Czym jest insulinooporność. Poznaj przyczyny, objawy, badania i codzienne życie ebook

Czym jest insulinooporność. Poznaj przyczyny, objawy, badania i codzienne życie

Wstęp

Insulinooporność to jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń metabolicznych naszych czasów. Choć nie zawsze daje wyraźne objawy, może przez lata rozwijać się w ukryciu, wpływając negatywnie na zdrowie, samopoczucie i codzienne funkcjonowanie. Nieleczona, prowadzi do poważnych konsekwencji – przede wszystkim cukrzycy typu 2, ale także chorób sercowo-naczyniowych, zaburzeń hormonalnych, a nawet niealkoholowego stłuszczenia wątroby.

Wzrost liczby przypadków insulinooporności nie jest przypadkowy. Styl życia współczesnego człowieka – szybkie tempo, nieregularne posiłki, brak ruchu, przewlekły stres i powszechny dostęp do wysokoprzetworzonej żywności – sprzyja rozwojowi tego zaburzenia. Często diagnoza pojawia się nagle: w trakcie badań kontrolnych, przy próbie schudnięcia lub w wyniku badań hormonalnych. Wtedy pojawiają się pytania: czym właściwie jest insulinooporność? Czy to już choroba? Co robić dalej?

Ten e-book powstał właśnie po to, by odpowiedzieć na te pytania w sposób rzetelny i przystępny. Nie znajdziesz tu pustych obietnic, uproszczeń ani modnych trendów żywieniowych bez podstaw naukowych. Znajdziesz natomiast konkretne informacje o tym, jak działa organizm dotknięty insulinoopornością, jakie badania warto wykonać, jakie są objawy, jakie zmiany stylu życia przynoszą realne efekty i jak codziennie dbać o siebie – nie rezygnując przy tym z normalnego życia.

To nie jest poradnik medyczny ani alternatywna metoda leczenia. To zbiór wiedzy dla każdego, kto chce zrozumieć, co się dzieje w jego ciele – i wziąć odpowiedzialność za swoje zdrowie. Wiedza to pierwszy krok. Kolejne należą już do Ciebie.

1. Czym właściwie jest insulinooporność – i skąd się bierze?

Insulinooporność to stan metaboliczny, w którym komórki organizmu mają obniżoną wrażliwość na działanie insuliny. Insulina jest hormonem produkowanym przez trzustkę, który umożliwia komórkom wykorzystanie glukozy (cukru) z krwi jako źródła energii. W prawidłowych warunkach, po zjedzeniu posiłku poziom glukozy we krwi wzrasta, co stymuluje trzustkę do wydzielenia insuliny. Insulina działa niczym "klucz", który otwiera komórki, wpuszczając do nich glukozę. Dzięki temu poziom cukru we krwi obniża się do normy, a komórki otrzymują paliwo do pracy.

Jednak przy insulinooporności komórki stają się oporne na działanie insuliny – można powiedzieć, że nie reagują na "polecenia" tego hormonu. W praktyce oznacza to, że pomimo obecności insuliny, glukoza nie wnika skutecznie do komórek i pozostaje we krwi. Organizm, starając się poradzić sobie z tą sytuacją, zaczyna produkować jeszcze więcej insuliny. Występuje hiperinsulinemia (nadmiar insuliny we krwi) jako mechanizm kompensacyjny.

Przez pewien czas takie uruchomienie "nadprogramowej" produkcji insuliny pozwala utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi. Dlatego wiele osób z insulinoopornością może długo mieć prawidłowe wyniki glukozy i nie zdawać sobie sprawy z problemu. Niestety, wysoki poziom insuliny ma także skutki uboczne: sprzyja odkładaniu tkanki tłuszczowej, nasila uczucie głodu i może prowadzić do różnych innych zaburzeń metabolicznych.

W miarę postępu insulinooporności trzustka może przestawać nadążać z produkcją insuliny. Początkowo hiperinsulinemia utrzymuje cukier w ryzach, ale z biegiem lat komórki beta trzustki mogą być przeciążone i ich zdolność wydzielania insuliny słabnie. Wtedy poziom glukozy we krwi zaczyna się podnosić. Insulinooporność często prowadzi zatem najpierw do stanu przedcukrzycowego (gdy cukier jest powyżej normy, ale jeszcze nie osiąga wartości spotykanych w cukrzycy), a następnie do cukrzycy typu 2, jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie działania. Dlatego insulinooporność uważana jest za stan ostrzegawczy – sygnał, że metabolizm nie funkcjonuje prawidłowo i konieczne są zmiany.

Skąd się bierze insulinooporność? Nie ma jednej prostej przyczyny – to efekt współdziałania wielu czynników. Ogromną rolę odgrywa styl życia. Dieta bogata w wysoko przetworzone produkty, nadmiar cukrów prostych i tłuszczów trans, częste sięganie po słodycze i słodzone napoje – to wszystko sprzyja przybieraniu na wadze oraz zaburza gospodarkę cukrową. Nadmiar kalorii prowadzi do wzrostu masy ciała, zwłaszcza tkanki tłuszczowej trzewnej (otaczającej narządy wewnętrzne w obrębie brzucha). Tłuszcz trzewny jest bardzo aktywny metabolicznie – wydziela substancje prozapalne oraz hormony, które pogarszają reakcję komórek na insulinę. Dlatego otyłość, szczególnie typu brzusznego, uważana jest za główną przyczynę insulinooporności.

Drugim istotnym czynnikiem jest brak aktywności fizycznej. Mięśnie są jednym z głównych "konsumentów" glukozy z krwi. Kiedy regularnie się ruszamy, nasze komórki mięśniowe uczą się sprawniej wykorzystywać dostępną insulinę. Aktywność fizyczna zwiększa więc wrażliwość tkanek na insulinę, ułatwiając utrzymanie prawidłowej glikemii. Natomiast siedzący tryb życia sprawia, że mięśnie "rozleniwiają się" i gorzej reagują na ten hormon. Osoby spędzające większość dnia w bezruchu, pracujące wiele godzin przy biurku i stroniące od jakiegokolwiek sportu są znacznie bardziej narażone na rozwój insulinooporności.

Predyspozycje genetyczne także mają znaczenie. Jeśli bliscy krewni (rodzice, rodzeństwo) chorują na cukrzycę typu 2 lub zmagają się z otyłością, ryzyko wystąpienia insulinooporności jest wyższe. Dziedziczymy pewne skłonności metaboliczne, ale nawet posiadając "niekorzystne geny" możemy poprzez zdrowy tryb życia opóźnić lub nawet uniknąć rozwoju problemu.