Sport i czas wolny w perspektywie interdyscyplinarnej ebook

Praca zbiorowa pod redakcji dr Doroty Nowalskiej-Kapuścik i dra Grzegorza Libora

Sport i czas wolny w perspektywie interdyscyplinarnej

© Copyright by

Abramski Olgierd, Badora Magdalena, Hylewski Marcin, Nymś-Górna Agnieszka, Paczyńska-Jasińska Patrycja, Tymosiewicz Piotr, Tytko Olga, Ręba Patrycja, Wiciński Kamil, Więcławek Daria, Wojnarowska Małgorzata, Wojtecka Agnieszka, Wójcik Joanna, Zarzeczna-Baran Marzena, Zybała Dominika & e-bookowo 2018

Recenzja książki: dr Paweł Ćwikła

Redakcja: dr Dorota Nowalska-Kapuścik i dr Grzegorz Libor

Grafika na okładce: istockphoto

Projekt okładki: e-bookowo

ISBN e-book 978-83-7859-988-3

Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo

www.e-bookowo.pl

Kontakt: [email protected]

Wszelkie prawa zastrzeżone.

Kopiowanie, rozpowszechnianie części lub całości

bez zgody wydawcy zabronione

Wydanie I 2018

Konwersja do epub i mobi A3M Agencja Internetowa

Joanna Wójcik

Uniwersytet Śląski

Instytut Socjologii

ZDROWIE JAKO WARTOŚĆ WYRAŻANA I DOKONYWANA W PERSPETYWIE CZASU WOLNEGO

Abstrakt

Zdrowie jako wartość definicyjnie formułowane jest na płaszczyźnie wielu perspektyw badawczych odzwierciedlających nie tylko różnorodne zainteresowania badaczy, ale również różnorodne światopoglądy i obyczaje. Intensywne zmiany o charakterze społecznym i kulturowym, jakie dokonują się w różnych dziedzinach życia, w tym w obszarze czasu wolnego, nie pozostają bez wpływu na sferę wartości życiowych, w tym, wartości zdrowotnych. Stale zwiększająca się propozycja ofert zdrowego stylu życia i różnorodnych form spędzania czasu wolnego zmieniają system wartości zdrowotnych z tradycyjnych i uznawanych przez znaczną większość społeczeństwa na ponowoczesne i jednostkowe. Zmniejsza się wpływ hierarchicznych i instytucjonalnych form na zachowanie jednostek i grup, a jednocześnie wzrasta niezależność w zakresie kształtowania własnego podejścia do wartości, w tym również wartości zdrowotnych i sposobu spędzania czasu wolnego. Mając na uwadze efektywność działań podejmowanych w procesie wspierania jednostek i grup w dbałości o zdrowie i zdrowy styl życia jako formę realizacji czasu wolnego, należy określić jakie znaczenie jest społecznie przypisywane zdrowiu w uznawanych systemach wartości. W tym kontekście zdrowie jako wartość można zestawić z innymi wartościami, tj. ekonomicznymi, religijnymi i kulturowymi z odniesieniem do wartości wyrażanych (deklarowanych) i dokonywanych (realizowanych).

„Zdrowie ludzkie i życie przedstawiają dla jednostki i dla jej rodziny oraz społeczeństwa w pewnym względzie wartość absolutną, nie dającą się zmierzyć, ani porównać i to w tym sensie, że jednostka jest w swej osobowości, w swej specyfice niezastąpiona”[1].

Pojęcia wartości i czasu wolnego w kontekście zdrowia

Pojęcie wartości w naukach społecznych jest niezwykle wieloznaczne, a tym bardziej wieloznaczne może być jego rozpatrywanie łącznie z pojęciem zdrowia i czasu wolnego. Wedle klasycznej definicji Jana Szczepańskiego wartość to dowolny przedmiot materialny lub idealny w stosunku do którego jednostki lub zbiorowości przyjmują postawę szacunku, przypisują mu ważną rolę w swoim życiu i dążenie do jego osiągnięcia odczuwają jako przymus [2]. Do tak szeroko rozumianej kategorii wartości niewątpliwie należy zdrowie.

