Plan finansowy 2023 dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych ebook

Redakcja

Autorzy:Barbara Jarosz Halina Skiba Izabela Świderek

Wydawca:Monika Zabrocka-Kutera

Redaktor:Dorota Strusiewicz-Kotela

Koordynator produkcji: Magdalena Huta

Korekta:Zespół

Skład, łamanie: Piotr Kotela

Druk:KRM Druk

ISBN 978-83-8276-731-5

Nr rejestrowy BDO: 000008579

Wiedzai Praktyka sp. z o.o.

03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a

Tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10,

NIP: 526-19-92-256

Numer KRS: 0000098264 – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy

XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł

Copyright by Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

Warszawa 2022

Wydanie I

Publikacja „Plan finansowy 2023 dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych” chroniona jest prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w niniejszej publikacji – bez zgody wydawcy – jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja „Plan finansowy 2023 dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budże­towych” została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w publikacji porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z tym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przykładów.

Wstęp

Od kilku lat systematycznie wzrasta rola sektora finansów publicznych w gospodarce. W coraz większym zakresie przyczynia się on do zaspokajania potrzeb społecznych. Dokonuje tego przez oferowanie dóbr i usług powszechnie dostępnych, za których odpłatność jest ustalana po kosztach lub są one oferowane po nieznacznej odpłatności. Istotne jest, że nie istnieje możliwość wykluczenia kogokolwiek z korzystania z usług publicznych1. W związku z tym w ostatnim czasie wzrasta również znaczenie efektywnego zarządzania ograniczonymi zasobami publicznymi w celu zaspokojenia nieograniczonych potrzeb społecznych.

Próba łagodzenia dysproporcji pomiędzy potrzebami społecznymi a wielkością zasobów finansowych stała się powodem dynamicznej zmiany sektora publicznego oraz włączenia do działalności jednostek sektora finansów publicznych narzędzi wykorzystywanych od dawna w działalności sektora prywatnego.

Zmiana przepisów regulujących organizację i funkcjonowanie sektora finansów publicznych, m.in. przez włączenie do systemu prawa wieloletniej prognozy finansowej, wzmocniła znaczenie planowania wieloletniego (długoterminowego). W przeciwieństwie do strategii mającej charakter fakultatywny wieloletnia prognoza finansowa stanowi obecnie obligatoryjny element kształtowania polityki finansowej podmiotów sfery publicznej. Powinna ona wytyczać najistotniejsze dla funkcjonowania jednostki zamierzenia, które w obliczu istniejących ograniczeń, związanych m.in. z ustawowymi limitami zadłużenia czy koniecznością równoważenia sfery bieżącej, stanowią realne do osiągnięcia, w istniejących warunkach (zewnętrznych i wewnętrznych), wiązki celów.

Dokumentem prognostycznym o krótkoterminowym charakterze jest z kolei plan finansowy. Definiuje on roczne zamierzenia podmiotu publicznego, sprowadzone do sfery finansowej. W odniesieniu do wieloletniej prognozy finansowej zamierzenia te są rozszerzone o sferę rzeczową.

Rola i znaczenie prawidłowo skonstruowanego planu finansowego od kilku lat systematycznie rośnie. Wpływ na to mają specyficzne cechy, odróżniające sektor finan­sów publicznych od pozostałych uczestników wymiany rynkowej, oraz fakt, iż stanowi on uszczegółowienie planów dalekosiężnych, ograniczonych do roku budżetowego. Identyfikowane przez plan finansowy źródła dochodów/przychodów, stanowiące jedynie ich prognozę, podlegają szczególnym zasadom realizacji. Metodologia gromadzenia dochodów publicznych, nakładając określone obowiązki, przekłada się również na zakres kompetencji kierowników jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych. Strona wydatkowa, limitowana przez wielkości ujęte w planie finansowym, wyznacza maksymalne granice wydatkowania środków pub­licznych. Przekroczenie ich, bez stosownych upoważnień, może spowodować konsekwencje wynikające z ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Oprócz planowania i systematycznej realizacji polityki finansowej, zgodnie z dokumentami prognostycznymi (budżetem, planem finansowym), istotna jest również ocena osiągniętych efektów. Analiza, realizowana w różnym zakresie oraz z różną częstotliwością, pozwala dokonać diagnozy bieżącej sytuacji podmiotu. Poprzez dostosowanie narzędzi analitycznych do potrzeb badania dokonana analiza ukazuje prawdopodobny kształt i przebieg badanego zjawiska lub procesu również w przyszłości. Znajomość możliwych, realnych do wystąpienia czynników pozwala uniknąć lub ograniczyć skutki potencjalnych zagrożeń. Wpływa także na identyfikację i wykorzystanie pojawiających się szans.

Analiza planu finansowego jednostki budżetowej i samorządowego zakładu budżetowego, oprócz identyfikacji pojawiających się możliwości rozwojowych i realnych zagrożeń, przyczynia się także do zmiany struktury wydatkowanych środków, przekładając się na wzrost elastyczności polityki finansowej i minimalizacji wydatków niepotrzebnych, nadmiernych lub zbędnych.

Niniejsza publikacja, oprócz omówienia istoty i znaczenia planowania dla właściwej realizacji zadań publicznych, przedstawia metodologię budowy rocznego planu działalności − planu finansowego. Ukazuje przy tym zasady obowiązujące przy jego konstrukcji w różnych formach organizacyjno-prawnych podmiotów tworzących sektor finansów publicznych. Wskazuje także na różne, zgodne z obowiązującymi przepisami, możliwości dokonywania zmian w zatwierdzonym planie finansowym w trakcie jego rocznej realizacji.

W książce tej zostały również wskazane praktyczne możliwości zastosowania analizy planu finansowego, zarówno w zakresie wielkości planowanych, jak i faktycznie wykonanych, w celu poprawy jakości wykorzystania posiadanych zasobów finansowych. Rzetelność danych analitycznych zależy natomiast od danych źródłowych, koncentrujących się głównie na zapisach księgowych. Istotne staje się zatem prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób prawidłowy, zgodnie z przepisami prawa. Z tego też powodu identyfikacji i przedstawieniu poddano również zasady ewidencji zdarzeń i operacji gospodarczych na kontach księgowych.

Rozdział I. Ogólne założenia planowania w jednostkach sektora finansów publicznych

1.1. Istota i cele planowania

Planowanie oznacza wytyczanie, obmyślanie celów oraz środków ich osiągnięcia.Dokonywane jest ono dzięki jakimś narzędziom i/lub jakimś metodom. W obecnej dobie dynamicznych zmian w organizacji planowanie działalności odgrywa niezwykle istotną rolę. Powala zidentyfikować działania korzystnie wpływające na kondycję podmiotu oraz uniknąć przypadkowości i ryzykownych zachowań rynkowych.

Planowanie coraz powszechniej wykorzystywane jest również w działalności jednostek sektora finansów publicznych. Zmuszone do odejścia od biurokracji na rzecz projektów jednostki sektora finansów publicznych zmieniają systemy zarządzania i włączają nowoczesne elementy zarządzania, w tym właśnie planowanie. Tym samym władze samorządowe zaczynają doceniać ekonomiczne i społeczne aspekty swojej działalności oraz poprzez doskonalenie systemu planowania wpływają na najlepsze wykorzystanie posiadanych zasobów.

Nieodłącznym warunkiem powodzenia działań realizowanych przez podmioty funkcjonujące na rynku jest planowanie działań z uwzględnieniem różnych horyzontów czasowych. Planowanie stanowi sformalizowany proces podejmowania decyzji, zmierzający do określenia pożądanego przyszłego obrazu danej organizacji2. Jest więc procesem ustalania celów i działań zmierzających do ich osiągnięcia.

Planowanie jest utożsamiane z projektowaniem przyszłości. Oznacza również przewidywanie warunków działania w ramach określonych granic czasowych, wyznaczanie celów i zadań oraz środków i sposobów ich najkorzystniejszej realizacji. Planowanie dotyczy różnych horyzontów czasu co powoduje, że możliwości rozpoznania kwantyfikacji warunków działań prowadzą do wyróżnienia planowania strategicznego (długoterminowego) oraz planowania operatywnego (krótko­terminowego).

W perspektywie wieloletniej planowanie pozwala realizować przyjętą misję, zbliżając organizację do osiągnięcia wyznaczonej wizji poprzez rozpisanie w perspektywie czasu celów na strategiczne, operacyjne i taktyczne.

Jako najistotniejsza z funkcji zarządzania planowanie jest coraz powszechniej wykorzystywane w działalności jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych. Bez planowania nie istnieje prawidłowe organizowanie działań, skuteczne motywowanie pracowników oraz rzetelna i obiektywna kontrola, jak również analiza dostarczająca następnie odpowiednich danych do budowy wiarygodnych prognoz.

