Witajcie w księgarni Hyunam-Dong ebook i audiobook

OPOWIEŚĆ O SZUKANIU MAŁYCH CODZIENNYCH RADOŚCI I AKCEPTACJI W ŻYCIU.

ORAZ O UZDRAWIAJĄCEJ MOCY KSIAZEK I O TYM, JAK WAŻNA JEST BLISKOŚĆ INNYCH LUDZI.

Yeong-ju była wypalona – fizycznie i emocjonalnie. Choć spełniała się prywatnie i zawodowo, czuła jedynie zmęczenie. Pewnego dnia, w przypływie odwagi, postanowiła zrealizować dawne marzenie i otworzyć kameralną księgarnię, Hyunam-dong.

Smutek właścicielki z początku tylko odstrasza odwiedzających. Gdy jednak Yeong-ju poznaje kilka życzliwych osób, dowiaduje się więcej o tym, jak stworzyć azyl, który przyciągnie klientów swoim ciepłem. Organizuje spotkania autorskie i kółka czytelnicze, sprzedaje pyszną kawę. I wreszcie zaczyna czuć się jak u siebie.

Nie tylko ona. Bo księgarnia Hyunam-dong staje się bezpieczną przystanią dla zagubionych dusz. Można tu odpocząć, znaleźć ukojenie, poznać życzliwą bratnią duszę. A także uświadomić sobie, że nigdy nie jest za późno, by zacząć wszystko od nowa. Dla samej Yeong-ju założenie księgarni to tylko początek ekscytujących zmian…

Powieść, która zachwyci tych, którzy wcześniej zakochali się w Moje miejsce w antykwariacie Morisaki Satoshi Yagisawy i O kocie, który ratował książki Sosuke Natsukawy.

HWANG BO-REUM

Studiowała informatykę i pracowała jako inżynierka oprogramowania. Jest autorką kilku zbiorów esejów: I Read Every Day, I Tried Kickboxing for the First Time oraz This Distance is Perfect.

Witajcie w księgarni Hyunam-dong, przykład popularnego w Korei nurtu healing, to jej powieściowy debiut. Zanim trafiła na półki, została wydana w formie e-booka jako książka, która zwyciężyła otwarty konkurs współorganizowany przez znany koreański portal internetowy Brunch. Kiedy osiągnęła nakład powyżej 150 tysięcy egzemplarzy, prawa do jej wydania zakupiono w kilkunastu krajach na całym świecie.

Tytuł oryginału:

Copyright © Hwang Bo-reum 2022

All rights reserved

Polish edition copyright © Wydawnictwo Albatros Sp. z o.o. 2024

Polish translation copyright © Dominika Chybowska-Jang 2024

Redakcja: Piotr Królak

Korekta: Dorota Jakubowska, Sabina Raczyńska

Projekt graficzny okładki: Carmen R. Balit

Ilustracja na okładce: bansizu

Opracowanie graficzne okładki polskiej: Agnieszka Drabek

ISBN 978-83-8361-105-1

Wydawca

Wydawnictwo Albatros Sp. z o.o.

Hlonda 2A/25, 02-972 Warszawa

wydawnictwoalbatros.com

Facebook.com/WydawnictwoAlbatros | Instagram.com/wydawnictwoalbatros

Niniejszy produkt jest objęty ochroną prawa autorskiego. Uzyskany dostęp upoważnia wyłącznie do prywatnego użytku osobę, która wykupiła prawo dostępu. Wydawca informuje, że publiczne udostępnianie osobom trzecim, nieokreślonym adresatom lub w jakikolwiek inny sposób upowszechnianie, kopiowanie oraz przetwarzanie w technikach cyfrowych lub podobnych – jest nielegalne i podlega właściwym sankcjom.

Konwersja do formatu elektronicznego

na zlecenie Woblink

woblink.com

Katarzyna Błaszczyk

Miasto nie jest miastem, jeśli nie ma w nim księgarni. Może nazywać się miastem, ale bez księgarni nikogo nie nabierze.

Neil Gaiman, Amerykańscy bogowie przeł. Paulina Braiter

Jak powinna wyglądać księgarnia?

Klient, który najwyraźniej pomylił godzinę otwarcia, już kręcił się przed lokalem. Przyłożył dłoń do czoła, próbując ochronić wzrok przed promieniami słońca, i nachylił się w stronę witryny, żeby zajrzeć do środka. Yeong-ju od razu go poznała – ubrany w garnitur mężczyzna odwiedzał ich dwa, może trzy razy w tygodniu w drodze powrotnej z pracy.

– Dzień dobry.

Niespodziewane powitanie musiało go zaskoczyć, bo nie zmieniając pozycji, obrócił jedynie głowę i zerknął na Yeong­-ju. Kiedy rozpoznał właścicielkę księgarni, pospiesznie opuś­cił dłoń i wyprostował się. Stanął naprzeciw kobiety i zaśmiał się, jakby zawstydzony.

– Pierwszy raz przychodzę tak wcześnie. Zazwyczaj zaglądam tu pod wieczór.

Yeong-ju uśmiechnęła się tylko, w żaden sposób nie komentując tych słów, więc mężczyzna kontynuował:

– Nie wiem co prawda zbyt wiele o pani pracy, ale jednego jestem pewien. Zazdroszczę, że zaczyna pani o takiej godzinie.

– Wiele osób tak mówi – odparła Yeong-ju z delikatnym uśmiechem.

Pik-pik-pik, pik-pik-pik. Mężczyzna celowo odwrócił głowę, kiedy zaczęła wstukiwać kod. Usłyszawszy dźwięk otwieranych drzwi, ponownie spojrzał w ich kierunku. Zerknął nieśmiało do środka i po jego twarzy widać było, że momentalnie się rozluźnił. Yeong-ju pchnęła drzwi, otwierając je na oścież, i zwróciła się do klienta:

– Po nocy panuje tu lekki zaduch, czuć ciężkie powietrze zmieszane z zapachem książek. Jeśli to panu nie przeszkadza, proszę wejść i spokojnie się rozejrzeć.

Mężczyzna pomachał delikatnie dłońmi, sygnalizując, że nie może przystać na jej propozycję, i zrobił krok w tył.

– Nie, dziękuję. Nie zaczęła pani jeszcze pracy, więc nie wypada mi przeszkadzać. Przyjdę później – powiedział, po czym, jakby chcąc zmienić temat, dodał: – Ale dziś gorąco.

Yeong-ju poczuła na ramieniu palący żar letniego słońca. Uśmiechnęła się lekko, jakby chciała okazać mężczyźnie wdzięczność za jego wyrozumiałość.

– Prawda – przytaknęła. – Czerwiec ledwo się zaczął, a już mamy taki ukrop.

Przez krótką chwilę obserwowała sylwetkę oddalającego się klienta, po czym weszła do środka. Miała dobry humor. W myślach przywitała się z księgarnią. Wszystkimi zmysłami była w stanie poczuć panujący w tym miejscu spokój. Postanowiła, że nie będzie już dłużej szukać swojej definicji takich pojęć jak zapał czy pasja. Wiedziała bowiem, że wsparciem, którego potrzebowała, żeby przeć dalej i dawać z siebie wszystko, nie były utarte frazesy i powtarzane na okrągło hasła, ale różne bodźce – coś, co mogła odczuć całym ciałem. W tamtej chwili istotne było dla niej to, czy czuła się gdzieś dobrze. Oceniała to na podstawie kilku kryteriów. Czy jej ciało akceptowało przestrzeń, w której się znajdowało? Czy było tam dla niej miejsce i czy mogła być tam sobą? Czy nie czuła się tam wyobcowana, nie musiała trzymać się na uboczu? Czy będąc tam, zdawała sobie sprawę z tego, jak bardzo jest ważna i że kocha siebie? I właśnie ta księgarnia spełniała w oczach Yeong-ju wszystkie z tych warunków.

