Miłosierni jak Ojciec. Rozważania biblijne. ebook

ks. Mirosław S. Wróbel

Miłosierni jak Ojciec

rozważania BIBLIJNE

Lublin 2016

Redakcja

ks. Rafał Olchawski

Korekta

Anna Granat, ks. Rafał Olchawski

Recenzja

ks. prof. dr hab. Antoni Tronina

Grafika na okładce

Guercino, Powrót syna marnotrawnego, Wikipedia

Projekt okładki i opracowanie graficzne

Zofia Jedynak

Cytaty biblijne

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Wydanie piąte na nowo opracowane i poprawione, Poznań 2013

© Copyright by ks. Mirosław S. Wróbel

© Copyright by Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”, Lublin 2016

Teksty św. Jana Pawła II

© Copyright by Wydawnictwo św. Stanisława BM, Kraków

Imprimatur

Za zgodą Kurii Metropolitalnej w Lublinie z dnia 11 marca 2016 r.,

nr 96/Gł/2015

bp prof. dr hab. Józef Wróbel, wikariusz generalny

ks. dr Krzysztof Kwiatkowski, kanclerz

ISBN 978-83-7548-230-0

Wydawca

Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”

20-075 Lublin, ul. Ogrodowa 12

tel. 81 442 19 10, faks 81 442 19 16

e-mail: [email protected]

www.gaudium.pl

Druk i oprawa

Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”

Książkę dedykuję ks. abp. Bolesławowi Pylakowi z okazji 50. rocznicy święceń biskupich oraz moim kolegom z seminarium, których Ksiądz Arcybiskup 25 lat temu wyświęcił na kapłanów

Wstęp

Wiuroczystość Niepokalanego Poczęcia, 8 grudnia 2015 r., papież Franciszek otworzył Święte Drzwi Roku Jubileuszowego w bazylice św. Piotra. Była to dokładnie 50. rocznica zamknięcia obrad II Soboru Watykańskiego. „Kościół czuje potrzebę – pisze papież Franciszek w bulli Misericordiae vultus – podtrzymywania żywej pamięci o tym wydarzeniu. Zaczynał się nowy etap jego historii. Ojcowie zgromadzeni na Soborze czuli silną, jak prawdziwy powiew Ducha Świętego, potrzebę mówienia o Bogu ludziom swoich czasów w sposób bardziej zrozumiały […]. Nadszedł czas, by głosić Ewangelię w nowy sposób. Nowy etap ewangelizacji, która trwa od zawsze. Nowe zadanie dla wszystkich chrześcijan, aby świadczyć z większym entuzjazmem i przekonaniem o swojej wierze. Kościół poczuwał się do odpowiedzialności za to, by być żywym znakiem miłości Ojca w świecie”.

Podczas swojej podróży do Afryki Ojciec Święty Franciszek uprzedził rzymską inaugurację Roku Świętego przez otwarcie Jubileuszowych Drzwi Miłosierdzia w katedrze w Bangi, w stolicy Republiki Środkowoafrykańskiej. Gest papieża to ważny znak dla kraju, w którym od wielu lat toczy się krwawa wojna domowa, gdzie panuje przemoc i prześladowanie, gdzie ludzie potrzebują pojednania, przebaczenia i miłosierdzia. Gest następcy św. Piotra to również wezwanie, aby wierni w tych trudnych warunkach dawali świadectwo o Bogu, który jest miłością. „Ludzie zaangażowani w ewangelizację – mówił papież w homilii – muszą zatem przede wszystkim wprowadzać przebaczenie, być specjalistami od pojednania, ekspertami miłosierdzia”.

Trzecią niedzielę adwentu wybrał papież Franciszek na otwarcie Drzwi Miłosierdzia w katedrach całego świata. Papież chce, aby każdy Kościół lokalny zaangażował się bezpośrednio w przeżywanie Roku Świętego jako szczególnego czasu łaski i odnowy duchowej. „Bardzo pragnę – pisze w swej bulli – aby nadchodzące lata były przepojone miłosierdziem i byśmy wychodzili na spotkanie każdej osoby, niosąc dobroć i czułość Boga! Do wszystkich tak wierzących, jak i tych, którzy są daleko, niech dotrze balsam miłosierdzia jako znak królestwa Bożego, które jest już obecne pośród nas”.