W różnych zbiorowościach może obowiązywać dążenie do realizacji różnych wartości. Różne systemy wartości mogą być rozbieżne nie tylko pod względem zespołu tworzących je wartości, ale też ich struktury hierarchicznej. Postrzeganie zdrowia jako wartości także dokonuje się poprzez pryzmat społeczno–kulturowych uwarunkowań, w jakich żyją ludzie. Kultura stanowi obszar, w obrębie którego uwidaczniają się odmienne interpretacje związane z pojmowaniem zdrowia. Znaczenie ma w tym miejscu także kulturowo przyjęty sposób spędzania wolnego czasu, jako swoista przestrzeń realizacji wartości zdrowotnych.

Istnieją jednak badacze, którzy stoją na stanowisku, iż zdrowie jako wartość ma charakter uniwersalny, iż jest wartością interkulturową i niezależną od kulturowo przyjętego wzorca spędzania czasu wolnego. Krzysztof Puchalski przywołuje postać meksykańskiego badacza kultury i osobowości, Rogelio Diaz-Guerrero, który przeprowadził porównanie znaczeń związanych ze zdrowiem w trzydziestu różnych kulturach i wyartykułował wniosek, iż jest ono widziane wszędzie w zbliżony sposób. Istnieje zatem pewien międzykulturowy i w miarę jednolity sposób rozpatrywania wartości zdrowotnych, co unaocznia się w powszechnym traktowaniu zdrowia jako: dobra, potencji i aktywności. Dopiero w ramach tych trzech wymienionych charakterystyk zachodzą kulturowe rozbieżności znaczeniowe [3]. W tym sensie możemy uznać zdrowie jako wartość postmaterialistyczną, nie partykularną a uniwersalną, odnoszącą się nie do pewnych tylko segmentów społeczeństwa, ale aktualne dla wszystkich ludzi, ogólnoludzkie, a jednocześnie kładące akcent na jakość życia, samorealizację, sprawność fizyczną, godność i prawa podmiotowe człowieka, bogactwo doświadczeń i doznań duchowych, kontaktów społecznych, życia towarzyskiego [4].

W tym kontekście pojęcie wartości zdrowia łączy się z problematyką czasu wolnego, który jest ważnym elementem jakości życia. Od ilości czasu i sposobów jego wykorzystania zależy jakość zdrowia. Gdy czas wolny i różnorodność form spędzania go staje się dobrem ogólnodostępnym, kształtowanie umiejętności korzy­stania z niego urasta do rangi problemu społecznego [5].

Kształtowanie pojęcia czasu wolnego nieodłącznie związane jest z przeciwstawieniem pojęcia wykonywania pracy. Istnieje wiele definicji pojęcia czasu wolnego. Stanisław Czajka określa czas wolny zamiennie jako całokształt życia człowieka poza pracą, cały czas spędzony poza zakładem pracy czy też ,,całokształt życia po pracy” [6]. Helena Strzemińska, podejmując zagadnienie czasu wolnego, wskazuje oprócz czasu poza pracą, którą człowiek może spożytkować na naukę i podnoszenie kwalifikacji, pracę społeczną, czy wypoczynek i ,,wszechstronny rozwój osobowości” [7].

Patrycja Paczyńska-Jasińska

Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Społecznych, kierunek: Socjologia

ROZKOSZE PODNIEBIENIA I FILMOWE APETYTY

Abstrakt

Istotą przesłania niniejszego artykułu jest przedstawienie oglądania filmu oraz jedzenia jako sposobu spędzania czasu wolnego. Autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie dlaczego chcemy oglądać filmy o jedzeniu? Czynności, która dla wielu reżyserów światowej kinematografii urosła do rangi celebracji życia i śmierci. Tekst stanowi omówienie przemian, jakie zachodziły w sposobie przedstawiania jedzenia oraz czynności spożywanie pokarmu.