Rzeczywiście było gorąco. Przed włączeniem klimatyzacji musiała jednak coś zrobić – w pierwszej kolejności należało wywietrzyć ten zaduch i wpuścić do środka trochę świeżego powietrza. Kiedy w końcu uda jej się uwolnić od przeszłości, wypędzić ją tak samo jak te wczorajsze zapachy? Czy próba ucieczki sama w sobie jest przejawem zachłanności? Myśli, które nawiedzały Yeong-ju nagminnie, sprawiły, że zrobiło jej się ciężko na sercu. Wyrobiła już w sobie jednak nawyk i prędko odpędziła je od siebie, po czym zabrała się do otwierania okien.

Duszne wilgotne powietrze momentalnie wypełniło wnętrze księgarni. Wachlując się, Yeong-ju przeszła się po całym lokalu. Podczas tej inspekcji snuła rozważania. Czy księgarnia przypadłaby jej do gustu, gdyby zawitała dziś do niej po raz pierwszy jako klientka? Czy zaufałaby personelowi, gdyby polecił jej lekturę, i postanowiła po nią sięgnąć? Jak powinna wyglądać księgarnia, żeby zaskarbić sobie zaufanie klientów?

Gdyby była klientką i pojawiła się tu dzisiaj po raz pierwszy… Tamten regał chyba najbardziej by się jej spodobał. Ogromny regał, praktycznie w całości przysłaniający szeroką ścianę, wypełniony po brzegi samymi powieściami. Cóż, ta część bez wątpienia zwróciłaby uwagę osób takich jak ona, lubujących się w tego rodzaju literaturze. Po tym, jak otworzyła księgarnię, Yeong-ju zdała sobie sprawę, że wśród miłośników książek było całkiem sporo osób nieczytających powieści. Klienci, którzy nie lubią fikcji, nawet nie zbliżą się do tej części.

Uginające się regały, otaczające ją ze wszystkich stron, były spełnieniem dziecięcych marzeń. Kiedy w podstawówce zakochała się w czytaniu, próbowała ubłagać tatę o pokój, którego wszystkie ściany byłyby przysłonięte półkami pełnymi książek. Ojciec zganił jednak małą Yeong-ju. Powiedział, że nawet gdy chodzi tylko o zwykłe książki, z zachłanności nigdy nie wynika nic dobrego. Zdawała sobie sprawę, że tata specjalnie robił srogą minę, chcąc wybić jej z głowy głupie, niemożliwe do spełnienia życzenie, ale wyraz jego twarzy był tak straszny, że jako dziewczynka wybuchała płaczem, by zaraz potem wtulić głowę w pierś ojca i zasnąć w jego ra­mionach.

Pochylona nad jedną z wystawek, Yeong-ju oderwała wzrok od regału z powieściami i ruszyła w kierunku frontu. Wystarczy już tego wietrzenia. Tak jak miała w zwyczaju, zaczęła zamykać po kolei okna, począwszy od znajdującego się na samym końcu po prawej. Następnie włączyła klimatyzację i muzykę, tę samą co zawsze. W lokalu rozległa się piosenka brytyjskiej grupy Keane, pochodząca z albumu Hopes and Fears. Płyta została wydana w dwa tysiące czwartym roku, ale Yeong-ju zetknęła się z nią po raz pierwszy dopiero rok temu. Gdy tylko usłyszała jeden z utworów, zupełnie przepadła i od tamtego czasu słuchała zespołu niemal codziennie. Apatyczny, a jednocześnie w jakiś sposób magiczny głos wokalisty wypełnił wnętrze księgarni. Rozpoczął się kolejny dzień.

Nie musisz już dłużej płakać

Yeong-ju zasiadła za biurkiem, tuż obok kasy, i otworzyła skrzynkę pocztową. Chciała jedynie sprawdzić, ile zamówień internetowych złożono. Następnie przeczytała sporządzoną poprzedniego wieczoru notatkę. Już za czasów szkoły średniej wyrobiła w sobie nawyk rozpisywania list czynności do wykonania danego dnia, w kolejności od najważniejszej. Jeśli kiedyś przygotowywała je dlatego, że chciała mieć pełną kontrolę nad swoją dobą, to teraz potrzebowała ich, by móc poczuć się spokojniej. Zawsze gdy zapoznała się po kolei z najistotniejszymi sprawami, których musiała dopilnować, ogarniała ją pewność, że ten dzień również upłynie jej dobrze.

Przez kilka miesięcy po otwarciu księgarni nawet nie pamiętała, że powinna wszystko sobie notować. Czas się dla niej zatrzymał. Z trudem udawało jej się przetrwać dzień za dniem. Zanim interes wystartował, rozpierało ją tyle energii, że przypominała opętaną. Ba, trafniejszym określeniem byłoby stwierdzenie, że wręcz postradała zmysły. Jedna tylko myśl – krzycząca: „Muszę otworzyć księgarnię!” – przysłoniła wszystkie inne. Yeong-ju należała na szczęście do osób, które potrafiły znaleźć w sobie siłę, jeśli miały coś, na czym mogły się skupić. Cel zmusił ją do działania. Wybrała lokalizację, znalazła obiekt, zajęła się wystrojem wnętrza, zakupiła książki, a w wolnej chwili zrobiła nawet kurs baristy.

Na osiedlu Hyunam, pomiędzy budynkami mieszkalnymi, działalność rozpoczęła księgarnia Hyunam-dong.

Poza otwarciem Yeong-ju nie zrobiła praktycznie nic. Księgarnia, ledwie zipiąc niczym zranione zwierzę, nie była w stanie dźwignąć się o własnych siłach. Lokal przyciągnął okolicznych mieszkańców kameralną atmosferą, lecz liczba odwiedzających wkrótce zmalała. Wszystkiemu winna była właścicielka, która siedziała tam tak blada, jakby w jej ciele nie ostała się już nawet kropla krwi. Wchodząc do środka, ludzie z sąsiedztwa odnosili wrażenie, że naruszają w ten sposób jej przestrzeń osobistą. Yeong-ju obdarzała ich uśmiechem, ale nikt go nie odwzajemniał.

Mimo wszystko zdarzały się osoby, które dostrzegały, że za wyrazem jej twarzy nie kryje się fałsz. Jedną z nich była mama Min-cheola.

– Myślisz, że klienci zaczną przychodzić, jeśli będziesz tak tylko siedzieć? Sprzedaż, choćby i książek, to dalej sprzedaż. Niby jak masz coś uhandlować, siedząc tu jak damulka? Naprawdę ci się wydaje, że ot tak można gdzieś zarobić pieniądze?

Mama Min-cheola, kobieta o ładnej twarzy, lubiąca wyróżniać się strojem, chodziła dwa razy w tygodniu do domu kultury, gdzie uczyła się chińskiego i rysunku. Po zajęciach, w drodze powrotnej, zawsze zaglądała do księgarni, by przyjrzeć się twarzy Yeong-ju.

– Dobrze się dziś czujesz?

Słysząc troskę w głosie kobiety, Yeong-ju przywołała na usta wątły uśmiech i rzuciła:

– Zawsze dobrze się czuję.

– Ech… Wiesz, jak bardzo wszyscy się ucieszyli na wieść, że w okolicy otwarto księgarnię? No ale kto będzie chciał zaglądać do sklepu, w którym młoda, wyglądająca na schorowaną dziewczyna siedzi bezwładnie jak jakaś poluzowana śruba? – odparła klientka, wyciągając ze swojej błyszczącej torebki równie połyskujący portfel.

– Naprawdę tak wyglądam? To chyba dobrze? – Właścicielka lokalu wypowiedziała te słowa przesadnie ożywionym tonem, jakby chciała zasygnalizować, że tylko żartuje, na co mama Min-cheola cmoknęła językiem i zaśmiała się.

– Zrób mi, proszę, mrożone americano.

Yeong-ju przyjęła pieniądze i odezwała się tym razem poważnym tonem:

– Z natury jestem perfekcjonistką, dlatego robię to specjalnie, żeby sprawić wrażenie bardziej swojskiej. Ale wychodzi na to, że moja taktyka się nie sprawdza.

