Uzyskaj dostęp do ponad 250000 książek od 14,99 zł miesięcznie
44 osoby interesują się tą książką
NIEMORALNA, POUCZAJĄCA LEKTURA!
Trzy tysiące lat historii władzy skondensowanych w surowej esencji czterdziestu ośmiu praw. Synteza filozofii Machiavelliego, Sun-Tsu, Carla von Clausewitza i innych wielkich myślicieli.
Czy nam się to podoba, czy nie, każde z tych praw znajduje zastosowanie w życiu. Poparte taktykami królowej Elżbiety I, Henry’ego Kissingera, czy innych wpływowych postaci lub ofiar władzy, zafascynują każdego, kto jest zainteresowany przejęciem kontroli.
Wersja skrócona największego bestsellera Roberta Greena.
Robert Greene – poliglota, tłumacz, autor, mówca, autorytet w dziedzinie strategii, władzy i uwodzenia. Ukończył studia klasyczne na University of Wisconsin. Przez wiele lat pracował jako redaktor, między innymi w magazynie „Esquier”. Mieszkał w Londynie, Paryżu i Barcelonie, obecnie żyje w Los Angeles.
Ebooka przeczytasz w aplikacjach Legimi na:
Liczba stron: 182
PRAWO 1
Nie pokazuj, że jesteś lepszy od szefa
Zawsze staraj się, by twoi przełożeni czuli się lepsi od ciebie. Chcąc ich zadowolić lub zrobić na nich wrażenie, nie posuwaj się za daleko w ujawnianiu własnych talentów, możesz bowiem osiągnąć efekt odwrotny – wywołać u nich obawę oraz niepewność. Staraj się sprawić, by twoi szefowie wyglądali na bardziej błyskotliwych, niż są w rzeczywistości, a wtedy osiągniesz szczyty władzy.
PRAWO 2
Nie ufaj zbytnio przyjaciołom, naucz się wykorzystywać wrogów
Uważaj na przyjaciół – zdradzą cię szybciej niż inni, bo łatwiej wywołać w nich zazdrość. Bywają również zepsuci i despotyczni. Zaangażuj natomiast dawnego wroga, a będzie ci wierniejszy niż przyjaciel, ponieważ więcej musi udowodnić. W rzeczy samej możesz bardziej obawiać się przyjaciół niż wrogów. Jeśli nie masz wrogów, znajdź sposób, by ich stworzyć.
PRAWO 3
Ukrywaj swoje zamiary
Utrzymuj ludzi w niepewności i niewiedzy, nie ujawniając nigdy celu swoich działań. Jeśli nie zorientują się, do czego zmierzasz, nie będą mogli przygotować obrony. Jak najdłużej wskazuj im niewłaściwą drogę, stosuj zasłonę dymną, by w chwili gdy zorientują się w twoich zamiarach, było już za późno na odwrót.
PRAWO 4
Mów zawsze mniej niż trzeba
Kiedy próbujesz robić wrażenie na ludziach za pomocą słów, to im więcej mówisz, tym bardziej wydajesz się pospolity i tym mniej panujesz nad sytuacją. Ciekawie natomiast będzie brzmiało nawet coś zupełnie banalnego, lecz przedstawionego w formie zawoalowanej, niedopowiedzianej, tajemniczej. Ludzie dysponujący władzą robią na innych wrażenie i terroryzują ich, mówiąc niewiele. Im więcej mówisz, tym większe prawdopodobieństwo, że powiesz coś głupiego.
PRAWO 5
Tak wiele zależy od reputacji – strzeż jej za wszelką cenę
Reputacja stanowi kamień węgielny władzy. Samą reputacją możesz gnębić i zwyciężać. Gdy ją stracisz, staniesz się bezbronny i podatny na ataki ze wszystkich stron. Spraw, by twoja reputacja była nie do podważenia. Strzeż się potencjalnych ataków i zapobiegaj im, zanim nastąpią. Tymczasem ucz się niszczyć swoich wrogów, tworząc wyłomy w ich własnej reputacji. Potem stań z boku i pozwól opinii publicznej ich powiesić.
PRAWO 6
Za wszelką cenę dbaj o to, by zwracano na ciebie uwagę
Wszystko oceniane jest po wyglądzie – nie liczy się to, czego nie widać. Nigdy zatem nie pozwól sobie zginąć w tłumie ani nie daj się pogrzebać w nicości. Wyróżniaj się. Za wszelką cenę zwracaj na siebie uwagę. Skupiaj na sobie uwagę, udając, że jesteś większy, barwniejszy i o wiele bardziej tajemniczy niż pokorne i płochliwe masy.