Do niedawna jednostki sektora finansów publicznych działały w charakterze monopolisty w ustabilizowanym, pozbawionym konkurencji otoczeniu, w którym nie istniała potrzeba długoterminowego planowania działań, analizowania kosztów. Nie funkcjonował także mechanizm wymuszający zmianę struktury kosztów oraz ich redukcję. Miały one zapewnione źródła finansowania działalności i narzędzia przymusu umożliwiające ich gromadzenie. Świadczyły bezpłatne usługi, głównie niedochodowe, lecz konieczne z punktu widzenia społecznego, bez związku z ponoszonymi kosztami. Dysponowały środkami finansowymi, których wysokość była zależna od stanu finansów publicznych, nie zaś od jakości i sposobu realizowanych zadań. Dominacja działalności operacyjnej ograniczała zakres długoterminowego planowania, którego sens był wypaczany szczególnie przez wpływy grup politycznych3, ale i pewność działalności oraz ryzyko prowadzonych działań ograniczone do minimum. W dodatku wyniki działań często okazywały się trudno mierzalne, co powodowało kłopoty w ocenie ich efektywności.

Dynamika otoczenia, której pochodną stanowią wewnętrzne przemiany, wpłynęła na nowe spojrzenie na rolę jednostek sektora finansów publicznych. Spowodowała także zmianę zasad zarządzania nimi. Do niedawna były one skupione głównie wokół biurokracjii4 administrowania z władczym, nakazowo-rozkazowym modelem sprawowania władzy, tworzącym biurokratyczną administrację publiczną. Wraz z ewolucją potrzeb, oczekiwań i wyzwań społecznych zarządzanie zmieniło swój charakter. W wielu jednostkach administracji publicznej zarządzanie jest nadal ukierunkowane krótkookresowo, a stosowane narzędzia oraz metody oceny wyników mają ograniczoną przydatność w procesie decyzyjnym. Przekładają się tym samym na złą jakość planowania.

Obecnie postępująca zmiana dotychczasowych metod zarządzania, ich ukierunkowanie na osiąganie założonych celów5, włączenie w działalność budżetu obywatelskiego (partycypacyjnego), a zatem dążenie do systematycznego rozwoju oraz tworzenia wartości dodanej6, wymuszają na kierujących budowanie planów o różnym (coraz częściej na dłuższym) horyzoncie czasowym. Hierarchizacja działań przekłada się wówczas na poziom zadowolenia społecznego oraz na wzrost jakości świadczonych usług, upodabniając działanie jednostek sektora finansów publicznych do zasad funkcjonowania sektora prywatnego.

Planowanie długoterminowe

Wyrazem długoterminowego planowania działań jest funkcjonująca od 2010 roku konstrukcja wieloletniego planu finansowego państwa. Stanowi on plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa sporządzany na okres 4 lat budżetowych. Natomiast na szczeblu jednostek samorządu terytorialnego od 2010 roku włączono do procedury uchwalania rocznego dokumentu finansowego jednostki samorządu terytorialnego – budżetu, obligatoryjnie konstruowaną wieloletnią prognozę finansową. Ustawowo przyjęte rozwiązania wydłużają horyzont planowania do co najmniej 4-letniego okresu (rok, którego prognoza dotyczy, oraz 3 kolejne lata).

!W jednostkach samorządu terytorialnego okres programowania może ulec znacznemu wydłużeniu. Wieloletnia prognoza finansowa musi bowiem obejmować okres, na który przyjęto limity zobowiązań wieloletnich, oraz okres, na jaki zaciągnięte zostały przez jednostkę samorządu terytorialnego zobowiązania.

Długookresowe planowanie finansowe ma na celu:

•lepsze gospodarowanie środkami publicznymi przekładające się na wzrost efektywności dysponowania finansami;

•powiązanie planów krótkookresowych z założeniami polityki średnio- i długookresowej;

•ułatwienie pozyskiwania środków zewnętrznych (funduszy unijnych) oraz stworzenie warunków do realizacji programów i projektów z udziałem zewnętrznych bezzwrotnych środków (również krajowych, np. programy ministerialne);

•stworzenie warunków do rozwoju jednostki, szczególnie w efekcie realizacji zadań o charakterze inwestycyjnym;

•kontynuację przyjętych celów w aspekcie kadencyjności władz;

•wzrost wiarygodności i przejrzystości realizowanej polityki, w tym fiskalnej.

Jednym z głównych celów włączenia do działalności jednostek samorządu terytorialnego wieloletniej prognozy finansowej jest możliwość weryfikacji długoterminowej stabilności finansowej, rozumianej jako zdolność do obsługi istniejących zobowiązań oraz utrzymanie płynności finansowej w długim okresie7 przy spełnieniu ustawowych warunków (równowagi budżetowej oraz indywidualnego wskaźnika zadłużenia). Sprzyja temu wydłużenie zakresu planowania na okres, na jaki zaciągnięto zobowiązania odsetkowe o charakterze zwrotnym, oraz kroczący charakter planu długoterminowego.

Pozostałe funkcje planowania

Planowanie umożliwia także określenie metod działań oraz narzędzi pozwalających, w istniejących warunkach wewnętrznych i zewnętrznych, uzyskać pożądane efekty lub ograniczyć skutki potencjalnych i realnych zagrożeń (ryzyka). Stanowi zatem ocenę wpływu różnych wariantów działań (podejmowanych decyzji) na osiągnięcie wyznaczonych celów. Powoduje taką organizację działań, zarówno obecnych, jak i przyszłych, które wzmacniają wewnętrzną koordynację i spójność przedsięwzięć podejmowanych przez wszystkie komórki organizacyjne podmiotu8.

Efektem planowania jest identyfikacja skutków różnych możliwych wariantów pozyskania środków finansowych (zwrotnych i bezzwrotnych) na realizację określonych działań zmierzających do osiągnięcia przyjętych przez organizację celów. Prognozowanie pozwala jednocześnie oszacować koszty, nie tylko finansowe (w przypadku jednostek sektora finansów publicznych często są to koszty społeczne, szczególnie istotne, ale trudno mierzalne) towarzyszące każdemu przedsięwzięciu. Ukazując różne możliwe w istniejących warunkach warianty działań, obrazuje wpływ alternatywnych rozwiązań na efekt, również nie zawsze wyrażony w mierniku pieniężnym. Zazwyczaj jednak wybór określonej metody czy narzędzia realizacji przyjętych zamierzeń determinują kryteria finansowe.

!Istotą planowania jest zatem jego celowość pozwalająca na identyfikację ścieżki osiągnięcia wyznaczonych przez organizację celów w różnych horyzontach czasu.

Umożliwia także kierującym podejmowanie decyzji wpływających na wzrost wartości organizacji, a w przypadku jednostek sektora finansów publicznych przekładających się na wzrost dodatkowych wartości (korzyści) dla społeczności. Budowane przez organizację plany (o różnych horyzontach czasowych) pozwalają łagodzić sprzeczność celów skupionych na wypracowaniu jednorazowej rocznej nadwyżki9 budżetowej i tworzeniu warunków niezbędnych do długofalowego systematycznego rozwoju. Konsekwencją koncentracji jedynie na działaniach bieżących często jest zaniechanie realizacji celów długookresowych. Plany o różnym zakresie i horyzoncie czasowym są więc niezbędnym instrumentem pozwalającym zrównoważyć przeciwstawne i często wykluczające się cele (o różnym horyzoncie czasowym). Dodatkowo zbudowane rzetelnie plany dalekosiężne stanowią podstawę konstrukcji planów (prognoz) finansowych, w tym szczególnie rocznych.

Finansowa prognoza działalności podmiotu powinna być odpowiednio skoordynowana i odpowiadać planom operacyjnym stanowiącym uszczegółowienie założeń długoterminowych (strategicznych). Rozpisana jako wiązka celów planowanych do osiągnięcia w krótkim okresie (np. w okresie roku) uwzględniać musi ograniczone zasoby (w tym rzeczowe), którymi dysponuje jednostka. Prognozowanie finansowe koncentruje się głównie na identyfikacji dostępności źródeł wpływów oraz kosztów zasobów finansowych, niezbędnych do realizacji zamierzeń wynikających z przyjętych planów rzeczowych (w sferze rzeczowej). Stwarza jednocześnie podstawy do określenia dopuszczalnych ram dla tych zamierzeń. Identyfikuje także prawdopodobny wpływ alternatywnych sposobów funkcjonowania (podejmowanych decyzji) na wyniki finansowe, którym jest kontrola przebiegu procesów zachodzących w organizacji. Kontrola przyczynia się do rzetelnej oceny stopnia osiągnięcia planowanych efektów. Wpływa także na szybkość i zakres podejmowania działań umożliwiających dostosowanie organizacji do zmian zachodzących w otoczeniu (wewnętrznym i głównie zewnętrznym). Diagnozuje zatem mocne i słabe strony jednostki sektora finansów publicznych, wpływając poprzez wzrost elastyczności na jakość świadczonych usług. Poz­wala także sformułować wnioski warunkujące ewentualne dokonanie korekt działań(doboru adekwatnych metod i narzędzi) w przyszłości10.