Rozbawiona klientka rzuciła głośno:

– No proszę, czyżby ktoś dał ci wcześniej znać, że lubię ludzi z poczuciem humoru?

Yeong-ju otworzyła szeroko przymrużone do tej pory oczy i kurczowo zacisnęła usta, jakby chciała powiedzieć: „Myśl sobie, co chcesz”, a mama Min-cheola spojrzała na nią z ukosa, podśmiechując się przy tym wesoło. Oparła się o ladę i obserwując przygotowującą kawę księgarkę, powiedziała jakby sama do siebie:

– Jak się nad tym zastanowić, to też tak miałam. Bez przerwy czułam się ociężała. Mam wrażenie, że przez pewien czas po narodzinach Min-cheola żyłam jak ktoś niedomagający. Cóż, tak naprawdę faktycznie niedomagałam. Cały mój organizm był taki obolały. Rozumiałam, skąd bierze się ten dyskomfort w ciele, ale nie miałam pojęcia, dlaczego jest mi tak ciężko również na sercu. Jak teraz o tym myślę, wydaje mi się, że to była depresja.

– Kawa gotowa.

Yeong-ju już miała nałożyć na kubek plastikową nakładkę, ale klientka stwierdziła, że jej nie potrzebuje, po czym włożyła do napoju słomkę i udała się do stolika. Księgarka zajęła miejsce po przeciwnej stronie.

– Byłam chora, ale nie wolno mi było się zachowywać, jakbym była chora, przez co czułam się jeszcze gorzej. Fakt, że nie mogłam wyrazić na głos tego, jak jest mi źle, wydawał mi się tak niesprawiedliwy, że co noc płakałam. Zastanawiam się, jak by to było, gdybym mogła wtedy spędzić trochę czasu jak ty, siedząc po prostu bezczynnie. Pewnie pomogłoby mi to szybciej powstrzymać łzy. Naprawdę przez długi czas regularnie płakałam. Ryczałam, gdy tylko nachodziła mnie ochota. Gdy w końcu udaje się pohamować łzy, człowiek zaczyna powoli dochodzić do siebie. – Yeong-ju słuchała w milczeniu, a mama Min-cheola w mgnieniu oka wypiła kawę i dodała: – Szczerze mówiąc, zazdroszczę ci, Yeong-ju, że masz taką możliwość.

Przez kilka pierwszych miesięcy Yeong-ju też często płakała. Kiedy do jej oczu podchodziły łzy, pozwalała im płynąć. A kiedy w księgarni pojawiał się klient, jakby nigdy nic ocierała je i zabierała się do obsługi. Odwiedzający uda­wali, że tego nie widzą. Nie pytali, dlaczego płakała. Ich miny zdawały się mówić: „Cóż, pewnie ma ku temu jakiś powód”. Oczywiście, że miała, i dobrze go znała. I całkiem możliwe, że miał on jeszcze przez długi czas – nie, najprawdopodobniej już do końca życia – rzucać na nią cień i doprowadzać ją do płaczu.

Przyczyna tego smutku tkwiła niezmiennie w przeszłości, ale któregoś dnia Yeong-ju niespodziewanie zdała sobie sprawę, że już nie roni łez. Gdy tylko pomyślała sobie: „Nie musisz już dłużej płakać”, poczuła ulgę. Dni, które spędzała, siedząc bezwładnie, również stopniowo dobiegły końca. Każdego ranka wstawała z coraz większym entuzjazmem. Nie oznaczało to jednak, że momentalnie nabrała ochoty, by zrobić coś z myślą o księgarni. Zamiast tego z zapałem oddawała się lekturze.

Zupełnie jak w dzieciństwie, kiedy układała wokół siebie stosy książek, które chciała przeczytać, a potem całymi dniami i nocami pogrążała się w ich treści, chichocząc przy tym wesoło lub siedząc ze skupioną miną. Nie przejmowała się wówczas nawołującą na obiad mamą, zapominała o głodzie i oddawała się radości z lektury, póki nie rozbolały jej oczy. Gdyby udało jej się odnaleźć to dawno zatracone szczęście, być może mogłaby znów zacząć od nowa.

Aż do zakończenia gimnazjum Yeong-ju czytała w każdej wolnej chwili. Zapracowani rodzice pozwalali jej skrywać się gdzieś po kątach, pochłoniętej lekturą. Gdy już zapoznała się z każdą jedną książką znajdującą się w domu, zaczęła chodzić do biblioteki. Czytanie sprawiało jej radość. Szczególnie zachwycały ją powieści, ponieważ odnosiła wrażenie, że bez większego wysiłku pozwalały jej się wybrać w podróż do innego świata. A kiedy opuszczała tamte krainy i wracała do rzeczywistości, czuła zawód, jakby ktoś wyrwał ją właśnie ze słodkiego snu. Nie smuciła się jednak długo, bo w każdej chwili mogła wyruszyć w kolejną wyprawę – wystarczyło tylko otworzyć książkę.

Wspominając nastoletnie lata, zatopiona w lekturze w pustej księgarni, uśmiechnęła się. Pomyślała, że w jej wieku czytanie nie jest już tak łatwe, i delikatnie przycisnęła dłonie do wysuszonych oczu. Kilkukrotnie zamrugała, po czym wróciła do książki. Angażowała się w to całym sercem, jakby próbowała odbudować relację z dawną znajomą, z którą w dzieciństwie utraciła kontakt. Od samego rana aż do zapadnięcia nocą w sen były właściwie nierozłączne. Zerwana więź została naprawiona i wkrótce na nowo stały się sobie bliskie. Książki akceptowały Yeong-ju, a jakby tego było mało, otulały ją swym ciepłem i rozumiały, jakby w ogóle nie liczyło się dla nich to, jaką jest osobą. Czuła, że staje się coraz silniejsza, niczym ktoś, kto spożywa co dzień trzy regularne posiłki. A gdy ta siła pozwoliła jej w końcu podnieść głowę, po raz pierwszy spojrzała na swój lokal obiektywnie.

Przyznaję, że przez cały ten czas w ogóle nie interesowałam się księgarnią.

Z zaangażowaniem zapełniła więc stojące do tej pory w połowie puste regały. Podpytała tu i tam o dobre tytuły. W książkach, które sama czytała, poumieszczała karteczki z zapisem wrażeń, jakie wywarła na niej lektura. Jeśli czegoś nie przeczytała, zapoznawała się z recenzjami krytyków oraz opiniami zamieszczanymi w internecie przez czytelników. Jeżeli ktoś pytał o książkę, o której nie słyszała, sprawdzała ją później. W pierwszej kolejności, bardziej niż na przyciągnięciu większej liczby klientów, skupiła się na tym, żeby Hyunam-dong naprawdę zaczęło przypominać księgarnię. Wkrótce liczba podejrzliwych spojrzeń rzucanych jej przez okolicznych mieszkańców zaczęła powoli spadać. Ci bardziej spostrzegawczy zauważyli, że lokal się zmienia. Z każdą kolejną ich wizytą stawał się przytulniejszy, przekształcał się w przestrzeń, do której przypadkowi przechodnie bez większego zastanowienia chcieli zaglądać. Ale metamorfozie uleg­ła przede wszystkim twarz Yeong-ju. Nie była już tą samą właścicielką, wprawiającą klientów w zakłopotanie spływającymi po policzkach łzami.

Nie odwiedzali jej wyłącznie sąsiedzi; zaczęli zjawiać się również klienci, którzy przyjeżdżali specjalnie do Hyunam. Zauważywszy kilka takich pogrążonych w lekturze osób, mama Min-cheola spytała z zadowoleniem:

– A skąd ci ludzie wiedzą o tym miejscu?

– Z konta na Instagramie.

– Prowadzisz coś takiego?

– Tak. Wrzucam tam treści karteczek, które umieszczam w książkach.

– I to ich tutaj przyciągnęło?

– Cóż, zamieszczam też inne rzeczy. Kiedy przychodzę do pracy, piszę post powitalny. Jeśli jestem akurat w trakcie lektury, przedstawiam ją swoim obserwującym, czasem zdarza mi się narzekać na jakieś trudności. A gdy pora zamykać, żegnam się ze wszystkimi.

