Dzień szósty
Kaladin • Jasnah • Szeth • Venli • Sylphrena • Shallan • Sigzil • Adolin
• Dalinar
69. Radykalna filozofia
69
Radykalna filozofia
Tak oto w pełni poznaliście moje grzechy. W pełni poznaliście również
moje objawienia, jeśli można tak je określić. Umieściłem tu każdą z moich wizji. Każde doświadczenie z przeszłości, które mnie
ukształtowało.
Fragment epilogu Dawcy Przysięgi, autorstwa Dalinara Kholina
Po przybyciu Nale’a Szeth stał się kimś innym. Kiedy przygotowywali się
do wyruszenia, Kaladin próbował skłonić Szetha do rozmowy, ale mężczyzna
odpowiadał monosylabami i głosem pozbawionym wyrazu. Przez większość
ranka lecieli, ale wylądowali, by przejść pieszo resztę drogi do
klasztoru Tkaczy Światła – który oznaczał połowę ich wędrówki. Szeth
wciąż uważał, że podejście pieszo będzie się mniej rzucało w oczy.
Dlatego Kaladin wlókł się po ziemi z ciężkim plecakiem na ramionach. W miarę jak kierowali się na północ, okolice robiły się coraz bardziej
zapylone i brudniejsze, powietrze było mniej wilgotne, a nawet noce były
nieprzyjemnie ciepłe.
Rośliny tutaj bardziej przypominały… chwasty. Wąska ubita droga, którą
podążali, zmieniła się w znacznie szerszy trakt. Pylisty, mimo z deszczu
poprzedniego dnia. Kaladin nie umiał sobie wyobrazić, jak wyglądałby
pełen ludzi i wozów.
Z determinacją podszedł do Szetha – obaj podążali za Nale’em, który
kroczył przodem, wysoki i władczy. Jakimś cudem zbierał na nogach mniej
pyłu niż Kaladin i najwyraźniej nie potrzebował wody ani odpoczynku, bo
nie robił przerw i spodziewał się, że będą w marszu pić wodę z manierek.
Wyglądał jak jasnooki, za którym wlekli się dwaj żałośni żołnierze,
dźwigający wszystkie jego rzeczy.
On próbuje wzbudzić twoją złość, powiedział sobie Kaladin. Pewnie chce
cię zirytować tak bardzo, żebyś porzucił Szetha, zostawiając go na jego
pastwę.
Kaladin nie dał się zdenerwować.
– Daleko jeszcze? – spytał.
– Niedaleko – odparł Szeth.
– Często odwiedzałeś ten klasztor?
– Kilka razy. Tkanie Światła nie było moim ulubionym połączeniem
zdolności.
– Jak to było? Szkolić się z każdym z Ostrzy? To musiało być
interesujące.
Szeth wzruszył ramionami, cały czas patrzył przy tym na Nale’a. Na
burze. To było tak, jakby wszystkie ich postępy zmył deszcz arcyburzy.
Kaladina to dręczyło, bo teraz – kiedy zobaczył, jak bardzo Szeth
potrzebuje wsparcia, jak bardzo przypomina Tiena – jego pragnienie, by
mu pomóc, jeszcze wzrosło. Może aż za bardzo. Niemożność pomocy była
wręcz fizycznie bolesna.
– Szeth… – zaczął znowu. – Czy możemy porozmawiać o…
– My możemy porozmawiać – odezwał się z przodu Nale. – Proszę.
Słyszałem, że proponowałeś mojemu uczniowi radykalną filozofię,
Wiatrowy. Chciałbym ją usłyszeć.
Kaladin zazgrzytał zębami. Jak do tej pory Nale prawie się do niego nie
odzywał. Żałował, że nie potrafił lepiej zorganizować swoich myśli, bo
kiedy podszedł do Nale’a – mężczyzny, który dorównywał mu wzrostem, co
nie zdarzało się często – czuł się żałośnie nieprzygotowany.
– Proszę – powiedział Nale, wciąż krocząc z rękami założonymi za
plecami. – Opowiedz mi o swoich ideach, śmiertelniku.
Kaladin rozejrzał się, by sprawdzić, czy Syl wróciła już ze zwiadu, ale
nie było jej.
– Myślę, że to całe wasze „przestrzegaj prawa” jest absurdalne.
– Jesteś anarchistą? – spytał Nale idealnie spokojnym głosem. – Chcesz
obalić prawo i społeczeństwo i obrócić je w pył?
– Nie. Ale nie uważam też, że należy oddawać im cześć. Każdą zasadę
należy od czasu do czasu złamać.
– Ach tak? Jak o tym decydujemy? Oraz, co ważniejsze, kto o tym
decyduje?
– To zależy.
– Od czego? Czy każdy morderca nie może powiedzieć „W moim przypadku tę
zasadę należało złamać?”. Każdy pragnął kiedyś złamać prawo, ale jeśli
jest właściwe, by jedna osoba go przestrzegała, to podobnie jest
właściwe, by wszyscy go przestrzegali. Sam wielki moralista Nohadon
zwrócił uwagę na potrzebę takich zasad w społeczeństwie. Chciałbyś mu
zaprzeczyć?
– Nie spieram się z nim. Nie chcę się nawet spierać z tobą. Po prostu
uważam, że Szeth powinien myśleć nieco bardziej samodzielnie.
– Ja sądzę, że on myśli samodzielnie. Po prostu wybrał odpowiedzi, które
tobie się nie podobają. Dlaczego ci wszyscy zwolennicy „samodzielnego
myślenia” przyjmują jedynie odpowiedzi, których sami pragną? Każdy,
który się z nimi zgadza, jest wolnomyślicielem. A każdy, który nie? Ależ
musiał zostać oślepiony przez opresyjne normy społeczne albo jest
marionetką, która tańczy, jak każą jej ci, którzy nad nim panują, ku ich
niegodziwej radości.
Beznamiętny sposób, w jaki mówił, monotonnie, poza od czasu do czasu
zaakcentowaniem pojedynczego słowa, wytrącał Kaladina z równowagi.
– Posłuchaj, czy moglibyśmy porozmawiać o Szecie?
– Rozmawiamy o Szecie. A ty unikasz odpowiedzi na pytania. Uważasz, że
ludzie powinni przestrzegać prawa?
– Zasadniczo tak. Ale prawo nie jest doskonałe, zostało stworzone przez
grupę ludzi takich jak my.
– Ale to wszystko, co mamy. Prawo to nasze najlepsze wytyczne, jak
zachowywać się moralnie w społeczeństwie.
– Aha, ale nie w taki sposób przedstawiasz to Szethowi, prawda? –
Kaladin obejrzał się na drugiego mężczyznę, który podążał za nimi.
Milczał, ale widać było, że słucha bardzo uważnie. – Nie jako „wytyczne,
jak zachowywać się moralnie”, tylko jako ideał, któremu należy się
całkowicie oddać. To jedna z jego przysiąg!
– Przysięga dotyczy znalezienia kompasu moralnego. On wybrał osobę.
Uważam jego wybór za wątpliwy, ale ta decyzja została przyjęta i uszanowana.
– Nadal wydaje mi się, że tak naprawdę oddajecie cześć prawu.
– A czemu mielibyśmy tego nie robić? Nic nie zbliża śmiertelników tak
bardzo do boskości, jak tworzenie kodeksów, by stać się lepszymi.