Podjęta tematyka rzuca światło na współczesne tendencje związane z problematyką czasu wolnego. Przez kolejne dekady kina, gatunki oraz nurty filmowe, sprowadzały one funkcję jedzenia do określonych zasad: świętowania (wesela), wspominania bliskich (stypy), nieumiarkowania w jedzeniu i piciu (obżarstwa) czy diety (postu). Film jako obraz daje nam coraz nowsze, bogatsze przeżycie. My sami jesteśmy utkani z tej materii, dla której z kolei nasze krótkie życie jest matrycą. Filmy często dopingują do działania albo pomagają w trudnych chwilach. Jedzenie rozumiane powinno być tutaj bardzo szeroko, bo jednocześnie, jako źródło życia, ale i narzędzia, do osiągnięcia celów jak i szczęścia.

Słowa kluczowe

czas wolny, film, jedzenie, mass media.

[29]www.entertheroom.pl/life-wiecej/6423-kwiat-wisni-i-czerwona-fasola,dostępu: 11.08.2017

Daria Więcławek

Uniwersytet Śląski

JAK ZABIĆ CZAS I ZAIMPONOWAĆ TOWARZYSTWU? GRY I ZABAWY W ŚWIETLE PORADNIKÓW XIX I POCZĄTKU XX WIEKU

Abstrakt

Przemiany społeczne, rozpoczęte w drugiej połowie XIX wieku, spowodowane były m.in. rewolucją przemysłową i uregulowaniem czasu pracy. Pojawiła się nieznana wcześniej kategoria – czasu wolnego. Pozytywistyczna filozofia gospodarki czasem zakładała racjonalne wykorzystanie każdej chwili. Stąd też konieczność uzasadniania rozrywek i hobby: turystyki, krajoznawstwa, sportu, a także rozrywek salonowych, popularnych wśród klas wyższych, burżuazji i aspirującej klasy średniej. Do tej ostatniej przeznaczony był szereg publikacji proponujących bogaty wybór wesołych i ciekawych rozrywek. Artykuł stanowi przyczynkowy przegląd zabaw, które oprócz zabicia czasu miały ważne zadanie – uczynić odbiorcę zajmującym, atrakcyjnym i godnym zainteresowania, gry pełniły także istotne funkcje wychowawcze…i matrymonialne. Wybrane przeze mnie publikacje zostały wydane na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku oraz w okresie międzywojennym.

Druga połowa XIX wieku oraz początek XX wieku jest okresem wielkich przemian społecznych wywołanych przez rozwój przemysłu oraz uregulowanie czasu pracy. Czas wolny stał się elementem wykrojonym z przebiegu dnia. Pozytywistyczna zasada racjonalnej gospodarki czasem nakazywała racjonalne wykorzystanie wolnych chwil. Uprawianie każdego hobby musiało posiadać swoje uzasadnienie. Turystyka i krajoznawstwo miały więc na celu kształcenie uczuć patriotycznych oraz zdobycie wiedzy geograficznej. Sport był nie tyle rozrywką, co okazją do wzmacniania charakteru, hartu ducha oraz zdrowia. Popularną metodą spędzania wolnego czasu były rozrywki salonowe. Były one formą wypoczynku i sprzyjały integracji towarzystwa. Jak zauważa w swoim artykule Dorota Dobrowolska, dla wyższych warstw społeczeństwa, wzmacnianie więzi towarzyskich było podstawowym celem bawienia się (najintensywniejszym w okresie świąt i karnawału). Salony tworzyła nie tylko arystokracja i burżuazja – w skromniejszej formie organizowane były przez inteligencję oraz aspirujące warstwy mieszczańskie.[5] Można założyć, że omawiane poradniki były głównie adresowane do tych ostatnich grup, które nie wyniosły z rodzinnych domów reguł poszczególnych rozrywek, ani też zasad zachowania podczas nich. W artykule wykorzystuję przykłady poradnictwa wydanego na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku oraz w okresie międzywojennym. Warty podkreślenia jest fakt, że zestawy proponowanych w literaturze gier, nie różnią się znacznie między sobą i to nie zależnie od miejsca wydania. W podobny sposób bawiono się np. w Galicji i zaborze pruskim.

