdzie spotkać, bo przeniósł go Bóg*.

25 Metuszelach dożył już stu sześćdziesięciu siedmiu lat, gdy zrodził Lameka. 26 Po zrodzeniu Lameka Metuszelach żył osiemset dwa lata. I zrodził jeszcze synów i córki. 27 Pełna liczba dni, które przeżył Metuszelach, doszła do dziewięciuset sześćdziesięciu dziewięciu lat. Wtedy umarł.

28 Lamek dożył już stu osiemdziesięciu ośmiu lat, gdy zrodził syna. 29 Nadał mu imię Noe, mówiąc: „On przyniesie nam uwolnienie od naszych udręk, od umęczenia naszych rąk i od tej ziemi, którą Bóg objął swą klątwą”. 30 Po zrodzeniu Noego Lamek żył pięćset sześćdziesiąt pięć lat. I zrodził jeszcze synów i córki. 31 Pełna liczba dni Lameka doszła do siedmiuset pięćdziesięciu trzech lat. Wtedy umarł.

32 Noe miał pięćset lat, gdy zrodził trzech synów: Sema, Chama i Jafeta.

Rozdział 6

6 1 Ludzi zaczęło szybko przybywać na ziemi, a wśród urodzonych u nich były także córki. 2 Kiedy synowie Boga zobaczyli, że córki ludzi są piękne, wzięli sobie niektóre za żony, wybierając je z wszystkich innych*.

3 Wtedy rzekł Pan, Bóg: „Nie powinno moje tchnienie pozostawać w tych ludziach przez wieki, bo przecież oni są ciałem. Ich zatem dni będą dochodzić tylko do stu dwudziestu lat”. 4 W tamtych czasach żyli na ziemi olbrzymi*, a także później, kiedy to synowie Boga zbliżali się do córek ludzi i rodzili sobie przez nie potomków*. To oni byli pradawnymi olbrzymami, sławnymi ludźmi.

5 Kiedy Pan, Bóg, zobaczył, że coraz bardziej się mnożą na ziemi złe postępki ludzi i że każdy codziennie z uporem obmyśla w swoim sercu złe działania, 6 poczuł w swym sercu rozgoryczenie z powodu tego, że stworzył na ziemi człowieka. I żałował tego. 7 Rzekł zatem Bóg: „Spłuczę* z powierzchni ziemi człowieka, którego stworzyłem: od człowieka po bydlęta i od płazów po ptactwo w przestworzach, bo gniew we mnie zawrzał z tego powodu, że ich stworzyłem”.

8 Tylko Noe doświadczał łaskawości ze strony Pana, Boga.

9 A to są narodziny z Noego. Noe był w swoim pokoleniu człowiekiem sprawiedliwym i bez skazy. Dlatego Noe cieszył się życzliwością Boga.

10 Noe zrodził trzech synów: Sema, Chama i Jafeta.

11 Ziemia uległa zepsuciu na przekór Bogu, wypełniła się nieprawością. 12 Spojrzał Pan, Bóg, na ziemię i zobaczył, że ona już całkowicie poddała się skażeniu, bo każdy na ziemi znieprawił swoją drogę*.

13 Bóg rzekł do Noego: „Miara czasu każdego człowieka zbliża się przede mną do kresu. Ziemia bowiem napełniła się z ich powodu nieprawością. A zatem postanowiłem zniszczyć ich i tę ziemię. 14 Sporządź sobie arkę z belek czterobocznych. Zrób w tej arce przegrody. Wysmaruj ją smołą od środka i na zewnątrz. 15 A o takich wymiarach zbudujesz tę arkę: długość arki – trzysta łokci, szerokość – pięćdziesiąt łokci, a jej wysokość – trzydzieści łokci*. 16 Zwieńczysz tę arkę przechylonymi do środka bokami. U góry zwieńczysz ją otworem na łokieć szerokim. Wejście do arki zrobisz z boku. Wykonasz w niej trzy poziomy: parterowy oraz drugiej i trzeciej kondygnacji*. 17 Oto ja prowadzę już na ziemię wody potopu, ażeby zniszczyć każdą istotę żyjącą pod niebem, w której jest tchnienie życia. Cokolwiek jest na ziemi, umrze. 18 Chcę ustanowić przymierze moje z tobą*. Wejdziesz do arki ty, a z tobą twoi synowie, twoja żona i żony twoich synów. 19 Z wszystkich bydląt, z wszystkich płazów, z wszystkich dzikich zwierząt, z wszystkiego, co ma ciało, wprowadzisz do arki po parze, aby je przetrzymać przy sobie; będzie to samiec i samica. 20 Z wszystkich fruwających ptaków według gatunków i z wszystkich bydląt według gatunków, i z wszystkich pełzających po ziemi według ich gatunków: ze wszystkich wejdą do ciebie parami, samiec i samica, aby przeżyć przy tobie. 21 Nabądź sobie wszelkiego rodzaju strawę, którą spożywać będziecie; zbierz ją u siebie, abyś miał co jeść ty i one”.

