Pingwiny cesarskie. Tajemnice najpiękniejszych ptaków Antarktyki ebook

Książkę de­dy­kuję mo­jej żo­nie Mel­bie, która na wła­snej skó­rze do­świad­czyła wszyst­kich po­lar­nych i nie tylko eks­pe­dy­cji, prze­czy­tała i sko­men­to­wała każde słowo więk­szo­ści mo­ich ar­ty­ku­łów ba­daw­czych oraz tej książki, i wy­cho­wała dwójkę chłop­ców jako sa­motna, pra­cu­jąca matka, pod­czas gdy ja by­łem nie­obecny, bo pra­co­wa­łem w te­re­nie. Książka jest także dla tych dwóch mło­dzień­ców, Car­stena i Tory’ego, któ­rzy więk­szość dzie­ciń­stwa spę­dzili bez swo­jego ojca – przy­naj­mniej do mo­mentu, gdy do­ro­śli na tyle, by móc to­wa­rzy­szyć mi w po­lar­nych wy­pra­wach.

Jerry Ko­oy­man

Książkę de­dy­kuję mo­jemu współ­au­to­rowi, Jerry’emu Ko­oy­ma­nowi, wy­trwa­łemu ba­da­czowi i dro­giemu przy­ja­cie­lowi. Jego na­ukowa skru­pu­lat­ność i kre­atyw­ność na za­wsze zmie­niły bio­lo­gię mor­ską, a jego cie­ka­wość i pa­sja po­zna­wa­nia na­tury i za­miesz­ku­ją­cych ją zwie­rząt wciąż są dla mnie nie­wy­czer­pa­nym źró­dłem in­spi­ra­cji.

Jim Ma­stro

Przed­mowa

Wsłu­chu­jąc się w hi­sto­rie o pio­nier­skich eks­plo­ra­cjach i ba­da­niach An­tark­tyki lub o po­cząt­kach lo­tów ko­smicz­nych czło­wieka, mia­łam cza­sami wra­że­nie, że uro­dzi­łam się w nie­wła­ści­wej epoce. Było wtedy tak wiele do zba­da­nia, tak wiele miejsc nie­tknię­tych, fak­tów nie­spraw­dzo­nych i nie­zna­nych, wresz­cie – tyle cu­dów cze­ka­ją­cych na od­kry­cie, za­równo na na­szej pla­ne­cie, jak i poza nią. Nie do­sta­ła­bym wpraw­dzie w tam­tych cza­sach ta­kich sa­mych moż­li­wo­ści, ja­kie mia­łam przez całą moją ka­rierę „na lo­dzie” (jak o ży­ciu i pracy na An­tark­ty­dzie mó­wią jej miesz­kańcy) oraz w prze­strzeni ko­smicz­nej – na­dal jed­nak lu­bię wy­obra­żać so­bie te po­czątki. Moż­liwe też, że nic nie dzieje się bez po­wodu, skoro na­ukowcy i na­ukow­czy­nie wszel­kich na­ro­do­wo­ści wciąż mają na Ziemi i poza nią nie­zli­czone rze­czy do od­kry­cia.

Pierw­sze dzie­się­cio­le­cia wcze­snych ba­dań nad An­tark­tydą to był zu­peł­nie inny czas – w pew­nym sen­sie „czyst­szy”, dzik­szy, ko­rzy­sta­jący z me­tod i pro­ce­dur na­uko­wych w spo­sób nie­ska­żony nie­zli­czo­nymi ogra­ni­cze­niami i re­gu­la­cjami zwią­za­nymi z bez­pie­czeń­stwem, wszech­obec­nymi dziś pro­to­ko­łami i prze­pi­sami. Był to czas, kiedy praw­dziwi pio­nie­rzy, tacy jak Jerry Ko­oy­man, wy­ru­szali w za­mar­z­niętą, nie­znaną An­tark­tydę uzbro­jeni je­dy­nie w nur­tu­jące ich py­ta­nia na­ukowe i bez żad­nego do­świad­cze­nia (wła­snego lub in­nych), z któ­rego mo­gliby czer­pać. To był czas, kiedy la­ski dy­na­mitu roz­da­wano wszyst­kim chęt­nym na­ukow­com, nie ma­ją­cym żad­nego do­świad­cze­nia z ma­te­ria­łami wy­bu­cho­wymi (tak, Jerry był z tego do­sko­nale znany, na­wet je­śli nie wspo­mniano o tym na dal­szych kar­tach tej książki!), a ci ja­kimś cu­dem opusz­czali An­tark­tydę nie tylko ze zdo­by­tymi da­nymi, ale też z wszyst­kimi pal­cami u rąk i nóg.