PRAWO 7
Niech inni pracują dla ciebie, jednak zawsze sam zbieraj laury
Na drodze do osiągnięcia własnych celów korzystaj z mądrości, wiedzy i wysiłku innych ludzi. Taka pomoc nie tylko pozwoli ci zaoszczędzić cenny czas i energię, ale również sprawi, że spowije cię niemal boska aura skuteczności i zręczności. Twoi pomocnicy zostaną w końcu zapomniani, ale ty pozostaniesz w pamięci otoczenia. Nigdy nie rób sam tego, co inni mogą zrobić za ciebie.
PRAWO 8
Przyciągaj innych – w razie konieczności używaj przynęty
Panujesz nad sytuacją, gdy zmuszasz inne osoby do działania. Zawsze lepiej, by przeciwnik przyszedł do ciebie, zapominając po drodze o swoich własnych planach. Zwab go, przedstawiając wspaniałe korzyści – następnie zaatakuj. To ty rozdajesz karty.
PRAWO 9
Zwyciężaj działaniem, nigdy przekonywaniem
Wszelki chwilowy triumf, jaki twoim zdaniem osiągnąłeś za pomocą argumentacji, w rzeczywistości jest jedynie pyrrusowym zwycięstwem: wywołane przez ciebie niechęć i niezadowolenie są silniejsze i trwalsze niż jakakolwiek chwilowa natychmiastowa zmiana opinii. W pozyskiwaniu akceptacji skuteczniejsze jest milczące działanie. Pokazuj, nie wyjaśniaj.
PRAWO 10
To jest zaraźliwe: unikaj nieszczęśliwców i pechowców
Można umrzeć od czyjegoś nieszczęścia – stany emocjonalne są równie zaraźliwe jak choroby. Może ci się wydawać, że pomagasz tonącemu, jednak tylko przyspieszasz własną katastrofę. Niekiedy nieszczęśliwcy sami przyciągają pecha, mogą ściągnąć go także na ciebie. Lepiej wiąż się z tymi, którzy są zadowoleni i mają dobrą passę.
PRAWO 11
Naucz się utrzymywać ludzi w zależności od siebie
Aby utrzymać swą niezależność, zawsze musisz być potrzebny i poszukiwany. Masz tym więcej swobody, im bardziej inni na tobie polegają. Spraw, by szczęście i dostatek ludzi zależały od ciebie, a wtedy niczego nie będziesz musiał się obawiać. Nigdy nie ucz ich tyle, by mogli się bez ciebie obyć.
PRAWO 12
Aby rozbroić swą ofiarę, stosuj wybiórczo uczciwość i hojność
Jedno szczere i uczciwe posunięcie przesłoni tuziny nieuczciwych. Szczere gesty wskazujące na uczciwość i hojność usypiają czujność nawet najbardziej podejrzliwych ludzi. Z chwilą gdy twoja pozorna szczerość stworzy szczelinę w ich pancerzu, będziesz mógł ich zwodzić i manipulować nimi według własnej woli. Temu samemu celowi może służyć podarek – koń trojański – ofiarowany w odpowiednim momencie.
PRAWO 13
Prosząc o pomoc, odwołuj się do własnego interesu tych, do których się zwracasz, nigdy do ich litości ani wdzięczności
Gdy musisz zwrócić się o pomoc do sojusznika, nie próbuj przypominać mu o swych dawnych zasługach i dobrych uczynkach; znajdzie sposób, aby cię zignorować. Zamiast tego określ, co w twojej prośbie lub w jego sojuszu z tobą przyniosłoby mu korzyść, i wyolbrzymiaj to ponad miarę. Zareaguje entuzjastycznie, gdy zobaczy, że sam może na tym skorzystać.
PRAWO 14
Udawaj przyjaciela, pracuj jak szpieg
Wiedza na temat twoich rywali ma zasadnicze znaczenie. Korzystaj z usług szpiegów, by zebrać cenne informacje, które pozwolą ci być o krok przed nimi. Będzie jeszcze lepiej, jeśli sam zaczniesz odgrywać rolę szpiega. Ucz się sondować podczas miłych spotkań towarzyskich. Nie zadawaj pytań wprost, ale tak, by ludzie odsłaniali swe słabości i zamiary. Nie ma takiej sytuacji, która nie stanowiłaby okazji do twórczego szpiegowania.
PRAWO 15
Całkowicie zgnieć swego wroga
Wszyscy wielcy przywódcy od czasów Mojżesza wiedzieli, że wróg, którego się obawiali, powinien zostać całkowicie unicestwiony (prawdę tę poznawali czasami na własnej skórze). Jeśli pozostawi się jedno tlące polano, bez względu na to, jak słabo się pali, w końcu wybuchnie z niego ogień. Więcej tracisz, zatrzymując się w pół drogi, niż dokonując całkowitego unicestwienia. Wróg odzyska siły i będzie szukał zemsty. Zgnieć nie tylko jego ciało, ale i duszę.
