Więźniowie geografii: quiz. Sprawdź, ile wiesz o świecie ebook

Wstęp

W tej książce znajdziesz bardzo wiele pytań i bardzo wiele odpowiedzi. Odpowiedzi te okażą się często kluczowe do zrozumienia najważniejszych, zarówno przeszłych, jak i współczesnych wydarzeń.

I choć geografia jest jednym z głównych czynników, które wpływają na ich przebieg, dopiero w ostatnich latach geopolityka wysunęła się na pierwszy plan. Na przełomie wieku dominowało przekonanie, że miejsce państw narodowych zajmą potężne korporacje, a naturalne bariery uda się pokonać dzięki nowoczesnej technologii. Tymczasem technologia sprawiła jedynie, że jedne aspekty geograficzne stały się mniej istotne, a inne zyskały na znaczeniu. Na przykład w XX wieku o polityce zagranicznej wielu krajów decydowała lokalizacja złóż ropy naftowej, natomiast w XXI wieku bardzo ważną rolę zaczęły odgrywać również złoża metali potrzebnych do rozwijania technologii opartej na sztucznej inteligencji i produkcji energii odnawialnej. Co więcej, koncept państwa narodowego ma się wciąż bardzo dobrze, a nacjonalizm pozostaje bardzo silną ideą polityczną.

Moje poprzednie książki — Więźniowie geografii, Potęga geografii oraz Przyszłość geografii — miały na celu wyjaśnienie, jak istotną rolę odgrywa w naszym życiu geografia. Trylogia ta przypadła do gustu przede wszystkim tym czytelnikom, którzy chcieli zrozumieć działanie sił wyznaczających kierunek przebiegu historii, dziejów współczesnych i przyszłości. Ich reakcje były bardzo zachęcające, a niekiedy pouczające. Wielu studentów uczelni wyższych powiedziało mi, że to właśnie moje książki zainspirowały ich do rozpoczęcia studiów na kierunku geografii, stosunków międzynarodowych, a nawet prawa międzynarodowego. To naprawdę wspaniała pochwała!

Padły również w moją stronę oskarżenia o promowanie „determinizmu geograficznego”, który drastycznie ogranicza sprawczość człowieka. Tymczasem w swoich książkach niejednokrotnie wyraźnie podkreślałem, że geografia to zaledwie jeden z wielu czynników, które należy wziąć pod uwagę, dociekając przyczyn przebiegu wydarzeń.

Dlaczego populacja Chin jest taka wysoka? Ponieważ obfite opady deszczu na Nizinie Północnochińskiej umożliwiły zbieranie żniw dwa razy do roku. Płynie z tego jakiś morał? Niejeden. W jaki sposób prezydent Putin przekonał swoich rodaków, że inwazja na Ukrainę jest słusznym posunięciem? Między innymi przypomniał im, że obszar leżący w bezpośrednim sąsiedztwie dwóch najbardziej zaludnionych aglomeracji — Moskwy i Petersburga — był w przeszłości kontrolowany przez Rosję i jeśli kontrola ta zostanie utracona, wrogowie będą mogli zbliżyć się niemal do samych bram tych miast.

Aby lepiej zrozumieć nasz świat, musimy zdać sobie sprawę z tego, jak ważna jest kontrola Indii nad Andamanami, wyspami położonymi obok cieśniny Malakka, przez którą Chiny eksportują sporą część swoich wyrobów. Musimy zrozumieć rolę strategiczną Gotlandii, szwedzkiej wyspy położonej na Morzu Bałtyckim. Jej znaczenie wzrosło jeszcze bardziej, gdy Szwecja dołączyła do NATO. Chiny, podobnie jak wiele innych państw, budują lub rozbudowują swoje porty morskie w Dżibuti, państwie położonym nad Morzem Czerwonym. Dlaczego? By poznać odpowiedź, wystarczy rzut oka na mapę.