Planowanie finansowe stanowi proces, w ramach którego:

•ulega minimalizacji ryzyko działalności w efekcie określenia wpływu podejmowanych decyzji na działalność bieżącą jednostki;

•badane są rozwiązania o akceptowanym poziomie ryzyka w celu wyboru działań najkorzystniejszych w istniejących warunkach;

•następuje identyfikacja korelacji sfery rzeczowej i finansowej;

•podejmowane decyzje finansowe oddziałują pozytywnie na wzrost wartości jednostki (zaufania społecznego);

•identyfikacji i diagnozie są poddawane osiągnięte efekty w odniesieniu do planowanych celów.

Konsekwencją nowego podejścia do zarządzania jednostkami sektora finansów publicznych stało się odejście od norm i procedur na rzecz zarządzania celami i projektami.

Nowoczesny system zarządzania stanowić ma gwarancję podejmowania optymalnych − w istniejących warunkach − decyzji. Wyzwaniem staje się zorganizowanie zasobów ludzkich, technologicznych, informatycznych i materialnych w celu uzyskania efektów satysfakcjonujących społeczność lokalną11.

Funkcjonowanie jednostek sektora finansów publicznych nie może ograniczać się jedynie do legalności12. Musi powodować konkretne, mierzalne efekty, zgodne z wizją i misją13. Dotychczasowe administrowanie ma niewiele wspólnego z zarządzaniem, a w szczególności z zarządzaniem strategicznym, skoncentrowanym na osiąganiu wyznaczonych efektów, wymuszającym umiejętność budowy wiarygodnych planów horyzontalnych.

Nowatorskie podejście do zasad funkcjonowania sektora publicznego przyjmuje,że nadrzędną rolą jest postępowanie zgodnie z misją, prowadzącą do osiągnięcia wyznaczonej wizji, oraz realizacja wyprowadzonej na ich podstawie strategii, obejmującej zarówno bieżące działania, jak i rozwój w przyszłości, mające na celu wzrost korzyści dla społeczeństwa. Zatem stosowane metody i narzędzia muszą być ukierunkowane na osiągnięcie wytyczonych zamierzeń określonych ilościowo14 i jakościowo. Przy czym określenie jakościowe stanu docelowego jest konieczne z uwagi na specyfikę oferowanych przez jednostkę sektora finansów publicznych produktów – usług publicznych. Nie zawsze ukierunkowanie jedynie na ilość z pominięciem jakości zostanie pozytywnie ocenione przez klientów. Powoduje to częstszą kontrolę zdecentralizowanych i coraz bardziej autonomicznych podmiotów15, która dostarcza danych dla budowy wiarygodnych prognoz.

Istotny element procesu planowania, jakim jest kontrola przebiegu procesów gospodarczych ma na celu ocenę realizacji planowanych efektów oraz podjęcie stosownych działań w przypadku odchodzenia od przyjętych planów na skutek zmian zachodzących w otoczeniu organizacji. W jednostkach sektora finansów publicznych wzmacnia ją obligatoryjna kontrola zarządcza. W efekcie świadomego kształtowania kierunków funkcjonowania, określania priorytetów, budowania wiarygodnych prognoz działalności decyzje podejmowane na podstawie faktów oraz rzetelnych i obiektywnych ocen warunkują osiągnięcie wyznaczonych celów.

1.2. Zakres planowania finansowego

Planowanie obejmuje konstruowanie planów zarówno o charakterze krótkoterminowym, jak i długoterminowym. Elementem różnicującym oba rodzaje planów jest horyzont czasowy. Determinuje on szczegółowość budowanych prognoz, wyznaczając jednocześnie cel, jakiemu ma służyć plan.

Planem o krótkoterminowym charakterze obejmującym okres jednego roku jest budżet (państwa, jednostki samorządu terytorialnego) oraz zgodny z nim plan finansowy jednostek organizacyjnych, państwowych i samorządowych.

Do niedawna budżet stanowił jedyny wyznacznik możliwości zaspokajania potrzeb i osiągania efektów przez jednostki sektora finansów publicznych. Pełnił także rolę „generatora” zasobów jednostki. Ograniczenie planowania do konstrukcji planu rocznego sporządzonego zgodnie z merytorycznymi wymogami jest wyrazem braku konkurencji, pewności istnienia (czyli minimalizacji ryzyka), dostępności zasobów oraz działalności ignorującej zysk – w rozumieniu rynkowym.

!Pomimo że roczny plan działalności − budżet (plan finansowy) nadal pełni ważną rolę w kierowaniu jednostką sektora finansów publicznych, jednak najważniejszym kryterium sprawności działań powinien być stopieńrealizacji zadań.

Budżet może stanowić narzędzie zarządzania jedynie wówczas, gdy umożliwia powiązanie wydatków z planowanymi efektami w dłuższym okresie. Tymczasem stosowane do niedawna w jednostkach sektora finansów publicznych metody planowania, ewidencji księgowej oraz dokonywane na jej podstawie sprawozdania nie odzwierciedlały racjonalności, celowości i efektywności działalności16. Nie pozwalały również powiązać planów z efektami w różnych horyzontach czasowych. Nie dawały zatem poglądu na stopień osiągnięcia zamierzeń, co nabiera znaczenia w obliczu ciągłości wykonywanych funkcji.

Ustawowo przypisane do realizacji zadania publiczne cechuje długofalowość i systematyczność. Trudno zatem planować w okresie rocznym realizację zadań, których efekty wymagają długoletnich systematycznych nakładów – finansowych i rzeczowych. Ponadto niewymierny charakter celów i uzyskiwanych wyników wpływa na trudności w obiektywnej ocenie stopnia ich osiągnięcia. Stanowi to argument za koniecznością zmiany metodologii planowania w sektorze publicznym oraz określania priorytetów funkcjonowania i realizacji celów, zgodnych z przyjętym planem działań. Niezbędna staje się także hierarchizacja zamierzeń będąca konsekwencją nieograniczoności potrzeb i niejednokrotnie nieadekwatnych zasobów. Wyrazem tego są budowane coraz powszechniej długoterminowe plany działań (w tym także sektorowe np. strategia oświatowa). Odstąpienie od planowania wieloletniego stanowić może o marnotrawieniu zasobów, rozproszeniu ich na działania przynoszące jedynie iluzoryczne efekty czy ich koncentrację na mniej istotnych, w danych uwarunkowaniach, elementach. Natomiast konsekwencją, występującą w dłuższej perspektywie, może być niskie tempo rozwoju społecznego, spadek zadowolenia ze strony odbiorców usług publicznych (społecznego) lub utrata zaufania społecznego.

Plan krótkoterminowy stanowi jedynie uszczegółowienie planu finansowego długoterminowego (dla pierwszego roku prognozy). Celem jego jest wnikliwa diagnoza wyników finansowych, rzeczowych oraz płynności finansowej. Roczna identyfikacja istotnych elementów realizacji określonych celów może wpływać na realność osiąg­nięcia założeń przyjętych w planie długoterminowym.

Planowanie strategiczne

Długoterminowym planem, wykorzystywanym w sektorze publicznym, oprócz wieloletniej prognozy finansowej, jest strategia. Stanowi ona długoterminowy plan działań identyfikujący zbiór procesów sprzyjających realizacji przyjętych w polityce funkcjonowania celów17.

Obok norm prawa czynnikami determinującymi treść strategii są:

•odczuwalne zagrożenia,

•deklarowane potrzeby,

•aspiracje społeczne.

Wpływa to na udział w jej budowie szerokiego gremium opiniotwórczego. Strategia, wyznaczając zadania umożliwiające rozwój organizacji w przyszłości18, powoduje koncentrację i mobilizację zasobów, wpływając na aktywizację w jej realizacji często również podmiotów z zewnątrz19.

Wpływa także na lepsze wykorzystanie zasobów, definiując metodologię działań warunkujących osiąganie celów, zgodnych z realizowaną polityką20. Łagodzi sprzeczność relacji: maksymalizacja nadwyżki budżetowej − długofalowy, stabilny rozwój, a ponadto:

•powoduje uniknięcie przypadkowości podejmowanych decyzji;

•porządkuje i usprawnia system zarządzania jednostką, ukierunkowując go na działania sprzyjające osiąganiu przyjętych celów;

•przyczynia się do diagnozy i hierarchizacji potrzeb, preferencji i problemów społecznych;

•wskazuje przyszłe (potencjalne) kierunki rozwoju i działalności jednostek.

Poprawnie zbudowana strategia stanowi instrument pozwalający na osiąganie systematycznego rozwoju. Przekłada się także na poziom zadowolenia oraz zaufania społecznego w każdym podokresie. Jest to szczególnie istotne zwłaszcza w obecnych uwarunkowaniach prawnych (np. jednoroczny budżet, dyscyplina finansowa, indywidualny wskaźnik zadłużenia czy obowiązek zachowania równowagi w sferze bieżącej), a także specyficznych warunkach prowadzenia działań, m.in. ograniczenie konkurencji.

