Ocena ryzyka zawodowego ebook

Redakcja

Kierownik grupy tematycznej:

Alina Sulgostowska

Redaktor:

Mrek Kalman

Menedżer produktu:

Anna Zawitkowska

Koordynator produkcji:

Mariusz Jezierski

Skład i łamanie:

Triograf, Dariusz Kołacz

Korekta:

Zespół

Druk:

KRM Druk

ISBN: 978-83-8276-368-3

Copyright by Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

Warszawa 2022

Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa

tel. 22 518-29-29, faks 22 617-60-10, e-mail: [email protected]

NIP: 526-19-92-256,

KRS:0000098264 – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie

Nr rejestrowy BDO: 000008579

XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego

Wysokość kapitału zakładowego 200.000 zł.

Publikacja „Ocena ryzyka zawodowego” jest chroniona prawem autorskim. Przedruk i sprzedaż tych materiału bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja „Ocena ryzyka zawodowego” została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów i konsultantów. Zaproponowane w publikacji „Ocena ryzyka zawodowego” wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej i dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowiska organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji „Ocena ryzyka zawodowego” wskazówek, przykładów.

Zasady i metody oceny ryzyka zawodowego

1. Wprowadzenie

Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy powinno być jednym z ważniejszych celów każdej firmy – niezależnie od jej wielkości – z 3 powodów, mianowicie:

1) narastania sprzeciwu społecznego przeciwko hekatombie ludzkiej w pracy (wg Międzynarodowej Organizacji Pracy corocznie na świecie ginie około 180 tys. ludzi, a ponad 100 mln odnosi obrażenia w wypadkach przy pracy),

2) wymagania przez społeczeństwo zagwarantowania ze strony państwa i pracodawców bezpieczeństwa w środowisku pracy i środowisku naturalnym,

3) przekonania, że bezpieczeństwo to czysty zysk (likwidacja i ograniczenie zbędnych strat).

Niezbędne jest więc monitorowanie i kontrolowanie środowiska pracy polegające na obserwowaniu warunków pracy, zachowań pracowników, a także śledzeniu wyników działań podejmowanych w celu poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy. Obejmuje ono przede wszystkim:

● analizę przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

● identyfikację zagrożeń,

● ocenę ryzyka zawodowego.

Uwaga!

Kluczowym elementem umożliwiającym stworzenie sprawnie funkcjonującego systemu zarządzania bhp w firmie jest ocena ryzyka zawodowego, poprzedzona rzetelną i wykonaną profesjonalnie identyfikacją zagrożeń. Pozwala ona na opracowanie (np. w postaci instrukcji, zarządzeń) wytycznych dotyczących monitorowania bezpieczeństwa i higieny pracy.

Polityka, w której pracodawca (najwyższe kierownictwo) określa swoją strategię w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, jest tworzona i formułowana głównie na podstawie wniosków wynikających z oceny ryzyka.

Podstawa prawna

Polskie prawo pracy nakłada na pracodawcę obowiązek przeprowadzania udokumentowanej oceny ryzyka zawodowego na wszystkich stanowiskach pracy w firmie.

Przepisy dotyczące oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy znajdują się w:

ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.),

rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).

Zasady przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego

Podstawowe zasady przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego znajdują się w Polskiej Normie PN-N-18002:2011 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy – Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego. Nie jest to norma do obowiązkowego stosowania, ale stanowi przykład właściwego podejścia do oceny ryzyka zawodowego.

Przepisy i zasady dotyczące oceny ryzyka zawodowego w równym stopniu dotyczą wszystkich pracodawców – bez względu na wielkość i złożoność organizacji czy prowadzoną działalność. Jednak w praktyce, w warunkach rzeczywistych, mogą wystąpić duże różnice między poszczególnymi firmami, z powodu różnicy w specyfice zagrożeń, a także braku specjalistów potrafiących zidentyfikować i ocenić zagrożenia.

2. Definicje

Opracowane definicje (zgodnie z Polską Normą PN-N-18001:2004 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy – Wymagania) ułożone są w porządku alfabetycznym. Niektóre z nich składają się z różnych pojęć, które również zostały wyjaśnione.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

Bezpieczeństwo i higiena pracy to stan warunków oraz organizacji pracy i zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony ich zdrowia oraz życia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy.

Działanie korygujące

Działanie korygujące to działanie w celu wyeliminowania przyczyny lub przyczyn wykrytej niezgodności lub innej wykrytej niepożądanej sytuacji.

Działanie zapobiegawcze

Działanie zapobiegawcze to działanie w celu wyeliminowania przyczyny lub przyczyn potencjalnej niezgodności albo innej potencjalnej niepożądanej sytuacji.