„Jezus Chrystus jest obliczem miłosierdzia Ojca. Wydaje się, iż tajemnica wiary chrześcijańskiej znajduje w tym słowie swoją syntezę” – pisze papież Franciszek na początku bulli Misericordiae vultus. „Potrzebujemy nieustannie kontemplować tę tajemnicę miłosierdzia. Jest ona dla nas źródłem radości, pogody i pokoju. Jest warunkiem naszego zbawienia. Miłosierdzie to słowo, które objawia Przenajświętszą Trójcę. Miłosierdzie to najwyższy i ostateczny akt, w którym Bóg wychodzi nam na spotkanie. Miłosierdzie jest podstawowym prawem, które mieszka w sercu każdego człowieka, gdy patrzy on szczerymi oczami na swojego brata, którego spotyka na drodze życia. Miłosierdzie to droga łącząca Boga z człowiekiem, ponieważ otwiera serce na nadzieję, że będziemy kochani na zawsze, pomimo ograniczenia, jakim jest nasz grzech”.

Prezentowana książka pt. Miłosierni jak Ojciec. Rozważania biblijne, której autorem jest ks. prof. Mirosław S. Wróbel, wybitny biblista z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, pięknie wpisuje się w duszpasterski puls współczesnego Kościoła. Treści zawarte w tym dziele nie tylko twórczo inspirują umysł, ale przede wszystkim poruszają serce. Autor prowadzi nas po szlaku wyznaczonym przez teksty Starego i Nowego Testamentu, na którym odkrywamy miłosierne oblicze Ojca, najpełniej objawione w osobie Syna – Jezusa z Nazaretu.

Krótkie myśli zaczerpnięte z dzieł św. Zygmunta Gorazdowskiego (1845-1920), założyciela Zgromadzenia Sióstr Świętego Józefa i wielkiego Apostoła Bożego Miłosierdzia, umieszczone na początku każdego rozważania, wskazują jasno, jak żyć, aby doświadczać Bożej miłości i obdarowywać nią innych.

Z głębi serca błogosławię Autorowi, dyrekcji i pracownikom Wydawnictwa Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium” oraz wszystkim czytelnikom tej książki, życząc wzrostu w wierze, nadziei i miłości w tym szczególnym Roku Jubileuszowym Miłosierdzia, który jest dla nas wszystkich czasem łaski i zbawienia.

Lublin, uroczystość św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny, 19 marca 2016 r.

Wprowadzenie

Najważniejszym przesłaniem Biblii jest prawda o Bogu, który miłuje każdego człowieka i pragnie, byśmy, biorąc z Niego przykład, kochali naszych bliźnich. Być miłosiernym jak Ojciec to dzielić się życiem na drodze – znaczonej krzyżem – z Betlejem do Jeruzalem, z ziemi do nieba.

Niniejsza pozycja pt. Miłosierni jak Ojciec. Rozważaniabiblijne to piętnaście medytacji biblijnych na temat misterium Bożej Miłości. W ludzkim słowie, które jest ulotne, przygodne i cząstkowe, pochylamy się nad tym, co boskie, wieczne i doskonałe. Na kartach Starego i Nowego Testamentu Bóg objawia nam swe miłosierne oblicze. Najpełniej i najpiękniej jest ono widoczne w osobie Jezusa. Duch Święty – Paraklet uzdalnia nas do rozpoznania tego oblicza w naszym codziennym życiu. Teksty biblijne – począwszy od Księgi Rodzaju po Apokalipsę św. Jana – czytane z uwagą, odkrywają przed nami misterium Bożej miłości.

Książka ta zachęca do wyruszenia w drogę, na której doświadczamy czułego dotyku miłości Trójjedynego Boga. Dotyku, który możemy przekazać napotykanym ludziom – zwłaszcza tym najbardziej potrzebującym – głodnym, spragnionym, nagim, chorym, umarłym, grzesznym, nieumiejętnym, wątpiącym, strapionym i prześladowanym. Na tej drodze przebaczymy i pojednamy się z naszymi wrogami oraz będziemy budowali jedność między braćmi. Tą drogą dojdziemy do prawdziwego szczęścia, autentycznej wolności, radości i pokoju.