– Nie znam się zupełnie na tych dzisiejszych trendach. Mówisz, że to wszystko zachęca ich do przyjazdu? Skoro tak, to nic, tylko się cieszyć. Myślałam, że tak sobie tu tylko siedzisz, a ty faktycznie działasz.

Póki w ogóle się tym wszystkim nie przejmowała, Yeong-ju nie miała zbyt wiele do roboty, ale odkąd zaczęła się angażować, pracy nie było końca. Od otwarcia po samo zamknięcie musiała być w ciągłym ruchu. Nie wiedziała, w co włożyć ręce, szczególnie kiedy ktoś zamawiał kawę, a ona była akurat skupiona na innych zajęciach. Wiele dni spędzała w biegu, rozkojarzona. Szukała baristy i rozwiesiła ogłoszenia w kilku miejscach w pobliżu księgarni. Już następnego dnia zjawił się Min-jun. Spróbowała zaparzonej przez niego kawy i jeszcze tego samego wieczoru pościągała wszystkie plakaty. Chłopak zaczął pracę nazajutrz. Księgarnia działała wówczas od jakiegoś roku.

Od tamtego wydarzenia minął już kolejny rok. Min-jun powinien zjawić się na miejscu za pięć minut. A ona zamierzała oddawać się lekturze i popijać przygotowaną przez niego kawę. I tak do trzynastej, kiedy to otwierali.

Jaki smak ma dzisiejsza kawa?

Min-jun kierował się w stronę księgarni, spoglądając przy tym z zazdrością na przechodzącego obok mężczyznę, który ochładzał się niewielkim podręcznym wiatraczkiem. Nieznośnie gorące, palące promienie słońca sprawiały, że piekła go skóra na głowie. Miał wrażenie, że poprzedniego lata nie było aż takich upałów. A może… Kiedy próbował przypomnieć sobie zeszłoroczną pogodę, przed oczami stanął mu moment, kiedy to idąc tą samą ulicą, zobaczył przypadkiem ogłoszenie z nagłówkiem:

ZATRUDNIĘ BARISTĘ

Praca pięć dni w tygodniu po osiem godzin.

Wynagrodzenie podam podczas rozmowy kwalifikacyjnej.

Zapraszam wszystkich, którzy potrafią parzyć przepyszną kawę.

W tamtym momencie potrzebował zajęcia, jakiegokolwiek, dlatego już następnego dnia udał się do księgarni. To, co musiałby robić, nie miało dla niego żadnego znaczenia: mógł równie dobrze parzyć kawę, jak i rozładowywać towar, sprzątać łazienki, przygotowywać hamburgery w fast foo­dzie, rozwozić paczki czy skanować gdzieś kody kreskowe. Mógł zająć się czymkolwiek, byleby pozwoliło mu to zarobić.

Otworzył drzwi i wszedł do środka o piętnastej – z jakiegoś powodu był przekonany, że o tej godzinie nie zastanie tam zbyt wielu osób. Tak jak się spodziewał, wewnątrz nie było nawet jednego klienta. Dostrzegł jedynie wyglądającą na kierowniczkę kobietę, która siedziała przy stoliku w części kawiarnianej i zapisywała coś na karteczce nie większej od dłoni. Usłyszawszy, że ktoś wchodzi, uniosła wzrok i przywitała go skinieniem głowy. Na jej twarzy pojawił się szczery uśmiech, który zdawał się mówić: Proszę się śmiało rozejrzeć. Nie będę panu przeszkadzać.

Kiedy wyglądająca na właścicielkę kobieta wróciła do swoich notatek, Min-jun postanowił, że nie będzie się spieszyć. W pierwszej kolejności chciał się rozejrzeć. Lokal był całkiem duży jak na osiedlową księgarnię. Poustawiane w różnych miejscach krzesła świadczyły o tym, że można tu było bez skrępowania oddawać się lekturze. Wypełniony książkami regał, który rozciągał się po prawej, sięgał jednej trzeciej wysokości ściany. W pobliżu drzwi na równi z oknem znajdowała się szafka pełniąca jednocześnie funkcję wystawki. Pobieżnie przeleciał ją wzrokiem, ale nic nie wskazywało, żeby książki zostały ustawione według jakiegokolwiek schematu. Min-jun chwycił jedną z tych znajdujących się centralnie przed nim. W środku, niczym zakładka, wetknięta była karteczka wielkości dłoni. Przeczytał jej treść.

Zastanawiam się, czy każdy z nas nie jest koniec końców wyspą. Niczym one dryfujemy osobno i jesteśmy samotni. Myślę, że to odosobnienie i samotność wcale nie muszą być czymś złym. Możemy bowiem stać się dzięki nim wolni i zagłębić się w sobie. Lubię powieści, w których postaci naszkicowane są niczym wyspy. Natomiast te, które uwielbiam, przedstawiają bohaterów żyjących niczym wyspy i stopniowo odkrywających się wzajemnie. Postaci zdają się wówczas mówić: „Och, byłeś tutaj?”. „Tak, wciąż tu byłem”. Czułabym radość, gdyby ktoś wywołał we mnie myśl, że może i byłam smutna w swojej samotności, ale teraz, dzięki niemu, samotność stała się jakby znośniejsza. Ta książka pozwoliła mi zasmakować takiej radości.

Min-jun wsunął karteczkę z powrotem na miejsce i sprawdził tytuł książki. Elegancja jeża. Wyobraził sobie tuptającego z gracją jeża z grzbietem usianym tysiącami kolców. Odosobnienie? Samotność? Głębia? Stwierdzenie, że to pierwsze pozwala nam się stać wolnym, a drugie zagłębić w sobie? Min-jun do tej pory uważał, że wystarczy mu być samemu, że nie potrzebuje nikogo przy swoim boku. Nie unikał odosobnienia, nie dokładał żadnych starań, by uciec samotności. Dlatego bez wątpienia był wolny. Ale czy udało mu się dzięki temu zgłębić siebie? Nie miał pojęcia.

Podejrzewał, że przeczytana przed chwilą notatka miała jakiś związek z tym, co robiła właśnie siedząca przy stole kobieta. Czyżby tworzyła je wszystkie osobiście? Wydawało mu się, że prowadzenie księgarni polega jedynie na ustawianiu książek i ich sprzedaży, ale najwyraźniej był w błędzie.

– Ja… – odezwał się zaraz po tym, jak rzucił jeszcze okiem na ekspres do kawy.

– Tak? Czy mogę panu w czymś pomóc? – Yeong-ju przestała pisać i wstała, patrząc wprost na Min-juna.

– Przyszedłem w związku z ogłoszeniem o pracę. Szukają państwo baristy.

– Ach, pan w tej sprawie! Śmiało, niech pan usiądzie.

Yeong-ju przyjęła go nad wyraz pogodnie, jakby w końcu spotkała kogoś, na kogo bardzo długo czekała. Wskazała Min-junowi miejsce, po czym udała się w stronę stojącego przy kasie biurka i zaraz wróciła z dwoma kartkami. Usiadła naprzeciw niego i zapytała:

– Mieszka pan w okolicy?

– Tak.

– Czy potrafi pan parzyć kawę?

– Tak, pracowałem wcześniej w kilku kawiarniach.

– Będzie pan umiał obsłużyć nasz ekspres?

Min-jun obrócił lekko głowę i rzucił okiem na maszynę.

– Chyba tak.

– Czy w takim razie zrobi mi pan kawę?

– Teraz?

– Tak, proszę przygotować dwie. Napijemy się podczas rozmowy.

Siedzieli naprzeciw siebie, a pośrodku stały dwie napełnione filiżanki. Obserwował, jak Yeong-ju próbuje przyrządzonej przez niego kawy. Zanim ją zaparzył, w ogóle się nie stresował. W końcu przygotowanie porządnej kawy nigdy nie sprawiało mu trudności. Kiedy jednak patrzył na kobietę, delektującą się w milczeniu jego dziełem, z jakiegoś powodu zaczął odczuwać zdenerwowanie.