PRAWO 16
Dla wzmocnienia własnej pozycji i znaczenia dawkuj swą obecność
Zbyt duża podaż powoduje spadek ceny: im częściej się ciebie widzi i słyszy, tym bardziej wydajesz się pospolity. Jeśli masz już ustaloną pozycję w grupie, to chwilowe jej opuszczenie sprawi, że więcej będzie się o tobie mówiło, a nawet cię podziwiało. Musisz wiedzieć, kiedy się wycofać. Twórz wartość poprzez niedobór.
PRAWO 17
Utrzymuj innych w napięciu: pielęgnuj atmosferę nieprzewidywalności
Ludzie to stworzenia o niezaspokojonej potrzebie dostrzegania podobieństwa w działaniach innych. Twoja przewidywalność daje im poczucie panowania nad sytuacją. Zmień taktykę: z rozmysłem bądź nieprzewidywalny. Zachowanie pozornie niespójne lub bezcelowe sprawi, że stracą orientację i będą się głowili, próbując wyjaśnić twoje posunięcia. W skrajnym przypadku taka strategia może zastraszać i terroryzować.
PRAWO 18
Nie buduj fortec dla własnej obrony – izolacja jest niebezpieczna
Świat jest niebezpiecznym miejscem, a wrogowie są wszędzie, każdy musi się bronić. Najbezpieczniejsza wydaje się forteca. Jednak izolacja bardziej naraża cię na niebezpieczeństwa, niż przed nimi chroni – odcina cię od cennych informacji, czyni wyrazistym i łatwym celem. Lepiej krążyć wśród ludzi, szukać sojuszników, zgubić się w grupie. Tłum osłania cię przed wrogami.
PRAWO 19
Powinieneś wiedzieć, z kim masz do czynienia, nie obrażaj tych, co nie trzeba
Na świecie żyje wiele różnych rodzajów ludzi i nie należy zakładać, że wszyscy będą reagowali na twoje strategie w ten sam sposób. Oszukaj lub przechytrz niektórych z nich, a spędzą resztę życia, szukając zemsty. To są wilki w owczej skórze. Zatem ostrożnie wybieraj swoje ofiary i przeciwników – nigdy nie obrażaj ani nie oszukuj niewłaściwych ludzi.
PRAWO 20
Nie angażuj się w sprawy innych
Tylko głupiec zawsze staje po czyjejś stronie. Nigdy nie opowiadaj się za kimś ani nie angażuj się w niczyje sprawy oprócz własnych. Zachowując niezależność, stajesz się panem innych – wygrywając jednych przeciw drugim, powodujesz, że podążają za tobą.
PRAWO 21
Udawaj frajera, żeby złapać frajera – wyglądaj na głupszego niż twoja ofiara
Nikt nie lubi czuć się głupszym od innych. Sztuczka polega zatem na tym, by twoim ofiarom zdawało się, że są nie tylko bystre, ale także bystrzejsze od ciebie. Z chwilą gdy nabiorą takiego przekonania, nie będą nigdy podejrzewały, że możesz mieć jakieś ukryte zamiary.
PRAWO 22
Stosuj taktykę poddawania się: przekształć słabość w siłę
Nigdy nie walcz o honor, gdy jesteś słabszy, lepiej się poddaj. Poddanie się daje ci czas na zregenerowanie sił, czas na nękanie i denerwowanie tego, kto cię pokonał; daje ci czas na przeczekanie, aż osłabnie. Nie dawaj mu satysfakcji z walki i pokonania ciebie – lepiej się poddaj. Nadstawiając drugi policzek, denerwujesz go i wyprowadzasz z równowagi. Spraw, by kapitulacja stała się narzędziem władzy.
PRAWO 23
Skupiaj swoje siły
Dbaj o swoje siły i energię, skupiając je w najsilniejszym punkcie. Więcej zyskujesz, znajdując bogate złoże i głęboko kopiąc, niż przenosząc się z jednej płytkiej kopalni do drugiej – intensywność zawsze pokona ekstensywność. Gdy poszukujesz dla siebie źródeł potęgi, które mogłyby cię wynieść, znajdź jednego kluczowego patrona, tę tłustą krowę, która na długo zapewni ci mleko.