W rozważaniach biblijnych zostały wykorzystane cenne myśli zawarte w encyklice Deus caritas est (DCE) papieża Benedykta XVI oraz fragmenty bulli Misericordiae vultus (MV) papieża Franciszka. Przed każdym rozważaniem umieszczono krótki cytat z dzieł Apostoła Bożego Miłosierdzia – św. Zygmunta Gorazdowskiego(1845-1920)1. Ten niezwykły kapłan, pracujący 40 lat w parafii św. Mikołaja we Lwowie, zrealizował w swoim życiu ewangeliczny ideał. Na przełomie XIX i XX wieku olbrzymia liczba ludzi żyła w skrajnej nędzy. Ich los nie był obojętny księdzu Gorazdowskiemu, który pochylał się nad bezdomnymi, nieuleczalnie chorymi, starcami, porzuconymi dziećmi, ubogimi studentami i bezrobotnymi. Cnota miłości miłosiernej praktykowana przez niego miała swój fundament – jak wskazują jego pisma – w cnotach wiary i nadziei. Potwierdzeniem heroicznej miłości miłosiernej względem najbiedniejszych była jego rezygnacja z pieniędzy, które otrzymał na poratowanie swojego słabego zdrowia, i oddanie ich do kilku zakładów dobroczynnych Lwowa. Ten polski Apostoł Bożego Miłosierdzia, nazywany przez sobie współczesnych „Księdzem dziadów”, żegnany przez wielkich i ubogich tego świata, nie umarł, ale pozostał w naszej pamięci jako: „szalony z miłości”, wzór modlitwy, ten, który umiłował ubóstwo i posługę miłosierdzia w różnorodnych formach i w wielorakich przestrzeniach. On jest z nami ze swoją modlitwą i wspiera nas w podejmowanych dziełach miłosierdzia.

Książkę dedykuję ks. abp. Bolesławowi Pylakowi, który 29 maja 2016 r. – w Roku Miłosierdzia – obchodzi złoty jubileusz sakry biskupiej. Przed dwudziestoma pięcioma laty, 18 maja 1991 r., Ksiądz Arcybiskup w archikatedrze lubelskiej wyświęcił mnie i moich kolegów na kapłanów. Drogim Srebrnym Jubilatom z wdzięcznością i na dowód przyjaźni dedykuję tę pozycję.

Dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tej książki – księżom archidiecezji gdańskiej, którzy po wysłuchaniu rekolekcji kapłańskich w Straszynie gorąco zachęcali mnie do wydania tej publikacji; siostrom ze Zgromadzenia sióstr Świętego Józefa, zwłaszcza s. Leticji Niemczurze za udostępnienie tekstów św. Zygmunta Gorazdowskiego; studentom Kursu Formacji Biblijnej w Lublinie oraz członkom Dzieła Biblijnego im. św. Jana Pawła II Archidiecezji Lubelskiej za wszelkie zachęty i inspiracje; pracownikom wydawnictwa Gaudium za sumienną pracę nad starannym przygotowaniem publikacji. Wyrażam wdzięczność ks. abp. Stanisławowi Budzikowi za napisanie wstępu, a ks. prof. Antoniemu Troninie za recenzję naukową.

Jeśli niniejsze rozważania biblijne rozpalą w czytelnikach wiarę, nadzieję i miłość oraz sprawią, że ich serca zabiją w rytm serca miłosiernego Pana – to będzie to największą radością i satysfakcją dla autora. Życzę owconej i inspirującej lektury.

ks. Mirosław S. Wróbel

Święto Miłosierdzia Bożego, 3 kwietnia 2016 r.

I

Przesłanie bulli Misericordiae vultus papieża Franciszka na Rok Miłosierdzia

Wisobotę, 11 kwietnia 2015 r., w wigilię święta Bożego Miłosierdzia (II niedziela wielkanocna) Ojciec Święty Franciszek promulgował bullę Misericordiae vultus (Oblicze Miłosierdzia), w której ogłosił Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia. Papież zapowiedział, że Rok Święty rozpocznie się 8 grudnia 2015 r., w uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. W tym dniu Ojciec Święty otworzył Drzwi Święte, które stały się Bramą Miłosierdzia. Każdy człowiek, przekraczający jej próg, symbolicznie wchodzi w żywą, pełną miłości obecność Boga. Data otwarcia Drzwi Świętych wskazuje na Maryję, która, przez swoje fiat wypowiedziane w nazaretańskiej grocie, ma istotny udział w zbawczym działaniu Boga, objawiającym swe miłosierne oblicze grzesznej ludzkości. Grota wcielenia Odwiecznego Słowa staje się nowym Edenem, w którym świetliste oblicze Boga Stwórcy wyraźnie jawi się w poczętym Synu jako oblicze Wybawcy i Miłośnika człowieka. W łacińskiej formule, którą można zobaczyć w nazaretańskiej grocie Zwiastowania – hic verbum caro factum est – wyraża się tajemnica oblubieńczej miłości Boga całującego swą oblubienicę –ludzkość. Pocałunek ten dokonuje się przez konkretną osobę – Maryję – która swoim „amen”, w imieniu wszystkich ludzi, przyjmuje z bojaźnią i pokorą prawdziwe Życie. Nazaret staje się miejscem całkowitego zawierzenia, gdzie Maryja – Uczennica Pańska – otwiera księgę pisaną literami Boga, który „tak umiłował świat, że Syna swego jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne” (J 3,16). Postawa Maryi w Nazarecie uczy nas ufności, pokory i ubóstwa.