22 I Noe zrobił wszystko, co mu nakazał Pan, Bóg. Tak właśnie zrobił.

Rozdział 7

7 1 Pan, Bóg, powiedział do Noego: „Wejdź do arki ty i cała twoja rodzina. Zobaczyłem bowiem, że w tym pokoleniu tylko ty jesteś sprawiedliwy wobec mnie. 2 Z bydląt czystych* wprowadź do siebie po siedem par: samca i samicę, a z bydląt nieczystych – po parze: samca i samicę; 3 z czystych ptaków fruwających pod niebem – po siedem par: samca i samicę, a z ptaków nieczystych – po parze: samca i samicę, aby zachować ich plemię dla całej ziemi. 4 Za siedem dni sprowadzę na ziemię deszcz, który będzie padał przez czterdzieści dni i czterdzieści nocy*, i spłuczę z oblicza ziemi cały ten rozrost, który stworzyłem”.

5 Noe wykonał wszystko zgodnie z tym, co mu Pan, Bóg, nakazał.

6 Noe miał sześćset lat, gdy nastało zatapianie ziemi wodą*.

7 I wszedł do arki z powodu potopu wód Noe, jego synowie, jego żona i żony jego synów. 8 Z ptactwa, z bydląt czystych i z bydląt nieczystych, z wszystkiego co pełza po ziemi 9 weszły do arki Noego pary: samiec i samica, tak jak mu Bóg nakazał.

10 Po siedmiu dniach wody potopu zaczęły rozlewać się po ziemi. 11 W sześćsetnym roku życia Noego, drugiego miesiąca*, dwudziestego siódmego dnia miesiąca, wszystkie źródła bezdennych głębin wytrysnęły – tego właśnie dnia – i otwarły się wszystkie śluzy na firmamencie nieba*, 12 i spływała ulewa na ziemię przez czterdzieści dni i czterdzieści nocy. 13 Owego też dnia wszedł do arki Noe, a z nim Sem, Cham i Jafet – synowie Noego, oraz żona Noego i trzy żony jego synów. 14 A poza tym wszystkie dzikie zwierzęta według gatunków, wszystkie bydlęta według gatunków, każdy płaz czołgający się po ziemi według gatunku i wszelki ptak według gatunku 15 weszły do Noego do arki: pary istot ożywionych, w których jest tchnienie życia. 16 Przybywały parami: samiec i samica. Wchodziły pary wszystkich istot cielesnych, tak jak Bóg nakazał Noemu. Potem Pan, Bóg, zamknął arkę z zewnątrz.

17 Klęska powodzi trwała na ziemi przez czterdzieści dni i czterdzieści nocy. Woda przybierała z taką siłą, że podniosła arkę wysoko nad ziemię. 18 Wody potężniały, rosły wysoko nad ziemią, a arka unosiła się na nich. 19 Woda coraz wyżej i wyżej zatapiała ląd i przykryła wszystkie wysokie góry, które wznosiły się pod firmamentem nieba. 20 Odmęty sięgnęły piętnaście łokci wyżej niż one, tak że zatopiły najwyższe wzniesienia*. 21 Wyginęła każda cielesna istota, poruszająca się po ziemi, należąca czy to do ptactwa, czy do bydląt, czy do dzikiej zwierzyny, i każdy płaz pełzający po ziemi oraz każdy człowiek. 22 Umarło wszystko, co miało w sobie tchnienie życia, każde stworzenie, które żyło na suchym lądzie. 23 Zgładzone zostało wszystko, co powstało na powierzchni całej ziemi: od człowieka do bydląt, płazów i ptaków spod sklepienia nieba. Wszystko spłukane* zostało z ziemi. Został tylko Noe i ci, którzy byli z nim w arce. 24 Woda górowała nad ziemią przez sto pięćdziesiąt dni.