Długoterminowy plan działań − strategię charakteryzować powinny:

•horyzont czasowy,

•jasne, hierarchicznie określone i realne cele,

•koncentracja wysiłków na przyjętej wiązce celów,

•układ decyzji,

•metody weryfikacji,

•przełożenie na każdy szczebel organizacyjny jednostki21.

Zachowanie całości przebiegu tego procesu, uwieńczone wdrożeniem strategii na wszystkich poziomach organizacji i wypracowaniem spójnego zestawu mierników oceny jej realizacji, pozwala spełniać przypisaną strategii funkcję równoważenia celów krótkoterminowych w różnych horyzontach czasowych.

Z uwagi na długi odstęp czasu między realizacją zamierzeń a występowaniem ich efektów leżąca u podstaw strategii hierarchizacja celów zapewnia spójność i kompleksowość rozwoju przez wzmocnienie motywacji, rozproszenia i przypisania odpowiedzialności. W obliczu kadencyjności władz strategia istotnie zapobiega zaniechaniu wykonywania zamierzeń uznanych za priorytetowe (strategiczne). Efekty muszą zostać wyznaczone jako mierzalne, realne do osiągnięcia cele, ograniczone do kilku lub kilkunastu najistotniejszych. Skupienie wysiłków na ograniczonej liczbie zamierzeń powoduje optymalną koncentrację na nich środków i zasobów i dlatego decyzje podejmowane na wszystkich szczeblach organizacji muszą być wzajemnie spójne i tworzyćlogiczny oraz konsekwentny układ.

Istotnym elementem każdej strategii jest adekwatny system kontroli i oceny osiąg­niętych wyników.

Era planowania wieloletniego

Potrzeba wzmocnienia wieloletniego planowania w jednostkach sektora finansów publicznych istnieje od lat. Jednakże obowiązujące w ostatnich ponad 20 latach rozwiązania ustawowe nie wymuszały tego procesu – nie istniał i nie istnieje nadal obowiązek budowy strategii czy prognoz w zakresie dochodów i wydatków budżetowych, wykraczających poza okres roku budżetowego. Rozwiązania prawne wprowadziły jedynie konieczność posiadania wieloletniego planu inwestycyjnego oraz prognozy długu, mających na celu identyfikację finansowych skutków realizowanych inwestycji oraz związanych z zaciąganiem zadłużenia wieloletniego.

Funkcjonujące od 2010 roku regulacje ustawowe włączyły do działalności sektora finansów publicznych wieloletnią prognozę finansową (WPF). Jak już przedstawiono, stanowiąc narzędzie zarządzania, cechować ją musi realność, wiarygodność oraz kroczący charakter. Stanowi ona więc dokument otwarty, którego istota koncentruje się na prognozowaniu działań w określonym horyzoncie czasowym przy zachowaniu ciągłości i spójności z działaniami bieżącymi.

Jednostki samorządu terytorialnego są zobowiązane do opracowywania wieloletnich prognoz finansowych zgodnie z przepisami art. 226–232 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Minimalny czas objęty programowaniem w ramach WPF zawiera okres co najmniej 4-letni – rok, którego dotyczy uchwała budżetowa, oraz kolejne trzy lata. Ulega jednak wydłużeniu o okres, w którym spłacane będzie istniejące zadłużenie.

Wieloletnia prognoza finansowa, będąca w istocie planem o długookresowym zakresie, powinna spełniać warunki:

•celowości skoncentrowanej na podporządkowaniu realizacji celów;

•wiodącej roli planowania z uwagi na fakt, iż brak wiarygodnych planów wypacza prawidłowość organizowania, sterowania zasobami, w tym ludzkimi, oraz kontrolę;

•integracji wszystkich zasobów i elementów procesów wewnętrznych, istotnych dla osiągnięcia celów;

•minimalizacji czynników zakłócających i/lub uniemożliwiających osiągnięcie wyznaczonych przez organizację celów.

O realizmie i rzetelności opracowanej prognozy finansowej świadczy możliwość przełożenia jej na konkretne działania, zapisane w dokumentach krótkoterminowych (budżet, plan finansowy).

!Wieloletnia prognoza pozwala zachować ciągłość w prognozowanych zamierzeniach przy ograniczeniu ryzyka związanego z niewłaściwymi decyzjami poprzez wymuszenie spójności (z nią) dokumentów rocznych. Wpływa na wzrost racjonalności gospodarowania publicznymi zasobami. Wzmacnia przejrzystość gospodarki finansowej podmiotów sektora finansów publicznych.

Z tego względu w każdym z okresów budżetowania objętych prognozą identyfikacji poddawane muszą być:

•sfera bieżąca (bieżące dochody i wydatki) z uwzględnieniem wyniku bieżącego (równowaga sferze bieżącej);

•sfera majątkowa (dochody i wydatki o charakterze majątkowym);

•struktura dochodów i wydatków (z uwzględnieniem zakresu tzw. wydatków sztywnych, obligatoryjnych);

•roczny wynik budżetu;

•sposób sfinansowania deficytu lub rozdysponowanie osiągniętej nadwyżki;

•równowaga budżetowa;

•przychody – ich wysokość oraz źródła, a także rozchody budżetowe;

•wysokość zadłużenia (istniejącego i planowanego) w odniesieniu do indywidual­nych możliwości udźwignięcia kosztów długu oraz zachowania warunku równowagi w sferze bieżącej;

•źródła sfinansowania zadłużenia;

•objaśnienia przyjętych wartości.

!Zgodnie z obowiązującymi rozwiązaniami prawnymi istnieje konieczność uwzględnienia przedsięwzięć wykraczających poza rok budżetowy, których zakres jest precyzyjnie zdefiniowany.

Załącznik do WPF musi wskazywać każde planowane przedsięwzięcie, czyli wykraczające poza rok budżetowy programy, projekty lub zadania, związane m.in. z:

•programami finansowanymi z udziałem środków z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) oraz innych środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, niepodlegających zwrotowi;

•umowami o partnerstwie publiczno-prywatnym;

•umowami, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki, a z których wynikające płatności wykraczają poza roczny okres budżetowy;

•udzielonymi gwarancjami i poręczeniami.

Ujęte w prognozie przedsięwzięcie indywidualizowane jest w zakresie:

•nazwy i celu zadania,

•jednostki odpowiedzialnej lub koordynującej jego wykonywanie,

•okresu realizacji i łącznych nakładów finansowych oraz

•limitów wydatków w poszczególnych latach wraz z limitami zobowiązań.

Konstrukcja planów o różnym zakresie czasowym przyczynia się także do prawidłowego zarządzania zadłużeniem jednostki sektora finansów publicznych. Wiarygodne oszacowanie strumieni wpływów (dochodów) budżetowych i szacunek koniecznych do poniesienia wydatków oraz rozchodów pozwala jednostce odpowiednio wcześnie przygotować się do ewentualnego braku środków. Zagadnienie to nabiera szczególnego znaczenia w obliczu ewentualnego zmniejszenia strumieni wpływów budżetowych oraz dynamicznych zmian ustawowych powodujących zmianęźródeł finansowania działalności jednostki, zakresu realizowanych zadań.

Główny powód zadłużania się jednostek samorządu terytorialnego, czyli nierównowaga budżetowa, będąca konsekwencją nadwyżki zrealizowanych wydatków nad wypracowanymi dochodami w ujęciu rocznym22, odpowiednio wcześnie „zasygnalizowana” daje możliwość korekty zamierzeń. Jeżeli nie jest to możliwe, pozwala przygotować różne warianty finansowania deficytu. Deficyt budżetowy finansowany jest w większości zobowiązaniami o charakterze długoterminowym. Efektem tego może być istniejące w jednostce zadłużenie w sytuacji równowagi budżetowej lub też jego brak przy rocznym deficycie budżetowym. Ostatnia sytuacja jest możliwa przy wypracowaniu, w okresach poprzednich nadwyżki budżetowej w wysokości pozwalającej sfinansować deficyt budżetowy. W sytuacji jej braku źródło pokrycia niedoborów budżetowych stanowią zwrotne środki obce23.

Finansowanie rosnących potrzeb pożyczkowych jednostek samorządu terytorialnego powoduje ponoszenie kosztów obsługi zadłużenia, przekładając się na wysokość wydatków bieżących (w postaci odsetek). Wpływa zatem na konieczność zarządzania zadłużeniem nie tylko w ujęciu krótkoterminowym, ale też wieloletnim. Jest to o tyle istotne, że od 2011 roku nałożono na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek równoważenia działalności bieżącej oraz budowania realistycznych wieloletnich prognoz finansowych. Natomiast od 2014 roku obowiązuje indywidualny dla każdej jednostki samorządu terytorialnego limit zaciągania długu.