dr n. med. Agnieszka Wojtecka

Zakład Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej, Gdański Uniwersytet Medyczny

mgr Małgorzata Wojnarowska

Zakład Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej, Gdański Uniwersytet Medyczny

dr Piotr Tymosiewicz

Akademia Wychowania Fizycznego im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Filia w Białej Podlaskiej

dr n. med. Marzena Zarzeczna-Baran

Zakład Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej, Gdański Uniwersytet Medyczny

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA SENIORÓW

Abstrakt

Współcześnie starzenie się społeczeństwa jest zjawiskiem powszechnym. Szczególnie w krajach rozwiniętych obserwuje się tendencję wzrostową w tym zakresie. Dzięki postępowi medycyny wydłużyła się średnia długość życia, co jest niewątpliwie osiągnieciem cywilizacyjnym. Starość wiąże się jednak z postępującymi zmianami w fizycznym, psychicznym i społecznym funkcjonowaniu poszczególnych osób. Prowadzi to stopniowo do niesamodzielności i wzrostu zapotrzebowania na pomoc ze strony innych także przy wykonywaniu czynności dnia codziennego takich jak: przemieszczanie się, odżywianie, higiena osobista czy zakupy. Czynnikiem, który może spowolnić proces inwolucyjny jest aktywność fizyczna. Systematyczne ćwiczenia fizyczne m.in. zmniejszają ryzyko występowania takich chorób jak: cukrzyca, osteoporoza, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, spowalniają zmiany zachodzące w układzie krążenia i układzie oddechowym, umożliwiają dłuższe zachowanie autonomii, a w konsekwencji wpływają na poprawę jakości życia. Dlatego też należy zachęcać osoby starsze do podejmowania aktywności fizycznej, ważne jest uświadamianie im zalet jakie przynosi regularny ruch oraz motywowanie do treningu.

Celem artykułu jest ukazanie znaczenia jakie ma aktywność fizyczna dla zdrowia fizycznego i psychicznego osób starszych oraz jej pozytywnego wpływu na podnoszenie jakości życia seniorów.

mgr inż. Patrycja Ręba

Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu,

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

NORDIC WALKING – FORMA AKTYWNOŚCI DLA OSÓB W KAŻDYM WIEKU

Wstęp

Siedzący tryb życia, złe odżywianie oraz stres to coraz skuteczniej czynni zabójcy współczesnych czasów. Za ten stan rzeczy niewątpliwie odpowiedzialny jest m.in. brak czasu, który odczuwa większość społeczeństwa. Jednakże, w ciągu ostatnich latach można zauważyć wzrost zainteresowania sportem i rekreacyjną aktywnością ruchową. Marsz jest najbardziej naturalnym, najbezpieczniejszym oraz najbardziej powszechnym rodzajem aktywności ruchowej człowieka, niezależnie od wieku i kondycji fizycznej. Zalecany jest każdemu, celem utrzymania dobrego stanu zdrowia. Nordic walking jest niezwykle popularny na całym świecie. Biorąc pod uwagę liczbę entuzjastów nordic walking, wiodące kraje to Finlandia, Niemcy, Norwegia, Austria oraz Szwajcaria. Prognozuje się, że w przyszłości nordic walking będzie odgrywał kluczową rolę w procesie utrzymywania dobrego stanu zdrowia u ludzi w każdym wieku i w każdym miejscu na świecie.

Magdalena Helena Badora

Wydział Nauk Społecznych

Instytut Socjologii

Uniwersytet Śląski

ROLA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W PROMOCJI SPORTU I AKTYWNEGO WYPOCZYNKU WŚRÓD OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA PRZYKŁADZIE STOWARZYSZENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH, ICH RODZIN I PRZYJACIÓŁ PROMETEUS

Abstrakt

Aktywność ruchowa osób niepełnosprawnych stanowi formę rehabilitacji kompleksowej, gdyż pozytywnie wpływa zarówno na sferę fizyczną i psychiczną osób ją uprawiających, jak również na ich integrację z otoczeniem. Niestety osoby z ograniczoną sprawnością bardzo często napotykają na utrudnienia w dostępie do rekreacji fizycznej. Najczęściej są to bariery społeczno-kulturowe (opory natury psychicznej osób z niepełną sprawnością oraz negatywny wizerunek osób dotkniętych dysfunkcją wśród osób zdrowych), komunikacyjne i architektoniczne.