Rozdział 8

8 1 Bóg pamiętał o Noem oraz o wszystkich dzikich zwierzętach, o wszystkich bydlętach, o wszystkich ptakach i o wszystkich płazach, które były z nim w arce, dlatego Bóg poprowadził wiatr przez ziemię, tak że wody zaczęły opadać. 2 Zamknęły się źródła bezdennych głębin i śluzy na firmamencie nieba, przez co powstrzymany został deszcz z nieba. 3 Wody, odpływając z terenów lądu, obniżały się. Obniżały się i opadały wody przez sto pięćdziesiąt dni. 4 Siódmego miesiąca*, dwudziestego siódmego dnia tego miesiąca arka osiadła na górach Ararat*. 5 Wody, odpływając aż do dziesiątego miesiąca, obniżyły się. Pierwszego dnia jedenastego miesiąca pokazały się szczyty gór. 6 Czterdzieści dni później Noe otworzył okno, które zrobił w arce, 7 i wypuścił kruka, aby sprawdzić, czy opadły wody. Choć mógł wylecieć, nie chciał się oddalić, dopóki nie wyschną wody na ziemi. 8 Wypuścił potem gołębicę, aby zobaczyć, czy wody ustąpiły z powierzchni ziemi. 9 Ponieważ gołębica nie znalazła miejsca odpoczynku dla swoich nóg, wróciła do niego, do arki. Wody bowiem zalegały jeszcze na całej powierzchni ziemi. Wyciągnął zatem swą rękę, wziął ją i wniósł do siebie, do arki. 10 Odczekał kolejne siedem dni i znowu wypuścił z arki gołębicę. 11 Pod wieczór gołębica wróciła do niego, trzymając w dziobie listek z drzewa oliwnego. Wtedy Noe uznał, że wody ustąpiły z ziemi. 12 Odczekał jeszcze siedem następnych dni i znowu wypuścił gołębicę, a ona już więcej do niego nie wróciła.

13 W sześćset pierwszym roku życia Noego, w pierwszym miesiącu, pierwszego dnia tego miesiąca, wody całkowicie usunęły się z ziemi. Noe odsłonił nakrycie, które zrobił na arce, i zobaczył, że wody odeszły z powierzchni ziemi.

14 W drugim miesiącu, dwudziestego siódmego dnia tego miesiąca ziemia w pełni się osuszyła. 15 Pan, Bóg, skierował do Noego takie słowa: 16 „Wyjdź z arki ty, a z tobą twoja żona, twoi synowie i żony twoich synów, 17 a także wszystkie dzikie zwierzęta, które są z tobą, i wszelka cielesna istota: od ptaków po bydlęta. Wyprowadź też z sobą każdego płaza czołgającego się po ziemi. Rozrastajcie się teraz i mnóżcie na ziemi”.

18 I wyszedł Noe, a z nim jego żona, jego synowie i żony jego synów. 19 Wszystkie dzikie zwierzęta, wszystkie bydlęta, każdy ptak i każdy płaz czołgający się po ziemi wyszły według swego gatunku z arki.

20 Noe zbudował ołtarz dla Boga, a potem wziął z wszystkich czystych bydląt i z wszystkich czystych ptaków i na tym ołtarzu złożył je na całopalną ofiarę. 21 Kiedy Pan, Bóg, poczuł miłą woń, pomyślał Pan, Bóg, i rzekł: „Już więcej nie rzucę klątwy na ziemię z powodu postępowania ludzi. Już bowiem od młodego wieku myśl człowieka z uporem lgnie do nieprawości. Już więcej nie ugodzę we wszystkie ożywione istoty cielesne, tak jak to teraz zrobiłem. 22 Przez wszystkie zatem dni ziemi nie ustanie siew i żęcie plonów, chłód i spiekota, lato i wiosna: ani za dnia, ani nocą”.

Rozdział 9

9 1 Bóg pobłogosławił Noego i jego synów. Powiedział im: „Rozrastajcie się i mnóżcie, napełniajcie ziemię i bądźcie jej opiekunami*. 2 Lęk i bojaźń przed wami będą odczuwać wszystkie dzikie zwierzęta ziemi, wszystkie ptaki z przestworzy, wszystko, co się po ziemi czołga, wszystkie ryby w morzu. Oddaję je w wasze ręce. 3 Każdy płaz, w którym jest życie, będzie waszym pokarmem. Wszystko oddaję wam, również warzywa. 4 Tylko nie możecie jeść mięsa z krwią, należącą do duszy*. 5 Bo również o waszą krew należącą do waszych dusz upomnę się: upomnę się o nią u wszystkich dzikich zwierząt i upomnę się o duszę człowieka u każdego człowieka, jego brata.

6 Ktokolwiek przeleje krew człowieka, zażąda się za nią przelania jego krwi, bo przecież stworzyłem człowieka na obraz Boga.

7 A wy macie się rozrastać, mnożyć i wypełniać ziemię. Ma być was na niej coraz więcej”.

8 Bóg wyrzekł do Noego i do jego synów, będących przy nim, następujące słowa: 9 „Oto ja ustanawiam moje przymierze z wami, a po was z waszym potomstwem, 10 a także z każdą żywą istotą, która jest przy was: od ptactwa poczynając i od bydląt do całej dzikiej zwierzyny na ziemi, która jest przy was, z wszystkim, co wyszło z arki. 11 Postanawiam zawrzeć takie moje przymierze z wami: nie umrze już z powodu wód potopu żadna istota cielesna i nie będzie już zalania wodami dla zniszczenia całej ziemi”.