Zaciąganie długu publicznego może być więc świadomie realizowaną polityką władz chcących osiągnąć założone cele bez ograniczeń w pozostałych sferach działalności oraz bez wzrostu obligatoryjnych (fiskalnych) obciążeń. Właściwie realizowana polityka zadłużenia może wpływać pozytywnie na skuteczność działań jednostki samorządu terytorialnego oraz na jakość i ilość świadczonych usług.

Niepokojącą sytuacją jest chroniczne korzystanie z finansowania zewnętrznego. Sytuacja taka może spowodować w konsekwencji tzw. pułapkę zadłużenia oraz problemy z wywiązywaniem się nie tylko z zadań inwestycyjnych, ale również bieżących24. W konsekwencji doprowadzić to może do nierównowagi w działalności bieżącej oraz utraty płynności. Tymczasem instrumenty dłużne powinny spełniać rolę efektywnych narzędzi w procesie rozwoju i zarządzania jednostkami samorządu terytorialnego. Zaciąganie długu musi zostać zatem każdorazowo poprzedzone rachunkiem ekonomicznym, pozwalającym zdefiniować finansowe oraz pozafinansowe koszty i korzyści związane z określoną formą finansowania zewnętrznego. Pozwoli to, uwzględniając zarówno obecną, jak i prognozowaną kondycję finansową, w tym możliwości generowania dochodów, bez zbędnych ograniczeń realizować zadania przy jednoczesnej obsłudze zadłużenia. Znaczenia nabierają przy tym procedury planowania zadłużenia w różnych horyzontach czasu oraz narzędzia pomiaru długu, pozwalające nie tylko precyzyjnie zaplanować jego wielkość, czas wystąpienia, ale także skutek dla budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Pomimo niedoskonałości obowiązujących rozwiązań zauważalny jest wzrost znaczenia planowania budżetowego w różnych przekrojach czasowych dla funkcjonowania sektora publicznego i określenia skutków podejmowanych decyzji. W efekcie planowania wyeksponowaniu podlega także ocena wpływu decyzji bieżących na przyszłość jednostki (wyniki finansowe, stabilność, zaufanie społeczne) oraz konieczność korzystania ze zwrotnych źródeł finansowanych.

!Punkt wyjścia dla konstrukcji WPF powinno stanowić podejście strategiczne i hierarchiczna konstrukcja planów długoterminowych, transponowanych następnie na plany kilkuletnie (dwu- i trzyletnie) oraz plany roczne.

Stopniowe włączanie do sektora finansów publicznych elementów nowego zarządzania publicznego, w tym WPF, ma na celu wzrost efektywności dysponowania zasobami publicznymi.

Nowy wzór WPF od 2020 roku

Podjęcie uchwały w sprawie WPF jest obligatoryjne. Zgodnie z art. 230 ust. 6 ustawy o finansach publicznych organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje ją nie później niż uchwałę budżetową. Tak więc w praktyce uchwała budżetowa i uchwała w sprawie WPF uchwalane są na jednej sesji rady jednostki samorządowej. Wartości przyjęte w WPF i budżecie jednostki samorządu terytorialnego powinny być zgodne co najmniej w zakresie wyniku budżetu i związanych z nim kwot przychodów i rozchodów oraz długu jednostki samorządu terytorialnego. Jednostka samorządu terytorialnego przekazuje regionalnej izbie obrachunkowej uchwały i zarządzenia w sprawie WPF. Regionalna izba obrachunkowa wydaje opinię do projektu uchwały w sprawie WPF lub jej zmiany, przedstawionego wraz z projektem uchwały budżetowej, ze szczególnym uwzględnieniem zapewnienia przestrzegania przepisów ustawy dotyczących uchwalania i wykonywania budżetów w następnych latach, na które zaciągnięto i planuje się zaciągnąć zobowiązania.

Uchwała w sprawie WPF jest sformalizowana rozporządzeniem ministra finansów z 10 stycznia 2013 r. w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jednostki samo­rządu terytorialnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 83). Przygotowanie czy też zmiana WPF wymagają dużego nakładu pracy, ponieważ zakres danych wynikających z obecnego rozporządzenia, które musi podać jednostka, jest bardzo szeroki, a niekoniecznie przydatny do określenia sytuacji jednostki. Z tego powodu, po kilku latach tak funkcjonującego wzoru, ministerstwo zmieniło ww. rozporządzenie.W dniu 8 października 2019 r. zostało ogłoszone rozporządzenie z 1 października 2019 r. ministra finansów, inwestycji i rozwoju zmieniające rozporządzenie w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego (Dz.U.z 2019 r. poz. 1903). Jak wynika z rozporządzenia, WPF według nowego załącznika znalazł zastosowanie po raz pierwszy do opracowania projektu uchwały przedstawionego wraz z projektem budżetu na 2020 rok i jest „lżejsza” o 20 pozycji od dotych­czasowego wzoru.

Zmniejszenie to dotyczy przede wszystkim szczegółowych danych:

•związanych z kwotami spłat zobowiązań po samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej przejętymi na podstawie poprzedniej ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (część z tych danych można uzyskać na podstawie sprawozdań z wykonania budżetów);

•w zakresie finansowania projektów UE wynikających wyłącznie z już zawartych umów o dofinansowanie (pozostawiono finansowanie ze środków UE bez podziału na umowy zawarte i planowane).

Planowane kwoty wydatków na przedsięwzięcia lub zadania ujęte w załączniku projektu wieloletniej prognozy finansowej na 2023 rok muszą być zgodne z kwotami ujętymi na 2023 rok w projektowanych wydatkach uchwały budżetowej.

Jednocześnie w porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym wzór WPF uzupełniono o dodatkowe wiersze w celu dostosowania wieloletniej prognozy finansowej do rozwiązań zawartych w ustawie z 14 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw i dodano wiersze odnoszące sie do:

•wyłączeń z tytułu wcześniejszej spłaty zobowiązań, określonych w art. 243 ust. 3b ustawy;

•spłaty zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego (kredyt i pożyczka) – zaciągniętych po 1 stycznia 2019 r., w tym dokonywanej w formie wydatków bieżących.

W „Metodologii opracowania wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego” Ministerstwa Finansów wskazano m.in., że w pozycji 4.5 wykazuje się inne przychody niezwiązane z zaciągnięciem długu, w szczególności przychody pochodzące z prywatyzacji majątku jednostki samorządu terytorialnego.

Zgodnie z wyszczególnieniem w metodologii w pozycji 4.2 należy ująć środki pieniężne znajdujące się na rachunku budżetu pochodzące z nadwyżek poprzednich budżetów łącznie z niewykorzystanymi środkami, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 8 ustawy. Tym samym przedmiotowe środki ujmuje się w wieloletniej prognozie finansowej w pozycji 4.2 „Nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych” (pismo RIO w Olsztynie z 9 czerwca 2020 r., RIO.III.072–67/2020).

Prezentowanie tych danych, wynikających z rozwiązań ustawowych:

•pozwoli jednostkom samorządu terytorialnego na wykazanie w WPF kwot podlegających ustawowym wyłączeniom z indywidualnego limitu spłaty zobowiązań jednostek samorządu terytorialnego oraz zobowiązań, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki lub kredytu (m.in. niestandardowe instrumenty finansowe);

•umożliwi regionalnym izbom obrachunkowym weryfikację kwot wykazywanych w prognozach finansowych w aspekcie zgodności z ustawą o finansach publicznych.

Ogłoszone 13 sierpnia 2020 r. rozporządzenie ministra finansów z 10 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 1381) wynikało z sytuacji związanej ze stanem epidemii spowodowanym rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 wywołującego chorobę COVID-19. Zmiany polegają na:

•wyłączeniu z indywidualnego wskaźnika spłaty zadłużenia jednostki samorządu terytorialnego tych zobowiązań z tytułu pożyczek, kredytów i emisji obligacji, które zostaną zaciągnięte przez jednostkę samorządu terytorialnego w związku z ubytkiem dochodów jednostki wynikającego z wystąpienia epidemii ­COVID-19;

•pomniejszaniu wydatków bieżących – przy ustalaniu na 2021 rok i lata kolejne relacji ograniczającej wysokość spłaty długu – o wydatki poniesione w 2020 roku w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19;

•możliwości przekroczenia przez jednostki samorządu terytorialnego w 2020 roku relacji dotyczącej zrównoważenia części bieżącej budżetu o kwotę ubytku w dochodach jednostki będącego skutkiem wystąpienia epidemii COVID-19 oraz o wydatki ponoszone w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19.

Ministerstwo Finansów opublikowało aktualizację metodologii opracowania wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego z uwzględnieniem zmian w zakresie reguł fiskalnych wprowadzonych ustawami:

•z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych;

•z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na 2021 rok;

•z 2 grudnia 2021 r. o wsparciu przygotowywania III Igrzysk Europejskich w 2023 roku;

•z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

Tak więc samorządy, przygotowując uchwałę w sprawie WPF na 2023 rok, będą miały trochę łatwiej ze względu na te zmiany.