Yeong-ju upiła niespiesznie dwa łyki i dopiero wówczas spojrzała na Min-juna.

– Czemu pan nie pije? Proszę spróbować. Jest smaczna.

– Dobrze.

Rozmawiali przez jakieś dwadzieścia minut. Mówiła głównie Yeong-ju, a Min-jun słuchał. Oznajmiła, że kawa była przepyszna, w związku z czym chciałaby, żeby zaczął pracę od zaraz, na co on odparł krótko, że taki właśnie miał zamiar. Według szefowej wystarczyło, że skupi się w księgarni na roli baristy. Miała tylko jedno życzenie: żeby nie musiała się już więcej przejmować kawą. Ponownie spytała, czy Min-jun będzie w stanie sam wybierać i kupować ziarna. Już chciał powiedzieć, że to przecież nic trudnego, ale i tym razem zapewnił ją krótko, że na pewno się z tym upora.

– Współpracuję z pewną palarnią kawy. Ich szefowa na pewno panu pomoże.

– Rozumiem.

– Wystarczy, że każde z nas skupi się na swoich obowiązkach. A kiedy zajdzie taka potrzeba, będziemy dla siebie wsparciem.

– Dobrze.

– Nie chodzi o to, że tylko ja będę wymagała od pana pomocy. Jeśli będzie pan miał za dużo na głowie, sama również pomogę.

– Rozumiem.

Yeong-ju podsunęła Min-junowi umowę, mówiąc, żeby podpisał, jeśli odpowiadają mu warunki. Wyciągnęła w jego stronę długopis i po kolei streściła zawarte w niej zapisy.

– Będzie pan pracował pięć dni w tygodniu. Niedziele i poniedziałki są wolne. Będzie pan zaczynał o dwunastej trzydzieści, a kończył wpół do siódmej. Czy to panu odpowiada?

– Tak.

– Księgarnia otwarta jest codziennie poza niedzielą. W ten jeden dzień odpoczywam.

– Ach, rozumiem.

– Nadgodziny praktycznie nie będą się zdarzać, ale gdyby jednak zaszła taka potrzeba, będą oczywiście dodatkowo płatne.

– Dobrze.

– Stawka wynosi dwanaście tysięcy wonów* za godzinę.

– Dwanaście?

– Tyle musi pan dostać przy pięciodniowym tygodniu pracy.

Min-jun bezwiednie obrócił głowę i omiótł księgarnię wzrokiem. Nagle zdał sobie sprawę, że od kiedy się tu zjawił, do lokalu nie zawitał ani jeden klient. Zastanawiał się, czy kierowniczka również była tego świadoma. Pomyślał, że kobieta, która najwyraźniej zatrudniała kogoś po raz pierwszy, nie miała zbytnio pojęcia, co robi. Nagle stał się podejrzliwy wobec Yeong-ju, która siedziała spokojnie, jakby właśnie ubijała interes życia. Rzucił więc, nie zdając sobie sprawy, że może to zabrzmieć niegrzecznie:

– W innych miejscach z reguły nie proponują aż tyle.

Kobieta spojrzała na niego, po czym spuściła wzrok na umowę, zrozumiawszy, co Min-jun miał na myśli.

– Racja. Nie będzie łatwo. Do tego dochodzi wysoki czynsz… Ale jakoś sobie poradzę. Niech się pan tym nie martwi.

Po tych słowach ponownie uniosła głowę i spojrzała mu prosto w oczy. Jej spojrzenie wydawało się obojętne, ale dostrzegał w nim jednocześnie jakieś ciepło. Spodobało mu się to. Ten wzrok, który nie sposób było jednoznacznie odczytać. Oczy kogoś, z kim chciał prowadzić długie rozmowy i lepiej się poznać. Yeong-ju również urzekło nastawienie Min-juna. W jego postawie nie było niczego wymuszonego. Pokazywał wprost, że nie zależy mu, by wypaść w jej oczach jakoś szczególnie dobrze, a jednocześnie zachowywał się z szacunkiem.

– Człowiek potrzebuje należytego odpoczynku, żeby móc pracować. Ale musi też dostawać odpowiednie wynagrodzenie, żeby spokojnie żyć.

Po tych słowach Min-jun ponownie zapoznał się z treścią umowy. Innymi słowy, ta kobieta dobrze wiedziała, co robi. Uznała, że pozwoli zatrudnionej osobie właściwie odpocząć, ustaliwszy wymiar czasu pracy na pięć dni w tygodniu po osiem godzin, po czym zdecydowała się zaproponować kandydatowi stałą stawkę: dwanaście tysięcy wonów za godzinę. Czy to dowodziło, że właścicielka była w tych sprawach żółtodziobem? A może księgarnia rzeczywiście osiągała lepszy zysk, niż mu się wydawało? Min-jun przystał na propozycję Yeong-ju i podpisał umowę. Ona również złożyła podpis. Chłopak chwycił dokument i wstał z miejsca.

Yeong-ju, która odprowadziła go do samych drzwi, rzuciła do kłaniającego się Min-juna:

– Kto wie, czy ta księgarnia przetrwa chociażby dwa lata. Czy mimo to chce pan tutaj pracować?

A kto w dzisiejszych czasach trzymał się pracy na zleceniu dłużej niż dwa lata? Do tej pory Min-jun przepracował w jednym miejscu najdłużej sześć miesięcy. Nawet gdyby w następnym miesiącu Yeong-ju niespodziewanie go zwolniła, nie czułby większego żalu. Bez wahania więc przytaknął.

Minął już rok, od kiedy powiedział „tak” kobiecie o imieniu Yeong-ju, w stosunku do której miał pewne wątpliwości. Przez cały ten czas każde z nich skupiało się na swoich obowiązkach, tak jak obiecała mu przy pierwszym spotkaniu. Zdawała się czerpać przyjemność z planowania coraz to nowszych wydarzeń i obserwowania reakcji klientów, on natomiast w ciszy wybierał i zamawiał ziarna, a także przygotowywał napoje. Wyglądało na to, że Yeong-ju naprawdę nie oczekiwała od Min-juna niczego więcej, jak tylko parzenia smacznej kawy. Zdarzało jej się wybuchać śmiechem na widok siedzącego bezczynnie baristy, po czym oznajmiała, że miał zabawny wyraz twarzy. Myśląc wówczas, że normalnie po takim zajściu powinien być bardziej ostrożny… zaczynał chichotać, wtórując kierowniczce.

Wytarłszy teraz spływający po twarzy pot, Min-jun otworzył drzwi i wszedł do księgarni. Rześki powiew wydobywający się z klimatyzatora owiał go przyjemnie.

– Jestem – przywitał się z pogrążoną w lekturze Yeong-ju.

– O, już na miejscu? Gorąco dziś, prawda?

– Faktycznie.

Uniósł ruchomy fragment blatu, by zająć swoje miejsce. Po obu stronach kasy znajdowały się dwa stanowiska: jedno okupowane przez Min-juna, a drugie przez Yeong-ju.

– Jaki smak ma dzisiejsza kawa? – spytała właścicielka.

Wycierając dłonie, odpowiedział żartobliwie:

– Zaraz będziesz miała okazję się przekonać.

Nim zdążyła zareagować, ustawił filiżankę tuż obok czytanej przez nią książki. Kiedy wrócił na swoje miejsce i usiadł na krześle, zaczął obserwować próbującą kawę Yeong-ju. Ta odstawiła napój i po chwili zastanowienia rzuciła:

– Przypomina w smaku tę z wczoraj, chociaż nuty owocowe zdają się nieco mocniej wyczuwalne. Jest naprawdę pyszna.

Min-jun uśmiechnął się lekko i skinął głową. Tak jak mieli w zwyczaju, wymienili ze sobą kilka zdań, po czym każde wróciło do swoich zajęć. Nim otworzyli księgarnię, Yeong-ju oddawała się lekturze, a Min-jun przygotowywał ziarna na dzisiejszą kawę, w wolnych chwilach przecierając coś i zamiatając gdzieniegdzie. Co prawda poprzedniego wieczoru właścicielka wszystko wysprzątała, ale zawsze znajdował sobie coś jeszcze do zrobienia.