– Ja… nie wierzę w to. Dla mnie prawo było gorsze, a nie tylko pełne
wad. Pozwoliło, by koszmarny człowiek porwał mojego brata i wysłał go na
wojnę, na śmierć. I choć to, w jaki sposób uczyniono ze mnie niewolnika,
najprawdopodobniej było niezgodne z alethyjskim prawem, to to, co Sadeas
zrobił z moimi przyjaciółmi, tworząc z nas drużyny mostowych i posyłając
nas na śmierć na Strzaskanych Równinach, było całkowicie zgodne z prawem
i absolutnie naganne. Prawo może być, i często bywa, bardzo
niedoskonałe.
Nale pokręcił głową.
– A co je zastępuje?
– Może ludzka przyzwoitość?
– Która znajduje zastosowanie nieregularnie. Prawo nie naprawi całego
zła, ale próbuje… i może cierpiałeś, ale bez prawa cierpiałbyś bardziej.
Bo ludziom nie można zaufać, że będą przyzwoici, Burzą Błogosławiony.
Powinieneś być tego świadomy bardziej niż inni. Jak się nauczyłem, nawet
mój własny punkt widzenia bywa niedoskonały. Prawo jednak tworzono przez
tysiąclecia, przekazywano z pokolenia na pokolenie, dopracowywano i udoskonalano.
– Poza tymi prawami, które powstały pod wpływem kaprysu jakiegoś
głupiego władcy. Czyli większości z nich.
– Dlaczego zakładasz, że jesteś mądrzejszy od tego, który stworzył
prawo? Z tego, co mówi mi spren, nie znasz odpowiedzi… nie proponujesz
lepszej drogi. Jedynie niszczysz tę, która została zaproponowana.
– Ale…
– Powtórzę, czego od niego oczekujesz? Poza tym, że ma „myśleć
samodzielnie”? Czy masz coś, co zastąpi jego ideał?
– Uważam, że w ogóle nie powinien go mieć!
– Czyli chcesz zastąpić coś wspaniałego niczym. Prawdziwy cel każdego
rewolucjonisty. Zburzyć, rozerwać, zniszczyć. Nie masz filozofii, którą
cenisz, dlatego pragniesz zepsuć tę, którą mają inni, bo zazdrościsz im,
że znają odpowiedzi. Cóż, ja mam odpowiedzi – stwierdził Nale. –
Odpowiedzią jest zaufanie prawu, bo wtedy przynajmniej masz kompas
moralny. Idee ludzi są słabe, podobnie jak ich serca. Dlatego wybieramy
coś większego.
– Ale prawo to idee ludzi!
– Nie. I tu się mylisz. Te prawa są lepsze od zwykłych idei ludzi.
– Ale właśnie się zgodziłeś, że są przemyśleniami ludzi!
– Wcale nie. Powiedz mi, czy wiesz, skąd wzięły się prawa tej krainy?
Ten mężczyzna… w jego argumentacji było tak wiele luk, a on po prostu je
ignorował. Nale powiedział, że jest niedoskonały, a później ogłosił, że
zna odpowiedzi. Mimo to Szeth słuchał – jeśli Nale nie dostrzegał
problemów, może Szethowi się to uda.
– Wiatrowy? – powtórzył Nale. – Skąd się wzięło prawo tej krainy? Wiesz?
– Może… to były spreny? – zgadywał Kaladin.
– Ha! Czyli rzeczywiście twoja argumentacja opiera się na niewiedzy.
Pozwól, że ci wyjaśnię.
Kaladin czuł, że to pułapka, podobnie jak na polu bitwy wyczuwał zwód.
Niestety nie był filozofem i nie umiał znaleźć sposobu, by uniknąć tego,
co zaplanował Nale. Dlatego zachował milczenie.
Nale szerokim gestem uniósł ręce na boki, obejmując nimi brązowo-zielone
trawy sięgające im do pół uda, wśród których wyrastały pędy ogromnych
kwiatów wysokości człowieka – o sztywnych, przypominających skorupę
pędach i żółtych płatkach otaczających brązowy środek podobny do oka.
– Ta ziemia była naszym pierwszym domem na tym świecie – mówił dalej
Nale. – Kolebką ludzkości, w której powstały nasze pierwsze prawa. Nie
stworzyły ich spreny ani ludzie, lecz sam Bóg i monarcha, którego
wybrał, Jezrien, Król Heroldów i Herold Królów. Mój wróg, a później mój
bliski przyjaciel. Boskie pochodzenie to podstawa prawa w Shinovarze,
Kaladinie Burzą Błogosławiony. To próbujesz podkopać.
– Ale… chwileczkę. W takim razie dlaczego Shinowie oddają cześć sprenom?
– Sprenom? Masz na myśli dosłowne fragmenty boskości?
– Tak, Syl to powtarza, ale… to znaczy… – Zmarszczył czoło. – To
naprawdę nie ma sensu. Jak wy, Heroldowie, w ogóle znaleźliście ten
świat?
– Podążaliśmy za świętymi tonami Rosharu. Sięgnęliśmy poprzez moc
Przenoszenia… Ishar był niegdyś mistrzem tej sztuki. Ja również miałem
pewien talent. – Na jego twarzy na chwilę pojawiła się tęsknota. –
Słyszałem je… pieśni nowego świata, świeżego i żywego. Zachęcający rytm…
– Dobrze. Ale czy spreny były w to zaangażowane? To miejsce czasem do
mnie przemawia. Sama Wiatr.
– Zignoruj to. Echa boga, który dawno zginął i odszedł.
– Ale…
– Zboczyliśmy z tematu. Powiedz mi, obaliłbyś cały system rządów w Shinovarze?
– Co? Oczywiście, że nie.
– Jak zareagowałbyś, gdyby inny zakon Świetlistych przyszedł i zasugerował, że wasze przysięgi, że będziecie chronić, są głupie?
– Posłuchaj. – Kaladin uniósł ręce z narastającą frustracją. – To mu nie
pomaga. To, co robisz, sprawia ból Szethowi. Nie argumentuję jak uczony,
Nale. Ale to nie pomaga. Jest zepsute. On potrzebuje pomocy,
współczucia, a ty go mu nie dajesz.
– On jest bardziej uszkodzony niż większość. – Nale zatrzymał się na
drodze i spojrzał Kaladinowi w oczy. – Ty przyłożyłeś do tego rękę.
Wiesz, kto go podniósł z ziemi tamtego dnia, kiedy zostawiłeś go, żeby
umarł w burzy, Kaladinie Burzą Błogosławiony? Gdzie było wtedy twoje
współczucie?
Kiedy tak stali i patrzyli sobie w oczy, przeleciał między nimi podmuch
wiatru.
– On próbował wtedy zabić Dalinara – stwierdził Kaladin.
– Teraz więc ukrywasz się za prawem i rozkazami, które dostałeś? – Nale
odwrócił się w stronę Szetha. – Jesteś gotów?
– Tak – odparł Szeth.
– Chwileczkę. Gotów na co? – spytał Kaladin.
– Klasztor Tkaczy Światła – wyjaśnił Nale. – Gdzie weźmie Ostrze do ręki
i pokona Niosącego Honor.
Kaladin zmarszczył czoło i rozejrzał się po okolicy, którą wypełniały
pylista ziemia i zbyt wysokie kwiaty. Musieli się cofnąć po tym, jak
poprzedniego wieczoru odwiedzili drugi pusty klasztor. Teraz wydawało mu
się, że znajdowali się gdzieś w środku zachodniej części Shinovaru. W pobliżu gór, które graniczyły z zachodnim oceanem. Z… jak Szeth go
nazwał? „Wielkim oceanem”? Nie, to brzmiało śmiesznie. Ale to było coś
podobnego.
Te zachodnie góry były niższe niż te na wschodzie Shinovaru, pozbawione
śniegu, i miały więcej spłaszczonych wierzchołków niż ostrych szczytów.
Upał sprawił, że Kaladin lepił się od potu, kiedy uniósł rękę do oczu i się rozejrzał.
– Nie widzę go – stwierdził.
– Jest przed nami, ukryty wśród krajobrazu – wyjaśnił Nale. – Sądziłeś,
że klasztor Tkaczy Światła da się łatwo zauważyć?
Kaladin zarumienił się i spojrzał na Szetha ze świadomością, że jego
argumenty zawiodły. Szeth skręcił z drogi i ruszył o wiele węższą
ścieżką w bok. Nie patrzył Kaladinowi w oczy.
To było nieuczciwe, że przekonanie kogoś zależało nie od siły
argumentów, lecz od siły argumentującego. Kaladina zawsze to złościło,
ale ponownie, brakowało mu elokwencji, by wyjaśnić, dlaczego. Zatem
tylko gotował się w środku, kiedy Szeth znów sięgnął po broń i – wbrew
temu, czego rzeczywiście pragnął – ponownie ruszył zabijać.
* * *
Jasnah opuściła naradę na temat strategii obrony Thaylenah przepełniona
dręczącym niepokojem, choć jego podstawowa przyczyna jej umykała.
Przynajmniej jej ubiór spełnił swoją rolę. Mundur miał pewne elementy
dostosowane do jej płci, dopasowaną górę i zapinany pod szyją płaszcz,
długi zarówno z przodu, jak i z tyłu, przez co układał się trochę jak
spódnica, ukrywając spodnie i ciężkie buty. Do tego rękawiczki i cały
strój nie utrudniał jej walki.
Stała się wzorem dla wielu kobiet Świetlistych i musiała być świadoma
tego – przez cały czas – że jest obserwowana. Oczywiście to zawsze była
prawda – ale teraz przynajmniej niektórzy traktowali ją jako pozytywny
przykład.
– Przygotowania – szepnął jej do ucha Kość Słoniowa. – One są dobre,
Jasnah. Obrona jest. – Jak to często robił, siedział na jej kolczyku,
specjalnie dla niego nosiła duże z morskich muszli.
Za nią inni generałowie i admirałowie opuścili salę narad, rozmawiając
między sobą. Po całym dniu planowania obrony Thaylen nastroje były
dobre. Skalni Strażnicy sądzili, że uda im się ukryć w zatoce kamienne
kolce, które mogły rozerwać kadłuby i zatopić statki. Dodatkowo
artifabrianki znalazły sposób na Istoty z Głębin – fabriale, które
identyfikowały zbliżających się Stopionych. Ostrzegłyby ich wcześniej,
gdyby wróg spróbował przypuścić atak z zaskoczenia przez kamień.
Brama Przysięgi została całkowicie zamknięta, a Tkacze Światła pełnili
straż w Cieniomorzu, ukryci za pomocą swoich mocy. Wiatrowi patrolowali
w powietrzu, a ogromne arbalety wycelowano w niebo, by zrzucały z niego
Istoty z Niebios. Tego ranka przybyła specjalna przesyłka – kilka
klejnotów cennego anty-Pustkowego Światła, które mogło na zawsze
zakończyć życie Stopionego.
Thaylenah było przygotowane najlepiej, jak to możliwe – kupieckie miasto
stało się jedną wielką fortecą. Ze względu na wysokie klify z jednej
strony – i brak przyczółku, który umożliwiałby dotarcie na wzniesienia
za nimi – zdobycie portu byłoby koszmarem.
O czym wrogowie wiedzieli.
A i tak przybywali.
Jasnah dotarła do otwartego okna, dzięki któremu mogła spojrzeć na
miasto z najwyższego poziomu. Niegdyś mogłaby uznać to miejsce za
odprężające, ze względu na ten niebieski, migoczący ocean i rześkie
południowe powietrze. Tego dnia czuła się zniechęcona. Bo w głębi duszy
wiedziała, że przegapili coś kluczowego.
– Jasnah? – szepnął Kość Słoniowa z jej prawego ucha. – Co jest?
– Sama chciałabym wiedzieć – szepnęła. – Kryje się tu tajemnica, której
generałowie i admirałowie nie dostrzegają.
Spren rozważył jej wyjaśnienie, co było jedną z przyczyn, dlaczego
tworzyli tak doskonałą parę. Jako atramentospren miał tendencję do
skupiania się na teraźniejszości – sytuacji takiej, jaką była. Była to
skłonność, nie coś absolutnego, ale odkrył, że ocena aktualnej sytuacji
dawała największą szansę na rozwiązanie problemu.
Jasnah z kolei miała tendencję do skupiania się na wszystkim poza
teraźniejszością. Zrozumienie przeszłości i jej wpływu na przyszłość
było jej powołaniem jako Veristitalianki – jedynej grupy uczonych, które
przyjęły ją jako młodą kobietę, podczas gdy wszystkie inne uważały jej
herezję za powodującą zbyt wielkie konflikty. Przeszłość i przyszłość
były poślubione, ale czasami, kiedy za bardzo skupiła się na nich,
oddalała się od teraz.
– Jasnah, niepokoisz się, że to, co postrzegamy, nie jest prawdą –
powiedział Kość Słoniowa. – Że inna rzeczywistość jest. – Tak. Nie
jestem specjalistką od taktyki, ale zgadzam się z tym, co mówią
generałowie, Świetliści i admirałowie. Miasto jest nie do zdobycia.
Więc…
– Więc martwisz się, że się mylimy… – Spren zastanawiał się przez
chwilę. – Może tym, kogo potrzebują, nie jest kolejny generał, Jasnah.
Może tym razem potrzebują uczonej.
Od razu zrobiło jej się głupio. Jeśli miała udowodnić swoją wartość tej
grupie, to nie dzięki swojej przenikliwości taktycznej. Na wojskowej
strategii znała się lepiej od przeciętnego człowieka, ale zgromadzeni na
sali zaliczali się do najlepszych na świecie. Musiałaby spędzić lata na
nauce, nim mogłaby im dorównać.
Ale jeśli miała rację, to był problem logiczny, nie wojskowy. Jak Odium
miałby zniszczyć niezniszczalne miasto?
Potrzebowała papieru i spokojnego miejsca, by pomyśleć.
Natychmiast.
70. Współzawodnictwo iluzji
70
Współzawodnictwo iluzji
Oba zawierają tyle szczegółów, ile udało mi się przypomnieć. Moje życie.
Moje rządy. Mój smutek. Moja chwała.
Fragment epilogu Dawcy Przysięgi, autorstwa Dalinara Kholina
Szeth nie czuł szczególnej bliskości z Tkaczami Światła. Choć szkolił
się w ich sztukach, bo takie były wymagania, nie mógł znieść, że robili
sobie żarty z prawdy, zasadniczo oddawali cześć kłamstwom.
Idąc ostatnim odcinkiem ścieżki do klasztoru, zaczął się jednak
zastanawiać. Wyobrażał sobie Tkaczy Światła jako dziwne istoty, które
obracały prawdę w cokolwiek, czym chciały, żeby była. Ale może
przeobrażanie prawdy w to, czym chciało się, żeby była, nie stanowiło
jedynie cechy kłamców, lecz wszystkich istot ludzkich.
Ta węższa ścieżka odchodząca od głównej drogi prowadziła w dół łagodnego
zbocza. Szedł nią razem z Ninem – albo Nale’em, jak sam o sobie mówił –
a Kaladin i Sylphrena podążali za nimi. Szeth czuł się samotny. Jego
spren przestał się do niego odzywać, z wyjątkiem wydawania poleceń. Krew
Nocy całymi dniami rozmawiał z Ostrzami Honoru. Kaladin i Nale się
kłócili. Czy obchodził ich Szeth, czy jedynie udowodnienie, że ten drugi
się myli? Czy odważy się myśleć w taki sposób o świętej istocie w rodzaju Nina-syna-Boga?
Szeth obejrzał się przez ramię na dwóch mężczyzn. Mundur niebieski i czarny. Mężczyzna, który zostawił go na śmierć, i mężczyzna, który go
ocalił. Mężczyzna, który twierdził, że Szeth go obchodzi, i ten, którego
obchodziło jedynie prawo. Był trochę zły na nich obu, że ciągnęli go w przeciwne strony.
Może to również po prostu było życie. Bycie przeciąganym między dwiema
częściowymi prawdami. Sivi tak bardzo starała się skłonić go, żeby to
zaakceptował, a on zawsze się opierał. Bo jeśli w życiu chodziło o częściowe prawdy na równi z całkowitymi, to wszystkie inne aspekty jego
istnienia stawały się skrajnie chaotyczne.
Bardzo tęsknił za słodkimi, czystymi prawdami ścieżki Nina. Nawet jeżeli
wymagały od niego, by zabijał.
Szeth? Głos Krwi Nocy. Dobrze się czujesz?
– Mieczu-nimi? – szepnął Szeth, przesuwając wiązkę mieczy na plecach.
Niósł połowę, a Kaladin drugą, przytroczoną do plecaka. Były ciężkie,
lżejsze, niż powinny, ale ich waga nie była nieistotna. – Nie musisz się
martwić.
Ja tylko… coś od ciebie poczułem.
– Poczułeś? Jak możesz poczuć to, co ja?
Nie wiem. Czuję się bliski tobie. Ty cierpisz.
– Zawsze cierpię.
To nie powinno… sobie pójść? Ludzkie cierpienia łagodnieją, prawda?
– Bardzo bym chciał, żeby tak było, mieczu-nimi. Ale wydaje mi się, że
nie zasługuję na taki spokój.
Powiedziałeś, że już nie będziesz zabijał.
– Tego również bym chciał.
Szeth skręcił w prawo i zaczął schodzić po stopniach ukrytych wśród
pagórkowatego brązowego krajobrazu. Schody, wybudowane z kłód i pali
wbitych w ziemię, zużyte przez czas i stopy, prowadziły do wąskiego
wąwozu w miejscu, gdzie stykały się dwa wzgórza, a między nimi płynął
strumień.
Szeth? – spytał miecz. Jesteś złym człowiekiem?
– Dlaczego pytasz? – szepnął. – Wcześniej powiedziałeś, że jesteś
pewien, że nie jestem.
No tak, słuchałem. Co więcej, próbowałem sobie przypomnieć, co czasem
jest trudne. Mówisz o brzemionach, które dźwigasz. Ludziach, których
zabiłeś. Niewinnych, tak mówisz. A… zabijanie niewinnych jest złe.
Prawda?
– Tak.
Ale kiedy uratowałeś Dalinara i Świetlistych, to było dobre, prawda?
– Mam taką nadzieję.
Zostałem stworzony i dano mi prosty cel. Niszczyć zło. Pomyślałem, że
znajdę ludzi, którzy są źli, i zniszczę ich. Tego chce Nale, prawda?
Podzielić ludzi na grupy. Źli. Nie źli.
– To za proste, nawet dla jego filozofii – szepnął Szeth, kiedy dotarł
na dół schodów. – On wskazuje, że wszyscy są czasem dobrzy, a czasem
źli. Nie da się nas podzielić na te dwie grupy, zatem potrzebujemy
wskazówek.
Czy odróżnienie dobra od zła nie powinno być łatwe?
– Wszyscy udajemy, że tak jest. Ale gdyby tak było, nie byłoby między
nami takiej niezgody. – Szeth wszedł do wąwozu, strumyk ciurkał po jego
prawej stronie. – Niemal wszyscy zgadzamy się w podstawowych kwestiach.
Zabicie niewinnego jest złe. Ale jeśli dzięki temu ocali się trzech
niewinnych? A jeśli jest się narzędziem, postępującym zgodnie z tym, co
uważało się za nadrzędne prawo? A jeśli podjęło się dobre działanie,
które się nie powiodło, i zginęli niewinni?
Wydaje się, że to rzadkie przypadki.
– Gdyby tylko tak było, mieczu-nimi. Gdyby tylko.
Wąwóz otworzył się, ukazując klasztor. Był częściowo wykuty w skałach, a jego kamienną fasadę poplamiła kapiąca z góry woda. Szeth widział
rozpadliny na Strzaskanych Równinach i to miejsce było zupełnie inne.
Przede wszystkim otwarte w stronę nieba. I choć płynący środkiem
strumień dodawał nieco żyzności – pozwalając wyrosnąć niedużym drzewom –
wąwozu, w przeciwieństwie do rozpadlin, nie wypełniały tak liczne i zdeterminowane rośliny.
To był cichy, refleksyjny zakątek wietrznej krainy. Szeth przyglądał się
i martwił. Nie tylko z powodu swoich wcześniejszych niepokojów, ale ze
względu na Głos. Wiedział, że w końcu będzie musiał stawić mu czoło.
Sądził, że zmniejszenie jego wpływu na ojczyznę, poprzez zabijanie
Niosących Honor, było dobrym sposobem. Ale kiedy te bitwy się skończą,
co wtedy?
Mógł walczyć z jednym z Niestworzonych? Dalinarowi się to nie udało.
Musiał pokonać go siłą woli, stawiając opór pokusie Dreszczu – ale
również, jak opisał w swojej książce, przyznając się do tego, co ich
łączyło. Czy Szetha czekało coś podobnego?
Nie wiedział. Dlatego zamierzał zrobić to, co mógł – a to oznaczało
oczyszczenie tej ziemi. Ruszył w stronę klasztoru, który otaczało –
zamiast miasta czy nawet garnizonu – tylko kilka domów dla pomocników i służby. Sprawdził je i okazało się, że wszystkie były puste.
Wychodząc z jednego z nich, minął Kaladina i Nina.
– Szeth – powiedział Kaladin, próbując złapać go za ramię. – Musi
istnieć inny sposób.
Szeth zatrzymał się i pozwolił, by Kaladin go chwycił – a wtedy
mężczyzna poczuł się głupio, bo od razu go puścił.
– Nie pytam, czy jest inny sposób – stwierdził Szeth. – Robię to, co
jest wymagane.
Zdjął torbę z mieczami i podał ją Kaladinowi, a później przywołał swoje
Ostrze i wkroczył do klasztoru.
Kaladin podszedł do wejścia, by go obserwować, ale Nin złapał go za
ramię.
– On musi wypełnić pielgrzymkę bez twojej pomocy, Wiatrowy – powiedział
Herold. – Nie wtrącaj się.
Wnętrze klasztoru było ciemniejsze niż inne. Oświetlenie zapewniał
jedynie świetlik w dachu wielkiej sali, wysokiej na trzy kondygnacje.
Kolumna słonecznego blasku padała na grupę trzydziestu kobiet stojących
w szeregach – a każda z nich miała tę samą twarz.
Szeth zatrzymał się z Ostrzem Odprysku w ręku. Czekał.
– Mech-syn-Kowala?! – zawołał. – Ja… nie będę z tobą walczył, jeśli nie
muszę.
– W takim razie nie powinieneś tu wchodzić. – Głos Mchu odbijał się
echem z głębi sali. – Myślałem, że już nigdy cię nie zobaczę, Szeth.
Tęsknię za starymi czasami.
Szeth z wahaniem zrobił krok do przodu. Te rzędy ludzi nosiły takie same
kolorowe suknie. Wyglądały jak…
Jak Herold, pomyślał. Shush-córka-Boga, Tkaczka Światła.
Tak. Poznał ją w rzeczywistości, a to był jej przybliżony obraz. To nie
było trzydzieści kobiet, lecz trzydzieści iluzji patronki klasztoru.
Trzymając się skraju sali, gdzie było ciemniej, Szeth skradał się,
podchodząc bliżej. Każda z iluzji wyglądała identycznie. Wszystkie stały
nieruchomo i patrzyły na niego.
– Pokaż się, Mech – powiedział Szeth.
– Zrobiłem to. – Głos mężczyzny dochodził z szeregów iluzorycznych
kobiet.
Szeth obserwował twarze tych stojących najbliżej i one nie mówiły. Ale…
uzdolniony Tkacz Światła potrafił zniekształcać i zaginać powietrze, by
stworzyć dźwięk.
– Ukrywam się przed tobą, w tym świetle, jako jedna z wersji Shush.
– Nie możemy po prostu się pojedynkować?
– Pojedynkować? – powtórzył Mech ze śmiechem. – Myślisz, że miałbym
jakiekolwiek szanse, Szeth?
Szeth wciąż szedł wokół kręgu światła.
– Wiesz, że nie kładziemy dużego nacisku na walkę – mówił dalej Mech.
To była prawda. Czasami Tkacza Światła wybierano przez współzawodnictwo
iluzji – choć jeśli któryś był tak uparty jak poprzednik Mchu, walka na
miecze stawała się koniecznością. Niosącego Honor Kowala Więzi również
wybierano nietypowo, w głosowaniu.
– Czyli zamiast pojedynku jest gra?! – zawołał Szeth. – Jedna z twoich
śmiesznych zgadywanek?
– Moja rola kończy się, kiedy wybierzesz jedną z moich postaci, by ją
zabić – powiedział Mech. – Niemal wszystkie ze stojących przed tobą
iluzji są niedoskonałe. Jedna jest mną, ukrytym pod twarzą, która za to
jest doskonała. Dwadzieścia dziewięć ze stojących tutaj jest
nieszkodliwych, jedna ze stojących tutaj jest śmiertelnie niebezpieczna.
Nie możesz dotykać iluzji, a one nie odpowiedzą na twoje pytania. Aby
zwyciężyć w tej próbie, musisz wybrać wersję mnie, przebić jej oko
Ostrzem i zabić mnie. Następnie musisz uciec z mojego klasztoru z moim
Ostrzem. Jeśli zaatakujesz niewłaściwą iluzję, przegrasz. Jeśli
dotkniesz ich w jakikolwiek sposób, przegrasz. Jeśli zawiedziesz, twoja
pielgrzymka się skończy i zostaniesz uznany za niegodnego wysokiej
pozycji, do której dążysz. Jeśli uda ci się zdobyć moje Ostrze, będziesz
godny. To twoja prawdziwa próba, Szeth-synu-Neturo. Odzywam się do
ciebie po raz ostatni. Wybieraj ostrożnie.
Szeth westchnął i na razie odesłał Ostrze Odprysku. Ufał swoim
umiejętnościom walki Ostrzem przeciwko każdemu poza Heroldem, ale
umysłowi? On… mu nie ufał. Nie z tymi głosami w kątach.
I tak musiał dać z siebie wszystko. Bo tego od niego wymagano, a on
robił to, czego od niego wymagano.
* * *
Venli szła przodem przez rozpadliny Strzaskanych Równin i prowadziła
dwadzieścioro ze swoich rodaków – i kilka przepastnych bestii idących
dalej za nimi – w stronę ukrytej pieśni, którą dopiero zaczynała
słyszeć.
Weszli do rozpadlin od wschodu, sposobem, jakiego nie wykorzystywała
nigdy wcześniej. W przeszłości, w dzieciństwie, zawsze dostawała się do
rozpadlin, wskakując do nich z góry lub schodząc po ścianie – zazwyczaj
podążała wtedy za Eshonai z jakąś dziecinną misją. Wspominała te dni z uśmiechem. Zanim zaczęła zazdrościć siostrze, zanim znalazła się w potrzasku, zmuszona zapamiętywać pieśni, podczas gdy jej siostra
marnowała czas.
Dostroiła się do Pokoju. Nie tak powinna o tym myśleć, prawda?
Venli zatrzymała się na rozgałęzieniu, by spojrzeć na rodaków, którzy
podążali za nią. W grupie było kilkoro z jej towarzyszy z Urithiru,
którzy odeszli razem z nią – Dul, Mazish i Shumin. Była również większa
grupa pierwotnych słuchaczy, a na końcu Leshwi i jej Istoty z Niebios.
Rozpadliną płynął spokojny strumień, który przez większość czasu dawało
się ominąć, idąc wzdłuż ściany. W miarę zbliżania się do burzy nurt
najpewniej przyśpieszy, ale Venli miała nadzieję, ze nie zostaną
zmuszeni do wyjścia z rozpadlin. Wieczna Burza nie zrzucała tyle
deszczu, co zwykle arcyburze.
Obróciła się i przeszła przez stado życiosprenów, mijając kamień w kształcie gałęzi drzewa. Samotny patyk został odłamany przez wiatr i skończył tutaj – gdzie w swoim czasie pokryła go warstwa kremu. Takie
kształty zwykle były puste w środku – gdyby na niego nadepnęła,
zmiażdżyłaby go, bo pierwotne drewno zbutwiało, pozostawiając tylko tę
skorupę.
Myśli w podobny sposób obracały się czasem w kamień. We wspomnieniach
była „zmuszona”, by siedzieć i się uczyć – ale w jakim stopniu była to
prawda? Ćwiczyła, bo uwielbiała pieśni, uwielbiała się uczyć i uwielbiała spędzać czas z matką. Jej niechęć wynikała z faktu, że nie
czuła się doceniania, nie z samej pracy.
A siostra? Jej siostra robiła to, czego oczekiwał ich lud, nawet jeśli
sama Venli tego nie dostrzegała. Pielęgnowanie tego nasienia niechęci
było jak wzięcie patyka i pokrycie go kremem – jeśli nie będzie
ostrożna, prawda zgnije w środku. I zostaną jej puste kłamstwa.
W zamian przywołała inne wspomnienia – pięknych wieczorów, kiedy
śpiewała Eshonai to, czego się nauczyła, obie patrzyły na Strzaskane
Równiny i śmiały się razem. W duchu dostroiła się do Pokoju, a później
Podziwu. Znajdowała się we wspaniałym miejscu. Powinna nacieszyć się tą
rozpadliną i jej pełnym życia środowiskiem.
Gęste, wilgotne powietrze kojarzyło się jej z zapachem herbaty, pełnym
pary i woni ziół. Zbocza rozpadliny pokrywały pnącza, a łupkokora miała
setki jaskrawych odcieni. Po prawej widziała żółtą, w kształcie
wachlarza, wyrastającą ze ściany i przypominającą książkę, której kartki
ktoś przerzucał.
U jej stóp kremliki śmigały wśród lasów, które im samym musiały wydawać
się ogromne, ale dla Venli każdy był jak niewielka diorama. Taka jak
dzieła Kunony, w których każdy kamyczek i malutka roślinka miały swoje
starannie wybrane miejsce.
Kunonę… zabiły narodziny Wiecznej Burzy. Venli spojrzała na ciemne
niebo, widoczne przez szczelinę na szczycie rozpadliny, wysoko na górze.
Czerwone rozbłyski odbijały się od chmur. Kierując się w głąb, wchodzili
do jej królestwa.
Nadal słyszała ten rytm dochodzący z pewnej odległości. Ten, za którym
podążała. Im bardziej się zbliżali, tym wyraźniej Venli słyszała ton –
nieco fałszywy, z chaotycznym rytmem. Po jej prawej na bulwiastym liściu
siedział fioletowy kremlik. Wydawało się, że ją obserwuje, więc zanuciła
w jego stronę szczęśliwy rytm.
Wkrótce Thude podszedł do niej, trzymając w ręku klejnot jako źródło
światła. Jego stopa zmiażdżyła z cichym trzaskiem zbutwiały konar – prąd
poniósł kawałki w stronę reszty grupy.
– Venli – odezwał się z Niepokojem. – Jesteś pewna, że idziemy we
właściwą stronę? Tam jest Wieczna Burza.
– Najpewniej zatrzymała się w miejscu. On robił to już wcześniej,
przenosił burzę tam, gdzie chciał, by się znajdowała, by przerazić ludzi
i ich zdominować. – Venli się zawahała. – Tu trwa bitwa, Thude. Ludzie i pieśniarze walczą o Narak. Mówiłam ci, co wysłał mi Rlain? O umowie,
którą ludzki król zawarł z Odium, i dziwnych warunkach, które pozwolą im
zachować to, co zdobędą przez te dziesięć dni?
– Tak wiele przelanej krwi o jałowy obszar pełen połamanych skał –
szepnął Thude z żałobą w głosie. – Ludzie spędzili wiele lat, mordując
tam słuchaczy, a teraz inni znów się o niego zabijają.
Zanuciła ze Stratą i… uświadomiła sobie, jakie to smutne, że on stał się
tak poważny. To była częściowo jej wina.
Głównie jej wina.
– Przepraszam, Thude – szepnęła. – Za wszystko.
– Ciągle myślę, że może ona jakimś sposobem przeżyła, Venli. Że pewnego
dnia Eshonai znów wejdzie do naszego obozu. Kiedy ty wróciłaś… myślałem…
myślałem, że to ona. Przez chwilę. Czy to głupota z mojej strony?
– Nadzieja nie jest głupia… – Skrzywiła się. – Tyle że, Thude… widziałam
trupa Eshonai. Przepraszam. Powinnam była o tym wspomnieć. Ale wiesz, że
Nuta była najpierw jej sprenem.
Spojrzał na nią i zanucił z Wdzięcznością. Chciał, żeby wyjaśniła.
– Po tym, jak moja siostra zginęła, zostałam wysłana z Demidem po jej
Odpryski. Thude, Odium ona nie obchodziła. Była dla niego do
wykorzystania i wyrzucenia. Myślę, że wtedy zaczęłam się zmieniać.
Tamtego dnia, kiedy ją znaleźliśmy, a ja uświadomiłam sobie, że innych
obchodziła tylko jej zbroja…
Nuta zanuciła w jej wnętrzu. Uspokajająco. I dodała coś interesującego.
– Thude, Nuta mówi, że Eshonai nie była jego, kiedy umarła. Wyrwała się
– powiedziała Venli.
– Była w burzoformie. Czy to w ogóle możliwe?
– Mnie się udało, ale jedynie z pomocą Nuty. Nuta mówi… Eshonai też to
zrobiła. Wyrzuciła go z umysłu i była sobą, kiedy umarła. Możemy z nim
walczyć.
Za szeregiem słuchaczy widziała jeden z większych cieni poruszających
się w rozpadlinach. Nalegały, by im towarzyszyć. Pięć przepastnych
bestii, wśród nich ta, którą wszyscy nazywali Chmurą Burzową, ich
przywódca. Lub też to on jako pierwszy postanowił z nimi nie walczyć – a kiedy największy i najbardziej niebezpieczny z nich wszystkich uznał, że
małe stworzonka na Strzaskanych Równinach go pokonały, pozostali poszli
za jego przykładem.
– Może uda nam się coś zrobić z walką, która trwa przed nami, Thude –
powiedziała Venli. – Może powinniśmy do niej dołączyć, jak zasugerowałam
wcześniej.
– Nie.
Uniosła klejnot, by oświetlić jego twarz.
– Venli, nie będziemy walczyć. Postanowiłem znów ci zaufać, ale nie
jesteś naszą przywódczynią. Jest nas zaledwie tysiąc dorosłych.
Przepastnych bestii znacznie mniej. Nie więcej niż sto osobników? Mam
wrażenie, że ich liczba szybko maleje. Jeśli zbyt wiele z nich zginie,
będą miały problemy z rozmnażaniem. Nie zaangażujemy się w tę walkę.
– Nasza liczebność to moja wina. Gdybym nie…
– Venli, sam nie wierzę, że to mówię, ale… daj spokój. Wszyscy żałujemy
tego, co się wydarzyło. Ale… zły bóg był zdecydowany nas zniszczyć.
Próbuję nie czuć do ciebie nienawiści. Obojgu nam pomoże, jeśli będziemy
żyć dalej.
Westchnęła, ale on miał rację – zarówno jeśli chodziło o nią, jak i o powstrzymanie się od walki. Wątpiła, by w ogóle jej towarzyszyli, gdyby
spreny się nie odezwały, a przepastne bestie nie potwierdziły istnienia
tego dziwnego tonu.
– Żadnej walki – powiedziała do Thude’a. – Cieszę się że przyszedłeś z Piątką. Jakąkolwiek decyzję podejmiemy, będzie oczywiście należała do
was.
Zanucił z Determinacją. Zostawili Jaxlim, bo ona i Venli – jako
powierniczki pieśni – nie mogły jednocześnie ryzykować. Ale przyszła
cała Piątka, choć wcześniej mianowali innych na swoje miejsce, gdyby nie
wrócili. Venli nie mogła nie wspominać, że zrobili to samo, kiedy po raz
pierwszy udali się w odwiedziny do ludzi. W czasie tej brzemiennej w skutki wyprawy zabili Gavilara i wzniecili cały ten chaos.
Dostroiła się do Pokoju i znów ruszyła w drogę z nadzieją, że nie
biegnie w stronę podobnego kataklizmu. Dotarcie do centrum miało wciąż
zająć sporo czasu, bo musieli w tajemnicy maszerować przez te wijące się
rozpadliny – ale wyjście na płaskowyże na górze byłoby samobójstwem ze
względu na patrole Istot z Niebios i Wiatrowych.
Bezpieczni byli tylko na dole, wśród ciemności i wijących się roślin.
Skradając się niczym kremliki poruszające się wśród poszycia.
71. Założenia
71
Założenia
Moim celem nie jest stworzenie nowej religii ani doprowadzenie do
podziałów wśród vorinizmu. Jestem jednak przekonany, że w najmroczniejszych chwilach mojego życia coś mi towarzyszyło, i nie była
to istota, którą zwiemy Wszechmocnym. On nie żyje. A nawet gdyby żył,
uważałbym jego działania za coraz bardziej podejrzane.
Fragment epilogu Dawcy Przysięgi, autorstwa Dalinara Kholina
Szeth zakończył okrążanie kręgu jasności w klasztorze Tkaczy Światła.
Promienie słońca padały z góry na te trzydzieści iluzorycznych sylwetek.
Jak mógł wybrać właściwą? Przyglądając się uważnie, dostrzegał drobne
różnice między postaciami – przedziałek w innym miejscu, oczy w innych
odcieniach, szarfy na sukniach związane w inny sposób.
Przyglądał się każdej i czuł, że pot spływa mu po twarzy. Nie umiał
ocenić, która jest „doskonała”, a które nie. Na burze… jak mógłby
pokonać Tkacza Światła w jego własnych sztuczkach? Doszedł do jednego
wniosku. Powinien zadać przypadkowy cios i zaufać przeznaczeniu.
Przywołał Ostrze i wiedział, że mu się nie uda.
– Hmmm… – szepnął mu do ucha kobiecy głos.
Spojrzał w bok, ale niczego nie zobaczył.
– Tak – szepnęła Syl. – Podstępni Tkacze Światła z ich podstępnymi
sztuczkami. Cóż, jeśli twój spren nie zamierza pomóc, ja to zrobię.
– Ty… nie powinnaś tu przebywać – odszepnął Szeth.
– Nale powiedział, że Kaladin nie może ci pomóc, ale ani słowem nie
wspomniał o mnie. Jestem bogiem, prawda? Jego fragmentem?
– Oczywiście.
– Czy nie modlisz się do bogów, prosząc ich o pomoc?
– Tak.
– No to…
Myślał przez krótką chwilę.
– Pomożesz mi? Proszę.
– Z przyjemnością – odszepnęła. – Mów cicho i nie wypowiadaj mojego
imienia, a oni niech założą, że rozmawiasz ze swoim sprenem.
– Ale ty przestrzegaj zasad. Nie dotykaj ich.
– Dobrze, dobrze. Przejdźmy wzdłuż tego rzędu. Hmmm… One się od siebie
różnią. Odrobinę.
– Musimy znaleźć tę, która jest doskonała. Ale skąd wiemy, która jest
„doskonałym” przedstawieniem Herolda? Połowa ma zielone oczy, a połowa
fioletowe.
– Dokładnie pół na pół?
Zastanowił się i policzył.
– Szesnaście fioletowych. Czternaście zielonych.
– To się wydaje celowe. Czy możemy coś z tego wywnioskować? Szybko,
policz, ile ma włosy z przedziałkiem po prawej, a ile po lewej.
Zrobił to. Znów szesnaście i czternaście. Tak samo z wiązaniami szarfy –
szesnaście ekstrawaganckich, czternaście prostych.
– Więc czy myślimy, że „właściwa” Ash ma bardziej pospolitą cechę czy
mniej pospolitą? – odezwała się Syl.
– Doskonałość jest rzadka, więc mniej pospolitą?
Nie podobało mu się zgadywanie, kiedy chodziło o coś tak ważnego… ale
przecież jeszcze przed chwilą był gotów zadać przypadkowy cios. Pomoc
Syl złagodziła jego napięcie i odkrył, że jest za to ogromnie wdzięczny.
Omówili to razem i poprzez proces eliminacji znaleźli jedną wersję
Shush, która miała wszystkie z rzadszych cech. Zielone oczy, przedziałek
po lewej, proste wiązanie, pierścień na palcu… i tak dalej przez różne
atrybuty.
Zatrzymali się przed nią, trzecią od lewej w tylnym rzędzie. Szeth
przygotował miecz.
– Czy to… nie wydaje ci się za łatwe? – szepnęła mu do ucha Syl.
– Owszem.
– Znasz osobę, która to przygotowała?
– Tak.
– Jaka ona jest?
– Aż za bystra. I przekonana o swoim sprycie. Jak większość Tkaczy
Światła, których poznałem.
Syl zastanawiała się przez chwilę.
– Tak, nie ma szans, żebyśmy rozwiązali tę łamigłówkę tak łatwo.
Oddałabym lewe ucho… nigdy go nie lubiłam… że mieliśmy wybrać tę iluzję.
Nie dlatego, że jest właściwa, ale dlatego, że to najbardziej oczywisty
wybór.
– To co robimy? – szepnął Szeth.
– Musimy zejść poziom niżej. Musimy odrzucić oczywiste możliwości.
– To skąd będziemy wiedzieć? – Szeth podszedł do końca rzędu i spojrzał
wzdłuż szeregu niemal identycznych wersji półbogini. – Mech jest
bystrzejszy ode mnie. Na pewno rozważył każdą możliwość.
– Myślę…
– Na twarzach mają nieduże znamiona. – Szeth ruszył wzdłuż szeregu. –
Może znajdziemy taką, która nie ma tej skazy? Tyle że to też wydaje mi
się zbyt oczywiste.
– Aha. I do tego nieprecyzyjne. Czemu znamię miałoby uczynić kogoś mniej
doskonałym? To kolejny sposób, byśmy założyli, że złamaliśmy szyfr, i przegrali. Tak sądzę.
Jej niepewność odzwierciedlała jego własną. Niezależnie od tego, jakie
rozwiązanie rozważał… wydawało się liche, powierzchowne. Znalezienie tej
jednej Shush, która nie stała idealnie równo z pozostałymi? Tej jednej,
która trzymała głowę prosto, gdy inne lekko ją przechylały? Każde mogło
być rozwiązaniem, ale w jaki sposób były przez to mniej doskonałe?
Znając Mcha…
– On chciałby zwyciężyć niezależnie od tego, jaką decyzję podejmę –
stwierdził Szeth. – To ten rodzaj łamigłówki, prawda? Taki, w którym on
nie może przegrać, niezależnie od tego, co wybiorę ja.
– Aaaach… Niemal na pewno masz rację, Szeth. Co dokładnie powiedział na
początku?