PRAWO 24
Odgrywaj rolę dworzanina doskonałego
W świecie, w którym wszystko obraca się wokół spraw władzy i politycznej sprawności, dworzanin doskonały czuje się jak ryba w wodzie. Opanował sztukę owijania w bawełnę – pochlebia, ulega zwierzchnikom, władzę zaś nad innymi przejmuje w nad wyraz zawoalowany i wdzięczny sposób. Ucz się i stosuj prawa obowiązujące na dworze, a nie będzie tam dla ciebie granic nie do przekroczenia.
PRAWO 25
Stwórz siebie na nowo
Nie przyjmuj ról, jakie narzuca ci społeczeństwo. Stwórz się na nowo, kształtując nową osobowość, taką, która zwraca uwagę i nigdy nie nudzi publiczności. Bądź panem własnego wizerunku, zamiast pozwalać innym, by go określali. Do swoich publicznych gestów i działań włącz elementy dramatyczne – twoja władza wzrośnie, twój charakter zaś będzie się wydawał jeszcze wspanialszy.
PRAWO 26
Zawsze miej czyste ręce
Musisz być postrzegany jako wzór kultury i skuteczności: twoje ręce nie mogą być splamione pomyłkami i paskudnymi postępkami. Utrzymuj nieskazitelny wizerunek, wykorzystując innych jako kozły ofiarne i pionki, za którymi umiejętnie ukrywasz własne działanie.
PRAWO 27
Graj na ludzkiej potrzebie wiary w celu stworzenia swoistego kultu
Ludzie bardzo chcą w coś wierzyć. Oferując im cel, nową wiarę, którą mogliby wyznawać, stań się ośrodkiem skupiającym takie pragnienia. To, co mówisz, niech będzie mętne, ale pełne obietnic; z entuzjazmem podkreślaj znaczenie racjonalności i trzeźwego myślenia. Swoim nowym wyznawcom zapewnij rytuały, które mogliby celebrować, proś ich, by się za ciebie poświęcali. Przy braku funkcjonującej religii i wielkich celów twój nowy system wierzeń przyniesie ci niebywałą władzę.
PRAWO 28
Odważnie wkraczaj do akcji
Nie zaczynaj działać, jeśli nie jesteś pewien kierunku. Twoje wątpliwości i wahania wpłyną na jakość wykonania. Niepewność jest niebezpieczna: lepiej odważnie przystępować do działania. Wszelkie pomyłki wynikające z brawury są łatwo naprawialne dzięki jeszcze większej odwadze. Wszyscy podziwiają dzielnych – nikt nie szanuje strachliwych.
PRAWO 29
Planuj wszystko aż do końca
Zakończenie stanowi o wszystkim. Cokolwiek planujesz, weź pod uwagę wszelkie możliwe konsekwencje, przeszkody i zakręty losu, które mogą zniweczyć twą ciężką pracę i przynieść chwałę innym. Planując wszystko starannie, nigdy nie ulegniesz presji sytuacji i będziesz wiedział, kiedy zakończyć. Delikatnie kieruj fortuną, planując zaś z dużym wyprzedzeniem, wpływaj na przyszłość.
PRAWO 30
Sprawiaj wrażenie, że osiągnięcia przychodzą ci bez wysiłku
Działaj tak, jakby wszystko przychodziło ci w sposób naturalny i łatwy. Ukrywaj swój wkład pracy i doświadczenie, jak również wszelkie sprytne sztuczki, których użyłeś, aby wygrać. Kiedy działasz, działaj bez wysiłku, tak jakbyś mógł zrobić znacznie więcej. Unikaj pokusy wyjawiania tego, jak ciężko pracujesz – to tylko prowokuje do zadawania pytań. Nikogo nie ucz swoich sztuczek, bo mogą być wykorzystane przeciwko tobie.
PRAWO 31
Panuj nad możliwościami wyboru: niech inni grają kartami, które ty rozdajesz
Najlepsze zmyłki dają innym pozorną możliwość wyboru: twoim ofiarom wydaje się, że panują nad sytuacją, gdy tymczasem są jedynie marionetkami. Daj ludziom takie opcje, że cokolwiek wybiorą, będzie z korzyścią dla ciebie. Zmuś ich do dokonywania wyboru mniejszego zła, choć oba wyjścia będą w twoim interesie. Daj im alternatywę: w którąkolwiek jednak stronę się obrócą, trafią na zagrożenia.
PRAWO 32
Graj na ludzkich wyobrażeniach
Często unika się prawdy, bo jest brzydka i nieprzyjemna. Nigdy nie odwołuj się do prawdy i rzeczywistości, chyba że przygotowany jesteś na wybuch wściekłości wywołany rozczarowaniem. Życie jest tak trudne i denerwujące, że ludzie, którzy potrafią wykreować romans lub wyczarować fantazję, są jak oazy na pustyni: wszyscy do nich ciągną. Granie na fantazjach mas daje wielką władzę.