Opowieści o tych, którzy odeszli

Yeong-ju zaczytywała się w książkach do samego otwarcia. Lubiła je, bo pozwalały jej uwolnić się od własnych uczuć, jednocześnie zbliżając do emocji przeżywanych przez innych. Kiedy bohaterowie powieści rozpaczali, ona smuciła się z nimi; gdy doświadczali bólu, cierpiała tak jak oni; a kiedy zaciskali zęby i zbierali się w sobie, ona również czuła wzbierającą w niej determinację. Miała wrażenie, że poddawszy się emocjom targającym postaciami, po zamknięciu książki była w stanie zrozumieć każdego na tym świecie.

Często zdarzało jej się czytać, żeby coś odnaleźć. Nie zawsze jednak otwierała książkę i już od pierwszej strony wiedziała, czym było to, czego akurat poszukiwała. Wielokrotnie dopiero po kilkudziesięciu stronach zdawała sobie sprawę, że właśnie taka historia była jej potrzebna. Zdarzało jej się również zasiadać do lektury, dobrze wiedząc, czego akurat szukała. Do tej grupy można było zaliczyć książki, które Yeong­-ju przeczytała w ciągu ostatniego roku. Opowieści o tych, którzy odeszli. O rozłąkach mogących trwać kilka dni, jak i tych na zawsze. Nawet jeśli te wszystkie rozstania różniły się między sobą, ostatecznie każde z nich zmieniało życie doświadczających go osób.

W tamtym okresie słyszała od innych: „Nie potrafię cię zrozumieć”. Albo: „Dlaczego myślisz tylko o sobie?”.

Głosy ganiących ją ludzi brzmiały niczym zakopane w odmętach pamięci omamy. Niespodziewanie wyłaniały się spomiędzy wspomnień i atakowały, kiedy zdążyła już całkowicie zapomnieć o ich istnieniu. Za każdym razem sprawiały, że stopniowo się załamywała. Nie chciała już jednak dalej się smucić, dlatego też zatapiała się w historiach, których bohaterowie odchodzili. Zachowywała się tak, jakby próbowała zebrać wszystkie opowieści świata o ludziach mierzących się z rozstaniem. Wszyscy oni żyli stłoczeni w jednym miejscu gdzieś w jej ciele. Ten punkt przepełniony był informacjami na ich temat. Na temat powodów, dla których odeszli, emocji, które wówczas nimi targały, oraz odwagi, której potrzebowali, by zdobyć się na ten krok. O tym, jak wyglądało potem ich życie i jak zmieniły się ich uczucia po upływie czasu; o ich szczęściu i rozpaczy, radości i smutku. Yeong-ju udawała się tam, kiedy tylko miała na to ochotę, i kładła się tuż obok nich. Swoimi historiami podnosili ją na duchu.

Ludzi mówiących, że nie potrafią jej zrozumieć, oraz pytających, dlaczego myśli tylko o sobie, zagłuszyła słowami tych, którzy odeszli. Dały jej one bowiem siłę i pozwoliły zdobyć się na odwagę, by w końcu móc powiedzieć coś samej sobie.

Wtedy nie miałam innego wyjścia.

Ostatnio czytała Animal Triste autorstwa Moniki Maron. Główną bohaterką była kobieta, która naprawdę odeszła. Zostawiła męża i córkę. A wszystko dlatego, że zakochała się w pewnym mężczyźnie. Bo myślała, że w życiu nie ma niczego ważniejszego od miłości. Nie czuła się winna, bo nie miała innego wyjścia, jak odejść. A kiedy mężczyzna, którego kochała, również ją opuścił, przestała tworzyć jakiekolwiek nowe wspomnienia, by już na zawsze zachować w pamięci chwile spędzone wspólnie z nim. Trwając tak w samotności przez dziesięciolecia, rezygnując z wszelkich przejawów życia, żeby nie zapomnieć o ukochanym, dożyła setki. A może dziewięćdziesiątki, sama nie była pewna.

Yeong-ju za dobre powieści uważała te, które przerastały jej oczekiwania. Tę książkę można było określić jako historię o kobiecie, która odeszła z miłości. Jej uwagę przyciągnęła co prawda sama kwestia odejścia, lecz teraz Yeong-ju rozmyślała o wszystkich rzeczach, które ludzie potrafili robić z miłości. Bohaterka zepsuła sobie wzrok, nosząc okulary pozostawione przez ukochanego mężczyznę. A wszystko dlatego, że był to ostatni sposób na zatrzymanie go przy sobie.

Zastanawiała się, co sprawiało, że ktoś potrafił aż tak bardzo kochać drugą osobę. Jakim cudem można było spędzić w samotności tak długi czas, przez czterdzieści lub pięćdziesiąt lat żyjąc wyłącznie wspomnieniami dawnej miłości? Głowiła się, dlaczego bohaterka nie żałowała swojej decyzji i skąd miała pewność, że tamten mężczyzna był tym jedynym. Yeong-ju nie miała pojęcia. Uważała natomiast tę kobietę za niesamowitą. Wybrane przez nią życie było dowodem siły, a podejmowane działania świadczyły o zaciekłości.

Uniosła głowę znad książki i zaczęła zastanawiać się nad słowami bohaterki, według której nie było w życiu drugiej tak nieodżałowanej rzeczy, jak przegapiona szansa na miłość. Czy aby na pewno właśnie tego było człowiekowi najbardziej żal? Czy naprawdę miłość, i tylko ona, była czymś aż tak wspaniałym? Yeong-ju sądziła, że miłość sama w sobie jest czymś pięknym, ale nie uważała jej za bardziej wartościową od wszystkich innych rzeczy. Niektórzy potrafili bez niej żyć. Dokładnie tak jak ci, którzy potrzebowali tylko jej, by przetrwać. Yeong-ju uważała, że sama dobrze poradziłaby sobie bez miłości.

Kierowniczka siedziała pogrążona w myślach, a Min-jun wycierał szklanki suchą ścierką. Kiedy zadzwonił nastawiony na trzynastą alarm, chłopak odłożył ją na miejsce i ruszył w kierunku drzwi. Zamierzał obrócić zawieszoną na nich tabliczkę tak, żeby z zewnątrz widać było napis OTWARTE. Usłyszawszy krzątaninę baristy, Yeong-ju również wyrwała się z zamyślenia. Miała ochotę zapytać chłopaka, co myśli na temat miłości. Postanowiła jednak tego nie robić. Domyślała się, jak by zareagował. Przez chwilę wyglądałby na zamyślonego, żeby ostatecznie rzucić: „Nie jestem pewien”. Chciała, żeby powiedział na głos, co przebiegło mu akurat przez myśl, kiedy tak się wahał, ale wyrażanie własnych opinii nie przychodziło Min-junowi z łatwością.

Po obróceniu zawieszonej na drzwiach tabliczki chłopak ponownie chwycił ścierkę i zabrał się do wycierania naczyń. Obserwując go, Yeong-ju doszła do wniosku, że dobrze zrobiła, nie zadając mu tego pytania. W końcu i tak znała już właściwą odpowiedź. W tamtej chwili były nią wnioski, które sama wyciągnęła. Wiedziała, że życie polega na znajdowaniu poprawnych odpowiedzi, zderzaniu się z rzeczywistością i dążeniu do prawdy metodą prób i błędów. Czasem nadchodzi bowiem chwila, w której człowiek zdaje sobie sprawę, że to, co do tej pory traktował jako właściwą drogę, w rzeczy samej nią nie jest. Wtedy też odnajduje nową odpowiedź i opierając się na niej, dalej wiedzie swoje zwyczajne życie. Tak więc to, co jest przez nas postrzegane za życiową prawdę, nieustannie się zmienia.

– Dziś również na ciebie liczę, Min-jun – rzuciła w kierunku wciąż pochłoniętego wycieraniem szklanek chłopaka.