W artykule omówiona zostanie rola organizacji pozarządowych w aktywizacji ruchowej osób niepełnosprawnych. Jako przykład zostanie przedstawione Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Ruchowo, ich Rodzin i Przyjaciół Prometeus. Jest to stowarzyszenie, które od dziesięciu lat aktywnie działa w gminie Konopiska – gminie wiejskiej, położonej w powiecie częstochowskim. Jednym z celów statutowych Stowarzyszenia jest rozwój i popularyzacja sportu wśród osób niepełnosprawnych. Organizacja ta oferuje osobom niepełnosprawnym zajęcia terapeutyczne (hipoterapia i choreoterapia), sport zespołowy (boccia), sport indywidulany (łucznictwo) oraz aktywny wypoczynek (wycieczki krajoznawcze i turnusy rehabilitacyjne). Od wielu lat Stowarzyszenie organizuje w Konopiskach zawody sportowe osób niepełnosprawnych w boccia, w tym zawody mające status międzynarodowy.

Agnieszka Nymś-Górna

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

ZAJĘCIA SPORTOWE W SYSTEMIE PENITENCJARNYM

Zajęcia sportowe w jednostkach penitencjarnych mają bardzo duże znaczenie. Przede wszystkim dlatego, że mogą stanowić swego rodzaju powrót do czynności, które wykonywało się przed osadzeniem. Są one również brane pod uwagę w kontekście efektywności oddziaływań resocjalizacyjnych. W artykule zostają przedstawione zajęcia sportowe jako sposób zagospodarowania czasu wolnego oraz walki ze stresem, a także pracy nad kompetencjami społecznymi. Na zakończenie zostają przedstawione dwa przykłady dobrych praktyk.

Sport jest niezwykle ważną częścią aktywności człowieka oraz bodźcem kształtującym osobowość (zwłaszcza młodych ludzi). Posiada swój aspekt rywalizacyjny oraz ukierunkowany prorozwojowo. W zakładzie karnym oferuje się skazanym zajęcia sportowe obok zajęć kulturalno-oświatowych. W zamyśle stanowi to istotny element oddziaływań resocjalizacyjnych i penitencjarnych. Poprzez aktywność sportową osadzeni mogą mieć, w wybranych przypadkach, kontakt ze światem zewnętrznym. Samo partycypowanie w życiu na wolności daje tym osadzonym szansę na spojrzenie na swoje dotychczasowe życie z innej perspektywy. Podczas aktywności sportowej, osadzeni mają możliwość jednoczyć się także we własnych grupach, kształtując jednocześnie szereg kompetencji „miękkich”. Sport pomaga również osadzonym radzić sobie z codziennością w izolacji oraz licznymi trudnościami z niej wynikającymi.

Osadzeni na zajęcia sportowe uczęszczają w swoim wolnym czasie, dlatego też od tej kategorii należy rozpocząć niniejsze rozważania. Zagadnienia związane z czasem wolnym znajdują się w kręgu zainteresowań socjologii, psychologii, pedagogiki, kultury fizycznej, medycyny czy ekonomii. Powstaje więc wiele definicji, w których zwraca się uwagę na inne aspekty w zależności od dyscypliny naukowej[1]. Ogółem jednak, czas wolny postrzegany jest jako wszelkiego rodzaju zajęcia, jakie podejmuje jednostka z własnej woli. Powody podejmowanych aktywności mogą być bardzo różne: rozrywkowe, edukacyjne, społeczne. 

Olga Tytko

Instytut Socjologii

Wydziału Nauk Społecznych

Uniwersytet Śląski

SPORT NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest zagadnieniu sportu osób z niepełnosprawnościami. Przedstawione w nim zostały powody, dla których sport stanowi bardzo ważną część życia i rehabilitacji osób zmagających się z niepełnosprawnościami, ale również jakie problemy wiążą się z jego uprawianiem. Przybliżona zostanie również istota polskich i światowych organizacji, zajmujących się sportem niepełnosprawnych oraz dyscypliny, którymi mogą się oni zajmować.