PRAWO 33
Odkrywaj piętę achillesową każdego człowieka
Każdy ma jakąś słabość, szczelinę w zamkowych murach. Tą słabością jest zazwyczaj brak poczucia bezpieczeństwa, niemożliwa do opanowania emocja lub potrzeba; może to również być jakaś skryta, mała przyjemność. Tak czy inaczej, z chwilą jej odkrycia zyskujesz narzędzie nacisku, którego możesz użyć do własnych celów.
PRAWO 34
Bądź monarchą we własnym stylu: postępuj po królewsku, żeby traktowano cię jak króla
Sposób, w jaki się nosisz, często decyduje o tym, jak jesteś traktowany. Na dłuższą metę wulgarne lub pospolite postępowanie sprawi, że ludzie przestaną cię szanować. Król szanuje sam siebie i wywołuje takie same uczucia u innych. Postępując po królewsku i będąc pewnym swej władzy, stajesz się predestynowany do noszenia korony.
PRAWO 35
Opanuj sztukę panowania nad czasem
Unikaj sprawiania wrażenia, że się spieszysz – pośpiech zdradza brak panowania nad sobą i nad czasem. Zawsze wyglądaj na cierpliwego, jakbyś był pewien, że w końcu wszystko ułoży się po twojej myśli. W odpowiedniej chwili stań się detektywem: wyczuj ducha czasu, tendencji, które wyniosą cię do władzy. Naucz się stać z tyłu, gdy twój czas jeszcze nie nadszedł, i uderzaj z całą mocą, gdy właściwa chwila wybiła.
PRAWO 36
Lekceważ rzeczy, których nie możesz mieć: ignorowanie ich jest najlepszą zemstą
Przyjmując do wiadomości jakiś mały problem, powołujesz go do istnienia i uwiarygodniasz. Im więcej uwagi zwracasz na wroga, tym silniejszym go czynisz; drobna pomyłka nabiera znaczenia i jest bardziej widoczna, gdy próbujesz ją naprawić. Czasami najlepiej pozostawić wszystko w spokoju. Jeżeli nie możesz mieć tego, czego pragniesz – okaż mu pogardę. Im mniej wykażesz zainteresowania, tym znaczniejszym będziesz się wydawał.
PRAWO 37
Organizuj przyciągające uwagę spektakle
Wspaniałe wizje i wielkie symboliczne gesty tworzą aurę potęgi władzy – wszyscy na nie reagują. Zatem dla tych, którzy gromadzą się wokół ciebie, organizuj spektakle pełne zniewalających wizji i promieniujących symboli, które podkreślają twoją obecność. Olśnieni grą pozorów nie zauważą, co tak naprawdę robisz.
PRAWO 38
Myśl, co chcesz, ale zachowuj się jak inni
Jeśli zrobisz spektakl z tego, jak idziesz pod prąd, pokazując swoje niekonwencjonalne pomysły i nietypowe metody działania, ludzie będą myśleli, że chodzi ci tylko o rozgłos i że się wywyższasz. Znajdą sposób, by ukarać cię za to, iż dajesz im odczuć, że są gorsi. Znacznie bezpieczniej wmieszać się w tłum i pielęgnować pospolitość. Swą oryginalnością dziel się jedynie z tolerancyjnymi przyjaciółmi oraz tymi, co do których masz pewność, że docenią twoją unikatowość.
PRAWO 39
Zmąć wodę, by złapać rybę
Złość i emocje są strategicznie nieproduktywne. Zawsze musisz być spokojny i obiektywny. Zyskujesz jednak znaczną przewagę, jeśli jesteś w stanie zdenerwować swoich wrogów, jednocześnie zachowując spokój. Wyprowadź swoich wrogów z równowagi: znajdź w ich próżności szczelinę, poprzez którą uda ci się nimi manipulować, a będziesz nad nimi panował.
PRAWO 40
Pogardzaj darmowym obiadem
To, co oferuje się za darmo, jest niebezpieczne – zazwyczaj wiąże się z jakimś trikiem lub ukrytym zobowiązaniem. To, co wartościowe, godne jest zapłaty. Płacąc za to, co otrzymujesz, unikasz poczucia wdzięczności, winy i oszustwa. Czasem warto płacić pełną cenę – doskonałość nie uznaje zaokrągleń. Bądź hojny i niech twój pieniądz krąży, ponieważ hojność jest znakiem i magnesem władzy.