A dlaczego książka jest w formie quizu? Bo quizy są po prostu fajne! A jeśli możemy się z nich czegoś nauczyć, to jeszcze lepiej. Być może dzięki niej zainteresujesz się tematyką relacji międzynarodowych, a jeśli nie jest ona dla ciebie nowa, zainspiruje cię do jeszcze większego zgłębienia wiedzy w tej dziedzinie.

Książkę podzieliłem na dziewięć części odpowiadających najważniejszym geograficznym i geopolitycznym rejonom świata. Zaczniemy od Ameryki Północnej. Następnie udamy się do Azji i Europy, potem do Afryki i na Bliski Wschód, a stamtąd wyruszymy do Ameryki Łacińskiej i Oceanii. Przyjrzymy się również obu biegunom. A kiedy sprawy ziemskie będziemy już mieli za sobą, odbędziemy podróż w przestrzeń kosmiczną. W każdym rozdziale znajdziesz pytania z geografii, historii i polityki, do których dołączyłem mapy, anagramy i podpowiedzi graficzne.

Będziesz mógł sprawdzić swoją wiedzę nie tylko na temat gór, rzek, mórz i pustyń, ale i historii powstawania i upadków imperiów, mocarstw, a także z zakresu polityki i dziejów człowieka, które ukształtowały obraz współczesnego świata.

Niektóre pytania wydadzą ci się banalne, zwłaszcza jeśli będziesz potrafił na nie odpowiedzieć. Inne będą nie lada wyzwaniem nawet dla osób z doktoratem z dziedziny stosunków międzynarodowych. Znajdziesz również pytania z tej trzeciej kategorii — te, przy których będziesz łapał się za głowę i powtarzał w myślach: Chwileczkę, przecież ja to wiem. Mam to dosłownie na końcu języka… Do odpowiedzi na właśnie takie pytania będziesz mógł dojść drogą dedukcji lub przeszukując nawet najtrudniej dostępne rejony swojego mózgu. Widzisz? Geografia jest wszędzie, nawet w twojej głowie.

Mam nadzieję, że spodoba ci się mój quiz. A jeśli czegoś nie będziesz wiedział? Albo znajdziesz jakiś mój błąd? Cóż, wszyscy cały czas się uczymy.

 Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

Pytania

1. Ameryka Północna

1 Jesteś angielskim osadnikiem, który w 1611 roku przybywa do Jamestown w stanie Wirginia. Podejmujesz decyzję o wyruszeniu na zachód w celu eksploracji interioru tej bogatej i płodnej krainy, jednak twoja ekspedycja bardzo szybko natrafia na geograficzną barierę. Jak brzmi jej współczesna nazwa?

a) Rzeka Potomak

b) Appalachy

c) Góry Adirondack

d) Kanion Bryce’a

2 Na zachód od tej bariery leży ogromny obszar żyznej ziemi, rozciągający się z północy na południe przez 4800 kilometrów. Jak nazywa się ta kraina geograficzna?

3 Czy potrafisz rozpoznać amerykańskie miasta po ich przydomkach?

a) The Big Easy (Wielki luz)

b) Sin City (Miasto grzechu)

c) Emerald City (Szmaragdowe miasto)

d) The Magic City (Miasto cudów)

e) The Mile High City (Miasto na wysokości mili)

f) The Big Apple (Wielkie jabłko)

g) City of Brotherly Love (Miasto braterskiej miłości)

h) The Windy City (Wietrzne miasto)

i) City of Angels (Miasto aniołów)

j) Motor City (Miasto samochodów)

4 Jak brzmiały nazwy pierwszych trzynastu brytyjskich kolonii, które na mocy artykułów konfederacji ratyfikowanych 1 marca 1781 roku stały się pierwszym wcieleniem Stanów Zjednoczonych Ameryki?

5 Jest wrzesień 1777 roku. Trwa wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Jesteś generałem Horatio Gatesem i oczekujesz na rozkazy rozmieszenia fortyfikacji przeciwko postępującym od strony Kanady na południe wojskom brytyjskim. Okazuje się jednak, że treść rozkazów została zaszyfrowana. Obok napisano: F=6, O=15.

