Włosi. Życie to teatr ebook

Projekt okładki: Adam Kosik

Konsultacja: prof. Piotr Salwa

Redaktor serii: Halina Hałajkiewicz

Redaktor serii: Barbara Czechowska

Redakcja techniczna i skład wersji elektronicznej: Robert Fritzkowski

Korekta: Halina Hałajkiewicz, Aleksandra Zok-Smoła

Zdjęcia

© Maciej A. Brzozowski

© by Maciej A. Brzozowski

© for this edition by MUZA SA, Warszawa 2014, 2024

ISBN 978-83-287-2989-6

Sport i Turystyka – MUZA SA

Wydanie IV

Warszawa 2024

–fragment–

All Italians are actors – only the worst of them are on the stage.

(Wszyscy Włosi są aktorami, ale tylko ci najgorsi występują na scenie).

ORSON WELLES

Prolog

We Włoszech

We Włoszech

są rzeczy – o nich ci nikt nie powie

są rzeczy – ich ci nikt nie da

urodziłeś się i umrzesz tutaj

urodziłeś się i umrzesz tutaj

w kraju połowicznej prawdy

dokąd uciekniesz?

we Włoszech spluwy w autach

we Włoszech Machiavelli i Foscolo

we Włoszech mistrzowie świata

we Włoszech

przybywaj

we Włoszech spędzić wakacje nad morzem

we Włoszech operować lepiej się nie daj

we Włoszech do szpitala się nie wybieraj

we Włoszech życie przepiękne

we Włoszech wielkie przyjęcia i gale

we Włoszech biznesy robi się szemrane

we Włoszech sąsiad do ciebie strzela

we Włoszech

są rzeczy – o nich ci nikt nie powie

są rzeczy – ich ci nikt nie da

urodziłeś się i umrzesz tutaj

urodziłeś się i umrzesz tutaj

w kraju połowicznej prawdy

dokąd uciekniesz?

we Włoszech prawdziwi mafiozi

we Włoszech ci najbardziej niebezpieczni

we Włoszech dziewczyny stoją na ulicy

we Włoszech makaron jesz robiony w domu

we Włoszech złodzieje wchodzą ci do domu

we Włoszech na stałe nie znajdziesz roboty

we Włoszech całujesz krucyfiksy

we Włoszech monumenty

we Włoszech malowidła i kościoły

we Włoszech sentymenty

we Włoszech wiocha i porwania

we Włoszech

są rzeczy – o nich ci nikt nie powie

są rzeczy – ich ci nikt nie da

urodziłeś się i umrzesz tutaj

urodziłeś się i umrzesz tutaj

w kraju połowicznej prawdy

dokąd uciekniesz?

we Włoszech laski się podrywa

we Włoszech kobiety fotografuje

we Włoszech modelki szantażuje

we Włoszech naucz się sztuki

we Włoszech ludzie czytają karty

we Włoszech morderstwa nigdy niewyjaśnione

we Włoszech twarze zaginione i głosy kupione

we Włoszech

są rzeczy – o nich ci nikt nie powie

są rzeczy – ich ci nikt nie da

urodziłeś się i umrzesz tutaj

urodziłeś się i umrzesz tutaj

w kraju połowicznej prawdy*

Wstęp do czwartego wydania

Pierwsze wydanie książki Włosi. Życie to teatr ukazało się w 2014 roku. To dzięki wspaniałym Czytelnikom, Włocholubom, jest czwarte. Czas na zmiany. A raczej na tchnięcie w tych moich Włochów trochę nowego życia. Od ukończenia książki byłem tam kilkanaście razy, każdy pobyt to nowe zachwyty, nowe doświadczenia. Kiedy wyjeżdżałem z Bolonii w lutym 2020 roku, gazety w kiosku na lotnisku donosiły o pierwszych ofiarach w Lombardii, dwieście kilometrów ode mnie. Hedonistyczna Bolonia zamykała pierwsze restauracje i bary w oczekiwaniu na najgorsze. I przyszło najgorsze, ale Włosi ponownie zadziwili świat. Tym razem nie geniuszem, gustem czy luzackim podejściem do życia. Okazali się najbardziej zdyscyplinowanym narodem Europy, posłusznym, solidarnym, empatycznym. Nie sposób pominąć tego tematu, pisząc o Włochach, podobnie jak trudno nie wspomnieć choćby o ich zachowaniu w czasie wielkiej powodzi wiosną 2023 roku.

Dzisiaj znowu jest pięknie, przynajmniej w chwili, kiedy piszę te słowa. Znowu zapełniamy rzymskie place, ulice Florencji i plaże w Kalabrii. Turystyka przeżywa potspandemiczny renesans, a mądre władze starają się mądrze zagospodarować tłumy turystów. Część z nich nie tylko marzy, żeby osiąść tu na stałe, ale też słowa zamienia już w czyny. Bo pandemia nauczyła nas dużo, a wojna w Ukrainie jeszcze więcej. Cieszmy się życiem tam, gdzie o tę radość łatwiej niż u nas, bo mieszkańcy mają ją w genach. Ponownie, lub po raz pierwszy, zanurzmy się w tym włoskim raju, przygotujmy się na nowe odkrycia, zauroczenia. Poczujmy zapach kwiatów, kawy, pomidorowego sosu, ciężkich perfum i orzeźwiającej bryzy. I ponownie zasiądźmy na widowni, żeby nacieszyć wszystkie zmysły tym niesamowitym włoskim spektaklem. Przecież życie to teatr.

Akt IŚwiat przedstawiony

Włochy to tylko pojęcie geograficzne.

Klemens Metternich

Ekspozycja

Włosi od zawsze mieli znajomości u Stwórcy. Kiedy rozdzielano najlepsze tereny, na pewno nie stawili się wcześniej niż inni i nie stanęli w kolejce. Załatwili to inaczej. Może użyli jednego ze swoich trików, namówili, przekonali, wybłagali. I dostali. Teren w kształcie buta, i to wcale nie pantofelka, tylko potężnego, choć kształtnego botka. But, który na południu wymierza kopniaka Sycylii, od północy otaczają go Alpy, a przez jego środek biegną Apeniny. Góry i wyżyny to aż siedemdziesiąt siedem procent powierzchni kraju. Półwysep ma tysiąc sześćset kilometrów długości, w czym jest ponad siedem i pół tysiąca kilometrów zapierającego dech w piersiach wybrzeża, oblewanego przez cztery morza: Adriatyckie, Jońskie, Liguryjskie i Tyrreńskie. Ozdabia go pięćdziesiąt wysp, w tym dwie największe: Sardynia i Sycylia. Reszta zgrupowała się w trzynastu archipelagach. Uff, te wszystkie liczby to pewnie wyjątkowa gratka dla numerologów. Nie cyferki są tu jednak ważne – całość, jak się teraz mówi, „robi nastrój”.

A całe to fantastyczne terytorium jest teraz republiką zamieszkaną przez ponad sześćdziesiąt milionów ludzi, głównie Włochów, ale także Sardyńczyków, Tyrolczyków, Słoweńców, Albańczyków czy Francuzów. Kraj podzielony jest na dwadzieścia regionów. Pięć z nich (Dolina Aosty, Sycylia, Sardynia, Trydent-Górna Adyga, Friuli-Wenecja Julijska) to tak zwane regiony specjalne (mają szerokie kompetencje ustawodawcze i wykonawcze), ale i tak różnorodność, krajobrazowa, kulturowa, gastronomiczna czy wreszcie lingwistyczna sprawia, że każdy region wydaje się oddzielnym państwem. Co ma zresztą swoje uwarunkowania w historii Półwyspu Apenińskiego, który teraz nazywamy Włochami.

Włochy niemal w całości leżą w strefie klimatu podzwrotnikowego w jego śródziemnomorskiej odmianie. Ale typowy klimat śródziemnomorski nie występuje nigdzie poza wąskim pasem wybrzeża: ani w centrum kraju, ani w górach. Stąd – często – gorące lata, dokuczliwe, chłodne i deszczowe zimy, na północy kraju w dodatku śnieżne, a osławiona włoska pogoda wcale nie jest aż tak wyjątkowa – lubi zaskakiwać chłodem w maju czy we wrześniu, powala tropikalnymi upałami i wilgocią w czerwcu.

W rzeczywistości klimat Włoch północnych jest mniej więcej taki sam jak ten w większości krajów Europy kontynentalnej. W Mediolanie i Turynie jest chłodniej zimą niż w Kopenhadze, cieplej latem niż w La Valletcie czy Algierze. Włochy środkowe i południowe mają mniej więcej ten sam klimat co inne kraje śródziemnomorskie – na wybrzeżu bardziej łagodny niż w głębi lądu, z pewnością nie tak dobry zimą jak w Hongkongu czy na Krymie. Zima jest o wiele przyjemniejsza w Egipcie, na Florydzie czy na Saharze […]. Rzym wszyscy znają z powodu warunków klimatycznych, jednych z najbardziej nieprzyjemnych na świecie: sirocco wieje przez prawie dwieście dni w roku. Ten duszący ciepły wietrzyk, który wypełnia niebo niskimi, szarymi chmurami nasączonymi wilgocią, sprawia, że grzyb pojawia się wszędzie, pokrywa ściany plamami wilgoci, a ludzie czują się zmęczeni, podenerwowani, otumanieni.

Oto jak podsumowuje klimatyczne uroki półwyspu dziennikarz Luigi Barzini w książce Gli Italiani (Włosi)[1]. Ale tak do końca nie powinniśmy mu wierzyć. Jak przystało na Włocha – trochę dramatyzuje. Nam, podobnie jak i innym przybyszom z północy, klimat apeniński najczęściej kojarzy się z rajem.

* * *

koniec darmowego fragmentuzapraszamy do zakupu pełnej wersji

[1] Luigi Barzini, Gli italiani. Virtù e vizi di un popolo, BUR Saggi, 2012.

*In Italia, wyk. Fabri Fibra i Gianna Nannini, muz. i sł. M. Dagani, E. Caruso, L. Porzio, F. Tarducci, published by: Universal Music Italia Srl./Warner/Chappell Music Italiana Srl./Dagani Edizmusdi Massimilian (przeł. Maciej A. Brzozowski).

Sport i Turystyka – MUZA SA

ul. Sienna 73

00-833 Warszawa

tel. +4822 6211775

e-mail: [email protected]

Księgarnia internetowa: www.muza.com.pl

Wersja elektroniczna: MAGRAF sp.j., Bydgoszcz