12 I rzekł Pan, Bóg, do Noego: „Znakiem tego przymierza, który ja umieszczam dla wszystkich pokoleń między mną a wami i każdą żyjącą istotą, która jest przy was, będzie to: 13 Oto umieszczam mój łuk na chmurze. To on będzie znakiem przymierza między mną a ziemią. 14 Kiedy zacznę rozpinać chmury nad ziemią i pokaże się ten mój łuk na chmurze, 15 wtedy przypomnę sobie o mym przymierzu, które jest zawarte między mną a wami oraz każdym tchnieniem życia, znajdującym się w jakimkolwiek ciele i nie będą już wody służyły potopowi, tak by usunąć wszelką istotę cielesną. 16 Pojawi się zatem ten mój łuk na chmurze, a ja, patrząc na niego, będę pamiętał o wiecznym przymierzu między mną a wszelkim tchnieniem życia, znajdującym się w jakimkolwiek ciele, które istnieje na ziemi”.

17 I powtórzył Bóg Noemu: „To właśnie będzie znakiem przymierza zawartego między mną a wszelką istotą cielesną, jaka istnieje na ziemi”.

18 Synami Noego, którzy wyszli z arki, byli Sem, Cham i Jafet. Cham był ojcem Kanaana*. 19 Ci trzej byli synami Noego. Ich potomstwo rozproszyło się po całej ziemi.

20 I zaczął Noe uprawiać ziemię. Zasadził też winnicę. 21 Kiedyś napił się wina, tak że był nietrzeźwy i leżał nagi w swoim pomieszczeniu. 22 Kiedy Cham, ojciec Kanaana, zobaczył nagość swojego ojca, wyszedł na zewnątrz i powiedział o tym dwom swoim braciom. 23 Wtedy Sem i Jafet założyli sobie płaszcz na plecy, weszli tyłem i zasłonili nagość swojego ojca. Ponieważ ich twarze były skierowane w przeciwną stronę, nie widzieli nagości swojego ojca.

24 Kiedy Noe wytrzeźwiał po winie i dowiedział się, co mu zrobił jego młodszy syn, 25 powiedział:

„Przeklęty niech będzie Kanaan.

Zostanie on sługą swoich braci”.

26 Rzekł też:

„Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Sema,

którego Kanaan zostanie sługą.

27 Niech Bóg Jafeta rozprzestrzeni go,

niech zamieszka w namiotach Sema,

a Kanaan niech się stanie ich sługą”.

28 Noe żył po potopie trzysta pięćdziesiąt lat. 29 W całości dni Noego doszły do dziewięciuset pięćdziesięciu lat. Wtedy umarł.

Rozdział 10

10 1 A to są narodziny z synów Noego*: z Sema, Chama i Jafeta. Po potopie urodzili się im synowie.

2 Synowie Jafeta: Gomer, Magog, Madaj, Jawan, Eliszaj, Tubal, Meszek i Tiras. 3 Synowie Gomera: Aszkanaz, Rifat i Togarma. 4 Synowie Jawana: Elisza, Tarszisz, Kittim i Dodanim. 5 Od nich pochodzą wyspy z narodami, mieszkającymi na swojej ziemi, każdy według języka używanego w ich plemionach i w ich narodach*.

6 Synowie Chama: Kusz i Misraim, Put i Kanaan. 7 Synowie Kusza: Seba, Chawila, Sabta, Rama i Sabteka. Synowie Ramy: Saba i Dedan.

8 Kusz zrodził Nimroda, który był pierwszym olbrzymem na ziemi. 9 Był olbrzymem i myśliwym przy Panu*, Bogu. Dlatego się mawia: „Jak Nimrod, olbrzym i myśliwy przy Panu”. 10 Głównymi siedzibami jego królowania były Babel, Erek, Akkad i Kalne w krainie Szinear. 11 Z tego kraju wyszedł Aszszur i zbudował Niniwę, miasto Rechobot-Ir, Kalach 12 i Resan między Niniwą a Kalach – było to miasto ogromne.

13 Misraim zrodził Ludima, Anamima, Lehabima, Naftuchima, 14 Patrusima, Kasluchima, z których pochodzą Filistini*, a także Kaftoryci.

15 Kanaan zrodził Sydona – pierworodnego, a także Cheta, 16 Jebusytów, Amorytów, Girgaszytów, 17 Chiwwitów, Arkitów, Sinitów, 18 Arwadytów, Semarytów i Chamatytów. Potem plemiona kananejskie rozproszyły się. 19 Granice Kananejczyków ustaliły się tak: od Sydonu do wejścia do Geraru i Gazy, dalej do wejścia do Sodomy, Gomory, Admy i Seboim, i aż do Leszy. 20 To są potomkowie Chama według ich plemion, według ich języków, według ich krain i według ich narodów.