Data 8 grudnia nawiązuje także do 50. rocz-nicy zakończenia Soboru Watykańskiego II (8 grudnia 1965 r.). Aggiornamento (dostosowanie do dzisiejszego dnia), postulowane przez ojców soborowych, i otwarcie na świat wyznaczyły nowe horyzonty Kościołowi żyjącemu mocą Ducha Świętego. Kościół, realizując ustalenia soborowe, jest w świecie żywym znakiem miłości Boga i służy człowiekowi w każdym jego położeniu, w chorobie i potrzebie.

W III niedzielę adwentu zostały otwarte Drzwi Święte w bazylice św. Jana na Lateranie, a następnie w bazylikach papieskich. Także w każdym Kościele lokalnym – w katedrach, w konkatedrach i w innych kościołach o szczególnym znaczeniu zostały otworzone na cały rok Bramy Miłosierdzia. Kościoły lokalne w ten sposób uczestniczą bezpośrednio w przeżywaniu Roku Świętego, który jest szczególnym czasem łaski i odnowy duchowej. Jubileusz jest więc świętowany w Rzymie i na całym świecie jako widzialny znak komunii całego Kościoła.

Rok Jubileuszowy zakończy się w uroczystość Chrystusa Króla Wszechświata 20 listopada 2016 roku. Zostaną zamknięte Drzwi Święte, a cały Kościół będzie dziękował Bogu za ten czas łaski i z ufnością powierzy przyszłość swoich wiernych Bożemu miłosierdziu.

Idea Roku Jubileuszowego ma swoje źródło w Piśmie Świętym. Biblia Hebrajska określa jubileusz terminem „iobel”, który oznacza „róg, trąbę”. Słowo to związane jest z radosną i uroczystą czynnością ogłaszania jubileuszu za pomocą dęcia w trąbę. W Wulgacie św. Hieronim przetłumaczył je jako „iobeleus” i stąd trafiło do języków nowożytnych. Przepisy dotyczące roku jubileuszowego zostały zawarte w Księdze Kapłańskiej (Kpł 25), która wchodzi w skład tzw. Tory Mojżeszowej, uważanej przez żydowskich wyznawców za serce Biblii. Rok jubileuszowy był obchodzony po upływie siedmiu lat szabatowych, czyli po 49 latach kalendarzowych. Świętowano go jako „rok pięćdziesiąty”. Początek ogłaszał dźwięk szofaru – trąby, która rozbrzmiewała w Dzień Pojednania (Kpł 25,9). W tym czasie ziemia leżała odłogiem, co zabezpieczało ją przed wyjałowieniem (Kpł 25,11-12); uwalniano wszystkich więźniów i niewolników; pracownicy najemni mogli wrócić do swoich domów; niewypłacalnym dłużnikom darowano długi, a zabrane ziemie, pola, domy oddawano pierwotnym właścicielom (Kpł 25,13-17). Prawa roku jubileuszowego zapewniały w Izraelu pamięć o własnej historii oraz kształtowały świadomość, że właścicielem ziemi jest sam Bóg. Czas jubileuszu był wypełniony radością i wdzięcznością Bogu, bo to dzięki Niemu ziemia nie mogła być sprzedana na zawsze, a Izraelici nie mogli być niewolnikami na stałe. Czas ten podkreślał prawdę, że ziemia należy do Boga, a Izrael jest narodem wybranym, który został wyprowadzony Jego ręką z niewoli egipskiej.

Teksty biblijne zwracają uwagę na duchowy aspekt przeżywania czasu jubileuszowego. Aby świąteczna radość była prawdziwa, człowiek powinien trwać w czystości i skrusze serca. Świętowanie nie ma sensu, jeśli nie towarzyszy mu wewnętrzna przemiana serca. Aspekt ten mocno podkreślają prorocy Izraela (Am 5,21; Oz 2,13; Iz 1,13-14; 58,6).

Ojciec Święty Franciszek w swojej bulli uwypukla trzy zagadnienia, dotyczące Roku Miłosierdzia – treść tajemnicy miłosierdzia, motywy Jubileuszu Miłosierdzia oraz wyzwania Roku Jubileuszu Miłosierdzia dla człowieka XXI wieku.