Wprowadzenie

Sport i niepełnosprawność? Dla bardzo wielu z nas te pojęcia wzajemnie się wykluczają. Dość powszechnie uważa się, że osoby z niepełnosprawnościami nie są w stanie, a czasem nawet iż nie powinny one sportem się zajmować (bo na przykład nie powinny się przemęczać, wyglądają śmiesznie próbując ćwiczyć, czy też dlatego że po prostu się do tego nie nadają). [M. Dalecka: Sport osób z niepełnosprawnością-przełamywanie barier. [w:] Rocznik Lubuski, t.40, cz. 2, 2014]. Tym czasem sport wśród osób posiadających niepełnosprawności jest coraz bardziej popularny. Niniejszy artykuł porusza kwestię powodów, dla których osoby z niepełnosprawnościami uprawiają sport, przykładowe okoliczności w jakich się nim zetknęły, a także korzyści jakie sport im daje. Zostanie również poruszana kwestia wybieranych dyscyplin sportowych, a także sukcesy sportowców, którzy borykają się z niepełnosprawnościami.

Konkluzją tegoż artykułu ma być przełamanie jednego ze stereotypów odnośnie osób z niepełnosprawnościami odnośnie tego,że są to osoby zasiedziałe, nie lubiące sportu i nie będące w stanie go uprawiać.

Marcin Hylewski

Uniwersytet Śląski

PONOWOCZESNE FORMY SPEKTAKLU I ICH KONSEKWENCJE SPOŁECZNE NA PRZYKŁADZIE WSPÓŁCZESNEJ KULTURY PIŁKARSKIEJ

Abstrakt:

Celem artykułu jest typologia i analiza ponowoczesnych form spektaklu funkcjonujących w ramach (i na obrzeżach) kultury piłkarskiej, a także określenie źródeł ich ekspansji i społecznych skutków jakie implikują. W pierwszej części zdefiniuję fenomen „kultury piłkarskiej” oraz krótko scharakteryzuję obrany paradygmat badawczy, jakim jest teoria krytyczna Guya Deborda w jej części deskryptywnej. Uzasadnię także aktualną poznawczą użyteczność tej perspektywy wskazując przy tym na pewne jej ograniczenia. Część druga obejmie określenie przedmiotu badań ze szczególnym uwzględnieniem różnic dzielących nowoczesne i ponowoczesne formy spektaklu – te zostaną wywiedzione na zasadzie opozycji binarnych (np. rzeczywistość vs. hiperrzeczywistość, konsumpcja dóbr vs. konsumpcja wrażeń, ideologia vs. „wideologia”). W trzeciej części stypizuję i przeanalizuję wybrane formy ponowoczesnych spektakli w ramach kultury piłkarskiej próbując umiejscowić w nich nowe elementy omawianego pola społecznego (zjawiska, praktyki, instytucje) takie jak: nowe formy komunikacji (np. social media), gry elektroniczne, rynek zakładów bukmacherskich. W ostatniej, podsumowującej części, zastanowię się na ile – w odniesieniu do współczesnej kultury piłkarskiej – prawdziwa jest marksowska z ducha teza Deborda o neutralizującej względem potencjałów rewolucyjnych, krytycznych i obywatelskich funkcji spektaklu.