PRAWO 41
Unikaj zajmowania miejsca kogoś wielkiego
To, co się dzieje najpierw, zawsze wygląda lepiej i bardziej oryginalnie niż to, co następuje potem. Jeśli stajesz się następcą wielkiego człowieka lub masz znanych rodziców, będziesz musiał zrobić dwa razy tyle co oni, żeby ich prześcignąć. Nie zgub się w ich cieniu ani nie utknij w przeszłości, której sam nie tworzyłeś. Wyrób sobie własne nazwisko i wizerunek poprzez zmianę kursu. Zniszcz dominującego ojca, zdyskredytuj jego dziedzictwo i osiągnij władzę, błyszcząc własnym blaskiem.
PRAWO 42
Uderz pastucha, a owce się rozpierzchną
Istnienie pojedynczej, silnej jednostki – mąciciela, aroganckiego podwładnego, truciciela wolnej woli – często prowadzi do kłopotów. Jeśli taki osobnik uzyska przestrzeń, w której będzie mógł się poruszać, wówczas inni ulegną jego wpływowi. Nie czekaj, aż spiętrzą się wywoływane przez nich kłopoty, nie próbuj z nimi negocjować – są niereformowalni. Zneutralizuj ich wpływy poprzez izolację lub oddalenie. Uderz w źródło kłopotów i owce się rozpierzchną.
PRAWO 43
Pracuj nad sercami i umysłami innych
Przymus wywołuje reakcję, która w końcu zwróci się przeciw tobie. Musisz ludzi uwieść, by chcieli iść w twoją stronę. Osoba, którą uwiodłeś, staje się twoim lojalnym pionkiem. Sposób na uwodzenie innych polega na operowaniu ich indywidualnymi psyche i słabościami. Zmiękcz ich opór, działając na ich emocje, grając na tym, co dla nich drogie i czego się boją. Ignoruj serca i dusze innych, a wówczas zaczną cię nienawidzić.
PRAWO 44
Rozbrajaj i rozwścieczaj za pomocą efektu lustra
Lustro odzwierciedla rzeczywistość, jest jednak również doskonałym narzędziem wprowadzania w błąd. Kiedy naśladujesz wrogów, robiąc dokładnie to, co oni, wówczas nie są w stanie rozgryźć twojej strategii. Efekt lustra – przedrzeźnianie i poniżanie ich – powoduje, że reagują przesadnie. Przystawiając lustro do ich psyche, uwodzisz ich złudzeniem, że wyznajecie wspólne wartości; przystawiając lustro do ich działań, dajesz im nauczkę. Niewielu może się oprzeć potędze efektu lustra.
PRAWO 45
Głoś potrzebę zmian, lecz nigdy nie reformuj zbyt wiele naraz
Wszyscy rozumieją potrzebę wprowadzenia zmian w sposób abstrakcyjny, jednak na co dzień ludzie są stworzeniami kierującymi się przyzwyczajeniami. Zbyt wiele innowacji wywołuje strach i prowadzi do buntu. Jeśli na stanowisku dającym władzę jesteś kimś nowym lub dla otoczenia obcym, kimś, kto chce zbudować bazę dla swej władzy, okaż szacunek dla dawnych sposobów postępowania. Jeśli zmiana jest konieczna, to postaraj się, by wyglądała na delikatne udoskonalenie dawnych metod.
PRAWO 46
Nigdy nie sprawiaj wrażenia kogoś zbyt doskonałego
Sprawianie wrażenia, że jest się lepszym od innych, jest zawsze niebezpieczne, jednak najniebezpieczniejsze bywa sprawianie wrażenia, że nie ma się żadnych wad ani słabości. Zazdrość tworzy cichych wrogów. Warto ujawniać od czasu do czasu wady i przyznawać się do nieszkodliwych złych nawyków, jak również pokazywać się z bardziej ludzkiej i przystępnej strony, by skierować zazdrość w innym kierunku. Jedynie bogowie i zmarli mogą bezkarnie wydawać się doskonali.
PRAWO 47
Nie mijaj celu, który sobie wyznaczyłeś; zwyciężając, pamiętaj, kiedy się zatrzymać
Chwila zwycięstwa jest często najniebezpieczniejszym momentem. W godzinie zwycięstwa arogancja i nadmierna pewność siebie mogą pchnąć cię poza cel, który sobie wyznaczyłeś, a posuwając się za daleko, przysparzasz sobie więcej wrogów, niż ich pokonujesz. Nie pozwól, by sukces uderzył ci do głowy. Nic nie zastąpi strategii i dokładnego planowania. Określ swój cel i zatrzymaj się, kiedy go osiągniesz.