Treść tajemnicy miłosierdzia

Papież Franciszek w sposób przystępny i obrazowy ukazuje, czym jest miłosierdzie: „Miłosierdzie to słowo, które objawia Przenajświętszą Trójcę. Miłosierdzie to najwyższy i ostateczny akt, w którym Bóg wychodzi nam na spotkanie. Miłosierdzie jest podstawowym prawem, które mieszka w sercu każdego człowieka, gdy patrzy on szczerymi oczami na swojego brata, którego spotyka na drodze życia. Miłosierdzie to droga, która łączy Boga z człowiekiem, ponieważ otwiera serce na nadzieję, że będziemy kochani na zawsze, pomimo ograniczenia, jakim jest nasz grzech” (MV 2). Szczególną inspirację w Roku Świętym powinno stanowić dla nas piąte błogosławieństwo wypowiedziane w Kazaniu na Górze: „Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią” (Mt 5,7). Chrystus przedstawia miłosierdzie jako ideał życia i kryterium wiarygodności dla naszej wiary.

Ojciec Święty przywołuje teksty ze Starego i Nowego Testamentu, które odsłaniają miłosierne oblicze Boga. Oddają one prawdę o tym, że miłosierdzie Boże nie jest abstrakcyjną ideą, ale rzeczywistością, w której Bóg objawia człowiekowi swoją głęboką miłość. Trafnie wyrażają to słowa Psalmów: „On odpuszcza wszystkie twoje winy, On leczy wszystkie twe niemoce, On życie twoje wybawia od zguby, On wieńczy cię łaską i zmiłowaniem” (Ps 103,3-4); „Pan uwalnia jeńców, Pan przywraca wzrok niewidomym, Pan podnosi pochylonych, Pan miłuje sprawiedliwych. Pan strzeże przychodniów, chroni sierotę i wdowę, lecz na bezdroża kieruje występnych” (Ps 146,7-9); „On leczy złamanych na duchu i przewiązuje ich rany. […] Pan dźwiga pokornych, a poniża występnych aż do ziemi” (Ps 147,3.6).

Papież wskazuje także na Psalm 136, nazywany w liturgii żydowskiej Wielkim hallelem. Cechą charakterystyczną tego utworu jest refren: „Bo Jego miłosierdzie na wieki”, który powtarza się po każdym wersecie. Autor tekstu wyraża swoje pragnienie, aby wszystko było zanurzone w wiecznej tajemnicy miłości i mówi, że Bóg patrzy na człowieka – zarówno w czasie jego ziemskiego życia, jak i w wieczności – wzrokiem miłosiernego Ojca.Tym psalmem miłosierdzia modlił się Jezus w Wieczerniku podczas ustanowienia Eucharystii. Świadczy o tym tekst Ewangelii Mateusza: „Po odśpiewaniu hymnu wyszli ku Górze Oliwnej” (Mt 26,30). Ta pieśń to również proroctwo, wprowadzające w wielką tajemnicę miłości, którą Bóg objawił w swoim Synu – w Jego męce, śmierci i zmartwychwstaniu.

Jezus swoim życiem ukazuje, czym jest miłosierdzie: „Znaki, które czyni, przede wszystkim w stosunku do grzeszników, ubogich, odrzuconych, chorych i cierpiących, wyrażają miłosierdzie. Wszystko w Nim mówi o miłosierdziu” (MV 8). Zna serca swoich rozmówców i daje im odpowiedzi na najtrudniejsze pytania. Opisują to nowotestamentalne teksty o uzdrawianiu chorych, rozmnożeniu chleba i ryb, wskrzeszeniu młodzieńca w Nain, powołaniu Mateusza. Ilustrują to także piękne przypowieści zawarte w 15. rozdziale Ewangelii św. Łukasza: o zaginionej owcy, o zagubionej monecie oraz o miłosiernym Ojcu. W przypowieściach tych znajdujemy istotę Ewangelii. Miłosierdzie jest w nich ukazane jako siła, która pokonuje wszelkie trudności i wypełnia serce miłością i przebaczeniem.