Czy jestem w stanie polecić dobrą książkę?

Przed otwarciem księgarni Yeong-ju nie martwiła się o to, czy nadaje się do pełnienia funkcji kierowniczki. Myślała, że to prosta sprawa. Przecież skoro lubi książki, to chyba z łatwością przyjdzie jej zarządzanie takim miejscem? Niedługo po rozpoczęciu działalności zdała sobie jednak sprawę, że miała trudną do zignorowania wadę, która uniemożliwiała jej właściwe wywiązywanie się ze swojej roli. Kiedy klienci pytali: „Czy może mi pani polecić jakąś dobrą książkę?” albo „Mają państwo coś ciekawego?”, Yeong-ju zamierała, nie będąc w stanie udzielić odpowiedzi. Któregoś dnia bezmyślnie poleciła jedną powieść mężczyźnie dobijającemu najpewniej pięćdziesiątki.

– Czy zna pan może Buszującego w zbożu J.D. Salingera? Bardzo podobała mi się ta książka.

Mężczyzna pokręcił głową.

– Nie.

– Czytałam ją już chyba z pięć razy. Prawdę mówiąc, ta powieść wcale nie jest taka przyjemna. To znaczy… Nie jest to jedna z tych lektur, z których możemy czerpać przyjemność w tradycyjnym znaczeniu. Wie pan, mam na myśli najzwyk­lejszą w świecie frajdę, kiedy to nieświadomie zaśmiewamy się pod nosem albo tak bardzo jesteśmy ciekawi, co wydarzy się dalej, że zaczyna nam się kręcić w głowie. Ta książka nie dostarczy tego typu radości. Ale zamiast tego… jak by to powiedzieć… Doświadczymy przy niej innej przyjemności, wykraczającej ponad podstawową definicję. W tej powieści… nie ma zaskakujących wydarzeń ani zwrotów akcji. Czytelnik śledzi po prostu przemyślenia młodego chłopaka, spędzamy z nim zresztą zaledwie kilka dni. A mimo wszystko jest to lektura… naprawdę ciekawa.

– A o czym rozmyśla ten dzieciak? – zapytał klient z pełną powagi miną i Yeong-ju z jakiegoś powodu zaczęła się stresować.

– O widzianym swoimi oczami świecie. O szkole, nauczycielach, przyjaciołach, rodzinie…

– I myśli pani, że ta książka mogłaby mi przypaść do gustu?

Kolejne pytanie zadane przez mężczyznę z tą samą powagą w oczach sprawiło, że Yeong-ju odebrało mowę. No właś­nie, czy ta książka przypadłaby mu do gustu? Dlaczego bez zastanowienia poleciła mu akurat tę powieść? Klient podziękował zakłopotanej właścicielce za rekomendację, po czym wziął do ręki kilka innych tomów i ostatecznie kupił ten pod tytułem Dzieje Eurazji. Ach, a więc lubił książki historyczne. Yeong-ju przypomniała sobie ostatnie słowa, które do niej skierował:

– Przepraszam, to było głupie pytanie z mojej strony. Przecież każdy ma inne upodobania.

Kto to widział, żeby klient przepraszał księgarkę za to, że poleciła mu książkę. To ona powinna była go przeprosić, że nie umiała podsunąć mu odpowiedniego tytułu. Yeong-ju zdała sobie sprawę, że jako właścicielka księgarni nie może bezmyślnie wciskać czytelnikom powieści, które sama lubiła. Od tamtej pory chciała się zachowywać tak, jak na kierowniczkę przystało. Ale co powinna była zrobić, by osiągnąć ten cel? W wolnej chwili poukładała to sobie w głowie i rozpisała kilka kwestii.

Obiektywizm

Muszę patrzeć na książki z zewnętrznej perspektywy. Powinnam zachować obiektywizm, żeby móc polecić pozycję, która spodoba się klientowi, a nie mnie.

Pytania

Zanim coś polecę, muszę zadać klientowi kilka pytań. Jaka książka przypadła mu ostatnio do gustu? Która do głębi go poruszyła? Jakie gatunki czyta najchętniej? Jaki miał w ostatnim czasie nastrój? Czy ma swojego ulubionego autora?

Mimo że przygotowała sobie wcześniej te wszystkie pytania, pewnego razu spotkała ją sytuacja, która sprawiła, że w głowie miała zupełną pustkę. Jak powinna była zareagować na taką prośbę?

– Poleć mi, proszę, coś chwytającego za serce.

Mama Min-cheola oznajmiła, że nie ma siły iść na zajęcia w domu kultury, i zamówiła mrożone americano. Coś chwytającego za serce, tak? Ta jedna wskazówka za nic nie wystarczała, ale Yeong-ju nie mogła ot tak zadać kobiecie zebranych jakiś czas temu pytań. Mimo wszystko musiała jednak dowiedzieć się więcej.

– Czy coś leży pani na sercu?

– Tak, od kilku dni tak się dzieje. Czuję ból w piersi, mam wrażenie, jakby coś stanęło mi w przełyku.

– Czy coś się stało?

Pytanie Yeong-ju sprawiło, że twarz kobiety stężała, a powieki zaczęły drżeć. Wypiła na raz ponad połowę szklanki americano, ale nawet to nie dodało jej energii.

– To wszystko przez Min-cheola.

A więc problemy rodzinne. Prowadząc księgarnię, Yeong­-ju wielokrotnie miała okazję posłuchać historii z życia prywatnego klientów. Kiedyś przeczytała, że coś takiego często przydarza się pisarzom. Podobno rozmówcy otwierają się przed nimi, bo wydaje im się, że jako literaci są w stanie dokładnie zrozumieć ich uczucia, lepiej niż najbliżsi przyjaciele. Wyglądało jednak na to, że z podobną łatwością ludzie dzie­lili się swoimi opowieściami z księgarzami. Czyżby dochodzili do wniosku, że z racji wykonywanego zawodu są oni równie wrażliwi na historie innych?

– Co z nim?

Yeong-ju przywołała w pamięci znajomą twarz Min-cheola. Był wysokim, szczupłym, przystojnym i sympatycznym licealistą. Miał bladą, podobną do matki twarz, którą zdobił promienny uśmiech.

– Min-cheol… twierdzi, że nie czerpie z życia żadnej radości.

– Z życia?

– Tak.

– Dlaczego?

– Nie mam pojęcia. Tak po prostu powiedział. Ale od kiedy usłyszałam te słowa… tak bardzo boli mnie serce. Kompletnie brakuje mi sił.

Z relacji kobiety wynikało, że jej syn nie miał ochoty zupełnie na nic. Stwierdził, że nie ma siły na naukę, w żaden sposób nie cieszą go gry komputerowe i nawet spotkania ze znajomymi nie sprawiają mu żadnej radości. Nie znaczyło to jednak, że odgrodził się całkowicie murem od tego wszystkiego. Uczył się przed egzaminami, grał, gdy nie miał nic innego do roboty, zdarzało mu się również wychodzić z kolegami. Mimo to podchodził do życia z obojętnością. Po lekcjach wracał prosto do domu, kładł się w łóżku i przez chwilę przeglądał internet, po czym zwyczajnie szedł spać. Wyglądało na to, że popadł w letarg. W wieku zaledwie siedemnastu lat.

– Czy nie ma jakiejś książki, która mogłaby w takiej sytuacji podnieść na duchu? – zapytała kobieta, popijając przez słomkę wypełniony kostkami lodu napój.

Na myśl przyszło jej kilka pozycji, które mogłaby polecić Min-cheolowi. Pełno było powieści o ludziach owładniętych marazmem lub wędrujących po sobie tylko znanym świecie. Ale jaką książkę należało podsunąć matce dziecka, które popadło w apatię? Nieważne, ile by myślała, żaden tytuł nie przychodził Yeong-ju do głowy. Nie mogła przypomnieć sobie żadnej książki przedstawiającej losy matki i dziecka, nigdy nie czytała też niczego na temat metod wychowawczych i radzenia sobie z własnym potomstwem. W jednej chwili oblał ją zimny pot. Nie dlatego, że nie potrafiła polecić mamie Min-cheola żadnej lektury. Odniosła po prostu wrażenie, że księgarnia stała się przestrzenią o zawężonych horyzontach, ograniczaną przez samą Yeong-ju. Przestrzenią dostosowaną do jej upodobań, zainteresowań i predyspozycji czytelniczych. Czy takie miejsce mogło nieść pomoc innym?