Czy potrafisz złamać szyfr i odczytać otrzymane instrukcje?

23 26 7 15 18 26 1 2 5 13 9 19

14 1 16 15 12 21 4 14 9 5 15 4 19 1 18 1 20 15 7 9

14 1 4 18 26 5 11 1 8 21 4 19 15 14

6 Czy potrafisz dopasować poniższe wypowiedzi do prezydentów USA, którzy byli ich autorami?

a) „Jedyną rzeczą, jakiej musimy się bać, jest sam strach”.

b) „Będziemy przewodzić nie przykładem siły, ale siłą przykładu”.

c) „Nigdy nie skłamię. Nigdy nie wypowiem dwuznacznego komentarza. Nigdy nie zdradzę zaufania, którym mnie obdarzyliście. I nigdy nie będę uchylał się od trudnych kwestii”.

d) „Wszyscy Amerykanie, w każdym miasteczku, bliskim i dalekim, od jednych gór do drugich, między jednym oceanem a drugim, usłyszcie moje słowa: Już nigdy nie będziecie ignorowani”.

e) „Jeśli historia postępu uczy nas czegokolwiek, to tego, że człowiek w swoim dążeniu do wiedzy i postępu jest zdeterminowany i nie pozwoli się powstrzymać”.

■ Joe Biden

■ Franklin D. Roosevelt

■ Jimmy Carter

■ Donald Trump

■ John F. Kennedy

7 W kwietniu 1803 roku rząd Stanów Zjednoczonych przeprowadził z rządem Francji transakcję, w efekcie której terytorium USA dwukrotnie się powiększyło. Jak brzmi ogólnie przyjęta nazwa tej transakcji?

a) Ekspansja na południowy zachód

b) Ekspansja na północny zachód

c) Zakup Luizjany

d) Kompromis Missouri

8 Dlaczego przyłączenie nowego terytorium miało tak duże znaczenie?

a) Zapewniło dostęp do ogromnych połaci ziem uprawnych.

b) Dało kontrolę nad dorzeczem Missisipi.

c) Zagwarantowało zyski ze sprzedaży wartościowych zasobów, takich jak drewno czy węgiel.

d) Osłabiło pozycję militarną Francji.

9 Które miasto miał na myśli Thomas Jefferson, gdy w odniesieniu do tego nowego terytorium, pisał: „Jest takie jedno miejsce na ziemi, którego właściciel jest naszym naturalnym i odwiecznym wrogiem”.

10 Jak brzmi powszechnie rozpoznawalny akronim określający organizację militarną utworzoną w 1949 roku, której dowódcą jest zawsze Amerykanin?

11 Ile z pięćdziesięciu stanów USA potrafisz nazwać?

12 W 1819 Stany Zjednoczone i Hiszpania prowadziły negocjacje zakończone traktatem Adams-Onís. Czy potrafisz ułożyć z poniższych liter inną nazwę tego traktatu?

ATRTATK NTSYKNYARONTENLNAT

(7 liter, 18 liter)

Który stan udało się Amerykanom pozyskać dzięki tym ­negocjacjom?

ARFOLDY

(7 liter)

13 Na mocy traktatu z 1819 roku USA zyskały nowe terytoria, jednak na czym polegało jego prawdziwe znaczenie?

a) Gwarantował ziemie wypadowe do ataku na południowych sąsiadów.

b) Umożliwił budowę kolei transkontynentalnej.

c) Zapewnił dostęp do bogatych złóż minerałów.

d) Dzięki niemu Stany Zjednoczone po raz pierwszy uzyskały dostęp do Oceanu Spokojnego.

14 Który z poniższych stanów nie pasuje do reszty i dlaczego?

a) Kolorado

b) Maine

c) Wirginia

d) Massachusetts

15 Który stan został ostatecznie przyłączony do USA w 1845 roku, niemal dziesięć lat po tym, jak ogłosił swoją niepodległość jako republika?

16 A od którego kraju stan ten ogłosił swoją niepodległość w 1836 roku?

17 W 1867 roku sekretarz stanu zakupił od Rosji część jej terytorium za kwotę 7,2 milionów dolarów. Wielu komentatorów uznało, że USA znacznie przepłaciły, a zakupione terytorium to bezwartościowe pustkowia, bogate jedynie w śnieg i lód. Czy potrafisz odczytać z poniższych liter przydomek, który zyskała sobie ta transakcja?

ŃLSOWTSAZE AWEDRSA

(10 liter, 7 liter)

18 18 listopada 1883 amerykańskie koleje zaproponowały podział Stanów Zjednoczonych na cztery strefy czasowe, aby ułatwić planowanie podróży i zarządzanie połączeniami. Jak nazywają się cztery strefy czasowe obowiązujące w kontynentalnej części USA?

19 A jak nazywają się pozostałe dwie strefy czasowe obowiązujące w pozakontynentalnych częściach USA?

20 Czy potrafisz wymienić nazwy pięciu stanów, które dopiero w XX wieku zostały formalnie włączone do USA, choć już wcześniej należały do Stanów Zjednoczonych?

21 Jak nazywa się wyspa, która przysparzała bólu głowy wielu amerykańskim prezydentom, a zwłaszcza Williamowi McKinleyowi w 1898 roku i Johnowi F. Kennedy’emu w 1962 roku?

22 W 1940 roku zostało podpisane porozumienie, które miało kluczowy wpływ na osiągnięcie przez Stany Zjednoczone statusu globalnego mocarstwa morskiego. Czy potrafisz ułożyć jego nazwę z poniższych liter?

EMIOZROPENIU ZELCYSNIEZCI AZ YBAZ

(12 liter, 12 liter, 2 litery, 4 litery)

23 Jaki procent światowej wody słodkiej zawiera pięć Wielkich Jezior?

a) 12%

b) 16%

c) 21%

d) 31%

24 Wymień osiem stanów USA położonych dokoła Wielkich Jezior.

25 Które dwie kanadyjskie prowincje również okalają te jeziora?

26 Które z poniższych wydarzeń na skalę globalną najbardziej zaszkodziłoby eksportowi towarów ze Stanów Zjednoczonych?

a) Zwiększenie produkcji komponentów technologicznych przez Chiny.

b) Globalna nadprodukcja soi warzywnej prowadząca do drastycznego obniżenia cen.

c) Odkrycie bogatych złóż ropy i gazu na terytoriach niekontrolowanych przez Stany Zjednoczone.

d) Pojawienie się na Bliskim Wschodzie nowego, wspieranego przez rząd swojego kraju, producenta samochodów.

27 Ilu Amerykanów chodziło po Księżycu?

a) Dwóch

b) Trzech

c) Ośmiu

d) Dwunastu

28 Czy potrafisz, korzystając z poniższych podpowiedzi, rozszyfrować nazwy stanów USA pisane w języku angielskim?

a)

c)

d)

29 Uzupełnij poniższy fragment deklaracji niepodległości z 1776 roku, wykorzystując podane wyrazy:

Ilekroć wskutek biegu wypadków koniecznym się staje dla jakiegoś narodu, by ……… więzy polityczne łączące go z innym narodem i ……… wśród potęg ziemskich ……… i równorzędną pozycję, do której upoważniają go prawa natury i jej Bóg, to właściwy szacunek dla całej ludzkości wymaga, aby naród ten ……… powody, które skłaniają go do oderwania się.

wzmocnił

pielęgnował

zerwał

oddzielną

wyjaśnił

zajął

podał

rozpoczął

30 O którym kraju prezydent Obama powiedział w 2014 roku, że jest niczym więcej, jak „regionalnym mocarstwem”?

a) O Rosji

b) O Korei Północnej

c) O Arabii Saudyjskiej

d) O Turcji

31 Który stan USA jest piąty na świecie pod względem wielkości gospodarki, ustępując tylko Chinom, Niemcom, Japonii i samym Stanom Zjednoczonym?

32 Ile kilometrów długości mają Góry Skaliste?

a) 3700

b) 4800

c) 5300

d) 6100

33 Jaką powierzchnię zajmują Stany Zjednoczone?

a) 7,5 miliona kilometrów kwadratowych

b) 9,8 miliona kilometrów kwadratowych

c) 11,4 miliona kilometrów kwadratowych

d) 13,2 miliona kilometrów kwadratowych

34 Który stan USA jest największy pod względem zaludnienia?

a) Kalifornia

b) Nowy Jork

c) Teksas

d) Floryda

35 Czy potrafisz dopasować stany do ich stolic, wyszczególnionych na poniższej liście?

1) Albany

2) Annapolis

3) Atlanta

4) Augusta

5) Austin

6) Baton Rouge

7) Bismarck

8) Boise

9) Boston

10) Carson City

11) Charleston

12) Cheyenne

13) Columbia

14) Columbus

15) Concord

16) Denver

17) Des Moines

18) Dover

19) Frankfort

20) Harrisburg

21) Hartford

22) Helena

23) Honolulu

24) Indianapolis

25) Jackson

26) Jefferson City

27) Juneau

28) Lansing

29) Lincoln

30) Little Rock

31) Madison

32) Montgomery

33) Montpelier

34) Nashville

35) Oklahoma City

36) Olympia

37) Phoenix

38) Pierre

39) Providence

40) Raleigh

41) Richmond

42) Sacramento

43) Salem

44) Salt Lake City

45) Santa Fe

46) Springfield

47) St Paul

48) Tallahassee

49) Topeka

50) Trenton

36 Czy potrafisz wskazać na mapie rzeki, których nazwy wyszczególniono na poniższej liście?

Alabama

Arkansas

Kolorado

Columbia

Hudson

Missisipi

Missouri

Ohio

Rio Grande

Sacramento

Snake

Tennessee

37 Czy potrafisz dopasować poniższe mosty do stanów, w których je zbudowano?

Golden Gate Bridge

Hoover Dam Bypass Bridge

Seven Mile Bridge

Rio Grande Gorge Bridge

Nowy Meksyk

Granica Nevady i Arizony

Kalifornia

Floryda

38 Jak nazywała się linia demarkacyjna, która wraz z rzeką Ohio oddzielała wolne stany na północy od niewolniczych stanów południowych?

a) Linia Maginota

b) 38. równoleżnik

c) Linia Duranda

d) Linia Masona-Dixona

39 Uporządkuj poniższe wydarzenia w kolejności chronologicznej.

USA przystępują do pierwszej wojny światowej

Bitwa pod Gettysburgiem

Herbatka bostońska

Zakończenie wojny w Wietnamie

Ogłoszenie niepodległości przez Stany Zjednoczone

Bitwa nad Little Bighorn

Afera Watergate

Zatonięcie brytyjskiego transatlantyku RMS Titanic

40 Który prezydent Stanów Zjednoczonych jako pierwszy udał się na Kubę od 1928 roku, kiedy wyspę odwiedził Calvin Coolidge?

a) Barack Obama

b) George Bush

c) George W. Bush

d) Bill Clinton

41 Prawda czy fałsz?

Po zakończeniu drugiej wojny światowej Stany Zjednoczone wprowadziły w życie plan mający na celu odbudowę gospodarki Europy, nazwany doktryną Trumana.

42 Jak brzmi nazwa krainy geograficznej zajmującej mniej więcej połowę terytorium Kanady?

a) Góry Skaliste

b) Prerie Kanadyjskie

c) Tarcza Kanadyjska

d) Archipelag Arktyczny

 Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

Spis treści

Okładka

Strona tytułowa

Strona redakcyjna

Wstęp

Pytania

1. Ameryka Północna