PRAWO 48
Przyjmij nieokreśloną formę
Przyjmując jakiś kształt, posiadając widoczny dla innych plan, stajesz się celem ataków. Zamiast przyjmować określoną formę, którą twój wróg mógłby uchwycić, bądź gotów przystosowywać się i być cały czas w ruchu. Przyjmij do wiadomości fakt, że nie ma nic pewnego i żadne prawo nie jest stałe. Najlepszym sposobem zapewnienia sobie ochrony jest zachowanie formy płynnej i bezkształtnej jak woda. Nigdy nie stawiaj na stabilizację lub trwały porządek. Wszystko się zmienia.
Poczucie braku władzy nad ludźmi i zdarzeniami na ogół jest dla nas nie do zniesienia – bezsilność powoduje, że czujemy się beznadziejnie. Nikt nie chce ograniczonej władzy, każdy dąży do jej rozszerzenia. Jednak w dzisiejszym świecie okazywanie nadmiernej żądzy władzy, podobnie jak nazbyt jawne po nią sięganie, może okazać się niebezpieczne. Musimy zatem być subtelni w tym, co robimy – sympatyczni, ale sprytni, demokratyczni, ale przebiegli.
Ta gra wiecznej dwulicowości najbardziej przypomina dynamikę władzy istniejącą w świecie intryg dawnego arystokratycznego dworu. Na przestrzeni dziejów dwór zawsze skupiał się wokół osoby posiadającej władzę – króla, królowej, cesarza, przywódcy. Dworacy byli w szczególnie delikatnej sytuacji: musieli służyć swemu panu, jednak jeśli zanadto się podlizywali, jeśli zbyt jawnie obnosili się ze swymi przywilejami, wówczas inni to zauważali i działali przeciwko nim. Próby zdobycia przychylności pana musiały zatem być subtelne. Jednak nawet wytrawni, zdolni do takich subtelności dworacy musieli chronić się przed podobnymi im ludźmi, którzy cały czas intrygowali, żeby ich usunąć. Tymczasem dwór miał reprezentować najwyższy poziom kultury i wyrafinowania. Gwałtowne lub nazbyt jawne dążenie do władzy było potępiane; dworacy działali po cichu i w tajemnicy przeciwko każdemu spośród nich, kto stosował siłę. Ich dylemat był następujący: stwarzając pozory modelowej elegancji, wymanewrować i pokrzyżować szyki przeciwników w możliwie najbardziej subtelny sposób. W miarę upływu czasu skuteczny dworak uczył się realizować wszelkie posunięcia w sposób niebezpośredni – jeśli wbijał przeciwnikowi nóż w plecy, to robił to w białych rękawiczkach i z czarującym uśmiechem. Zamiast przymusu lub otwartej zdrady osiągał swe cele poprzez uwodzenie, czarowanie, oszustwo i subtelną strategię, zawsze planując kilka ruchów naprzód. Życie na dworze było niekończącą się grą, wymagającą stałej czujności i myślenia taktycznego. To była cywilizowana wojna.
Dziś stajemy w obliczu paradoksu niezwykle podobnego do tego, przed którym stał dworak: wszystko musi być cywilizowane, przyzwoite, demokratyczne i uczciwe. Jeśli jednak potraktujemy te zasady zbyt dosłownie, zostaniemy zmiażdżeni przez tych, którzy nie są tak nierozsądni. Jak napisał kiedyś wielki renesansowy dyplomata i dworzanin Niccolò Machiavelli: „Każdy, kto chce być zawsze dobrym, popadnie w ruinę wśród rzeszy takich, którzy nie są dobrzy”.
Dwór postrzegany był jako szczyt wyrafinowania, jednak pod jego błyszczącą powierzchnią wrzał i syczał kocioł pełen ciemnych emocji – pazerności, zazdrości, pożądania, nienawiści. Nasz dzisiejszy świat również uważa się za ostoję sprawiedliwości, lecz te same co zawsze brzydkie emocje wciąż się w nas gotują. Gra jest ta sama. Jeśli nie jesteś głupcem, na zewnątrz musisz sprawiać wrażenie, że szanujesz te wszystkie uprzejmości, jednak w głębi duszy szybko musisz uczyć się ostrożności i postępowania takiego, jakie zalecał Napoleon: „Na swą żelazną pięść załóż białą rękawiczkę”. Jeżeli tak jak dworzanie w minionych czasach zdołasz opanować sztukę działania pośredniego, nauczysz się uwodzić, czarować, oszukiwać i subtelnie wymanewrowywać swych przeciwników, wówczas dane ci będzie osiągnąć szczyty władzy. Posiądziesz moc zmuszania ludzi do nieświadomego ulegania twojej woli. A jeśli nie zorientują się w tym, co robisz, nie uda im się ani tego odrzucać, ani ci się sprzeciwić.