– Nie przychodzi mi na myśl żaden tytuł, który mógłby panią chwycić za serce – odpowiedziała szczerze.

– Naprawdę? No cóż, bywa i tak.

– Pomyślałam co prawda o jednej książce, ale opowiada ona o relacji matki z córką. Nazywa się Amy i Isabelle. Kobiety mieszkają razem, na tym w sumie bazuje cała historia. Bardzo się kochają, a jednocześnie z całego serca nienawidzą. Wiadomo, między rodzicem a dzieckiem zawsze istnieją pewne różnice, nie są oni w stanie całkowicie zrozumieć się wzajemnie. Po przeczytaniu tej książki zdałam sobie sprawę, że chcąc nie chcąc, te dwa pokolenia muszą w którymś momencie w jakiś sposób się rozdzielić.

Mama Min-cheola wysłuchała propozycji Yeong-ju i oznajmiła, że historia wydaje się ciekawa. Zdecydowała się na zakup i poprosiła właścicielkę o egzemplarz, na co ta, nie wiedząc, czy powieść przypadnie kobiecie do gustu, zasugerowała, że zwyczajnie ją jej pożyczy. Klientka jednak od razu odmówiła. Obserwując mamę Min-cheola wychodzącą z Amy i Isabelle w dłoni, Yeong-ju pomyślała o skuteczności literatury. Czy na tym świecie istniały książki, które mogły przebić się przez zalegający w piersi ból i przynieść czytelnikowi ukojenie? Czy pojedynczy tom był w stanie zdziałać takie cuda?

Minęły niemal dwa tygodnie, nim kobieta ponownie zjawiła się w księgarni. Wpadła na chwilę i od progu rzuciła:

– Muszę zaraz lecieć. Przyszłam tylko powiedzieć, że podobała mi się tamta książka. Nawet nie wiesz, jak bardzo płakałam, kiedy ją czytałam. Przywiodła mi na myśl mnie i moją mamę. My też, co prawda nie aż tak zawzięcie jak Amy i Isabelle, strasznie się kłóciłyśmy – oznajmiła, po czym przybrała minę, jakby nad czymś się zastanawiała. Jej oczy nabiegły lekko krwią, ale kontynuowała: – Szczególnie urzekło mnie zakończenie. Kiedy matka bez przerwy wołała imię córki. Ryczałam jak bóbr. Pomyślałam, że ja też pewnego dnia będę tak tęsknić za Min-cheolem. Zaczęłam się zastanawiać, jak długo będę mogła mieć go przy sobie. Boję się, że też będę musiała niedługo wypuścić go w świat. Yeong-ju, naprawdę ci dziękuję. Mam nadzieję, że następnym razem również polecisz mi coś dobrego. No, muszę już iść.

Mama Min-cheola przyznała, że spodobała jej się polecona przez Yeong-ju bez przekonania książka, mimo że nie miała ona zbyt wiele wspólnego z pierwotną prośbą. Nie była to historia sama w sobie chwytająca za serce, ale dzięki niej kobieta przypomniała sobie wspólne chwile z matką i zyskała możliwość zastanowienia się nad relacją łączącą ją z własnym synem. Skoro tak przedstawiał się rezultat, to czy polecona przez Yeong-ju powieść nie okazała się trafnym wyborem? Nawet jeśli książka nie spełni wstępnych oczekiwań odbiorcy, czy jej lektura może ostatecznie okazać się przyjemnym i wartościowym doświadczeniem?

Czy książka, która sama w sobie jest wartościowym dziełem, może się dzięki temu okazać dobrym wyborem?

Tego nie była pewna. Kto wie, może wystarczyłoby jej, gdyby klient mimo wszystko poczuł, że polecona przez nią książka była dobra, nawet jeśli nie przypadła mu do gustu. Oczywiście kiedy polecała dojrzałemu, lubującemu się w książkach historycznych mężczyźnie bardzo popularną klasyczną powieść, której główny bohater jest antyspołecznym licealistą, klient mógł nawet nie rzucić na nią okiem. Ale może któregoś razu najdzie go ochota na przeczytanie czegoś z prozy. Może będzie chciał zrozumieć córkę albo syna, a wtedy – kto wie – możliwe, że sięgnie akurat po tę skrytą na regale książkę. Czy nie istniała szansa, że właśnie ta lektura zdołałaby go urzec? W końcu w czytaniu, podobnie jak w innych aspektach życia, na niektóre rzeczy przychodzi po prostu odpowiedni czas.

Jakie kryteria powinna zatem spełniać dobra książka? Za taką można było uznać tę, która subiektywnym zdaniem czytelnika była ciekawa. Yeong-ju musiała jednak wyjść poza ramy osobistych preferencji.

Zastanówmy się nad tym raz jeszcze. Jakie lektury można było w takim razie uznać za dobre?

– Książki, które traktują o życiu. Nie chodzi o zwykłe historie, tylko o opowieści zaglądające głębiej i przedstawiające sytuację szczerze.

Yeong-ju pomyślała o zaczerwienionych oczach mamy Min-cheola i postanowiła rozwinąć swoją odpowiedź.

– Książki napisane przez autorów dobrze rozumiejących życie. Historie stworzone przez wrażliwych na rzeczywistość pisarzy, opowiadające o relacji matki z córką lub synem, o poznawaniu samego siebie, o świecie, o ludziach. Jeśli autor, przedstawiając do głębi rozumiany przez siebie świat, poruszy serce czytelnika, a to wzruszenie pomoże odbiorcy zrozumieć sens życia, to czy nie mamy wtedy do czynienia z dobrą książką?

Chwile ciszy, czas na rozmowę

Nawet jeśli wiele godzin spędzali zalatani, zajęci obsługą klientów, parzeniem kawy czy sporządzaniem listy książek do zamówienia, w końcu nadchodził moment spokoju. Wówczas kobieta unosiła głowę, by zdać sobie sprawę, że wewnątrz nie było nikogo, nie musieli też przygotowywać napojów ani zajmować się niczym konkretnym. W księgarni znajdowali się tylko oni dwoje: Yeong-ju i Min-jun. Skrupulatnie wykorzystywała te chwile na jakikolwiek odpoczynek. Nawet kiedy w oczy rzucały jej się poprzewracane książki, nie podchodziła do regału, żeby ponownie je ustawić, tylko szła do zlewu i zabierała się do obierania owoców. Ułożywszy kawałki na talerzu, podsuwała go Min-junowi, a ten, jakby tylko na to czekał, podawał jej świeżo zaparzoną kawę.

Wtedy też zapadała cisza. Yeong-ju czuła się z nią już komfortowo. Była wręcz zadowolona, że przebywa w tym samym miejscu z drugą osobą i wcale nie musi z nią rozmawiać. Prowadzenie dialogu, kiedy wcale nie miało się nic do powiedzenia, mogło być oczywiście sposobem na okazanie troski. Jednak troszcząc się o innych, bardzo często przestajemy myśleć o sobie. Gdy zmuszała się do wyrzucenia z siebie tych wszystkich niewypowiedzianych słów, w jej sercu nastawała pustka, a jedyną myślą, która dzwoniła w jej głowie, było: Chcę stąd jak najszybciej uciec.

Dzieląc przestrzeń z Min-junem, Yeong-ju nauczyła się, że milczenie może być sposobem na okazanie drugiej osobie szacunku. Lubiła ten stan, kiedy nie musiała przywiązywać wagi do uczuć rozmówcy i na siłę wymyślać tematów. Przywykła do naturalnie spowijającej ich wówczas ciszy i odkryła, jak z nią obcować.