Biskup Rzymu, chcąc głębiej scharakteryzować miłosierdzie, opisuje jego relację do sprawiedliwości. Zdaniem papieża „nie są to dwa aspekty przeciwstawne, ale dwa wymiary tej samej rzeczywistości, która rozwija się stopniowo i osiąga swój szczyt w pełni miłości […]. W rozumieniu biblijnym sprawiedliwość jest integralnym zachowywaniem Prawa i postawą każdego dobrego Izraelity, zgodną z przykazaniami danymi przez Boga. Ta wizja doprowadziła jednak, i to wiele razy, do legalizmu, wypaczając pierwotny sens i zaciemniając głęboką wartość, jaką posiada sprawiedliwość. Aby przezwyciężyć perspektywę legalistyczną, należałoby pamiętać, że w Piśmie Świętym sprawiedliwość jest rozumiana zasadniczo jako pełne zaufania zdanie się na wolę Boga […]. W obliczu wizji sprawiedliwości będącej tylko zachowywaniem Prawa, które osądza, dzieląc osoby na sprawiedliwych i grzeszników, Jezus chce pokazać wielki dar miłosierdzia, które szuka grzeszników, aby ofiarować im przebaczenie i zbawienie […]. Miłosierdzie raz jeszcze zostaje objawione jako podstawowy wymiar misji Jezusa. Jest ono prawdziwym wyzwaniem dla Jego rozmówców, którzy poprzestali na aspekcie formalnym Prawa. Jezus natomiast wykracza poza Prawo; Jego dzielenie się z tymi, których Prawo uważało za grzeszników, pozwala zrozumieć, dokąd sięga Jego miłosierdzie […]. Bóg wznosi się ponad sprawiedliwość miłosierdziem i przebaczeniem […]. Bóg nie odrzuca sprawiedliwości. On ją umieszcza i przekracza w jeszcze większym wydarzeniu, gdzie doświadcza się miłości, która jest fundamentem prawdziwej sprawiedliwości. Krzyż Chrystusa jest zatem sądem Boga nad nami wszystkimi i nad światem, ponieważ ofiaruje nam pewność miłości i nowego życia” (MV 20,21).

Motywy Jubileuszu Miłosierdzia

Ojciec Święty wskazuje w swej bulli na istotne motywy Jubileuszu Miłosierdzia. Według niego tajemnice wiary chrześcijańskiej znajdują swoją syntezę w stwierdzeniu, że w osobie Jezusa Chrystusa możemy kontemplować oblicze miłosiernego Ojca. Prawda ta szczególnie mocno jest eksponowana na kartach czwartej Ewangelii. Umiłowany uczeń Jezusa często wyraża myśl o tym, że w osobie Chrystusa objawia się ojcowskie oblicze Boga. W Odwiecznym Słowie, które stało się ciałem i rozbiło namiot wśród ludzi, możemy oglądać chwałę Ojca (J 1,14). Jezus przekazuje ludzkości pełnię prawd o Ojcu. Nauka Mistrza z Nazaretu nie opiera się na ludzkiej mądrości, ale czerpie z bogactwa mądrości Ojca. Chrystus nie działa sam, lecz pozostaje w głębokiej komunii z Ojcem, i z Nim zespala swoje działanie (J 5,17.19). Tym, co konstytuuje harmonię działania Ojca i Syna, jest miłość: „Ojciec bowiem miłuje Syna i ukazuje Mu to wszystko, co On sam czyni” (J 5,20). Jezus dokonuje czynów w imię Ojca i wszyscy wierzący mogą rozpoznać w Jego działaniu wolę samego Boga (J 4,34; 8,29; 10,25; 14,9). W słowach i czynach Zbawiciel objawia ludzkości swego Ojca, Jego kochające oblicze i pragnienie zbawienia wszystkich swoich dzieci. Jednorodzony Syn zaprasza ludzkość do otwarcia się na miłość Ojca. Wyrazem tego otwarcia, z naszej strony, jest wiara. Życie w wierze i miłości jest według św. Jana drogą prowadzącą do domu Ojca (J 14,2-3; 17,24). Trwając w jedności z Ojcem, Synem i Duchem Świętym, uczniowie mogą czynić dzieła na miarę swego Mistrza (J 14,12). W Duchu Świętym mogą patrzeć na kochające oblicze Ojca, które najpełniej objawia się w misterium krzyża: „Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne” (J 3,16); „Było to przed Świętem Paschy. Jezus, wiedząc, że nadeszła godzina Jego, by przeszedł z tego świata do Ojca, umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował” (J 13,1).

Następca św. Piotra, motywując ogłoszenie Jubileuszu Miłosierdzia, przywołuje m.in. scenę z Ewangelii św. Łukasza, w której Jezus wygłasza mowę inauguracyjną w synagodze w Nazarecie i cytuje proroka Izajasza: „Duch Pana Boga nade mną, bo Pan mnie namaścił. Posłał mnie, abym głosił dobrą nowinę ubogim, bym opatrywał rany serc złamanych, żebym zapowiadał wyzwolenie jeńcom i więźniom swobodę; abym obwieszczał rok łaski Pańskiej” (Iz 61, 1-2). Frazę „rok łaski Pańskiej” można – zdaniem papieża – odnieść do Roku Miłosierdzia: „Ten Rok Święty niesie ze sobą bogactwo misji Jezusa, które odbija się echem w słowach Proroka: nieść słowo i gest pocieszenia biednym, głosić wyzwolenie tym, którzy są więźniami nowych form niewolnictwa w dzisiejszym społeczeństwie, przywracać wzrok temu,kto nie widzi, bo jest pochylony nad samym sobą, przywracać godność tym, którzy zostali jej pozbawieni. Przepowiadanie Jezusa staje się na nowo widoczne w odpowiedziach wiary, które chrześcijanie powinni dawać przez osobiste świadectwo. Niech nam towarzyszą słowa Apostoła: «Kto pełni uczynki miłosierdzia, niech to czyni ochoczo» (Rz 12, 8)” (MV 16).

Papież Franciszek odwołuje się również do myśli św. Jana Pawła II, zawartej w encyklice Dives in misericordia, wskazuje na jej aktualność i cytuje słowa swojego poprzednika: „[ono jest podyktowane] miłością człowieka i wszystkiego, co ludzkie, a co w odczuciu tak bardzo wielu współczesnych jest zagrożone wielkim niebezpieczeństwem. Ta sama tajemnica Chrystusa […] każe równocześnie głosić miłosierdzie jako miłosierną miłość Boga, objawioną w tajemnicy Chrystusa. I każe też do tego miłosierdzia odwoływać się, wzywać go na naszym trudnym i przełomowym etapie dziejów Kościoła i świata […]. Kościół żyje swoim autentycznym życiem, kiedy wyznaje i głosi miłosierdzie – najwspanialszy przymiot Stwórcy i Odkupiciela – i kiedy ludzi przybliża do Zbawicielowych zdrojów miłosierdzia, których jest depozytariuszem i szafarzem” (MV 11).

Wyzwania Jubileuszu Miłosierdzia dla człowieka XXI wieku

Biskup Rzymu wzywa, byśmy w Roku Jubileuszowym żyli zgodnie ze słowami: „Miłosierni jak Ojciec”, które zaczerpnięte są z nauczania Jezusa: „Bądźcie miłosierni, jak Ojciec wasz jest miłosierny” (Łk 6, 36). Piotr naszych czasów zachęca, aby zawołanie: „Miłosierni jak Ojciec” stało się dla każdego człowieka mottem Roku Świętego.

Ojciec Święty uczy, że aby być zdolnym do miłosierdzia, trzeba najpierw wsłuchać się w słowo Boże. „To oznacza, że trzeba odkryć na nowo wartość ciszy, aby móc medytować nad słowem, które jest do nas zwrócone. W ten sposób możliwa jest kontemplacja miłosierdzia Boga i przyjęcie go jako własnego stylu życia” (MV 13). Dlatego też apostolat lektury słowa Bożego, lectio divina i studium Pisma Świętego powinny być szczególnie podejmowane w Jubileuszowym Roku Miłosierdzia.

Papież wzywa również do pielgrzymowania. „Pielgrzymka jest znakiem szczególnym w Roku Świętym, ponieważ stanowi ikonę drogi, którą każda osoba przemierza w czasie swojej egzystencji. Życie jest pielgrzymką, a istota ludzka to viator, pielgrzym, który idzie drogą aż do pożądanego celu. Również po to, aby dotrzeć do Drzwi Świętych w Rzymie i w każdym innym miejscu, będziemy musieli wyruszyć w pielgrzymkę, każdy na miarę własnych sił. Stanie się ona znakiem, że również miłosierdzie jest celem, który mamy osiągnąć, wymagającym zaangażowania i poświęcenia. Pielgrzymka niech zatem stanie się bodźcem do nawrócenia” (MV 14).

Biskup Rzymu zaznacza, że Rok Święty jest okazją dla całego Kościoła i poszczególnych wiernych do porzucania postawy egoizmu oraz wyuczonej sprawiedliwości i wkroczenia na drogę miłosierdzia i przebaczenia: „Wszystko w działaniu duszpasterskim Kościoła powinno być przepojone czułością, z którą kieruje się do wiernych; w tym, co głosi i o czym daje świadectwo światu, nie może nigdy brakować miłosierdzia. Wiarygodność Kościoła potwierdza się na drodze miłości miłosiernej i współczującej. Kościół «żyje niewyczerpanym pragnieniem ofiarowania miłosierdzia». Być może zbyt długo zapomnieliśmy wskazywać drogę miłosierdzia i nią żyć. Z jednej strony pokusa żądania tylko i zawsze sprawiedliwości sprawiła, że zapomnieliśmy, iż jest to tylko pierwszy krok, konieczny i nieodzowny, ale Kościół potrzebuje sięgać wyżej, aby osiągnąć cel bardziej wzniosły i bardziej znaczący. Z drugiej strony, ze smutkiem obserwujemy, że doświadczenie przebaczenia w naszej kulturze staje się coraz rzadsze. Niekiedy wydaje się nawet, iż znika już samo słowo «przebaczenie». Jednak bez świadectwa przebaczenia pozostaje nam życie bezowocne i jałowe, jakbyśmy żyli w miejscu opuszczonym i smutnym. Nadszedł znowu dla Kościoła czas, aby z radością głosić przebaczenie. To jest czas powrotu do tego, co istotne, aby poczuć odpowiedzialność za słabości i trudności naszych braci. Przebaczenie to siła, która budzi do nowego życia i dodaje odwagi, aby patrzeć w przyszłość z nadzieją” (MV 10).