Ist­nieją ude­rza­jące po­do­bień­stwa mię­dzy tamtą epoką po­lar­nych eks­plo­ra­cji a świa­tem eks­plo­ra­cji ko­smosu – mniej wię­cej w tym sa­mym okre­sie czło­wiek wy­ru­szył w swoją pierw­szą po­dróż na Księ­życ. Dzi­siaj NASA, ob­cią­żona spo­tka­niami, pro­ce­du­rami, biu­ro­kra­cją na­rzu­caną przez rząd i różne wła­sne ko­mi­sje, by­łaby nie do po­zna­nia dla ar­mii mło­dych, świeżo upie­czo­nych in­ży­nie­rów po­dej­mu­ją­cych co go­dzinę fun­da­men­talne de­cy­zje, pró­bu­ją­cych spro­stać od­waż­nej de­kla­ra­cji pre­zy­denta Johna F. Ken­nedy’ego o za­mia­rze po­sta­wie­nia ludz­kiej stopy na Księ­życu.

Za­równo w ko­smo­sie, jak i na lo­dzie był to czas nie­okieł­zna­nej, su­ro­wej eks­plo­ra­cji. Ci, któ­rzy mieli szczę­ście ode­grać w niej ja­kąś rolę, po­zo­sta­wili po so­bie wielką spu­ści­znę, prze­cie­ra­jąc szlak, któ­rym mogą po­dą­żać dzi­siaj inni. Jerry nie­wąt­pli­wie stał na czele tej grupy. Oprócz tego, że to praw­dziwy od­krywca, jest także praw­dzi­wym przy­rod­ni­kiem. W swo­ich do­cie­ka­niach nie tylko po­szu­ki­wał od­po­wie­dzi na py­ta­nia oparte na hi­po­te­zach ba­daw­czych, ale też pró­bo­wał roz­wi­kłać ta­jem­nice ży­cia ba­da­nych przez niego or­ga­ni­zmów.

W książce, którą trzy­masz w ręku, Jerry snuje opo­wieść o jed­nym z naj­bar­dziej zna­nych przed­sta­wi­cieli cha­ry­zma­tycz­nej me­ga­fauny i robi to w spo­sób, który za­równo od­daje ogrom jego do­robku na­uko­wego, jak też uwo­dzi ele­gan­cją opi­sów i oso­bi­stych aneg­dot, prze­no­szą­cych czy­tel­nika na lód – a wszystko to ob­ser­wu­jemy przez pry­zmat trwa­ją­cych zmian kli­matu. Jego akty praw­dzi­wego bo­ha­ter­stwa – prze­prawy przez sza­le­jące rzeki, ry­zy­kowne tra­wersy lo­dow­cowe, czę­ste spa­cery po me­ta­fo­rycz­nie i do­słow­nie cien­kim lo­dzie – były po pro­stu ru­ty­no­wymi ele­men­tami jego co­dzien­nej pracy ba­daw­czej. I choć cztery de­kady póź­niej pod­czas mo­jego po­bytu na An­tark­ty­dzie po­dobne ope­ra­cje były nie do po­my­śle­nia, nie można za­prze­czyć, że wraz z ogra­ni­cze­niem swo­body dzia­łań wy­ni­ka­ją­cym z co­raz ści­ślej­szych re­gu­la­cji stra­ci­li­śmy do­stęp do ja­kiejś czę­ści nie­gdy­siej­szej przy­gody.

Jerry jest nie tylko na­ukow­cem, przy­rod­ni­kiem i od­krywcą; jest także wy­na­lazcą. Czymś oczy­wi­stym było dla niego za­wsze stru­ga­nie, maj­ster­ko­wa­nie, two­rze­nie cze­goś z ni­czego – wszystko dla osią­gnię­cia za­mie­rzo­nego celu. Na po­czątku swej na­uko­wej drogi nie mógł po pro­stu otwo­rzyć ka­ta­logu re­je­stra­to­rów i fo­to­pu­ła­pek, żeby wy­brać sprzęt mie­rzący po­trzebne mu pa­ra­me­try. Kiedy chciał zba­dać im­po­nu­jące głę­bo­ko­ści i czasy za­nu­rze­nia wy­traw­nych zwie­rzę­cych nur­ków, jego pierw­szym kro­kiem było za­pro­jek­to­wa­nie i zbu­do­wa­nie wła­snego sys­temu re­je­stru­ją­cego. Do dziś nie wi­dzia­łam bar­dziej kre­atyw­nego wy­ko­rzy­sta­nia zwy­kłego mi­nut­nika! I cho­ciaż był ini­cja­to­rem wielu pio­nier­skich osią­gnięć me­to­do­lo­gicz­nych, Jerry sam ni­gdy by się do tego nie przy­znał, po­nie­waż jest rów­no­cze­śnie jed­nym z naj­skrom­niej­szych na­ukow­ców ta­kiego ka­li­bru.