Potraktuj 48 praw władzy jako swego rodzaju podręcznik sztuki działania pośredniego. Studiując zawarte w tej książce prawa, zrozumiesz, czym jest władza, i poznasz jej właściwości. Wykorzystując je w praktyce, rozkwitniesz we współczesnym świecie jako wzór przyzwoitości, będąc skończonym krętaczem.
Klucze do władzy. Każdy ma jakieś ułomności. Kiedy pokażesz się światu i ujawnisz swoje talenty, w naturalny sposób wywołasz niechęć, zazdrość i inne objawy niepewności. Tego należy się spodziewać. Nie możesz spędzić życia na zamartwianiu się tym, co czują inni. Zupełnie inne podejście musisz mieć w stosunku do swych zwierzchników: gdy chodzi o władzę, pokazanie, że jest się lepszym od swojego zwierzchnika, jest zapewne najgorszym z możliwych błędów.
Nie oszukujmy się, wmawiając sobie, że życie bardzo się zmieniło od czasów Ludwika XIV i Medyceuszy. Ci, którzy osiągają wysoką pozycję, są jak królowie i królowe: chcą czuć się bezpiecznie na swym stanowisku, chcą czuć się lepsi od otoczenia pod względem inteligencji, dowcipu i uroku. Śmiertelnie niebezpieczne, ale powszechne nieporozumienie polega na przekonaniu, że chwalenie się swoimi umiejętnościami i talentami przysparza przychylności zwierzchnika. On może udawać, że cię docenia, ale przy pierwszej okazji zastąpi cię kimś mniej inteligentnym, mniej atrakcyjnym, mniej groźnym.
Niniejsze prawo uwzględnia dwie zasady, o których musisz wiedzieć. Pierwsza z nich mówi, że możesz niechcący przyćmić swego zwierzchnika, będąc po prostu sobą. Istnieją zwierzchnicy bardziej niepewni swej pozycji niż inni, chorobliwie niepewni. Możesz przyćmić ich w sposób naturalny swym urokiem i wdziękiem. Jeśli nie jesteś w stanie zapanować nad urokiem, który roztaczasz, musisz nauczyć się unikać tego rodzaju próżnych potworów lub znaleźć sposób na stonowanie własnych zalet w ich obecności.
Druga mówi: nie myśl sobie, że jeśli twój przełożony lubi cię, to znaczy, że wolno ci robić wszystko, co ci się podoba. Można by napisać kilka ksiąg o faworytach, którzy wypadli z łask, bo im się zdawało, że ich pozycja jest niezachwiana, bo ośmielili się nadmiernie zabłysnąć.
Zdając sobie sprawę, czym grozi przyćmienie swego pana, możesz sprawić, że znajomość tego prawa przyniesie ci korzyści. Po pierwsze, musisz schlebiać i kadzić swemu panu. Otwarte schlebianie może być skuteczne, jednak ma granice; nazbyt bezpośrednie i wyraźne będzie źle postrzegane przez innych dworzan. Znacznie większą moc mają pochlebstwa serwowane dyskretnie. Jeśli na przykład jesteś inteligentniejszy od swego pana, to sprawiaj wrażenie, że jest odwrotnie: niech on wygląda na mądrzejszego od ciebie. Postępuj w sposób naiwny. Niech wygląda na to, że potrzebujesz jego rady. Popełniaj niegroźne pomyłki, które na dłuższą metę ci nie zaszkodzą, ale pozwolą poprosić go o pomoc. Zwierzchnicy uwielbiają takie prośby. Zwierzchnik, który nie jest w stanie podzielić się własnym doświadczeniem, może żywić do ciebie urazę i niechęć.
Jeśli twoje pomysły są bardziej twórcze niż pomysły twojego zwierzchnika, to na forum publicznym jemu je przypisuj. Podkreślaj, że twoje sugestie są jedynie odbiciem jego rady.
Jeśli z natury jesteś bardziej towarzyski i hojny, uważaj, byś nie stał się chmurą przysłaniającą blask swego zwierzchnika. On musi przypominać słońce, wokół którego wszyscy krążą, promieniujące potęgą i blaskiem, skupiające na sobie zainteresowanie.
We wszystkich tych przypadkach kamuflowanie swej siły nie świadczy o słabości, jeżeli w efekcie prowadzi do władzy. Pozwalając się przyćmić, panujesz nad sytuacją, a nie jesteś ofiarą niepewności innych. Z czasem, kiedy zdecydujesz się zrzucić pozory pośledniości, wszystko to się przyda. Jeśli jesteś w stanie sprawić, że twój zwierzchnik jeszcze bardziej zabłyśnie w oczach innych, będziesz traktowany jak zbawca i natychmiast awansujesz.
Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki