Wprowadzenie do skoncentrowanej na emocjach psychoterapii par. Kluczowe elementy zmiany. ebook

tytuł oryginału:

STEPPING INTO EMOTIONALLY FOCUSED COUPLE THERAPY

Copyright © 2018 by Lorrie L. Brubacher

Copyright © by 2018 Routledge

Copyright © for the Polish translation by Marta Szmania Deierling 2024

Copyrigh © for this edition by Oficyna Związek Otwarty 2024

Redakcja: Aleksandra Małek

Redakcja merytoryczna: Kamila Kamińska

Korekta: Michalina Pągowska

Opieka redakcyjna: Katarzyna Kurska-Wilk

Projekt okładki, skład i łamanie: Paweł Sky

Wydanie I

Warszawa 2025

ISBN 978-83-974654-2-8

Oficyna Związek Otwarty

www.oficynazwiazekotwarty.pl

[email protected]

Fragment

Wstęp do wydania polskiego

Podziękowania

O autorce

Przedmowa - Sue Johnson i Alison Lee

Wstęp

Część I. Psychoterapia par skoncentrowana na emocjach. Wkraczanie w miłość jako proces przywiązaniowy

Rozdział pierwszy. Wprowadzenie do terapii skoncentrowanej na emocjach (EFT)

Rozdział drugi. Kluczowe elementy zmiany na mapie EFT

Rozdział trzeci. Nowe przełomowe rozumienie miłości jako więzi przywiązaniowej

Część II. Emocje przywiązaniowe i sygnały alarmowe. Deeskalacja negatywnego cyklu w etapie 1. EFT

Rozdział czwarty. Ocena i sojusz: doświadczenie przywiązania w kroku 1. i 2.

Rozdział piąty. Jarzmo zlekceważonych lęków przywiązaniowych: analizowanie emocji w wydarzeniu przełomowym – deeskalacji (krok 3. i 4.)

Część III. Rola emocji w tworzeniu trwałej zmiany. Przekształcanie więzi w etapie 2. EFT

Wstęp do części III

Rozdział szósty. Praca z emocjami na rzecz przełomowego wydarzenia ponownego zaangażowania się osoby wycofanej (kroki 5.–7.)

Rozdział siódmy. Praca z emocjami na rzecz przełomowego wydarzenia łagodnienia osoby obwiniającej (kroki 5.–7.)

Część IV. Przyswajanie i utrwalanie

Rozdział ósmy. Utrwalanie bezpiecznych więzi w etapie 3. procesu EFT (kroki 8. i 9.)

Rozdział dziewiąty. Przyswajanie i utrwalanie mapy EFT

Część V. Powszechnie napotykane rodzaje impasu w terapii EFT

Wstęp do części V

Rozdział dziesiąty. Procesy uzależnienia jako zastępcze źródła ukojenia

Rozdział jedenasty. Naprawianie zerwanych więzi: przebaczenie i pojednanie z wykorzystaniem modelu naprawiania urazów więzi w EFT

Część VI. Kolejne kroki

Wstęp do części VI.

Rozdział dwunasty. Odniesienie EFT do terapii indywidualnej

Rozdział trzynasty. Dalsze kroki: ty i EFT

Bibliografia

Przypisy

Pozostałe rozdziały dostępne w pełnej wersji e-booka.

Wstęp do wydania polskiego

Oddajemy w Państwa ręce wyjątkową książkę, która pomogła już wielu terapeutom i terapeutkom na świecie pogłębić znajomość mapy oraz interwencji terapii skoncentrowanej na emocjach, znanej jako EFT (od ang. Emotionally Focused Therapy). Wprowadzenie to bardzo cenna pozycja, długo wyczekiwana wśród polskojęzycznej społeczności terapeutów i terapeutek EFT. Tytułowe „wprowadzenie” może być mylące – książka powstała z myślą zarówno o osobach dopiero poznających EFT, jak i doświadczonych profesjonalistach pracujących tą metodą z parami.Ogromną zaletą Wprowadzenia jest przystępny i przemyślany sposób, w jaki przedstawia EFT. Lorrie Brubacher, uznana trenerka EFT, słynie z precyzyjnego sposobu formułowania myśli, przejrzystości nauczania oraz żywych, zapadających w pamięć i serce przykładów klinicznych. Jak przekonuje się większość adeptów EFT, jest to zwodniczo prosty model. Wiele punktów teorii wydaje się intuicyjnie znajomych, bliskich sercu terapeutów i terapeutek. Dopiero w praktyce okazuje się jednak, że, wydawałoby się, prosta, dziewięciokrokowa mapa EFT jest wybitnie trudna do opanowania i wdrożenia w gabinecie. Większości z nas szlifowanie umiejętności EFT zajmuje lata. Od momentu zachłyśnięcia się tym przepięknym i skutecznym modelem podczas podstawowego szkolenia z EFT, Externship, do cudownej chwili uzyskania tytułu certyfikowanej terapeutki EFT, przechodzimy wiele etapów na ścieżce poznawania tej metody. Świętujemy sukcesy w nawiązywaniu bezpiecznych więzi z parami, ale również zmagamy się ze zniechęceniem, blokadami związanymi z self terapeuty, które na przykład nie pozwalają pogłębiać emocji czy też zachowywać niezbędnej w EFT pozycji konsultantów procesu terapii, a nie doradców rozwiązań czy trenerów umiejętności komunikacyjnych w parze. Wprowadzenie jest jednym z dostępnych panaceów na nieuniknione trudności związane z rozwijaniem się w EFT.

Dzięki inspirującym historiom opisanych par pracujących w terapii Wprowadzenie w umiejętny sposób przybliża model oraz zachęca do coraz pełniejszej znajomości EFT i wykorzystywania tej metody pracy w gabinecie. Książka zawiera szczegółowo opisane etapy terapii EFT, stopniowo wprowadzając czytelników w niuanse związane z każdym z dziewięciu kroków na mapie EFT. Niezwykle pomocna jest podwójna perspektywa, z jakiej autorka zaprasza czytelników w świat EFT – z jednej strony, poznajemy tę terapię z „lotu ptaka”, ucząc się o teoretycznych podstawach oraz trzech etapach EFT. Równocześnie Lorrie Brubacher zachęca do pochylenia się nad mikromomentami, z których składa się każda sesja terapeutyczna i w których zastosowanie znajdują poszczególne interwencje EFT przedstawione w książce. Co więcej, czytelnicy będą mogli zapoznać się z Modelem Naprawy Urazów Więzi oraz pracą terapeutyczną opartą na teorii więzi w sytuacjach, gdy mamy do czynienia z osobami zmagającymi się z uzależnieniami. Najnowsza edycja jest wzbogacona również o sposoby wykorzystywania EFT w pracy z klientami i klientkami indywidualnymi.

Zapewne niektóre osoby sięgające po tę książkę znają już pracę Lorrie Brubacher z polskojęzycznej wersji nagrania sesji terapeutycznej, w której autorka przeprowadza parę przez naprawę urazu więzi. Pamiętam, kiedy po obejrzeniu tego nagrania doświadczyłam bardzo wyraźnego momentu „aha!” w mojej podróży poznawania EFT. Skomplikowany Model Naprawy Urazów Więzi jako dodatek do mapy EFT nagle wydał mi się możliwy do opanowania. Co więcej, zaczęłam wierzyć, że z przewodniczką w osobie Lorrie Brubacher i ja będę mogła pomagać osobom, które doświadczyły trudności w swoich związkach. Z ogromną radością przekazuję więc Wprowadzenie w ręce polskiego grona psychoterapeutów i psychoterapeutek, którzy niewątpliwie doświadczą własnych momentów „aha!”, a być może także ożywionego entuzjazmu do pracy z osobami, które przychodzą do nich po pomoc.

Kamila Kamińska

certyfikowana terapeutka i superwizorka EFT

Podziękowania

Zacznę od podziękowania Dr Sue Johnson. Dziękuję, że nakłoniłaś mnie do napisania tej książki. Dziękuję, że stworzyłaś model terapii, który tak idealnie pasuje do wszystkiego, co starałam się zawsze praktykować i nauczać, wywodząc się z Rogeriańskich korzeni, i który jednocześnie jest modelem sięgającym najwyraźniej poza granice wyobraźni dzięki swoim nieskończonym możliwościom. Jestem wdzięczna za to, że pomogłaś mi stać się terapeutką EFT, superwizorką i trenerką oraz za otwieranie przede mną licznych możliwości pisania o EFT – zarówno samodzielnie, jak i w roli twojej współautorki.

Ogromną wdzięczność kieruję także pod adresem Alison Lee za twoją szczerość, błyskotliwość, mądre wnioski i wytrwałość w czytaniu moich nieoszlifowanych wersji roboczych. Dziękuję też za nasze zadziorne rozważania i debaty. Moje podziękowania za twoją pracę łączą się z moją wdzięcznością za twoją przyjaźń, wsparcie i wiarę we mnie. Bez ciebie nie dałabym rady.

Moim stałym źródłem wsparcia, odwagi i konsultacji jest mój mąż, Dan Perlman, moja bezpieczna przystań i stabilny grunt, bez którego nie zrozumiałabym Bowlby’ego. Dziękuję za liczne godziny czytania wersji roboczych, za niekończące się dyskusje, naręcza zakupów spożywczych i za to, że byłeś przynajmniej tak podekscytowany tym projektem jak ja.

Dziękuję moim licznym współpracownikom, superwizorom, stażystom i parom: dzięki wam uczę się czegoś nowego o EFT każdego dnia. Przemiany, które współtworzymy, napełniają mnie energią i mądrością. Specjalne podziękowania należą się Craigowi Cashwellowi z Wydziału Rozwoju Poradnictwa i Edukacji na University of North Carolina w Greensboro. Twoje wsparcie i szczodrość nie mają granic. Wielu współpracowników zainspirowało mnie i we mnie uwierzyło: Becca, Janet, Lillian, Kenny, Yolanda, Veronica, Zoya i wiele innych osób.

Mam głębokie uznanie dla wielu innych stabilnych fundamentów w moim życiu i osób, które wspierały pomysł stworzenia tej książki. Zaliczam do nich Johna Douglasa i Jackie Evans, moje dzieci Shannon i Josha, moje rodzeństwo, Rossa (i Erin), Moe, Sandy oraz Colette, moich rodziców Alice i Curtisa, moją dalszą rodzinę z Winnipeg, Bev, Genevieve, Everetta i Briana, moje osoby wspierające EFT z Północnej Karoliny: Alicia, Scott, Jenna, HM, Jordan, Felicia, Lucy, Lynn, Maria, David, Susan i wielu innych.

Z głębi serca dziękuję każdej i każdemu z was.

ŹRÓDŁA OBCE

Rozdział drugi

• Fragment książki A Way of Being autorstwa Carla Rogersa. Prawa autorskie © 1980 Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company, wznowione w 2008 roku przez Davida E. Rogersa i Natalie Rogers. Wykorzystano za zgodą Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company. Wszystkie prawa zastrzeżone.

• Fragment tekstu „Attachment: A guide to a new era of couple interventions” autorstwa Susan M. Johnson, Marie-France Lafontaine i Tracy L. Dalgleish. W: J. A. Simpson i W. S. Rholes (red.), Attachment Theory and Research: New Directions and Emerging Themes. Prawa autorskie © 2015 Guilford Press. Przedrukowano za zgodą The Guilford Press.

Rozdział trzeci

• Fragment książki Johna Bowlby’ego, A Secure Base. Prawa autorskie © 1988 R. P. L. Bowlby, R. J. M. Bowlby i A. Gatling. Przedrukowano za zgodą Basic Books, członka Perseus Books Group zajmującego się dystrybucją w USA i Kanadzie oraz za zgodą Taylor & Francis Group mających prawa do ogólnoświatowej dystrybucji, z wyłączeniem USA i Kanady.

Rozdział czwarty

• Fragment książki A Way of Being Carla Rogersa. Prawa autorskie © 1980 Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company, wznowione w 2008 roku przez Davida E. Rogersa i Natalie Rogers. Wykorzystano za zgodą Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company. Wszystkie prawa zastrzeżone.

• Fragment The Practice of Emotionally Focused Couple Therapy: Creating Connection (wyd. 2) autorstwa Susan M. Johnson. Prawa autorskie © 2004 Brunner/Routledge. Przedrukowano za zgodą Taylor & Francis Group oraz Copyright Clearance Center.

Rozdział piąty

• Fragment „Emotionally focused couple therapy”, autorstwa Susan M. Johnson. W: A. S. Gurman, J. L. Lebow, D. K. Snyder (red.), Clinical Handbook of Couple Therapy (s. 97–128). Prawa autorskie © 2015 Guilford Press. Przedrukowano za zgodą The Guilford Press.

Rozdział szósty

• Fragment The Practice of Emotionally Focused Couple Therapy: Creating Connection (wyd. 2) autorstwa Susan M. Johnson. Prawa autorskie © 2004 Brunner/Routledge. Przedrukowano za zgodą Taylor & Francis Group oraz Copyright Clearance Center.

Rozdział ósmy

• Fragment The Practice of Emotionally Focused Couple Therapy: Creating Connection (wyd. 2) autorstwa Susan M. Johnson. Prawa autorskie © 2004 Brunner/Routledge. Przedrukowano za zgodą Taylor & Francis Group oraz Copyright Clearance Center.

Rozdział dziesiąty

• Fragment „Emotionally focused couple therapy and addiction” autorstwa Martina Landau-Northa, Susan M. Johnson i Tracy L. Dalgleish. W: J. L. Furrow, S. M. Johnson, B. A. Bradley (red.), The Emotionally Focused Casebook: New Directions in Treating Couples. Prawa autorskie © 2011 Routledge. Przedrukowano za zgodą Taylor & Francis Group oraz Copyright Clearance Center. Rozdział dwunasty

• Fragment The Relationship Paradigm: Human Being Beyond Individualism autorstwa Godfreya Barrett-Lennarda, opublikowany w 2013 roku przez Palgrave Macmillan. Przedrukowano za zgodą Palgrave Macmillan.

O autorce

Lorrie Brubacher, magister edukacji, licencjonowana terapeutka małżeństw i rodzin, dyplomowana terapeutka małżeństw i rodzin, jest dyrektorką założycielką Carolina Center for EFT. Posiada certyfikat terapeutki, superwizorki i trenerki w International Centre for Excellence in EFT (ICEEFT). Pracuje indywidualnie, z parami i rodzinami od 1989 roku w swoich gabinetach w Greensboro w Północnej Karolinie oraz w Winnipeg w Kanadzie. Jest zatrudniona na stanowisku adiunkta na University of North Carolina w Greensboro, a wcześniej uczyła na trzech kanadyjskich uniwersytetach: University of British Columbia, University of Winnipeg oraz University of Manitoba. Szkoli w wielu krajach. Pisze i uczy głównie o EFT, często publikując z dr Sue Johnson, która zapoczątkowała EFT dla par. Jej publikacje zostały uznane przez Journal of Marital and Family Therapy, Handbook of Family Therapy (Sexton i Lebow) oraz Person-Centered and Experiential Psychotherapies; napisała też inne teksty na temat EFT. Brubacher jest członkiem redakcji The EFT Community News, gdzie opublikowano wiele jej tekstów. Ponadto uczy psychoterapii skoncentrowanej na emocjach w pracy indywidualnej oraz współtworzy pierwszy interaktywny program szkoleniowy EFT dostępny na stronie www.iceeft.com lub www.attachmentinjuryrepair.com.

Sue Johnson, niezwykłej mentorce i przewodniczce.

Carlowi Rogersowi, który jest fundamentem i inspiracją tego wszystkiego.

Johnowi Bowlby’emu, który potrafi nadać sens najtrudniejszym momentom życia.

Danowi Perlmanowi, który tworzy moją bezpieczną przystań i schronienie każdego dnia.

PrzedmowaSue Johnson i Alison Lee

Ta książka będzie niezwykle cennym zasobem dla wszystkich terapeutów EFT, zarówno początkujących, jak i doświadczonych. Przedstawia ona sposoby pracy w EFT, opisuje wiele konkretnych przykładów, w jaki sposób interweniować na każdym etapie procesu EFT, i zawiera bogactwo „języka EFT”. Każdy krok i etap EFT jest opisany w sposób praktyczny i teoretycznie prosty. Lorrie L. Brubacher nie skupia się jedynie na tym, co terapeuci powinni robić, ale pomaga im pojąć, czym jest terapia oparta na doświadczeniu, poprzez opisane krok po kroku przykłady emocjonalnego angażowania klientów i sposoby wspierania emocjonalnego zaangażowania między partnerami. Rozdział dziewiąty stanowi syntezę, w której autorka przedstawia zbiór markerów pomagających terapeucie wykonać pracę z zaangażowaniem emocjonalnym i wytyczających wyraźną ścieżkę przez każdy krok i etap EFT.

Niniejsza książka jest spójna z treścią The Practice of Emotionally Focused Couple Therapy: Creating Connection (Johnson, 2004) i uzupełnia ją o najnowsze opracowania oraz badania w dziedzinie EFT. Autorka odwołuje się do bieżących badań w EFT i pierwotnych publikacji Bowlby’ego, Coana, Mikulincera i Shavera, liderów w dziedzinie teorii przywiązania.

Brubacher poświęciła bardzo dużo czasu na zgłębianie i przetwarzanie intelektualnych oraz teoretycznych korzeni EFT, co sprawiło, że stała się biegłą terapeutką EFT, superwizorką, trenerką i autorką. Wprowadzenie do skoncentrowanej na emocjach psychoterapii par na pewno się wam spodoba.

Wstęp

Po co książka wprowadzająca w terapię skoncentrowaną na emocjach (EFT) dla par?

Niezależnie od tego, czy jesteś początkującym, czy doświadczonym uczestnikiem programu klinicznego EFT, czy też terapeutą EFT poszukującym sposobu na odświeżenie sobie tego podejścia, piszę tę książkę, aby przedstawić ci pełne spektrum EFT bogate w pragmatyczne informacje, wsparcie i inspirację opartą na przywiązaniu. Jak opisuję w rozdziale pierwszym, badania nad procesem i rezultatami wskazują na to, że jest to najprawdopodobniej najskuteczniejszy aktualnie dostępny model pracy z parami. Mam nadzieję wywołać afektywne, poruszające doświadczenie i przekazać techniczne oraz artystyczne aspekty Johnsonowskiego (2004) modelu zmiany. Mam nadzieję umożliwić wzbogacenie twojej praktyki pracy z parami i pogłębić twoje dostrojenie do procesów bieżącej chwili w tobie i w twoich klientach, a także w interakcjach pomiędzy każdym uczestnikiem tej terapeutycznej ścieżki wydarzeń spajających więź. Moją nadzieją jest, aby ta książka wzbogaciła twoją pracę z parami poprzez przedstawienie ci następujących elementów wyszczególnionych w poniższych rozdziałach.

Teoria miłości dorosłych i jej znaczenie dla terapii par

EFT jest jedynym modelem terapii par opartym na jasno określonej i empirycznie potwierdzonej teorii miłości między dorosłymi. Zdefiniowanie miłości między dorosłymi jako procesu przywiązaniowego daje terapeucie wskazówki co do tego, jakie może zadawać pytania. „Co się dzieje, gdy pojawia się cierpienie w parze?”, „Dokąd zmierzam z tą parą?”, „Jak dotrzeć do lepszego miejsca?”. Jasno sformułowana teoria miłości między dorosłymi zapewnia terapeucie precyzyjny obraz poprawnie funkcjonującej miłości dorosłych, a także mapę, która wskazuje, jak wspierać cierpiącą parę w drodze do tego celu. Terapeuta pozbawiony teorii miłości między dorosłymi gubi się w dżungli konfliktu, dystansu, cierpienia i rozpaczy. Taki terapeuta lub terapeutka nie ma wyraźnego kierunku czy celu, brak mu jasnego zrozumienia podstawowego problemu ponad oczywistymi tematami niezgody, która wywołuje cierpienie. Brak takiej teorii powoduje, że terapeucie brakuje pragmatycznego, rzetelnego systemu nawigacji, dzięki któremu mógłby poprowadzić parę ku najlepszej wersji miłości.

Nowa nauka o romantycznych związkach, przedstawiona w teorii przywiązania i nauce o przywiązaniu dostarcza wiarygodnej mapy transformacji systemu zdominowanego przez niewyrażone emocje i potrzeby dotyczące przywiązania. Ta książka zawiera wiele przykładów klinicznych tego, w jaki sposób klinicysta zajmuje się niektórymi z najtrudniejszych i najbardziej zniechęcających interakcji w parze przez pryzmat przywiązaniowy i w jaki sposób je normalizuje. Przywiązaniowe rozumienie reakcji związanych z „cierpieniem separacyjnym” daje terapeutom innych modalności silny fundament do depatologizowania i nadawania sensu pozornie szalonym, nieracjonalnym zachowaniom, których są świadkami.

Mapa teorii przywiązania pozwalająca przekształcić cierpienie w bezpieczne więzi

Podzielony na dziewięć kroków i trzy etapy proces zmiany w EFT składający się z trzech głównych wydarzeń przełomowych, może początkowo zniechęcać. Terapeuta rozpoczynający proces integrowania EFT będzie musiał oswoić się z (1) nowym paradygmatem miłości między dorosłymi i trudności w relacji, (2) mapą sekwencyjnych wydarzeń przełomowych oraz (3) integrowaniem interwencji systemowych i opartych na doświadczeniu, wiedząc, że wszystkie te elementy skupiają się na emocjach przywiązania jako na celu i czynniku zmiany.

W książce Wprowadzenie do skoncentrowanej na emocjach psychoterapii par. Kluczowe elementy zmiany proponuję sposób stopniowego uczenia się EFT, krok po kroku. Przedstawiam zwięzłe wprowadzenie do empirycznie potwierdzonego modelu terapii par Johnson (2004) i zawieram w nim praktyczne wskazówki, które będą przydatne dla doświadczonych terapeutów pragnących zmienić paradygmat i przyswoić nowy model, dla nowych klinicystów lub studentów chcących włączyć EFT do swojej praktyki oraz dla terapeutów pracujących z parami w innych modalnościach, którzy chcą wypróbować EFT i zbadać jej wpływ na terapię par.

Co sprawia, że EFT jest skuteczne

W społeczeństwie dojrzewa świadomość, że terapia par może być czymś więcej niż rozwiązywaniem konfliktów. Pary w kryzysie coraz częściej szukają terapeutów po szkoleniach EFT – terapeutów mogących wspierać je w tworzeniu takich więzi, o których czytały w popularnych, naukowo potwierdzonych poradnikach Johnson (2008, 2013).

Nowi terapeuci EFT często entuzjastycznie odchodzą od naprawiania problemów przedstawianych przez pary, z którymi pracują, na rzecz podążania za modelem procesu, który pomaga parom tworzyć bezpieczne połączenia. Jest to wyzwalające, gdy zamiast próbować rozwiązywać problemy, mogą łagodzić negatywne interakcje, ponownie przepracowywać emocje będące ich źródłem oraz zmieniać wzorce zachowania na takie, które budują bezpieczne więzi. Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się zmienić paradygmat na model skoncentrowany na przywiązaniu, możesz wzbogacić swoją praktykę, ucząc się tych elementów EFT, które w wyniku badań określono jako kluczowe dla tworzenia trwałej zmiany (Greenman i Johnson, 2013). Moją intencją jest, aby poprzez tę książkę wesprzeć klinicystów w stopniowym wprowadzaniu elementów EFT do ich sposobu pracy. Niektórzy będą ostrożnie rozważać i eksperymentować z wprowadzaniem tego modelu. Niektórzy będą szukać wsparcia i prowadzenia, aby całkowicie wpleść EFT do swojej pracy.

Perspektywa empiryczna

Model skoncentrowanej na przywiązaniu terapii par stworzony przez Johnson może zmienić twój sposób odbierania tego, co dzieje się między osobami w związku przechodzącym kryzys, „zmieni też twój pogląd na to, co dzieje się na sesji terapeutycznej” (Stern, 2004, s. xiii). Poziom bezpieczeństwa więzi zmienia się na podstawie korygujących doświadczeń emocjonalnych, nie przez wglądy i wyjaśnienia. „Wydarzenie musi być przeżywane w chwili obecności”, jak pisze Stern (2004, s. xiii), ponieważ, jak stwierdził Reichman, klient potrzebuje „doświadczenia, nie wytłumaczenia” (Ehrenwald, 1976, s. 392). Jak zwykła mawiać Johnson, „Jeśli nie masz klienta zaangażowanegoemocjonalnie – nie masz klienta, który tańczy z tobą w gabinecie”.

Sposób wdrażania kluczowych elementów zmiany jest integralną częścią tego, co czyni te elementy skutecznymi. Mimo iż EFT jest terapią krótkoterminową, jej empiryczny charakter wymaga powolnego, powtarzalnego, zaangażowanego i dostrojonego do chwili sposobu działania. Klinicyści chcący nauczyć się EFT także potrzebują doświadczyć wchodzenia w nowy paradygmat w sposób stopniowy, choć skupiony, z otwartością i poczuciem bycia żywym w danej chwili.

Chcę ożywić kluczowe elementy tworzenia trwałych i bezpiecznych więzi w relacjach poprzez opisywanie przypadków, odnoszenie się do procesów, przez które klienci przechodzą w gabinecie, odnoszenie się do interwencji terapeuty oraz omówienie doświadczeń i przemyśleń terapeutki imieniem Emily, która stawia pierwsze kroki w praktyce EFT. Moją intencją jest pomóc terapeutom różnych modalności doświadczyć, w jaki sposób procesy prowadzące do zmiany są w swej jakości i zastosowaniu różne od pozornie zbliżonych interwencji stosowanych w innych podejściach.

Kluczowe elementy zmiany w EFT

Trzema istotnymi wydarzeniami przełomowymi w EFT są deeskalacja w etapie 1. oraz ponowne zaangażowanie się osoby wycofanej i łagodnienie osoby obwiniającej w etapie 2. Mapa prowadząca do tych przełomowych momentów zmiany wyznacza ścieżkę prowadzącą przez podstawowe działania i zbiór empirycznie potwierdzonych interwencji.

Te trzy podstawowe działania to tworzenie sojuszu, deeskalacja negatywnego cyklu oraz przeformułowanie więzi. Interwencje terapeutyczne można podzielić na dwa zbiory: interwencje empiryczne umożliwiające dostęp do i ponowne przepracowanie emocji oraz interakcje systemowe pozwalające na podążanie za bieżącymi interakcjami i wykorzystanie nowo odkrytych emocji do stworzenia nowych interakcji między partnerami. Te dwa zbiory interwencji (patrz rozdział drugi) odpowiadają dowodom na to, że dwa kluczowe elementy zapowiadające pozytywną zmianę to pogłębianie doświadczania emocjonalnego i partnerskie interakcje między klientami, które umożliwiają dzielenie się lękami i potrzebami przywiązaniowymi (Greenman i Johnson, 2013).

Terapeuci nie będą w stanie nauczyć się EFT, jeśli będą skupieni wyłącznie na tym, co terapeuta robi w EFT. Muszą też przywiązywać wagę do tego, jak terapeuta interweniuje. Styl pracy terapeuty i sposób, w jaki się angażuje, są istotne. Wobec niezbędnych interwencji i momentów przełomowych, które są wystarczające do przekształcenia nieefektywnych wzorców relacyjnych w bezpieczne połączenia emocjonalne i trwałe bezpieczne więzi, aspekty tego, co terapeuci robią i jak to robią są nierozerwalne. Ponieważ EFT jest terapią empiryczną, umiejętność terapeuty do emocjonalnego angażowania się w bieżącą chwilę z każdym z partnerów i pielęgnowania zaangażowania między partnerami jest tak samo ważna jak zadania i sposoby wyrazu, w których bierze udział.

Transkrypcje i nagrania wideo przedstawiające kluczowe element EFT są dostępne na stronie www.SteppingintoEFT.com.

Streszczenie książki

Nie można wejść w nowy paradygmat w pośpiechu. Terapeuci, którzy wcześniej nie znali EFT, mogliby się zniechęcić, gdy złożona natura stosowania tego modelu zacznie im nastręczać trudności. Jednak jedną z najważniejszych zmian, jaką odkrywają w sobie terapeuci po przebyciu szkolenia EFT, jest bardziej empatyczna, otwarta na współpracę postawa, którą mają wobec siebie jako terapeuty i wobec klientów (Conrad, 2015; Sandberg i Knestel, 2011). Aby odpowiedzieć na potrzebę powolnego i uważnego wchodzenia w ten model, przedstawiam najpierw sam model i opisuję zarówno interwencje, jak i perspektywę przywiązania w kontekście miłości między dorosłymi, dopiero później przechodzę do pokazywania, jak należy je wplatać w kroki i etapy EFT.

W rozdziale czwartym i ósmym opisuję kroki modelu EFT, a w każdym rozdziale odpowiadam na następujące pytania:

1. Co widzi i słyszy terapeuta EFT? W jaki sposób przywiązanie postrzegane jako teoria miłości między dorosłymi pomaga klinicyście rozpoznać, co obserwuje i z czym rezonuje? Badam cierpienie pary jako dramat pozabezpiecznego przywiązania lub „trudności separacyjne” i jednocześnie rozpoznaję zalążki bezpieczeństwa oraz nadziei zakorzenione w pragnieniach i potrzebach każdego z partnerów, aby samemu reagować inaczej i aby druga osoba reagowała inaczej.

2. Co tak właściwie robią terapeuta i klient? Opisuję zadania i interwencje terapeuty, które Emily wykonuje na każdym etapie i w każdym kroku, jednocześnie zgłębiając procesy klienta. Ponieważ EFT jest procesem, który polega na współpracy, trzeba wiedzieć nie tylko to, co robi terapeuta na każdym etapie tej drogi, ale także, co robią klienci.

3. Wreszcie, jak terapeuta EFT wykonuje te zadania i interwencje? Omawiam sposób, w jaki terapeuta EFT wykonuje swoją pracę. Będąc zarówno sztuką, jak i nauką, EFT wymaga, aby terapeuta był nieustannie otwarty na wyjątkowość każdej pary, aby z chwili na chwilę był dostrojony do każdego z partnerów, a także do własnego doświadczenia i przestrzeni między sobą a klientem.

Aby jeszcze lepiej pomóc ci przyswoić i utrwalić kluczowe elementy zmiany w EFT, w rozdziale dziewiątym podsumowuję markery pomagające podążać zgodnie z mapą EFT i badam, w jaki sposób terapeuta może wykorzystywać „ucieleśnione odczucie”, aby za tymi markerami podążać. W rozdziałach od dziesiątego do dwunastego przyglądam się EFT w kontekście wyjątkowych okoliczności – w pracy z uzależniającymi zachowaniami, w pracy ze zranieniami przywiązaniowymi wynikającymi z danej relacji i poszerzam temat o zagadnienie pracy w terapii indywidualnej. Rozdział trzynasty domyka całość zbiorem najważniejszych przekazów EFT i sugestiami tego, jak możesz dalej rozwijać się w EFT.

Mam nadzieję, że przeczytanie tej książki wzbogaci twój warsztat terapeutyczny poprzez wprowadzanie EFT krok po kroku w twój sposób bycia z klientami. Jeśli się na to zdecydujesz, wkroczysz na życiową ścieżkę odkrywania sztuki i nauki tworzenia połączenia oraz bezpiecznych więzi w parach przeżywających trudności. Będziesz wprowadzać każdego klienta i parę w procesy transformacji zmierzające do niezbędnego elementu przetrwania i wzrastania dla wszystkich ssaków: efektywnej zależności (Bowlby, 1988) lub, jak nazwali ją późniejsi badacze, optymalnej zależności (Feeney i in., 2015). Jak pokazują badania nad uczeniem się EFT, praktycy nabywają większej pewności siebie w pracy terapeutycznej, stają się też bardziej empatyczni i bliscy w relacjach osobistych (Conrad, 2015; Sandberg i Knestel, 2011).

Terapeuci EFT nieustannie uczą się poprzez praktykę EFT. Zainspirowany wywiadem z doświadczonym autorem tekstów Paulem Simonem, terapeuta EFT (Ogner, 2015) opisał w jednym z maili wysyłanych w ramach listy mailingowej dla terapeutów, w jaki sposób Simon nieustannie uczy się poprzez praktykowanie swojego rzemiosła: „Wystarczy, że przez dziesięciolecia wypracowujesz w sobie wyczucie, od jakich słów stronić, po jakie słowa sięgać, w jaki sposób można wykorzystać rytm, jak melodia… Po prostu uczysz się na swoim rzemiośle”. Dr Sue Johnson odpowiedziała na to, mówiąc:

To właśnie kocham w mojej pracy – to idealnie odzwierciedla to, co czuję w swoim gabinecie – spotykam się z osobą lub parą pierwszy raz i mruczę do siebie pod nosem – „fascynujące” i „co teraz?”. Moją pasję karmi miłość do procesu.

Jeśli uznasz, że ten model pracy ci odpowiada, możesz być spokojny, wiedząc, że pasja i przywiązanie terapeuty do modelu są silnym wyznacznikiem wyników terapii (Blow i in., 2007). Niech podróż przez tę książkę będzie inspirującą przygodą.

rozdział pierwszyWprowadzenie do terapii skoncentrowanej na emocjach (EFT)

W tym rozdziale pojawia się Emily, terapeutka, która dopiero uczy się EFT. Przedstawiam krótką historię rozwoju EFT, omawiam kroki i etapy mapy zmian EFT oraz opisuję badania potwierdzające, że EFT jest podejściem opartym na dowodach. Zakończę rozdział opisami trzech różnych par widzianych oczami terapeutki EFT, Emily. Czasami będę odnosić się do pracy Emily z tymi parami, gdy będę przeprowadzać czytelnika przez kolejne etapy EFT.

We wtorek rano, gdy jesienne liście wirują na ścieżce między jej krokami, Emily idzie w stronę swojego biura, oczekując pierwszej sesji tego dnia z Tarą i Kyle’em. Emily lubi pracować z tą parą, która jest uwikłana w klasyczny taniec przywiązaniowy: domaganie się–napieranie (Tara), wycofywanie się–obrona (Kyle). Choć Emily nie lubi się do tego przyznawać, zdaje sobie sprawę, że odczuwa pewien strach przed spotkaniem ze swoją drugą parą, Philem i Julie. Pod ich bardzo spokojnym wyglądem zewnętrznym i raczej pozytywnym przedstawieniem ich związku Emily wyczuwa oznaki kruchości Julie i niemal ulotnej opiekuńczości u Phila. Z pewnością w przypadku tej pary – dwie odważne osoby, które przeżyły traumę z dzieciństwa – Emily jest najtrudniej wprowadzić współdziałanie w kontekście ramy przywiązaniowej EFT. Historia w tle o tym, jak Julie odkryła, że Phil nadużywa pornografii, a także zaangażowanie obojga w program dwunastu kroków, niekiedy odciągają Emily od ramy przywiązaniowej. Jej serce zamiera na moment, gdy zastanawia się, kim są osoby, z którymi zacznie pracę zaraz po swojej przerwie na lunch. To typowe dla niej, że odczuwa nerwowe podekscytowanie przed poznaniem nowych par.

Żadna z przedstawionych tutaj par nie jest parą rzeczywistych klientów. Stanowią one złożenie wielu par o zmienionych cechach charakterystycznych. Jeśli którakolwiek z opisanych tu osób wydaje się przedstawiać kogoś, kogo czytelnik zna, to dzieje się tak ze względu na uniwersalną naturę tematów przywiązaniowych.

Emily, początkująca terapeutka par, z pasją oddana swojemu zawodowi, często znajduje się w środku intensywnego zamieszania emocjonalnego pomiędzy klientami. Czasami skrajne emocje towarzyszące uwydatnionym różnicom między partnerami mogą wytrącić ją z równowagi emocjonalnej. Czuje presję, aby pomóc im rozwiązać konflikty, które wydają się niemożliwe do przezwyciężenia, i złagodzić wyczuwalne napięcie, które pojawia się, gdy omawiają różne kwestie, od krewnych, po wychowanie dzieci, czas spędzony w pracy, brak intymności seksualnej czy niedawno odkryty romans. Tajemnice, wściekłość, obojętność, wstręt, nieudane próby interwencji, oskarżenia i kontrataki wirują wokół niej niczym rój pszczół niepokojonych przez intruza. Następnie, niczym chłodny, orzeźwiający wiatr wpadający przez otwarte okno, Emily – na podstawie teorii przywiązania – kreśli nową perspektywę tych emocjonalnie niepokojących dramatów, które się przed nią rozgrywają. Patrząc przez pryzmat przywiązania, Emily dostraja się, aby usłyszeć, że dźwięki w pomieszczeniu składają się na pieśń tęsknoty za bezpiecznym połączeniem i akceptacją. Pod kłótnią o nieudane rodzinne wakacje słyszy wołanie jednego z partnerów o wytchnienie od skarg i żądań, i sprzeciw drugiego wobec braku zaangażowania i bliskości.

Niedawno Emily zaczęła wdrażać terapię par skoncentrowaną na emocjach (EFT) i odczuwa pewną ulgę dzięki depatologizującemu spojrzeniu, jakie teoria przywiązania kieruje na różne dramaty pojawiające się w zagrożonych relacjach intymnych. Wiedziała, że choć techniki komunikacji i umiejętności rozwiązywania problemów, których nauczyła swoich klientów, były skuteczne w jej gabinecie, zazwyczaj wylatywały przez okno, gdy emocje w domu sięgały zenitu. Teraz, gdy powoli integruje teorię i naukę o przywiązaniu oraz zaczyna postrzegać emocje jako motywacyjny proces dostrzegania/oceniania, czuje się tak, jakby otrzymała nowe życie i skrzydła w pracy. „Moim zadaniem nie jest już korygowanie, nauczanie, zmienianie partnerów czy rozwiązywanie ich problemów”, przypomina sobie Emily. „Nie muszę już znajdować rozwiązania dla ich problemów ani pomagać im w grzeczniejszej walce. Wszystko, co muszę zrobić, to dostroić się do nich i posłuchać ich (emocjonalnej) muzyki”. Emily nauczyła się, że zmiany zaczną zachodzić, gdy będzie wspierać swoich klientów w uświadamianiu sobie pragnienia czucia się cennym i szanowanym przez drugiego. Zaobserwowała, że zmiana zaczyna się, gdy pomaga każdemu partnerowi identyfikować przewidywalne sekwencje tanecznych kroków, które wykonują, gdy ból lub strach jednego z partnerów wyrażany jest gniewnym protestem lub nagłym zniknięciem. Emily uspokaja się, gdy zdaje sobie sprawę, że te przewidywalne kroki tworzą taniec, cykl, walkę, która toczy się na jej oczach. „Muszę ufać sobie, że zawsze będę w pełni obecna przy muzyce i tańcu – to najważniejsze, co mogę dać”.

Emily wie, że gdy para rozwikła swój cykl powtarzalnych interakcji, będzie mogła wspólnie zbadać delikatniejsze, bardziej wrażliwe emocje, lęki i dobre intencje, które zeszły do podziemia i zostały pogrzebane pod reaktywnymi emocjami i zachowaniami. Uświadamia sobie, że reaktywne (lub ochronne) emocje i zachowania stały się tak automatyczne, że są prawie niezauważalne. Minie trochę czasu, zanim para przejdzie do następnego etapu pracy, ale Emily przypomina sobie, że kiedy to nastąpi, te bardziej wrażliwe uczucia i pragnienia zostaną odkryte i zbadane jak nowo odkryte skarby. Te wcześniej nieuznane i niewyrażone emocje będą złotem alchemika dla takiej pary, ponieważ przekształcą wcześniej negatywne cykle dystansowania się i obwiniania w pozytywne cykle zwiększania bezpieczeństwa, więzi i radości.

„Nie wiem jeszcze, jak to wszystko zrobić” – uświadamia sobie Emily, ale z każdą parą siedzi spokojniej i z większą nadzieją, zdając sobie sprawę, że napięcie, jakie przed nią stoi, jest normalnym cierpieniem związanym z przywiązaniem dwóch ważnych dla siebie osób. Uczy się ufać, że jej empatyczna obecność i potwierdzające zrozumienie każdego wyjątkowego dramatu przywiązania jest pierwszym i niezwykle ważnym krokiem w wychodzeniu z opresyjnej ciemności. Pociesza ją podstawowe przesłanie Bowlby’ego skierowane do opiekunów niemowląt: nie trzeba być doskonałym; trzeba po prostu być obecnym.

Po krótkim przedstawieniu początków EFT i podstawowych składników zmiany w procesie EFT, przedstawię trzy pary na wczesnych etapach leczenia. Zakładam, że przynajmniej jedna z nich, jeśli nie wszystkie, będzie odzwierciedlała trudności, z którymi spotykasz się w swojej pracy. Następnie omówię, w jaki sposób ta książka może wesprzeć twoją pracę z parami, i opiszę sposób przedstawiania informacji w książce.

Początki EFT: czerpanie z trzech światów

EFT rozpoczęło się od Sue Johnson i Lesliego Greenberga (1985, 1988), którzy obserwowali pary podczas terapii, aby zidentyfikować skuteczne interwencje terapeutyczne i procesy klientów prowadzące pary od cierpienia do satysfakcji i zaufania w relacji. Gdy analizowali nagrania swoich sesji terapeutycznych, uznali swoją skłonność do podejścia opartego na doświadczeniu, składającego się z empatycznego odzwierciedlania doświadczeń emocjonalnych, niepatologizującej akceptacji oraz mocy adekwatności i zaangażowania terapeuty w relację z chwili na chwilę (Perls, 1969; Rogers, 1961, 1980). Podążając za interakcjami między partnerami i obserwując kontekst, w jakim partnerzy wzajemnie na siebie oddziałują, zdali sobie sprawę, że konieczne jest dodanie perspektywy systemowej do ich ogólnie empirycznego podejścia. Na teorii systemów (Bertalanffy, 1968) opiera się terapia rodzinna Minuchina i innych strukturalnych terapeutów rodzinnych (Minuchin i Fishman, 1981). Zarówno w teorii systemów, jak i w podejściu empirycznym problemy są postrzegane w odniesieniu do procesu, a nie jako nieodłącznie związane z osobą.

Na podstawie tych wniosków Johnson dość szybko zauważyła w historiach par powracające motywy: strach przed stratą i porzuceniem, samotność, utrata kontaktu, utrata zaufania, strach przed odrzuceniem i poczucie porażki. Uznała, że te tematy nakierowują terapię par na nowe tory. Związki intymne przestały kojarzyć się z racjonalnymi układami i interesami czy ustaleniami dotyczącymi wspólnego zamieszkania podlegającymi negocjacjom. Zauważyła, że w rzeczywistości były to więziemocjonalne, przepełnione tymi samymi silnymi tęsknotami, potrzebami i emocjami, co więzi między rodzicami i niemowlętami. Było to niezwykłe i rewolucyjne odkrycie. Kreatywny i pełen empatii geniusz Johnson był jednym z pierwszych kroków w kierunku „odgadnięcia kodu miłości” w dziedzinie terapii par i rodzin (Burgess Moser i in., 2015; Johnson, 2013).

Model terapeutyczny terapii skoncentrowanej na emocjach dla par został opracowany i po raz pierwszy przetestowany na początku lat 80. XX wieku (Johnson i Greenberg, 1985, 1988). Cechą, która wyróżniała ten model, była wyraźnie określona teoretyczna integracja podejścia empirycznego (Perls, 1969; Rogers, 1961) i systemowego (Minuchin i Fishman, 1981), skupiająca się jednocześnie na doświadczeniu intrapsychicznym i interpersonalnym. Żadne inne podejście psychoterapeutyczne nie łączyło wcześniej tych dwóch tradycji. Emocja stała się zarówno celem, jak i czynnikiem zmiany w procesie tworzenia korektywnych doświadczeń emocjonalnych, które są w stanie uleczyć cierpienie w relacji. Późniejsze dodanie przez Johnson zorientowania na przywiązanie (Bowlby, 1973, 1979, 1980, 1982) spowodowało, że EFT stało się jedyną terapią dla par opartą na empirycznie potwierdzonej teorii miłości dorosłych. Dodanie przywiązania do EFT umocniło i usprawniło także działania, które przekształcają trudne relacje partnerów w bezpieczne więzi emocjonalne (Johnson, 2004; Johnson i in., 2013). Emily uśmiecha się, przypominając sobie zasłyszaną niegdyś metaforę integracji: Rogers, Minuchin i Bowlby siedzą razem przy filiżance herbaty i zaczynają szeptać do uszu Johnson i Greenberg o zasadniczym problemie w kryzysach par i o drodze do bezpiecznych i trwałych więzi.

EFT w sposób pragmatyczny spaja (1) teorię przywiązania z (2) systemowym i (3) humanistycznym, opartym na doświadczeniu podejściem, szanując zdolność klientów do wprowadzania zmian i rozwijania się. Perspektywa przywiązania utrzymuje terapeutę na właściwej ścieżce, skupionego na przywiązaniu oraz na celu, którym jest kształtowanie momentów więziotwórczych w odpowiedzi na potrzeby partnerów w obszarze bezpiecznego połączenia emocjonalnego. Dostrajając się do częstotliwości przywiązania, terapeuta EFT postrzega czynniki wyzwalające, działania, impulsy i ekspresje emocjonalne jako oznaki połączenia, a także cierpienia związanego z separacją. Terapeuta EFT patrzy przez pryzmat przywiązania i widzi, że wszystko, co dzieje się między partnerami, sprowadza się do tego, jak ważni są dla siebie nawzajem. Jakkolwiek nieskuteczne mogą być ich próby, oboje partnerzy starają się zabezpieczyć nadszarpnięte połączenie między nimi. Teoria przywiązania definiuje zasadniczy problem cierpienia w związku romantycznym jako błędne próby zaspokojenia powszechnej tęsknoty za bezpiecznie zawiązanym przywiązaniem. Teoria przywiązania dostarcza także terapeucie par wskazówek na temat tego, co jest konieczne i wystarczające, aby przeformować nieefektywne wzorce relacji w bezpieczne połączenie emocjonalne i trwałe więzi.

Ellen Berscheid (1999) zauważyła, że rozwijanie nauki o relacjach międzyludzkich „wymaga porzucenia zwyczajowego dla terapeutów podejścia indywidualistycznego, a także bardziej wnikliwych badań nad wpływem afektu na poznanie oraz nad wpływem zewnętrznego środowiska relacji na jej wewnętrzną dynamikę” (s. 260). W tym cytacie podkreślone zostały wszystkie trzy elementy, które zawiera w sobie EFT: (1) teoria przywiązania odrzuca perspektywę indywidualistyczną, twierdząc, że nie możemy przetrwać bez innych; (2) terapia oparta na doświadczeniu utrzymuje, że emocje kształtują znaczenie i są pierwotnym napędem zachowań (Tronick, 1989); (3) terapie systemowe skupiają się na wzajemnym wpływie, jaki wywierają na siebie środowisko wewnętrzne i zewnętrzne.

EFT to krótki, integracyjny model, trwający zazwyczaj około dwudziestu pięciu sesji; dłużej, jeśli obecna jest trauma. Skupienie się na emocjach i interakcjach, będące połączeniem podejścia empirycznego i systemowego, jest zintegrowane z perspektywą przywiązania. Empiryzm zintegrowany jest ze sztuką empatycznej twórczości terapeuty (Johnson i Brubacher, 2016c). EFT wniosło wiele innowacji w dziedzinę terapii par. Będąc jedyną terapią par opartą na empirycznie potwierdzonej teorii miłości dorosłych (teoria przywiązania), wpływa na konceptualizację cierpienia w relacji i jej naprawy oraz poszerza bazę empiryczną pozwalającą na uznanie emocji za czynnik zmiany i umieszczenie ich na pierwszym planie.

Mapa EFT: kroki i etapy zmiany

Terapeuta EFT postępuje zgodnie z dziewięcioetapową, trzystopniową mapą EFT, aby pomóc parom osiągnąć satysfakcję w związku i bezpieczne połączenie. W rozdziałach od trzeciego do ósmego szczegółowo opisuję kroki i etapy, które podsumowano w ramce 1.1. Terapeuta EFT jest konsultantem procesu, który podąża według wskazówek tej mapy (Johnson, 2004); nie jest coachem, nauczycielem, szafarzem błyskotliwych wglądów czy strategiem rozwiązującym problemy. Jest konsultantem, który koncentruje się na bieżącym procesie, aby pomóc parom zrozumieć ich brak połączenia i stworzyć nowe wzorce interakcji, które sprzyjają bezpiecznej więzi.

Celem etapu 1. jest identyfikacja i zapoznanie się z negatywnym cyklem interakcji. Cykl ten to problem, który para opisuje po przybyciu do gabinetu terapeuty. Terapeuta dostraja się do emocjonalnej melodii: o niewyrażonej, ukrytej historii rozłąki, o bólu i strachu, ponieważ nie liczę się dla partnera/partnerki lub nie dorównuję jego/jej oczekiwaniom, co generuje cykliczne zachowania związane z oporem i zamykaniem się. Słuchając historii partnerów o tym, jak zostali zawiedzeni, zlekceważeni, pozbawieni opieki, a nawet zdradzeni, terapeutka jest w stanie zweryfikować reaktywne emocje (takie jak złość) w kontekście doświadczeń klientów. Emocje reaktywne nazywane są emocjami wtórnymi, ponieważ są reakcjami na emocje podstawowe lub pierwotne, które zazwyczaj pozostają niewyrażone w negatywnym cyklu zachowań (np. partnerka wpada w złość, gdy obawia się, że jest nieważna dla swojego małżonka).

Etap 1. obejmuje:

Krok 1. Budowanie sojuszu i określanie zbieżnych celów.

Krok 2. Identyfikację postawy dążenia lub wycofania oraz podążanie za przebiegiem automatycznego cyklu reaktywnych działań.

Krok 3. Docieranie (wspólne odkrywanie) do leżących u podstaw (nieuświadomionych) podstawowych lęków przywiązaniowych i niezaspokojonych pragnień, które napędzają negatywny cykl zachowań.

Krok 4. Deeskalację – przeformułowanie problemu w związku jako cyklu określonych negatywnych interakcji. Nazwanie cyklu uniemożliwia jego dominację w relacji.

Pierwszym i najważniejszym zadaniem jest budowanie i utrzymywanie sojuszu. Terapeuta EFT uważnie i empatycznie słucha, aby zrozumieć historię klienta. Sojusz budowany jest przy dostrojonej, empatycznej i akceptującej postawie terapeuty, który faktycznie wierzy, że klienci robią to, co robią, ponieważ mają dobre powody, i że w gabinecie jedynym „złoczyńcą” jest „cykl”. Terapeuci EFT definiują problem występujący w parze jako negatywny cykl, podążając za ich interakcjami i normalizując je przez pryzmat przywiązania.

Będąca przełomowym momentem deeskalacja w pierwszym etapie EFT dobiega końca, gdy para rozumie, że prawdziwym problemem powodującym ich cierpienie jest cykl – coraz bardziej negatywna, interaktywna pętla informacji zwrotnych, w której oboje utknęli. W książce Hold Me Tight (Johnson, 2008) ten negatywny, samonapędzający się cykl nazywany jest „demonicznym dialogiem”. W tym momencie każde z partnerów rozpoznaje i przejmuje odpowiedzialność za to, w jaki sposób zostaje automatycznie wciągnięte w ten taniec. Partnerzy dostrzegają także, w jaki sposób ich reaktywne zachowania wyzwalają u drugiej osoby lęk rzywiązaniowy i w jaki sposób ich podstawowe emocje napędzają przewidywalne reakcje w niekończącej się pętli informacji zwrotnych.

U obojga partnerów wyłania się świadomość tego, w jaki sposób zostali wytrąceni z równowagi emocjonalnej i co sprawia, że doświadczają poczucia zagrożenia ze strony drugiego partnera. Coraz lepiej dostrzegają u drugiej osoby jej charakterystyczne obszary wrażliwości oraz to, jak ich własne zachowania obronne podważają poczucie bycia kochanym, akceptowanym, pożądanym i wspieranym u drugiej osoby.

Na etapie 2. terapia skupia się na pogłębianiu i wzmacnianiu podstawowych emocji przywiązania, aby wykształcić nowe sposoby sięgania i reagowania, które przekształcają więź przywiązania w więź bezpieczeństwa i połączenia. Każdy partner z kolei uzyskuje dostęp do tęsknot i potrzeb osadzonych w nowo poszerzonych podstawowych emocjach, które napędzają negatywny cykl. Każda z osób podejmuje ogromne ryzyko, sięgając ku swojemu partnerowi/partnerce i prosząc go/ją o zaspokojenie wcześniej niewyrażonych podstawowych potrzeb związanych z przywiązaniem. Wydarzenia te składają się z bardzo celowo aranżowanych interwencji, zwanych odegraniami, tworzących dwa wydarzenia przełomowe, które w rzeczywistości przeformułowują więź przywiązaniową.

Najpierw partner, który wcześniej był bardziej wycofany i w negatywnym cyklu powstrzymywał się i odwracał, podejmuje ryzyko, prosząc o zaspokojenie jego potrzeb przywiązania. Zazwyczaj są to potrzeby akceptacji i zapewnienia, że jest się naprawdę chcianym i potrzebnym, co oznacza, że druga osoba musi złagodzić wymagania i krytykę. Dla kogoś, kto się wycofuje, unika konfliktów i broni przed eskalacją żądań, złożenie spójnego, asertywnego oświadczenia o potrzebach jest rzeczywiście dużym ryzykiem. Dla wycofanego partnera dostęp do tęsknoty za więzią emocjonalną jest zazwyczaj nowym doświadczeniem, ponieważ bliskość i zależność zostały powiązane z wymaganiami i niezadowoleniem drugiej osoby. To przełomowe wydarzenie nazywam „ponownym zaangażowaniem osoby wycofanej”.

Po ponownym zaangażowaniu osoby wycofanej następuje drugie zdarzenie zmiany w etapie 2. – „łagodnienie osoby obwiniającej”. Dotychczas niespokojny i wymagający partner, przyjmując pozycję bezbronności, podejmuje ryzyko wyrażenia strachu przed porzuceniem i obaw bycia niegodnym, prosi o pocieszenie i wsparcie. Badania pokazują, że wydarzenia te zapowiadają zmiany w zadowoleniu ze związku i poczuciu bezpieczeństwa w danym związku oraz że zmiany te utrzymują się w czasie (Johnson i in., 2015).

Wreszcie, w etapie 3. EFT, pozytywne cykle więzi zostają utrwalone i zintegrowane z życiem pary. Na tym etapie partnerzy i terapeuci skupiają się na ewoluujących pozytywnych cyklach, które poszerzają i budują (Mikulincer i Shaver, 2016), jednocześnie współtworzą historie wytrwałości – w jaki sposób partnerzy przeszli od niepokoju do bezpieczeństwa i jak te zmiany rzutują na ich przyszłe wspólne życie. Gdy partnerzy już raz odnajdą drogę do głęboko satysfakcjonującego poczucia bezpieczeństwa, zazwyczaj pozostają na ścieżce bezpiecznego połączenia (Mikulincer i Shaver, 2015).

Skuteczność modelu

Szesnaście badań końcowych potwierdza empirycznie, że to podejście do terapii par jest jednym z najskuteczniejszych, a rezultaty są trwałe. Według metaanalizy (Johnson i in., 1999) 70–73% par deklaruje wyjście z kryzysu w związku, a 86% odnotowuje znaczną poprawę (mierzoną za pomocą skali przystosowania diadycznego). EFT cechuje się imponującą wielkością efektu (ang. effect size) wynoszącą 1,3 – przewyższa tym samym wielkości efektu w badaniach skuteczności innych terapii. Ponadto badania uzupełniające wskazują, że niewiele par wraca do pierwotnych problemów, a niektóre wyniki pozwalają wnioskować, że u znacznej liczby par poprawa ciągle postępuje mimo zakończenia terapii (patrz Wiebe i Johnson, 2016). Istnieją również dane na temat trwałych rezultatów w kluczowych kwestiach, takich jak przebaczenie zranień (Wiebe i Johnson, 2016), omówione w rozdziale jedenastym.

EFT cechuje się większą liczbą badań nad procesami niż jakakolwiek inna terapia dla par. Narzędzia terapeutyczne, które przedstawiam w tej książce, pochodzą z dziewięciu badań nad procesem EFT (Greenman i Johnson, 2013), w których dokładnie zbadano rzeczywiste procesy zmian zachodzących w wyniku terapii i określono kluczowe elementy zmiany w tworzeniu bezpiecznych relacji. (Podsumowanie badań EFT można znaleźć na stronie www.iceeft.com/index.php/eft-research; dostęp: 9.09.2024).

EFT spełnia standardy, które pozwalają sklasyfikować ją jako terapię par opartą na dowodach (Snyder i in., 2006). Aby terapia była oparta na dowodach, musi mieć konkretny model leczenia i wyraźnie określone rezultaty, wierność terapeuty wobec klientów musi być mierzalna, problem musi być jasno sprecyzowany, należy jasno określić kontekst leczenia i muszą istnieć wymierne rezultaty. EFT spełnia wszystkie te kryteria. Terapeuta poszukujący skutecznej terapii par musi uważać na podejścia, których zwolennicy jedynie twierdzą, że są oparte na rzetelnych badaniach. Takie terapie mogą sprawiać wrażenie wspierających się dowodami, ponieważ bazują na jednym lub kilku modelach popartych dowodami, ale nie zostały szczegółowo sprawdzone lub obejmują szereg indywidualnych technik pochodzących z różnych modeli, brak im więc spójnego modelu praktyki (Sexton i in., 2011). Może być też tak, że dane podejście terapeutyczne ma jasno zdefiniowany model, lecz brakuje w nim badań nad wynikami terapii, które wykazywałyby długoterminową skuteczność w osiągalności jasno określonego celu terapii par.

Thomas L. Sexton i współpracownicy (2011) zestawiają terapie oparte na dowodach, takie jak EFT, z terapiami, które wykazują obiecujące wyniki w badaniach wstępnych, ale brak im uściślonej metodologii lub replikacji badań. Autorzy opisują trzy kategorie terapii opartych na dowodach, z których najwyższa to terapie „oparte na dowodach i możliwe do zastosowania i rozpowszechnienia w różnych środowiskach społecznych” (s. 377). Mimo iż nie przeprowadzano losowych badań kontrolnych EFT w różnych kulturach, terapia ta jest już szeroko stosowana w różnych kontekstach kulturowych (Greenman i in., 2009; Johnson i Brubacher, 2016c) oraz w różnorodnych kontekstach duchowych, religijnych, seksualnych i płciowych orientacji, a także w odmiennych warunkach społeczno-ekonomicznych. Terapeuci z ponad czterdziestu krajów chętnie uczestniczą w szkoleniach i uważają, że EFT można zastosować we wszystkich znanych im kontekstach. Nie jest to zaskakujące, biorąc pod uwagę międzykulturowe wsparcie dla podstawowych założeń teorii przywiązania i ustaleń dotyczących procesów przywiązania w różnych kulturach (Mesman i in., 2016; zob. także Liu i Wittenborn, 2011).

EFT można też rozszerzyć na różne grupy kliniczne. Skuteczność tej metody potwierdzono w leczeniu wielu zaburzeń, takich jak depresja i stres pourazowy. Wykazano także, że jest obiecującą metodą pracy z parami borykającymi się z przewlekłymi chorobami. Wprowadzono w EFT model rozwiązywania problemów seksualnych i przeprowadzono wstępne badania nad skutecznością EFT w poprawie relacji seksualnych (patrz Wiebe i Johnson, 2016). Terapeuci EFT donoszą również o skuteczności pracy z parami borykającymi się z procesami uzależnieniowymi (Landau-North i in., 2011). Terapeuci EFT wspierają specjalistów z różnych środowisk, aby przekształcać reakcje w bardziej otwarte i responsywne (Johnson i Brubacher, 2016c).

EFT rozwija się w obszarze poradników opartych na faktach naukowych (Johnson, 2008, 2013; Johnson i Sanderfer, 2016) i programów psychoedukacyjnych dla społeczeństwa, natomiast badania dowodzą skuteczności EFT w pracy grupowej (Wiebe i Johnson, 2016). Wszystko to wskazuje na to, że EFT sprawdza się w realnym świecie, a nie tylko w gabinecie terapeutycznym.

Udowodniono, że skuteczność EFT wykracza poza tworzenie satysfakcji w związkach. Jak wykazały skany mózgu fMRI, zdolność EFT do wspomagania tworzenia bezpiecznych więzi przywiązania zmienia także reakcje partnerów na zagrożenie i przekształca niepewne przywiązania w bezpieczne (Burgess Moser i in., 2015). Istnieje wiele korzyści płynących z bezpiecznego przywiązania (Johnson i in., 2015; Mikulincer i Shaver, 2015), w tym zdolność do zachowania równowagi emocjonalnej w chwilach stresu i zagrożenia, poszukiwanie i przyjmowanie troski i wsparcia w sposób, który stale odnawia więzi przywiązania oraz pośredni dostęp do potężnych korzyści dla zdrowia psychicznego i fizycznego, jakie płyną z kontaktów społecznych (Feeney i Collins, 2014).

Trzy pary

Trzy pary w typowym dniu pracy klinicznej dla terapeutki EFT, Emily, reprezentują najczęstsze negatywne wzorce interakcji, w których utykają ciepiące pary. Emily pamięta, że zanim nauczyła się patrzeć na romantyczną miłość przez pryzmat przywiązania, przytłoczyła ją zmienność, wrogość, cichy dystans i racjonalizacje, które partnerzy wywoływali w sobie nawzajem. Wzdryga się, wspominając, jak często zastanawiała się, czy dla takich par istnieje nadzieja na naprawę relacji. Teraz, gdy jest w stanie spojrzeć na każdą historię trudności tych związków przez pryzmat przywiązania, Emily potrafi wnieść porządek do chaosu. Obserwowanie tego, co się dzieje, przez pryzmat przywiązania umożliwia jej uprawomocnienie i normalizację pozornie nadmiernych i niedostatecznych reakcji partnerów na siebie. Czerpie pewność ze swojej mantry: „W przywiązaniu nawet najdziwniejsze zachowania mają sens. Muszę się tylko dostroić i zrozumieć”.

Teoria przywiązania pozwala pojąć i zaakceptować skomplikowane historie rozgrywające się w gabinecie Emily, ponieważ terapeutka rozumie, że wszelkie formy przywierania, sprzeciwu, obwiniania i wycofywania się są normalnymi, uniwersalnymi reakcjami umożliwiającymi przetrwanie, gdy bliska osoba jest niedostępna. Emily często przypomina sobie metafory z książki Hold me tight (Johnson, 2008) opisujące negatywne cykle zachowań przywiązaniowych: „polka protestacyjna”, „zastygnąć i uciekać” oraz „znaleźć tego złego”. Gdy terapeutka dostraja się do częstotliwości przywiązaniowej i angażuje się we wspólną eksplorację z każdą parą, wrogość, ból, milczenie i rozpacz każdego z partnerów się normalizuje. Zachowując tę perspektywę, Emily doświadcza i wyraża nadzieję wobec każdej pary i wspólnej pracy, która ich czeka.

Tara i Kyle: udając obojętność (polka protestacyjna)

Tara, duża i bardzo piękna młoda kobieta, wielokrotnie wybuchała płaczem, gdy wraz z mężem pojawiała sesjach u Emily. Przez większość czasu była poirytowana pozorną nonszalancją Kyle’a i jego niechęcią do postąpienia „nawet o cal, żeby pokazać, że mu zależy”. Poza ciągłym kołysaniem lewej stopy skrzyżowanej na prawej, Kyle rzeczywiście wydawał się nieruchomy i bez wyrazu. Od czasu do czasu zwraca się ku Emily i delikatnie broni się, mówiąc, że Tara jest dla niego zbyt surowa lub oczekuje więcej, niż ktokolwiek mógłby dać, ale najczęściej wzrusza ramionami i wzdycha: „Co można z tym zrobić?”. To za każdym razem wywołuje albo falę krytyki ze strony Tary, albo cichy szloch wydobywający się spod lśniących ciemnych włosów opadających na zakrytą dłońmi twarz.

Emily jest nieco zauroczona urodą Tary i jednocześnie zdziwiona niezwykłym brakiem reakcji ze strony Kyle’a. Tara skarży się na rozpacz powodowaną brakiem chęci Kyle’a do pomocy w pracach domowych, brakiem jego zaangażowania w opiekę nad trójką dzieci, dwójką przedszkolaków i jednym trzynastoletnim synem, a także tym, że „nigdy nie ma czasu na rozmowę ze mną, a nawet zauważenie mnie!”. Tara jest publicystką jednej z największych organizacji artystycznych w mieście, a Kyle prowadzi własną firmę komputerową z domowego biura i pielęgnuje nieskazitelnie utrzymane ogrody na ich terenach poza miastem.

Już po pierwszej sesji wyłania się wyraźny wzorzec interakcji: im głośniejsze i bardziej dramatyczne wysiłki podejmuje Tara, aby zwrócić na siebie uwagę i wywołać reakcję Kyle’a, tym bardziej Kyle robi się stoicki, nonszalancki i wycofany. Im cichszy, bardziej zdystansowany i całkowicie obojętny staje się Kyle, tym Tara staje się głośniejsza, bardziej wściekła, aż wreszcie Kyle unosi ręce i wzdycha głośno: „Jak można oczekiwać, że ktokolwiek temu dorówna!”.

Oparte na przywiązaniu spojrzenie na miłość romantyczną pomaga Emily rozpoznać silną, choć nadwątloną więź przywiązaniową między Kyle’em i Tarą, a także wyczuć potężny lęk przywiązaniowy (Panksepp i in., 2014), który napędza ten eskalujący wzorzec zachowania. Pod szalejącym gniewem Tary z powodu nieuzyskania zaangażowania od Kyle’a, Emily słyszy jej strach przed porzuceniem. W pozornej nonszalancji Kyle’a i jego ostatecznym odrzuceniu prób Tary, Emily rozpoznaje jego panikę wywołaną wyraźnym odrzuceniem przez Tarę i determinacją Tary, aby nakłonić partnera do zmiany.

Phil i Julie: każdy chroni siebie w cyklu wycofanie–wycofanie (zastygnąć i uciekać)

Phil i Julie wydają się całkowitym przeciwieństwem Tary i Kyle’a. Phil bez przerwy mówi o tym, jak dobrze jest między nim a Julie, i z dumą mówi o ogromnym postępie, jaki poczynił. Julie, sprawiająca wrażenie bardzo nieśmiałej, przyznaje, że trudno jej mówić, ale zgadza się, że jest z niego bardzo dumna za to, że zgodził się dołączyć do swojej „grupy osób uzależnionych od seksu”, i jest mu niezmiernie wdzięczna za to, jak ciężko pracuje nad swoją abstynencją. Phil nieustannie wtrąca się, aby wyjaśnić, jak on i Julie uważają, że w pewnym sensie jej odkrycie jego obsesji na punkcie pornografii było najlepszą rzeczą, jaka ich spotkała. W rzeczywistości ich wspólna historia powrotu do siebie po tym, jak Phil kilka razy zniknął z ich życia małżeńskiego z powodu uzależnienia od alkoholu i pornografii, skłania Emily do wyrażenia ciekawości w związku z tym, co mają nadzieję osiągnąć podczas terapii par.

Phil opowiada o swojej amnezji, która obejmuje jego życie przed osiemnastym rokiem życia i wyznaje, że boi się tego, co mogło się wydarzać w tym okresie. „Jesteśmy tu tylko po to, żeby wzmocnić nasze małżeństwo – stwierdza Phil – i poprawić intymność między nami”. Julie przyznaje, że nie toleruje obecnie żadnego fizycznego kontaktu z Philem i potrzebuje pomocy w podjęciu decyzji, czy uda im się do siebie zbliżyć, czy też powinni się rozstać.