„Są tacy, któ­rzy mogą żyć bez dzi­kich istot, i tacy, któ­rzy tego nie po­tra­fią”. Jerry roz­po­czyna pierw­szy roz­dział swo­jej książki, cy­tu­jąc wy­mowne słowa Aldo Le­opolda. Po­dob­nie jak Jerry, już jako małe dziecko od­zna­cza­łam się cie­ka­wo­ścią ota­cza­ją­cego mnie świata, pra­gnę­łam do­świad­czyć i le­piej zro­zu­mieć cuda ota­cza­ją­cej mnie przy­rody. Owa na­ukowa cie­ka­wość prze­kształ­ciła się w cią­głą po­trzebę eks­plo­ro­wa­nia, która pro­wa­dziła mnie i na­pę­dzała przez całe ży­cie. Za­nu­rze­nie się pod lo­dem An­tark­tyki w celu zba­da­nia fi­zjo­lo­gii nur­ko­wa­nia pin­gwi­nów ce­sar­skich było przed­się­wzię­ciem ba­daw­czym za­in­spi­ro­wa­nym przez daw­nych od­kryw­ców i praw­dzi­wych pio­nie­rów, ta­kich jak Jerry. Kon­se­kwentne po­dą­ża­nie drogą wy­ty­czoną w pracy nad zwie­rzę­tami w eks­tre­mal­nych śro­do­wi­skach osta­tecz­nie do­pro­wa­dziło mnie do tego za­wo­do­wego osią­gnię­cia, ja­kim było ro­bie­nie na­uki do­słow­nie nie z tego świata i pa­trze­nie z góry na na­szą pla­netę-matkę. Skoro się­gasz po tę książkę, za­kła­dam, że ty także nie mo­żesz żyć bez dzi­ko­ści... My­ślę, że hi­sto­rie opo­wia­dane tu­taj przez Jerry’ego jesz­cze bar­dziej cię z nią zwiążą.

Czło­wiek, mit, le­genda – to nie tylko na­prędce wy­my­ślona ety­kieta, lecz słowa, któ­rymi fak­tycz­nie de­fi­niuję Jerry’ego. By­ła­bym jed­nak nie­dbała, gdy­bym nie do­dała do tej li­sty okre­śle­nia „men­tor”. Sty­mu­lu­jące roz­mowy, rady i hi­sto­rie opo­wia­dane mi przez Jerry’ego oraz przy­gody, które prze­ży­li­śmy pod­czas wielu lat stu­diów w Scripps In­sti­tu­tion of Oce­ano­gra­phy, na­leżą do mo­ich naj­cen­niej­szych wspo­mnień. Wszystko to ode­grało klu­czową rolę w ukształ­to­wa­niu mo­ich aka­de­mic­kich am­bi­cji i mo­jej na­uko­wej ścieżki; po­dob­nie było w przy­padku nie­zli­czo­nych in­nych osób, które miały za­szczyt ze­tknąć się w swoim ży­ciu z Jer­rym. Bło­go­sła­wię Jerry’ego – i Jima Ma­stro – za ich naj­now­szy wy­si­łek próby uchwy­ce­nia peł­nego przy­gód ży­cia Jerry’ego i opo­wie­dze­nia go światu. Ci z nas, któ­rzy mieli szczę­ście pro­wa­dzić ży­cie pełne tak głę­bo­kich do­świad­czeń – czy to na tej pla­ne­cie, czy poza nią – ro­zu­mieją, że te przy­gody i spo­strze­że­nia nie na­leżą wy­łącz­nie do nas. Pro­wa­dzimy ba­da­nia w imie­niu ca­łej ludz­ko­ści, dla­tego na­szym obo­wiąz­kiem jest prze­ka­zy­wa­nie tego, co wi­dzimy, dzie­le­nie się tym wszyst­kim z całą ludz­ko­ścią, a je­śli ma się tro­chę wię­cej szczę­ścia – prze­tar­cie szlaku tak sze­ro­kiego jak ten wy­ty­czony przez Jerry’ego.

Dr Jes­sica Ulrika Meir,fi­zjo­lożka po­rów­naw­cza i astro­nautka NASA

Przy­pisy