21 Narodzenia były również u Sema, praojca synów Ebera, brata starszego od niego Jafeta. 22 Synowie Sema: Elam, Aszszur, Arpachszad, Lud, Aram i Kenan.

23 Synowie Arama: Us, Chul, Geter i Masz. 24 Arpachszad natomiast zrodził Kenana, Kenan zrodził Szelacha, Szelach zrodził Ebera.

25 Eberowi urodziło się dwóch synów: jeden miał na imię Peleg, bo za jego dni podzielił się kraj, a jego brat miał na imię Joktan.

26 Joktan zrodził Almodada, Szelefa, Chasarmaweta, Jeracha, 27 Hadorama, Uzala, Diklę, 28 Abimaela, Sabę, 29 Ofira, Chawilę i Jobaba. Byli oni synami Joktana. 30 Teren przez nich zamieszkany sięgał od Meszy do wejścia do Sefar, góry na wschodzie. 31 To są potomkowie Sema według ich plemion, według ich języków w ich krainach i w ich narodach.

32 To były plemiona potomków Noego według ich narodzin i według ich rzesz. Przez nich zaludnione zostały na skutek rozproszenia wyspy narodów, które zasiedliły ziemię po potopie.

Rozdział 11

11 1 Cała ziemia mówiła wtedy jednym językiem, jedną mowę mieli wszyscy*. 2 Kiedy wędrowali ze wschodu, odkryli równinę w krainie Szinear*. Zamieszkali tam.

3 Kiedyś zaczęli mówić jeden do drugiego: „Chodźcie, ulepmy cegły i wypalmy je w ogniu”. Gdy mieli już cegły zamiast kamieni, a jako zaprawy murarskiej mogli używać smoły, 4 powiedzieli: „Wybudujmy sobie miasto i postawmy wieżę, tak by jej szczyt sięgał firmamentu nieba*. Zadbajmy o rozgłos naszego imienia, zanim rozproszymy się po całej ziemi”.

5 Wówczas Pan przyszedł zobaczyć to miasto i wieżę*, które synowie ludzcy zaczęli sobie budować. 6 Pan powiedział: „Oto jeden jest ród i jedna mowa wszystkich i tak wielkiego dzieła się podjęli. A zatem do czegokolwiek teraz się zabiorą, nie wymknie im się z rąk. 7 Chodźcie, zejdźmy tam i pomieszajmy ich język, aby żaden nie rozumiał słów swojego bliźniego*”.

8 W ten sposób Pan usunął ich stamtąd i rozproszył po powierzchni całej ziemi. Musieli zatem zaniechać rozbudowy tego miasta i wznoszenia wieży. 9 Z tego powodu otrzymało ono nazwę Brama Boga*. Pan bowiem pomieszał tam, w całej krainie, ich mowę. I rozproszył ich Pan, Bóg, stamtąd po powierzchni całej ziemi.

10 A takie były narodziny z Sema: Sem miał sto lat, gdy w drugim roku po potopie zrodził Arpachszada. 11 Po urodzeniu Arpachszada Sem żył pięćset lat i zrodził jeszcze synów i córki. Potem umarł.

12 Arpachszad dożył już stu trzydziestu pięciu lat*, gdy zrodził Szelacha. 13 Po urodzeniu Szelacha Arpachszad żył czterysta trzydzieści lat i zrodził jeszcze synów i córki. Potem umarł.

14 Szelach dożył już stu trzydziestu lat, gdy zrodził Ebera. 15 Po urodzeniu Ebera Szelach żył trzysta trzydzieści lat i zrodził jeszcze synów i córki. Potem umarł. 16 Eber dożył już stu trzydziestu czterech lat, gdy zrodził Pelega. 17 Po urodzeniu Pelega Eber żył trzysta siedemdziesiąt lat i zrodził jeszcze synów i córki. Potem umarł.

18 Peleg dożył już stu trzydziestu lat, gdy zrodził Reu. 19 Po urodzeniu Reu Peleg żył dwieście dziewięć lat i zrodził jeszcze synów i córki. Potem umarł.

20 Reu dożył już stu trzydziestu dwóch lat, gdy zrodził Seruga. 21 Po urodzeniu Seruga Reu żył dwieście siedem lat i zrodził jeszcze synów i córki. Potem umarł.

22 Serug dożył już stu trzydziestu lat, gdy zrodził Nachora. 23 Po urodzeniu Nachora Serug żył dwieście lat i zrodził jeszcze synów i córki. Potem umarł.

24 Nachor dożył już siedemdziesięciu dziewięciu lat, gdy zrodził Teracha. 25 Po urodzeniu Teracha Nachor żył sto dwadzieścia dziewięć lat i zrodził jeszcze synów i córki. Potem umarł.

26 Terach dożył już siedemdziesięciu lat, gdy zrodził Abrama*, Nachora i Harana.

27 A takie były narodziny z Teracha: Terach zrodził Abrama, Nachora i Harana. Haran natomiast zrodził Lota. 28 Haran umarł jeszcze za życia Teracha, swego ojca, na tej ziemi, gdzie się urodził, w Ur chaldejskim*. 29 Abram i Nachor wzięli sobie żony. Żona Abrama miała na imię Saraj, a żona Nachora nazywała się Milka. Była córką Harana, który był ojcem Milki i ojcem Jiski. 30 Saraj była niepłodna, nie miała potomstwa.

31 Terach wziął z sobą Abrama, swojego syna, Lota, syna Harana, to jest syna swojego syna, Saraj, swoją synową, a żonę Abrama, swojego syna, i wyprowadził ich z Ur chaldejskiego, by udać się do ziemi Kanaan*. Gdy dotarł do Charanu*, zatrzymał się tam. 32 Dni Teracha w Charanie doszły do dwustu pięciu lat. I umarł Terach w Charanie.

Rozdział 12

12 1 Pan powiedział do Abrama: „Odejdź ze swojej krainy i od swoich krewnych, z domu twojego ojca, do ziemi, którą ci wskażę. 2 Wywiodę bowiem z ciebie wielki naród, będę ci błogosławił, twe imię uczynię wielkim. Będziesz błogosławiony. 3 Także tych, którzy ciebie błogosławią, ja będę błogosławił, a klątwą obejmę tych, którzy na ciebie klątwy rzucają. Dzięki tobie błogosławieństwem objęte zostaną wszystkie plemiona ziemi”.

4 Abram wyruszył w drogę, tak jak mu Pan powiedział. Poszedł z nim także Lot. Kiedy Abram odchodził z Charanu, miał siedemdziesiąt pięć lat. 5 Abram wziął ze sobą Saraj, swoją żonę, i Lota, syna swojego brata, oraz cały ich dobytek, którego się dorobili, i całą służbę, którą nabyli w Charanie, i odeszli w stronę ziemi Kanaan*. I przybyli do ziemi Kanaan. 6 Abram przeszedł wzdłuż całej ziemi aż do pewnego miejsca przy Sychem*: do wysokiego dębu. Mieszkańcami tej krainy byli wtedy Kananejczycy. 7 Pan objawił się Abramowi i rzekł mu: „Ten właśnie kraj dam twojemu potomstwu”. Abram zbudował tam ołtarz dla Pana, który mu się ukazał. 8 Potem odszedł stamtąd na górę wznoszącą się na wschód od Betel*. Tam rozbił swój namiot, mając Betel od strony morza*, a Aj od wschodu. Wzniósł tam również ołtarz dla Pana i przyzywał tam imienia Pana.

9 Potem Abram zwinął swe namioty, odszedł stamtąd i założył swój obóz na pustkowiu. 10 Gdy nastał głód w owej krainie, Abram udał się do Egiptu, aby tam osiąść. W tej bowiem krainie głód coraz bardziej się srożył.

11 Kiedy Abram był już blisko Egiptu, zanim wszedł tam, powiedział Abram do Saraj, swojej żony: „Wiem, że jesteś kobietą niezwykłej urody. 12 Kiedy więc zobaczą cię Egipcjanie, powiedzą: Ona jest jego żoną, i zabiją mnie, by wziąć cię dla siebie. 13 Mów więc: Jestem jego siostrą, aby przy tobie dobrze mi się wiodło i by moje życie zostało zachowane”.

14 Kiedy Abram wszedł do Egiptu, Egipcjanie zauważyli, że jego żona jest bardzo ładna. 15 Gdy zobaczyli ją także urzędnicy faraona, wychwalali ją przed faraonem i przyprowadzili ją do pałacu faraona. 16 Dzięki niej okazywali Abramowi wielką życzliwość. Odtąd miał dużo owiec, cieląt, osłów, niewolników, niewolnic, mułów i wielbłądów.

17 Ale Bóg zaczął doświadczać faraona i jego dwór wielkimi i dokuczliwymi wydarzeniami z powodu Saraj, żony Abrama. 18 Faraon zatem wezwał Abrama i rzekł: „Dlaczego mi to zrobiłeś? Dlaczego nie powiedziałeś mi, że jest twoją żoną? 19 Dlaczego oświadczyłeś: Jest moją siostrą? Przez to ja wziąłem ją sobie za żonę. Oto teraz stoi przed tobą twoja żona. Zabieraj ją i uciekaj stąd”. 20 I faraon rozkazał swoim ludziom, aby wydalili Abrama razem z jego żoną, z Lotem i z wszystkim, co do niego należało.

Rozdział 13

131 Abram odszedł z Egiptu na pustynię: on sam, jego żona i jego dobytek, a z nim także Lot. 2 Abram cieszył się wtedy wielkim bogactwem stad, srebra i złota. 3 Udał się tam, skąd przybył: na pustkowia Betel, czyli do tego miejsca, gdzie wcześniej stał jego namiot: między Betel i Aj, 4 do miejsca, gdzie wcześniej postawił ołtarz i gdzie Abram przyzywał imienia Pana.

5 Również Lot, który szedł z Abramem, miał swoje owce, bydło rogate i namioty. 6 Ta kraina jednak nie miała tyle miejsca, by mieszkali razem. Ich majątek był zbyt wielki, by obaj mogli razem w niej przebywać. 7 Wynikały sprzeczki między pasterzami bydła Abrama, a pasterzami bydła Lota. Poza tym żyli wtedy na tej ziemi Kananejczycy i Peryzzyci. 8 Abram odezwał się do Lota: „Nie powinno być sporów między mną i tobą ani między moimi pasterzami i pasterzami twoimi. Jesteśmy przecież ludźmi złączonymi więzami braterstwa. 9 Oto cała ta kraina leży przed tobą. Oddal się ode mnie. Jeśli ty pójdziesz na lewo, ja pójdę na prawo; a jeśli ty na prawo, ja na lewo”.

10 Podniósłszy swoje oczy, Lot uznał, że wszystkie okolice nad Jordanem mają dostatek wody – było to przed zniszczeniem przez Boga Sodomy i Gomory – i że aż do wejścia do Soaru są jak ogrody Boga albo jak ziemie Egiptu. 11 I wybrał sobie Lot wszystkie okolice nad Jordanem. Odszedł Lot, by zająć tereny od strony wschodniej. W ten sposób każdy z nich oddzielił się od swego pobratymca*. 12 Abram osiadł w Kanaanie, a Lot zamieszkał w mieście należącym do owych okolic. Postawił swoje namioty w Sodomie. 13 A w Sodomie ludzie byli bardzo zepsuci i oddani grzechom na przekór Bogu.

14 Po oddzieleniu się Lota Bóg rzekł do Abrama: „Podnieś swe oczy i z tego miejsca, gdzie teraz jesteś, popatrz na północ, na południe, na wschód i ku morzu. 15 Otóż cały ten kraj, który widzisz, dam na wieki tobie i twojemu potomstwu. 16 I sprawię, że twoje potomstwo będzie jak ziarnka piasku na ziemi. Gdyby ktoś był zdolny policzyć ziarnka piasku na ziemi, to może i twoje potomstwo dałoby się policzyć. 17 Wstań i przejdź przez tę ziemię wzdłuż i wszerz. Tobie ją dam”.

18 Abram zwinął swój obóz, odszedł stamtąd i zamieszkał przy dębie Mamrego*, który żył w Hebronie*. Zbudował tam ołtarz dla Pana.

Rozdział 14

141 Za panowania Amrafela, króla Szinearu*, Arioka, króla Ellasaru, Kedorlaomer, król Elamu*, i Tidal, król Goim, 2 przystąpili do wojny z Berą, królem Sodomy, z Birszą, królem Gomory, z Szinabem, królem Admy*, z Szemeeberem, królem Seboim, i z królem Beli, czyli Soaru. 3 Wszyscy ci ostatni spotkali się w Wąwozie Słonym, gdzie jest teraz Morze Słone*.

4 Przez dwanaście lat byli oni lennikami Kedorlaomera, a w trzynastym roku zbuntowali się. 5 W czternastym roku przybył Kedorlaomer i inni towarzyszący mu królowie i wybili olbrzymów, żyjących w Aszterot-Karnaim, i razem z nimi wojownicze plemiona, a także Emitów, osiadłych w mieście Szawa, 6 Chorytów, żyjących w górach Seiru* aż do El, który znajduje się na pustyni Paran*. 7 Potem, zawróciwszy, przybyli do En-Miszpat, czyli Kadesz* i wycięli wszystkich pierwszych mężów Amaleka, a także Amorytów mieszkających w Chasason-Tamar.

8 Wtedy król Sodomy, król Gomory, król Admy, król Seboim i król Beli, czyli Soaru, wyruszyli i ustawili swe szyki bojowe w Wąwozie Słonym 9 przeciwko Kedorlaomerowi, królowi Elamu, przeciwko Tidalowi, królowi Goim, przeciwko Amrafelowi, królowi Szinearu i przeciwko Ariokowi, królowi Ellasaru: czterech królów przeciwko pięciu. 10 Wąwóz Słony – to liczne źródła smoły ziemnej. Król Sodomy i król Gomory, uciekając, ukryli się tam, a pozostali uciekli w regiony górskie. 11 Zwycięzcy zabrali z Sodomy i Gomory cały dobytek oraz wszystkie zapasy żywności i odeszli. 12 Pojmali też Lota, który mieszkał w Sodomie, bratanka Abrama, oraz całe jego mienie domowe i wycofali się.