Julie z dumą mówi o „postępach Phila” i oboje chronią się nawzajem przed koniecznością omawiania tego, co nazywają „przerażającym dzieciństwem”. Mimo iż para celebruje fakt, że przetrwali szokujące odkrycie sekretnego życia Phila, terapeutka dostrzega subtelne znaki wskazujące na to, że moment, w którym Julie odkryła, że Phil korzysta z pornografii, wstrząsnął nią do głębi, ale woli na razie nie dotykać tego tematu.

Ta para jest zdecydowanie wyzwaniem dla Emily, która stara się podążać za sygnałami niepokoju płynącymi od dwojga wysoce intelektualizujących ludzi, którzy wycofują się przed każdą refleksją, którą wyraża terapeutka. Emily zauważa, że czasami oboje zdają się pomijać wszelkie oznaki cierpienia, a czasami są oszołomieni i oniemiali, gdy ona wspomina o ich cierpieniu. Emily stara się zaangażować ich oboje w proces emocjonalny tak, aby nie przytłaczać ich ani nie nadwyrężać ich delikatnego jeszcze sojuszu.

Mimo iż Phil ma w każdej chwili gotowość do rozmowy i wydaje się, że woli mówić, niż pozwolić Emily odpowiedzieć, wzorzec interakcji, który terapeutka zauważa między tymi partnerami, zdaje się być cyklem wycofanie–wycofanie.

Phil raczej odsuwa się od Julie zamiast zwracać się do niej po wsparcie. W przeszłości wycofał się najpierw do swoich nawyków związanych z alkoholem i pornografią, a teraz odwraca się od niej ku swoim grupom Dwunastu Kroków, swoim filmom i powieściom oraz intelektualizacji. Julie otwarcie przyznaje, że jest powściągliwa. Słowa z trudem przechodzą jej przez gardło. Nerwowo pociera dłonie, wyraża obawy i niepewność co do przyszłości tego związku, chociaż co jakiś czas, gdy Phil lekko się otwiera, żeby powiedzieć na przykład: „Rozumiem, jak trudno jej jest to mówić. Oboje tak mamy” – wzdycha z szerokim uśmiechem i mówi: „Dlatego za ciebie wyszłam! Ty mnie rozumiesz!”. Emily czuje, jak ważni są dla siebie nawzajem, i stopniowo zaczyna wyczuwać leżące u ich podstaw emocje – tęsknotę za poczuciem bezpieczeństwa przy drugiej osobie i obawę przed zranieniem, gdy się do siebie zbliżą.

Sophie (domagająca się) i Ella (wycofująca się): utknięte w cyklu atak–atak (znaleźć tego złego)

Sophie i Ella, para jednopłciowa, rozpoczynają pierwszą sesję terapeutyczną w stanie eskalacji. „Problemem jest jej rodzina!” – wrzeszczy Sophie. „Każdy jest ważniejszy ode mnie!”. „Problemem są jej niemożliwe, niekończące się, absurdalne żądania” – wzdycha Ella. „Po prostu nie mogę już tego robić. Zaczynam chorować ze stresu – jej nic nigdy nie wystarczy!”. Wkrótce ona także podnosi głos.

Emily ma trudności z utrzymaniem kontroli nad sesjami; wie jednak, że aby zapewnić bezpieczeństwo w gabinecie, musi być odpowiedzialna za ten proces. Aby powstrzymać zmienność i uregulować emocje, pozostaje bardzo blisko doświadczeń każdej partnerki za pomocą krótkich, prostych, empatycznych odzwierciedleń i przejmuje kontrolę nad tym, komu pozwala w danej chwili mówić. Kiedy Ella próbuje przerwać Sophie, Emily łagodnie patrzy jej w oczy, wyciąga do niej rękę i mówi kojącym tonem: „Ella, wiem, że ciężko to teraz usłyszeć, ale czy możemy pozwolić Sophie dokończyć, a potem wysłucham ciebie?”. Nadal uspokaja Ellę wyciągniętą ku niej ręką i od czasu do czasu spogląda w jej stronę, jednocześnie słuchając, jak Sophie opisuje, że według niej wszystkie problemy w ich związku są tak naprawdę winą rodziny Elli. Następnie, próbując uznać i uspokoić Sophie, jednocześnie chroniąc Ellę przed ostrymi słowami jej partnerki, mówi: „Sophie, szalejesz, prawda? I jedyny sposób, w jaki potrafisz opisać udrękę i szał dręczące was obie, to atakowanie jej rodziny – dobrze rozumiem?”. Sophie, nieco uspokojona tym, że terapeutka słyszy jej szał, wzdycha: „Tak, chyba szaleję”. Emily dopytuje: „Szalejesz, bo chcesz więcej Elli?”. „Oczywiście!” – stwierdza Sophie. Kiedy terapeutka zwraca się do Elli, zaprasza ją, aby opowiedziała, jak to było usłyszeć, że pod frustracją Sophie tak naprawdę kryje się jej wielkie pragnie bliskości z partnerką. Emily wie, że odnosząc reakcje partnerek do bieżącego doświadczenia, może utrzymać większą kontrolę nad sesją, dzięki czemu będzie ona bezpieczniejsza, a także sprawić, że każda z partnerek będzie skupiona na bieżących interakcjach.

Ich szybkie sekwencje ataków sprawiają, że Emily nie jest pewna, która szuka kontaktu, a która odpowiada atakiem w obronie przed wycofaniem się. Gdy terapeutka dokładnie dostraja się do doświadczeń każdej partnerki, słyszy Sophie jako niespokojną, samotną osobę domagającą się bycia kochaną, co wywołuje wyczerpanie i poczucie porażki u Elli, osoby bardziej wycofanej, która pragnie zaspokajać potrzeby, czuć się akceptowana i kochana. Zaczyna postrzegać żądania Sophie jako rodzaj „walki o bycie ważną dla Elli”. Podobnie walka Elli wydaje się rodzajem obrony przed unicestwieniem lub odrzuceniem tego, kim naprawdę jest – strachem, że zostanie zmieniona w osobę, którą Sophie wolałaby, żeby była.

Pod koniec pierwszej sesji w gabinecie pojawia się promyk nadziei. Panuje zgoda co do tego, że prawdziwym wrogiem zagrażającym ich związkowi jest schemat „znaleźć tego złego” – schemat „walki o przetrwanie”, w którym utknęły. Ella czuje, że chce przyjść na kolejną sesję, gdy słyszy, jak Sophie przyznaje: „Faktycznie cię atakuję i zrzucam całą winę na ciebie i twoją rodzinę, kiedy czuję się samotna i jestem tak sfrustrowana, że wydaje mi się, że nie mam dla ciebie znaczenia”. Nadzieja budzi się w Sophie, gdy słyszy, jak Ella mówi: „To prawda, przez większość czasu jestem sfrustrowana i mam dość tego, że jesteś mną tak rozczarowana. Chcę tylko, żeby było nam dobrze razem”. Po pierwszej sesji Emily jest dumna, że stworzyła wystarczające bezpieczeństwo, aby pomieścić ich nieprzewidywalność i podekscytowana, że razem zaczynają wskazywać na cykl negatywnych zachowań jako podstawowy problem w ich związku.

Pary te będą pojawiać się w kolejnych rozdziałach w trakcie rozwijania modelu i przechodzenia przez dziewięć kroków i trzy etapy EFT w kierunku bezpiecznego połączenia.

Podsumowanie kluczowych elementów zmiany

•  Terapeuta EFT nie jest coachem ani mądrym nauczycielem – raczej konsultantem, którego zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa parom, aby mogły podążać za tym, w jaki sposób utknęły w negatywnych cyklach, zgłębiać podstawowe emocje wyzwalające te cykle oraz przekształcać te emocje i wzorce interakcji, aby dotrzeć do miejsca docelowego, jakim jest bezpieczne przywiązanie.

•  EFT to empiryczny, systemowy, skoncentrowany na przywiązaniu model zintegrowany, skupiający się jednocześnie na doświadczeniach intrapsychicznych i interpersonalnych, w którym podążanie za cyklem emocji jest celem i czynnikiem zmiany w przekształceniu więzi przywiązania.

•  Mapa EFT składa się z trzech etapów: deeskalacji, przekształcenia więzi i utrwalania oraz trzech wydarzeń przełomowych: deeskalacji, ponownego zaangażowania osoby wycofanej i złagodnienia osoby obwiniającej.

•  W pierwszym etapie para otrzymuje wsparcie w zidentyfikowaniu i deeskalacji negatywnego cyklu. Deeskalacja tego cyklu jest pierwszym wydarzeniem przełomowym.

•  W drugim etapie dwa wydarzenia przełomowe przekształcają więź przywiązaniową. Wydarzenie przełomowe polegające na ponownym zaangażowaniu osoby wycofanej poprzedza wydarzenie przełomowe polegające na złagodnieniu osoby obwiniającej. Oba te wydarzenia przełomowe przekształcają więź przywiązania w bezpieczeństwo.

•  W trzecim etapie partnerzy utrwalają nowo ukształtowaną relację, przyglądając się temu, jak przeszli od oddzielenia do nowej więzi dającej bezpieczeństwo. Partnerzy sprawdzają także, w jaki sposób mogą utrzymać to nowe połączenie.

•  Skuteczność modelu: szesnaście badań nad rezultatami potwierdza skuteczność terapii EFT, co czyni ją terapią opartą na dowodach, a dziewięć badań procesu zmiany określa, w jaki sposób zmiana zachodzi. Orientacja przywiązania może ulegać zmianie. Bezpieczne więzi utworzone w procesie EFT zmieniają sposób, w jaki mózg reaguje na zagrożenie.

•  Najczęstsze negatywne cykle:

Tara i Kyle działają w klasycznym cyklu wymaganie–wycofanie;

Phil i Julie działają w cyklu wycofanie–wycofanie;

Sophie i Ella przedstawiają bardzo eskalującą sekwencję atak–atak.