Olgierd Abramski

Uniwersytet Śląski w Katowicach

MIMETYZM GIER W STATUCIE WIŚLICKIM KAZIMIERZA WIELKIEGO Z 1347 ROKU

Streszczenie

Gra stanowi rodzaj zabawy, podporządkowanej ustalonym między graczami zasadom i normom organizacyjnym, ściśle przez nich przestrzeganym. Gry, ze swej istoty, mają charakter rozrywki, zarówno dla uczestników, jak również obserwatorów. Równocześnie jednak pełnią szereg innych funkcji, których zakres zwiększa się wraz z rozwojem cywilizacyjnym. Popularność i rozwój gier pociągnęły za sobą różnorodne umowne ich kategoryzacje. Niezależnie od stosowanego wariantu gry, każda z nich zawiera element losowy o różnym nasileniu. W sprzyjających okolicznościach akceleracja elementu losowego w grze, w połączeniu z merkantylizacją wyniku, czyni z niej grę hazardową. Hazard, poza zagrożeniem interesów ekonomicznych i prawnych gracza, wywołuje liczne negatywne zjawiska społeczne. W tym aspekcie następuje objęcie niektórych kategorii gier reżimem prawnym, który w skrajnej postaci przybiera formę zakazu ich uprawiania. W prawie polskim reglamentacja gier popularnych w danej epoce sięga przynajmniej okresu panowania Kazimierza Wielkiego. Do datowanego na 1347 rok statutu wiślickiego inkorporowano ustawodawstwo dotyczące skutków prawnych uprawiania hazardu w Polsce piastowskiej.

Regulacja miała charakter mimetyczny, mogła pochodzić z różnych okresów, a nadto jej celem było ujednolicenie, harmonizacja, uporządkowanie, a zatem ogólnie unifikacja bądź częściowo nawet kodyfikacja prawa w obrębie jednej tymczasem dzielnicy – Małopolski. Normodawca wprowadzał co do zasady wolność gier, wyjąwszy gry prawem zakazane. Równocześnie potwierdzona została ochrona niedziału rodzinnego przed skutkami uprawiania gier hazardowych oraz naturalny charakter zobowiązań wynikających z gry i materialny charakter świadczenia gracza. Ciekawym rozwiązaniem w prawie średniowiecznym była indywidualizacja odpowiedzialności cywilnej uczestnika gry.

Przyjęta w prawie polskim epoki kazimierzowskiej regulacja gier stanowi interesujący pomnik archetypów współczesnej polskiej kultury społecznej, politycznej i prawnej, a wiele problemów społecznych wynikających z uprawiania gier hazardowych nadal istnieje i utrudnia realizacje celów społecznych w państwie.

Dominika Zybała

Uniwersytet Jagielloński

THE IMPACT OF THE U.S. FEDERAL GOVERNMENT AID PROGRAMS ON STATE DEFENSE READINESS IN REGARDS TO SECURITY THREAT SITUATIONS

Wraz z nowymi zagrożeniami potrzeba opracowania odpowiednich programów wspomagających wojsko i policję w Stanach Zjednoczonych Ameryki przez rząd federalny w sytuacjach zagrożenia kryzysowego zyskała kluczowe znaczenie dla ochrony życiai bezpieczeństwa społeczeństwa. W artykule nakreślono historię powstawania programów pomocowych rządu federalnego mających na celu zapewnienie skoordynowanej reakcji ze strony władz stanowych i lokalnych na potrzeby obszarów dotkniętych klęskami. Istotnym atutem powstawania wielu z tych programów jest działalność szkoleniowa w zakresie zapobiegania, gotowości i reagowania przybierająca różne formy, od wspólnych ćwiczeńw terenie, po szkolenia w grupach, czy rozmieszczanie sił specjalnych na obszarach objętych zagrożeniem. W dalszej części przedstawiono mechanizmy funkcjonowania wybranych federalnych programów szkoleniowych dla funkcjonariuszy służb ratowniczych przygotowujących do reagowania na sytuacje kryzysowe.

Kamil Wiciński

Uniwersytet Jagielloński

THE IMPORTANCE AND ROLE OF THE FBI ACADEMY IN THE CONTEXT OF THE AGENCY’S ACTIVITIES

Głównym celem niniejszego artykułu jest ukazanie i zgłębienie zasad jakimi kieruje się FBI podczas szkoleń prowadzonych w swojej Akademii, również w kontekście międzynarodowej wymiany służb. Poruszona została także kwestia znaczenia szkoleń w ogólnorozumianym aspekcie funkcjonowania specjalnych komórek FBI, odpowiedzialnych za bezpośredni kontakt z zagrożeniem o różnej skali.