13 Ktoś ze zbiegów przybył i powiadomił Abrama, nomadę*. Mieszkał on przy dębie Mamrego, Amoryty, brata Eszkola i brata Anera, którzy byli sprzymierzeni z Abramem. 14 Kiedy Abram dowiedział się, że Lot, jego bratanek, został uprowadzony do niewoli, przeliczył swoich domowników i wybrawszy trzystu osiemnastu, udał się w pościg za tamtymi do Dan*. 15 Dopadł ich nocą – on sam i jego słudzy – rozgromił ich, a potem popędził jeszcze za nimi do Choby, która leży na lewo od Damaszku. 16 W taki sposób odzyskał cały dobytek Sodomy, odbił Lota, swojego bratanka, oraz jego majętność, kobiety i ludzi.

17 Król Sodomy – wrócił on już bowiem po pogromie dokonanym przez Kedorlaomera i przez towarzyszących mu królów – wyszedł mu naprzeciw do doliny Szawe (były tu obszary należące do króla). 18 Król Szalemu*, Melchizedek, przyniósł tam chleby i wino, był on bowiem kapłanem Najwyższego Boga*. 19 Pobłogosławił on Abrama, mówiąc: „Niech będzie błogosławiony Abram przez Boga Najwyższego, który stworzył niebo i ziemię, 20 i błogosławiony niech będzie Bóg Najwyższy, który wydał w twe ręce twoich wrogów”.

I wydzielił mu z wszystkiego dziesięcinę. 21 Natomiast król Sodomy rzekł do Abrama: „Mnie oddaj ludzi, a dobytek weź dla siebie”. 22 Na to Abram powiedział królowi Sodomy: „Oto podnoszę swą rękę ku Bogu Najwyższemu, który stworzył niebo i ziemię, 23 że z tego wszystkiego, co należy do ciebie, nie wezmę nawet kawałka sznurka ani rzemyka od sandałów, abyś potem nie mówił: Ja uczyniłem Abrama bogatym. 24 Nie dotyczy to tego, co zjedli wojownicy, i części przypadających na tych mężów, którzy ze mną wzięli udział w wyprawie: na Eszkola, na Anera i na Mamrego. Oni niech wezmą swoją część”.

Rozdział 15

151 Po tych wydarzeniach przybyło w widzeniu do Abrama słowo od Pana i rzekło: „Nie bój się, Abramie. Ja jestem dla ciebie tarczą. Twoja nagroda będzie bardzo wielka”. 2 Abram odpowiedział: „O Panie, dlaczego chcesz mi coś dawać? Ja już gasnę, a nie mam potomka. Moim spadkobiercą będzie syn Masek, mojej niewolnicy, to jest Damasceńczyk Eliezer” *. 3 I Abram dodał: „Skoro nie obdarzyłeś mnie potomkiem, mój sługa będzie dziedziczył po mnie”. 4 Zaraz jednak przybyła do niego taka odpowiedź Pana: „Nie ten będzie twoim dziedzicem, ale ten, który wyjdzie z ciebie*. On będzie dziedziczył po tobie”. 5 Kazał mu wyjść na zewnątrz i tam powiedział mu: „Popatrz na firmament nieba i policz gwiazdy, jeśli w ogóle będziesz zdolny je policzyć”. I dodał: „Tak liczne będzie twoje potomstwo”. 6 Abram uwierzył Bogu* i to zostało mu policzone jako świadectwo jego sprawiedliwości.

7 Potem Pan mu rzekł: „Ja jestem Bogiem, który cię wyprowadził z  Ur chaldejskiego, aby tę ziemię tobie dać w dziedziczne posiadanie”. 8 [Abram] zapytał: „O Władco, o Panie, po czym poznam, że stanę się jej dziedzicem?” 9 Odpowiedział mu: „Wybierz dla mnie trzyletnią jałowicę, trzyletnią kozę, trzyletniego barana oraz turkawkę i gołębia”. 10 Wybrał Mu to wszystko, rozciął na połowy i położył je naprzeciw siebie. Ptaków jednak nie przepoławiał. 11 Ptactwo zaczęło zlatywać się do tych tusz, to jest do ich połówek, lecz Abram usiadł, by je odpędzać. 12 O zachodzie słońca jakieś obezwładniające uniesienie zawładnęło Abramem. Niezrozumiały i wielki lęk go opanował. 13