UWAGA

Działanie zapobiegawcze podejmowane jest w celu zapobieżenia wystąpieniu potencjalnej niezgodności lub innej potencjalnej sytuacji niepożądanej. Natomiast działanie korygujące podejmowane jest w celu zapobieżenia ponownemu wystąpieniu wykrytej niezgodności lub innej wykrytej niepożądanej sytuacji.

Identyfikacja zagrożenia

Identyfikacja zagrożenia to proces rozpoznawania, czy zagrożenie istnieje, i określenia jego charakterystyki.

Niezgodność

Niezgodność to po prostu niespełnienie określonego wymagania.

Ocena ryzyka zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego to proces analizowania ryzyka zawodowego i wyznaczenie jego dopuszczalności.

Ryzyko zawodowe

Ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty. W szczególności chodzi tu o wystąpienie u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych środowiska pracy lub sposobu jej wykonywania. Ryzyko zawodowe definiowane jest również jako „kombinacja prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia zagrażającego oraz ciężkości urazu lub pogorszenia stanu zdrowia pracowników powodowanego tym zdarzeniem” (wg wytycznych MOP zawartych w dokumencie Guidelines on occupational safety and health management systems, ILO-OSH 2001).

Stanowisko pracy

Stanowisko pracy to przestrzeń pracy z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę.

Wymaganie

Wymaganie to potrzeba lub oczekiwanie, które zostało ustalone, przyjęte zwyczajowo lub jest obowiązkowe. Przyjęte zwyczajowo oznacza, że istnieje zwyczaj lub powszechna praktyka organizacji, jej klientów i innych zainteresowanych stron, iż dana potrzeba lub oczekiwanie jest przyjęte. Można zastosować kwalifikator do wskazania specyficznego rodzaju wymagania (np. wymaganie dotyczące wyrobu, zarządzania jakością, klienta). Wymaganie wyspecyfikowane jest jednym z wymagań ustalonych (np. w określonym dokumencie). Wymagania mogą być stawiane przez różne zainteresowane strony.

Zagrożenie

Zagrożenie to stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę.

PRZYKŁAD

Zagrożenie to na przykład praca:

● na wysokości,

● w wykopach,

● przy maszynach w ruchu,

● przy urządzeniach elektrycznych pod napięciem.

● w kontakcie z niebezpiecznymi czynnikami chemicznymi.

Zagrożenie znaczące

Zagrożenie znaczące to takie, ktore może spowodować poważne i nieodwracalne uszkodzenie zdrowia lub śmierć, występujące w szczególności podczas wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych lub w sytuacjach poważnych awarii.

Zdarzenie potencjalnie wypadkowe

Zdarzenie potencjalnie wypadkowe to niebezpieczne zdarzenie związane z wykonywaną pracą, podczas którego nie dochodzi do urazów lub pogorszenia stanu zdrowia.

PRZYKŁAD

1. Podczas szlifowania przedmiotu nastąpiło pęknięcie tarczy szlifierskiej, jednak jej odłamki nikogo nie zraniły dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności – pracownik nie znajdował się na linii lotu odłamków.

2. Spadły deski pomostu rusztowania, ale nikt nie doznał urazu dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności – w pobliżu rusztowania nie było żadnej osoby.

Każde z powyższych zdarzeń potencjalnie wypadkowych powinno być przeanalizowane w taki sposób, jak wypadek przy pracy, aby wykryć przyczyny jego zaistnienia i w przyszłości wyeliminować, czyli ograniczyć ryzyko wypadku.

3. Cel oceny ryzyka zawodowego

Celem oceny ryzyka zawodowego jest umożliwienie pracodawcy podjęcia odpowiednich kroków zapewniających bezpieczeństwo i higienę pracy pracownikom.

Zawsze należy dążyć do ograniczenia ryzyka do poziomu najniższego, jaki można osiągnąć w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony. Ocena ryzyka zawodowego polega na przewidywaniu, jakie szkody (np. urazy, schorzenia) i jak często mogą spotkać pracownika zatrudnionego na danym stanowisku pracy oraz zaplanowaniu, co trzeba zrobić, aby ich uniknąć.

Całą treść tego działu przeczytasz w pełnej wersji publikacji.

Znajdziesz tam również:

Identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka zawodowego

Identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka zawodowego

Dokumentowanie oceny ryzyka zawodowego

Lista kontrolna procedury oceny ryzyka zawodowego

Problemy praktyczne w 32 pytaniach i odpowiedziach