Informacja o zmianach ustawowych w zakresie wyłączeń z relacji, o których mowa w art. 242 i art. 243 ustawy o finansach publicznych

Zmiany wprowadzone ustawą z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych:

1. Na podstawie art. 15zoa w 2020 roku jednostka samorządu terytorialnego mogła przekroczyć relację, o której mowa w art. 242 ustawy o finansach publicznych o kwotę:

• wydatków bieżących poniesionych w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 oraz

• ubytku w dochodach będącego skutkiem wystąpienia COVID-19.

Ubytkiem w dochodach 2020 roku będącym skutkiem wystąpienia COVID-19 jest różnica między wykazanymi w sprawozdaniu budżetowym za I kwartał 2020 roku planowanymi dochodami z tytułu:

• w przypadku gmin – podatku od nieruchomości, podatku rolnego, podatku leśnego, podatku od środków transportowych, podatku od czynności cywilnoprawnych, podatku od osób fizycznych opłacanego w formie karty podatkowej, wpływów z opłaty skarbowej, wpływów z opłaty eksploatacyjnej, udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych oraz opłaty miejscowej i uzdrowiskowej,

• w przypadku powiatów i województw – udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych a wykonanymi dochodami w 2020 roku.

Tak określony ubytek w dochodach jednostki samorządu terytorialnego, będący skutkiem wystąpienia COVID-19, należy wziąć pod uwagę przy określeniu wysokości wykupów papierów wartościowych, spłaty rat kredytów i pożyczek wraz z należnymi odsetkami i dyskontem, odpowiednio emitowanych lub zaciągniętych w 2020 roku, podlegającej wyłączeniu z ograniczenia określonego w art. 243 ustawy o finansach publicznych.

2. Na podstawie art. 15zob, ustalając relację ograniczającą wysokość spłaty długu:

• na lata 2020–2025 – wydatki bieżące budżetu jednostki podlegają pomniejszeniu o wydatki bieżące na obsługę długu,

• na 2021 rok i lata kolejne – wydatki bieżące budżetu jednostki podlegają pomniejszeniu o wydatki bieżące poniesione w 2020 roku w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19.

Wyłączeniu podlegają wykupy papierów wartościowych, spłaty rat kredytów i pożyczek wraz z należnymi odsetkami i dyskontem, odpowiednio emitowanych lub zaciągniętych w 2020 roku do równowartości kwoty ubytku w wykonanych dochodach jednostki, będącego skutkiem wystąpienia COVID-19.

Zmiany wprowadzone ustawą z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na 2021 rok:

1. Na podstawie art. 78 w 2021 roku jednostka samorządu terytorialnego mogła przekroczyć relację, o której mowa w art. 242 ustawy o finansach publicznych o kwotę:

• wydatków bieżących poniesionych w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19,

• ubytku w dochodach będącego skutkiem wystąpienia COVID-19.

Ubytkiem w dochodach 2021 roku, będącym skutkiem wystąpienia COVID-19, jest zmniejszenie dochodów, obliczane jako różnica między dochodami jednostki wykonanymi w 2021 roku a prognozami dochodów na 2021 rok wykazanymi przez jednostkę w WPF obowiązującej na 31 marca 2020 r. Tak określony ubytek w dochodach jednostki samorządu terytorialnego, będący skutkiem wystąpienia COVID-19, należy wziąć pod uwagę przy określeniu wysokości wykupów papierów wartościowych, spłaty rat kredytów i pożyczek wraz z należnymi odsetkami i dyskontem, odpowiednio emitowanych lub zaciągniętych w 2021 roku, podlegającej wyłączeniu z ograniczenia określonego w art. 243 ustawy o finansach publicznych.

2. Na podstawie art. 79, ustalając relację ograniczającą wysokość spłaty długu:

• na 2022 rok i lata kolejne – wydatki bieżące budżetu jednostki podlegają pomniejszeniu o wydatki bieżące poniesione w 2021 roku w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19;

• włączeniu podlegają wykupy papierów wartościowych, spłaty rat kredytów i pożyczek wraz z należnymi odsetkami i dyskontem, odpowiednio emitowanych lub zaciągniętych w 2021 roku – do równowartości kwoty ubytku w wykonanych dochodach jednostki, będącego skutkiem wystąpienia COVID-19.

Zmiany wprowadzone ustawą z 2 grudnia 2021 r. o wsparciu przygotowywania III Igrzysk Europejskich w 2023 roku:

1. Na podstawie art. 7 ust. 5 – przy ustalaniu relacji, o której mowa w art. 242 ustawy o finansach publicznych, w latach 2021–2023 do planowanych wydatków bieżących nie wlicza się wydatków na organizację igrzysk oraz przygotowanie i realizację przedsięwzięć.

2. Na podstawie art. 7 ust. 4 – wydatków bieżących ponoszonych w latach 2021–2023 przez jednostkę samorządu terytorialnego na organizację igrzysk oraz przygotowanie i realizację przedsięwzięć nie uwzględnia się przy ustalaniu relacji, ograniczającej wysokość spłaty długu jednostki samorządu terytorialnego.

Zmiany wprowadzone ustawą z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa:

1. Na podstawie art. 110 ust. 1 i 2 – przy ustalaniu relacji, o której mowa w art. 242 ustawy o finansach publicznych, wydatki bieżące pomniejsza się o wydatki bieżące ponoszone w celu realizacji zadań związanych z pomocą obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa w części, w jakiej nie są one finansowane środkami publicznymi otrzymanymi przez jednostkę na ten cel. 2. Na podstawie art. 110 ust. 3 na 2023 rok i lata kolejne – wydatki bieżące budżetu jednostki podlegają pomniejszeniu o wydatki bieżące poniesione w celu realizacji zadań związanych z pomocą obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa w części, w jakiej nie są one finansowane środkami publicznymi otrzymanymi przez jednostkę na ten cel.

Wartości przyjęte w WPF i budżecie jednostki samorządu terytorialnego powinny być zgodne w zakresie:

•wyniku budżetu,

•kwoty przychodów i rozchodów oraz

•długu jednostki samorządu terytorialnego.

Sposób prezentowania danych w poszczególnych wierszach wieloletniej prognozy finansowej

Symbol WPF

Wyszczególnienie

1. Dochody ogółem

1.1. + 1.2.

1.1. Dochody bieżące z tego:

1.1.1. + 1.1.2. + 1.1.3. + 1.1.4. + 1.1.5.

1.1.1. dochody z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych

§ 001

1.1.2. dochody z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych

§ 002

1.1.3. z subwencji ogólnej

§ 275, 276, 277, 279 i 292

dochody bieżące z tytułu subwencji ogólnej otrzymanej z budżetu państwa na podstawie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz środki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz w art. 36 ust. 4 pkt 1 tej ustawy

1.1.4. z tytułu dotacji i środków przeznaczonych na cele bieżące

dochody klasyfikowane zgodnie z załącznikiem nr 3 do rozporządzenia w paragrafach: 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 211, 212, 213, 216, 217, 218, 221, 222, 223, 231, 232, 233, 238, 244, 246, 269, 270, 271, 273, 278, 287, 288 i 290; nie wykazuje się natomiast dochodów związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikającymi z odrębnych ustaw, o których mowa w art. 237 ust. 1 ustawy

1.1.5. pozostałe dochody bieżące, w tym:

wszystkie pozostałe dochody bieżące, w szczególności kwoty podatków i opłat lokalnych; pozycja stanowi dopełnienie sumy pozycji 1.1.1, 1.1.2, 1.1.3, 1.1.4 do kwoty ujmowanej w poz. 1.1.

1.1.5.1. z podatku od nieruchomości

§ 031

1.2. Dochody majątkowe, w tym:

§ 076, 077, 078, 080, 087, 609, 610, 618, 620, 625, 626, 628, 629, 630, 631, 632, 633, 634, 635, 641, 642, 643, 644, 645, , 651, 652, 653, 656, 661, 662, 663, 664, 665, 666, 668 i 669

1.2.1. ze sprzedaży majątku

§ 077, 078, 080 i 087

1.2.2 z tytułu dotacji oraz środków przeznaczonych na inwestycje

§ 609, 610, 618, 620, 625, 626, 628, 629, 630, 631, 632, 633, 634, 635, 641, 642, 643, 644, 645, 651, 652, 653, 656, 661, 662, 663, 664 i 665

2. Wydatki ogółem

2.1. + 2.2.

2.1. Wydatki bieżące, w tym:

wydatki bieżące, o których mowa w art. 236 ust. 2 ustawy o finansach publicznych

2.1.1. na wynagrodzenia i składki od nich naliczane

wydatki budżetowe klasyfikowane – zgodnie z załącznikiem nr 4 do rozporządzenia – do grupy paragrafów o symbolu 1400; w związku ze zmianami wprowadzonymi rozporządzeniem opublikowanym w Dz.U. z 2021 r. poz. 1382, począwszy od projektu budżetu na 2022 rok, do grupy 1400 należy zaliczyć § 479 i 480 połączone z czwartą cyfrą 0

2.1.2. z tytułu poręczeń i gwarancji, w tym:

§ 802 i 803 z dowolną czwartą cyfrą lub grupy paragrafów o symbolu 1800

wydatki bieżące, o których mowa w art. 236 ust. 3 pkt 5 ustawy o finansach publicznych

2.1.2.1. gwarancje i poręczenia podlegające wyłączeniu z limitu spłaty zobowiązań, o których mowa w art. 243 ustawy

wydatki z tytułu wypłaty poręczeń i gwarancji, które na podstawie art. 243 ust 3. pkt 2 ustawy o finansach publicznych podlegają wyłączeniu, o którym mowa w art. 243 tej ustawy

2.1.3. wydatki na obsługę długu, w tym:

§ 801, 804, 806, 807, 809 i 811–813 z dowolną czwartą cyfrą lub grupy paragrafów o symbolu 1810

wydatki bieżące na obsługę długu jednostki samorządu terytorialnego, o których mowa w art. 236 ust. 3 pkt 6 ustawy o finansach publicznych

2.1.3.1. odsetki i dyskonto podlegające wyłączeniu z limitu spłaty zobowiązań, o których mowa w art. 243 ustawy, w terminie nie dłuższym niż 90 dni po zakończeniu programu, projektu lub zadania i otrzymaniu refundacji z tych środków (bez odsetek i dyskonta od zobowiązań na wkład krajowy)

wydatki z tytułu odsetek i dyskonta podlegających wyłączeniu z limitu spłaty zobowiązań, o których mowa w art. 243 ust. 3 ustawy o finansach publicznych, w terminie nie dłuższym niż 90 dni po zakończeniu programu, projektu lub zadania i otrzymaniu refundacji z tych środków (bez odsetek i dyskonta od zobowiązań na wkład krajowy)

2.1.3.2. odsetki i dyskonto podlegające wyłączeniu z limitu spłaty zobowiązań, o których mowa w art. 243 ustawy, z tytułu zobowiązań zaciągniętych na wkład krajowy

wydatki z tytułu odsetek i dyskonta podlegających wyłączeniu z limitu spłaty zobowiązań, o których mowa w art. 243 ust. 3a ustawy o finansach publicznych, z tytułu zobowiązań zaciągniętych na wkład krajowy

2.1.3.3. pozostałe odsetki i dyskonto podlegające wyłączeniu z limitu spłaty zobowiązań, o których mowa w art. 243 ustawy

wydatki z tytułu odsetek i dyskonta podlegających wyłączeniu z limitu spłaty zobowiązań na podstawie art. 15zob ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz art. 79 ust. 1 ustawy okołobudżetowej, a także wydatki bieżące z tytułu świadczenia emitenta należnego obligatariuszom uprawnionym z obligacji przychodowych, nieuwzględniane w limicie spłaty zobowiązań – na podstawie art. 243a ustawy o finansach publicznych

2.2. Wydatki majątkowe, w tym:

§ 605, 606, 610, 613–615, 617, 637, 648, 649, 658, 666, 669 i 680 z dowolną czwartą cyfrą

§ 619–623, 630, 647, 656, 657, 659, 661–665 i 672 z czwartą cyfrą 0, 3 i 4

§ 619–623, 625, 630, 647, 656, 657, 659, 661–665 i 672 z czwartą cyfrą 1, 2, 5, 6, 7, 8 i 9

§ 601 603 z dowolną czwartą cyfrą

2.2.1. inwestycje i zakupy inwestycyjne, o których mowa w art. 236 ust. 4 pkt 1 ustawy, w tym:

wydatki budżetowe zaliczane – zgodnie z załącznikiem nr 4 do rozporządzenia – do grup paragrafów o symbolach 1600, 1601, 1602, 1610, 1611 i 1612

2.2.1.1. wydatki o charakterze dotacyjnym na inwestycje i zakupy inwestycyjne

wydatki budżetowe zaliczane – zgodnie z załącznikiem nr 4 do rozporządzenia – do grup paragrafów o symbolach 1610, 1611 i 1612

3. Wynik budżetu

1–2

3.1. Kwota prognozowanej nadwyżki budżetu przeznaczana na spłatę kredytów, pożyczek i wykup papierów wartościowych

kwota nadwyżki budżetu (dochody ogółem minus wydatki ogółem), którą przeznacza się na spłatę kredytów, pożyczek i wykup papierów wartościowych (inne przeznaczenie nadwyżki budżetowej wymaga określenia w objaśnieniach do wieloletniej prognozy finansowej)

4. Przychody budżetu

4.1. + 4.2. + 4.3. + 4.4. + 4.5.

4.1. Kredyty, pożyczki, emisja papierów wartościowych, w tym:

§ 903, 907, 931, 952 i 953

4.1.1. na pokrycie deficytu budżetu

przychody z tytułu kredytów, pożyczek, emisji papierów wartościowych przeznaczone na pokrycie deficytu budżetu

4.2. Nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych, w tym:

§ 905, 906 i 957

środki pieniężne znajdujące się na rachunku budżetu, pochodzące z nadwyżek poprzednich budżetów, łącznie z niewykorzystanymi środkami, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 8 ustawy o finansach publicznych

4.2.1. na pokrycie deficytu budżetu

środki z 4.2. przeznaczone na pokrycie deficytu

4.3. Wolne środki, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 6 ustawy, w tym:

§ 950

4.3.1. na pokrycie deficytu budżetu

środki z 4.3. przeznaczone na pokrycie deficytu

4.4. Spłata udzielonych pożyczek w latach ubiegłych, w tym:

§ 902 i 951

4.4.1. na pokrycie deficytu budżetu

środki z 4.4. przeznaczone na pokrycie deficytu

4.5. Inne przychody niezwiązane z zaciągnięciem długu, w tym:

§ 941, 942, 944, 955, 956 i 994

w szczególności przychody pochodzące z prywatyzacji majątku jednostki samorządu terytorialnego

4.5.1. na pokrycie deficytu budżetu

środki z 4.5. przeznaczone na pokrycie deficytu budżetu

5. Rozchody budżetu

5.1. + 5.2.

5.1. Spłaty rat kapitałowych kredytów i pożyczek oraz wykup papierów wartościowych, w tym:

§ 963, 965, 982, 992 i 993

5.1.1. łączna kwota przypadających na dany rok kwot ustawowych wyłączeń z limitu spłaty zobowiązań, z tego:

5.1.1.1. + 5.1.1.2. + 5.1.1.3. + 5.1.1.4.

wyłączenia z limitu spłaty zobowiązań

5.1.1.1. kwota przypadających na dany rok kwot wyłączeń określonych w art. 243 ust. 3 ustawy

kwota przypadających na dany rok wyłączeń określonych w art. 243 ust. 3 ustawy o finansach publicznych

5.1.1.2. kwota przypadających na dany rok kwot wyłączeń określonych w art. 243 ust. 3a ustawy

kwota przypadających na dany rok wyłączeń określonych w art. 243 ust. 3a ustawy o finansach publicznych

5.1.1.3. kwota wyłączeń z tytułu wcześniejszej spłaty zobowiązań określonych w art. 243 ust. 3b ustawy, z tego:

§ 965

kwota przypadających na dany rok wyłączeń określonych w art. 243 ust. 3b ustawy o finansach publicznych z tytułu wcześniejszej spłaty zobowiązań środkami o których mowa w art. 243 ust 3b pkt 1–3 tej ustawy

wydatki budżetowe przeznaczone na wcześniejszą spłatę zobowiązań zaliczanych do państwowego długu publicznego – podlegające wyłączeniu określonemu w art. 243 ust. 3b ustawy o finansach publicznych – należy wykazać w 10.9.

5.1.1.3.1. środkami nowego zobowiązania

kwota nowego zobowiązania przeznaczonego na sfinansowanie wcześniejszej spłaty zobowiązań (art. 243 ust. 3b pkt 1 ustawy o finansach publicznych), wykazanego w 5.1.1.3.

pozycja ta jest wykazywana wyłącznie w pierwszym roku prognozy

5.1.1.3.2. wolnymi środkami, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 6 ustawy

kwota wolnych środków, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 6 ustawy o finansach publicznych przeznaczona na sfinansowanie wcześniejszej spłaty zobowiązań (art. 243 ust. 3b pkt 2 ustawy o finansach publicznych) wykazanego w 5.1.1.3.

pozycja ta jest wykazywana wyłącznie w pierwszym roku prognozy

5.1.1.3.3. innymi środkami

kwota środków innych niż wymienione w art. 243 ust 3b pkt 1 i 2 ustawy o finansach publicznych, przeznaczonych na sfinansowanie wcześniejszej spłaty zobowiązań (art. 243 ust 3b pkt 3 ustawy o finansach publicznych), wykazanego w 5.1.1.3.

pozycja ta jest wykazywana wyłącznie w pierwszym roku prognozy

5.1.1.4. kwota przypadających na dany rok kwot pozostałych ustawowych wyłączeń z limitu spłaty zobowiązań

kwoty spłat zobowiązań z tytułu pożyczki, kredytu i emisji obligacji zaciągniętych w 2020 roku, wyłączonych z limitu spłaty zobowiązań – na podstawie art. 15zob ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, kwoty spłat zobowiązań z tytułu pożyczki, kredytu i emisji obligacji zaciągniętych w 2021 roku, wyłączonych z limitu spłaty zobowiązań – na podstawie art. 79 ust. 1 ustawy okołobudżetowej, a także środki na zaspokajanie roszczeń obligatariuszy uprawnionym z obligacji przychodowych, wyłączone z limitu spłaty zobowiązań – na podstawie art. 243a ustawy o finansach publicznych w jednostkach samorządu terytorialnego, które nie korzystają z instrumentu finansowego obligacji przychodowych, suma 5.1.1.4. oraz 2.1.3.3. powinna być równa 10.10.

5.2. Inne rozchody niezwiązane ze spłatą długu

§ 962, 991 i 994–996

6. Kwota długu, w tym:

kwota długu w wysokości prognozowanej na koniec każdego roku zaprezentowanego w WPF

6.1. Kwota długu, którego planowana spłata dokona się z wydatków

kwota długu, którego planowana spłata zostanie dokonana z wydatków

7. Relacja zrównoważenia wydatków bieżących, o której mowa w art. 242 ustawy

jest to związane z art. 242 ustawy o finansach publicznych

w tym zakresie system oblicza automatycznie

7.1. Różnica między dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi

1.1. – 2.1.

w tym zakresie oblicza system

7.2. Różnica między dochodami bieżącymi, skorygowanymi o środki, a wydatkami bieżącymi

różnica między dochodami bieżącymi, skorygowanymi – na podstawie art. 242 ustawy o finansach publicznych – przychodami wykazanymi w art. 217 ust. 2 tej ustawy, odpowiednio dla roku prognozy, a wydatkami bieżącymi; do 2023 roku dochody bieżące mogą być powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 6 ustawy.; od 2023 roku skorygowanie dochodów bieżących dotyczy powiększenia o przychody, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 5, 7 i 8 ustawy; ponadto w latach 2022–2025 jednostka samorządu terytorialnego może w danym roku budżetowym przekroczyć wskazaną relację, pod warunkiem że w latach 2022–2025 suma przekroczeń tej relacji w poszczególnych latach nie będzie wyższa od sumy nadwyżek wynikających z tej relacji w poszczególnych latach; nadwyżka wynikać będzie z różnicy między dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi, w której dochody bieżące będą powiększane o wskazane przez ustawodawcę źródła przychodów, odpowiednio dla danego roku skutki finansowe wyłączeń w latach 2022–2023 dokonywanych na podstawie:

a) art. 7 ust. 5 ustawy z 2 grudnia 2021 r. o wsparciu przygotowania III Igrzysk Europejskich w 2023 roku,

b) art. 110 ust. 1 ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa

– należy ująć w objaśnieniach dołączanych do WPF zgodnie z art. 226 ust. 2a ustawy o finansach publicznych

8. Wskaźnik spłaty zobowiązań

w zakresie od 8.1. do 8.4.1. wskaźnik spłaty zobowiązań system oblicza automatycznie

8.1. Relacja określona po lewej stronie nierówności we wzorze, o którym mowa w art. 243 ust. 1 ustawy (po uwzględnieniu zobowiązań związku współtworzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego oraz po uwzględnieniu ustawowych wyłączeń przypadających na dany rok)

8.2. Relacja określona po prawej stronie nierówności we wzorze, o którym mowa w art. 243 ust. 1 ustawy, ustalona dla danego roku (wskaźnik jednoroczny)

8.3. Dopuszczalny limit spłaty zobowiązań określony po prawej stronie nierówności we wzorze w art. 243 ustawy, po uwzględnieniu ustawowych wyłączeń, obliczony w oparciu o plan 3 kwartału roku poprzedzającego pierwszy rok prognozy (wskaźnik ustalony w oparciu o średnią arytmetyczną z poprzednich lat)

8.3.1. Dopuszczalny limit spłaty zobowiązań określony po prawej stronie nierówności we wzorze w art. 243 ustawy, po uwzględnieniu ustawowych wyłączeń, obliczony w oparciu o wykonanie roku poprzedzającego pierwszy rok prognozy (wskaźnik ustalony w oparciu o średnią arytmetyczną z poprzednich lat)

8.4. Informacja o spełnieniu wskaźnika spłaty zobowiązań określonego w art. 243 ustawy, po uwzględnieniu zobowiązań związku współtworzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego oraz po uwzględnieniu ustawowych wyłączeń, obliczonego w oparciu o plan 3 kwartałów roku poprzedzającego rok budżetowy

tak/nie*

8.4.1. Informacja o spełnieniu wskaźnika spłaty zobowiązań określonego w art. 243 ustawy, po uwzględnieniu zobowiązań związku współtworzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego oraz po uwzględnieniu ustawowych wyłączeń, obliczonego w oparciu o wykonanie roku poprzedzającego rok budżetowy

tak/nie*

9. Finansowanie programów, projektów lub zadań realizowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy

9.1. Dochody bieżące na programy, projekty lub zadania finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy

dochody bieżące na programy, projekty lub zadania finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o finansach publicznych; wykazuje się tu dochody budżetowe klasyfikowane w paragrafach dochodów bieżących (niezaliczanych do dochodów majątkowych), z wyjątkiem § 291 i 295 z dowolną czwartą cyfrą; w związku ze zmianami wprowadzonymi rozporządzeniem opublikowanym w Dz.U. z 2021 r. poz. 1382 – od 2021 roku do tej pozycji należy zaliczyć także § 218 z czwartą cyfrą 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 i 9

9.1.1. Dotacje i środki o charakterze bieżącym na realizację programu, projektu lub zadania finansowanego z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy, w tym:

§ 200–206, 211–213, 216–218, 221–223, 231–233, 238, 244, 246, 269–271, 273, 278, 287, 288 i 290 z czwartą cyfrą: 1, 2 lub 5–9

9.1.1.1. środki określone w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy

§ 200–206, 211–213, 216–218, 221–223, 231–233, 238, 244, 246, 269–271, 273, 278, 287, 288 i 290 z czwartą cyfrą: 1, 5, 7 lub 8

9.2. Dochody majątkowe na programy, projekty lub zadania finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy

wszystkie paragrafy majątkowe z czwartą cyfrą: 1–9, z wyłączeniem § 666, 668 i 669

9.2.1. Dochody majątkowe na programy, projekty lub zadania finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy, w tym:

wszystkie paragrafy majątkowe z czwartą cyfrą: 1, 2 lub 5–9, z wyjątkiem § 666, 668 i 669

9.2.1.1. środki określone w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy

wszystkie paragrafy majątkowe z czwartą cyfrą: 1, 5, 7 lub 8, z wyjątkiem § 666 i 668 i 669

9.3. Wydatki bieżące na programy, projekty lub zadania finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy

paragrafy wydatków bieżących z czwartą cyfrą inną niż 0 lub grupy paragrafów o symbolu 1101, 1102, 1103, 1201, 1202, 1203, 1301, 1302, 1303, 1401, 1402 i 1403

9.3.1. Wydatki bieżące na programy, projekty lub zadania finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy, w tym:

paragrafy wydatków bieżących z czwartą cyfrą: 1, 2 lub 5–9 albo grupy paragrafów o symbolu 1101, 1102, 1201, 1202, 1301, 1302,1401 i 1402

9.3.1.1. finansowane środkami określonymi w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy

paragrafy wydatków bieżących z czwartą cyfrą: 1, 5, 7 lub 8 albo grupy paragrafów o symbolu 1101, 1201, 1301 i 1401

9.4. Wydatki majątkowe na programy, projekty lub zadania finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy

wszystkie paragrafy majątkowe z czwartą cyfrą: 1–9, z wyjątkiem § 666 i 669

9.4. 1. Wydatki majątkowe na programy, projekty lub zadania finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy, w tym:

wszystkie paragrafy majątkowe z czwartą cyfrą: 1, 2 lub 5–9, z wyjątkiem § 666 i 669

9.4.1.1. finansowane środkami określonymi w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy

wszystkie paragrafy majątkowe z czwartą cyfrą: 1, 5, 7 lub 8, z wyjątkiem § 666 i 669

10. Informacje uzupełniające o wybranych kategoriach finansowych

10.1. Wydatki objęte limitem, o którym mowa w art. 226 ust. 3 pkt 4 ustawy, z tego:

wydatki łączne objęte limitem, o którym mowa w art. 226 ust. 3 pkt 4 ustawy o finansach publicznych