Współczesny Kościół powinien z coraz większą mocą koncentrować się na głoszeniu miłosierdzia Boga, które jest bijącym sercem Ewangelii: „W naszych czasach, w których Kościół jest zaangażowany w nową ewangelizację, temat miłosierdzia musi być na nowo przedstawiany z nowym entuzjazmem i poprzez odnowioną działalność duszpasterską. Ma to kluczowe znaczenie dla Kościoła oraz dla wiarygodności jego przesłania, aby on sam żył i świadczył o nim miłosierdziem. Język Kościoła i jego gesty muszą przekazywać miłosierdzie, aby przeniknąć serca ludzi i natchnąć ich do odnalezienia drogi powrotu do Ojca […] tam, gdzie Kościół jest obecny, musi być też widoczne miłosierdzie Ojca. W naszych parafiach, w naszych wspólnotach, w stowarzyszeniach, w ruchach, gdziekolwiek są chrześcijanie, każdy powinien tam odnaleźć oazę miłosierdzia” (MV 12).

Ważnym zadaniem dla Kościoła w Roku Świętym jest odpowiedź na potrzeby ludzi, którzy znajdują się w trudnej sytuacji życiowej: „W tym Jubileuszu Kościół zostanie jeszcze bardziej wezwany do leczenia tych ran, do opatrywania ich olejem kojenia, do opatrywania ich miłosierdziem oraz do leczenia ich solidarnością i należną uwagą. Nie popadajmy w obojętność, która upokarza, w przyzwyczajenie, które znieczula ducha i nie pozwala odkryć nowości, w cynizm, który niszczy. Otwórzmy nasze oczy, aby dostrzec biedy świata, rany tak wielu braci i sióstr pozbawionych godności. Poczujmy się wezwani, słysząc ich wołanie o pomoc. Nasze ręce niech ścisną ich ręce, przyciągnijmy ich do siebie, aby poczuli ciepło naszej obecności, przyjaźni i braterstwa. Niech ich wołanie stanie się naszym, abyśmy razem przełamali barierę obojętności, która często panuje niepodzielnie, by ukryć hipokryzje i egoizm” (MV 15).

Papież Franciszek zachęca, by w Roku Świętym zwrócić szczególną uwagę na uczynki miłosierdzia względem ducha i względem ciała. „Będzie to sposób na obudzenie naszego sumienia, często uśpionego w obliczu dramatu ubóstwa, a także na wchodzenie coraz głębiej w serce Ewangelii, gdzie ubodzy są uprzywilejowani przez Boże miłosierdzie” (MV 15). Papież wylicza te uczynki i przynagla nas, byśmy o nich pamiętali i zastanowili się, w jaki sposób realizujemy je w naszym życiu.

Uczynki miłosierdzia względem ciała:

1. Głodnych nakarmić.

2. Spragnionych napoić.

3. Nagich przyodziać.

4. Podróżnych w dom przyjąć.

5. Więźniów pocieszać.

6. Chorych nawiedzać.

7. Umarłych grzebać.

Uczynki miłosierdzia względem ducha:

1. Grzeszących upominać.

2. Nieumiejących pouczać.

3. Wątpiącym dobrze radzić.

4. Strapionych pocieszać.

5. Krzywdy cierpliwie znosić.

6. Urazy chętnie darować.

7. Modlić się za żywych i umarłych.

Następca św. Piotrawzywa, aby w Roku Miłosierdzia głęboko przeżyć okres Wielkiego Postu, który jest czasem nadzwyczajnej medytacji nad Bożym miłosierdziem. W tym czasie wierni powinni położyć szczególny nacisk na lekturę i medytację Pisma Świętego. Ojciec Święty zapowiedział także projekt „24 godziny dla Pana”, który będzie realizowany w piątek oraz w sobotę przed IV niedzielą Wielkiego Postu. Papież zaprasza, aby w tym czasie prawdziwie przeżyć sakrament pokuty i pojednania, który wprowadza nas w wielkie miłosierdzie Boga i rodzi wewnętrzny pokój.