– Powiedział, że niemal wszystkie iluzje są w jakiś sposób niedoskonałe.
Ale jedna jest nim, ukrytym pod twarzą, która za to jest doskonała. –
Zawahał się. – Powiedział też, że znajduje się w kręgu światła, więc nie
ukrywa się nigdzie indziej w pomieszczeniu.
– Tak. Nie skłamałby, bo to byłoby oszukiwanie. To żadna zagadka, jeśli
nie masz szans na znalezienie odpowiedzi. Hmm… zaraz. Wznieś się nad
nie, Szeth. Zobaczmy, czy tworzą interesujący wzór.
Przywiązał się w powietrzu, pod świetlikiem. Rzucając cień na te
poniżej. On i Syl przyglądali się ustawieniu pięciu rzędów po sześć.
– Niczego nie widzę – stwierdził Szeth.
– Ćwiczyłeś z tym Tkaczem Światła, prawda? Czy wasze szkolenie daje ci
jakieś wskazówki?
– To było dawno temu. I nigdy nie byłem w tym dobry. – Jednak do Mchu
doskonale pasowałoby nawiązanie do jakiegoś mało znaczącego elementu
szkolenia, po tylu latach. Po zastanowieniu powiedział: – Uczono mnie,
że jednym z motywów Tkania Światła jest podstęp. Nie chodzi o doskonałość, bo żadna iluzja nie może być doskonała. Obaj zgadzaliśmy
się w tej kwestii. Czyli wszystkie te iluzje są niedoskonałe, ze swej
natury.
– Ale stwierdził, że jest jedną z tych postaci.
– Cóż, powiedział, że ukrywa się pod jedną z wersji Shush. „Jedna jest
mną, ukrytym pod twarzą, która za to jest doskonała…”.
Spojrzał z wysoka i dostrzegł to. Podobnie jak w innych klasztorach, na
podłodze znajdowała się stara mozaika przedstawiająca Herolda. Tutaj
była to twarz Shush. W kamieniu. Który jest doskonały.
– Na burze – powiedziała Syl. – Podłoga!
Szeth nie potrzebował dalszych dowodów. Przywołał Ostrze, opadł na
ziemię i przebił płytki podłogi, dokładnie w miejscu oka.
– Szeth! – szepnęła mu do ucha Syl. – To było impulsywne!
– Zobaczyłaś to w tej samej chwili, co ja.
Patrzył, jak Tkanie Światła na postaciach rozpada się, ukazując grupę
wyczerpanych, zaspanych i nieco oszołomionych akolitów.
Akolici? – pomyślał Szeth. Wykorzystał ludzi pod twarzami Shush?
Dlaczego? To wydawało się wyjątkowo brutalne. Gdyby Szeth przebił jedną
z nich, zabiłby człowieka.
– Mogliśmy to przedyskutować czy coś. – Syl wciąż pozostawała
niewidzialna, kiedy szeptała mu do ucha.
– I dać mu czas, by się zorientował, że się domyśliliśmy?
Szeth spojrzał z góry na podłogę – którą rozciął, ukazując zagłębienie w kamieniu pod mozaiką. Wewnątrz leżało ubranie Mcha – kiedy został
przebity, podobnie jak pozostali wyparował w chmurze ciemności,
pozostawiając Ostrze. Szeth rozciął kamień na tyle, by je wydobyć –
Ostrze z falującymi wzorami wzdłuż tylca i okrągłym otworem w głowicy.
– Nadal sądzę, że to było nieco lekkomyślne – stwierdziła Syl.
Szeth uniósł miecz.
– Czasami trzeba po prostu podjąć decyzję.
Kiedy Kaladin i Nin podeszli, uświadomił sobie, że te słowa były
absolutnie prawdziwe.
* * *
Jasnah znalazła spokój do namysłu w zupełnie nieoczekiwanym miejscu. W świątyni.
Kiedy wuj Dalinar odwiedził to miasto, wykorzystał swoje moce, by
przywrócić starożytną świątynię do dawnego stanu. Jasnah wciąż nie
rozumiała, jak mu się to udało – moce Kowali Więzi zachowywały się tak
dziwacznie. Oczywiście każdy zakon Świetlistych wykorzystywał Moce w swój charakterystyczny sposób, ale Kowale Więzi działali na zupełnie
innym poziomie.
Odnowiona świątynia Talenelata była teraz uznawana za miejsce świętsze
od innych w Thaylen i przeznaczona wyłącznie dla Świetlistych. Ponieważ
jej komnaty w mieście – na jej własną prośbę – znajdowały się w pobliżu
kwater innych generałów… cóż, jeśli potrzebowała ciszy, to było
doskonałe miejsce. Nikt nie będzie jej przeszkadzał w tej pełnej powagi
okrągłej sali, ozdobionej freskami i kamiennymi glifami strzegącymi i wysławiającymi Wszechmocnego.
Jasnah rozłożyła się na tyłach, między dwiema kolumnami i w pobliżu
płaskorzeźby przedstawiającej Talna, Niosącego Cierpienia. Całkiem
dobrze oddali jego rysy. Znajdowały się tam stół chirurgiczny i krzesła,
bo kiedy w mieście pojawił się Tancerz Krawędzi albo Widzący Prawdę,
pomieszczenie wykorzystywano do uzdrawiania.
Położyła notatniki i dokumenty na stole, ale nie usiadła. Miała
wrażenie, że przechodzi ją prąd elektryczny – taki, który można było
wytworzyć w tym starym eksperymencie ze szmatami nasączonymi solanką i różnymi metalami. Uwięziona błyskawica. W czasie spotkania uczonych,
które odwiedziła w młodości, widziała, jak pewna badaczka wykorzystuje
ten proces, by wzbudzić drgania mięśni martwego kremlika.
Jasnah krążyła wokół stołu, a jej umysł wrzał. Odium wiedział, że tego
miasta nie da się zdobyć bez ogromnych strat. W rzeczy samej, nawet
gdyby poniósł ogromne straty, i tak najpewniej by tu przegrał. Thaylen
właściwie nie było warto atakować. Jednak przybywał tu w wielkiej
liczbie i dawał sobie tylko parę dni na zdobycie miasta.
Czego nie dostrzegała?
Czego wszyscy nie dostrzegali?
Kość Słoniowa urósł i trzymając dłoń na rękojeści miecza pojedynkowego,
obserwował ją z wyraźnym rozbawieniem. Stał oparty o ścianę przy
drzwiach – sylwetka z czarnego jak atrament marmuru, opalizująca jak
olej na wodzie, kiedy promienie światła padły na nią w odpowiedni
sposób.
Dawał jej przestrzeń i ciszę, by mogła się zastanowić. Niestety, gdy
znalazła się tutaj… odpowiedzi nadal jej umykały. Zanotowała logiczne
pytania do zastanowienia, zgodnie z jej formalnym wyszkoleniem, i przyciągnęła stado logikosprenów jak malutkie chmury burzowe.
Każdy pomysł prowadził do odpowiedzi, które wydawały się niewłaściwe.
Teoria rdzenia emocjonalnego kazała jej rozważyć, co kieruje
uczestnikami. Jakie uczucia mogą sprawiać, że zachowują się w taki
sposób? Czy istniał nieuchwytny, emocjonalny powód, dla którego Odium
pragnął zdobyć to miasto? Może wciąż bolało go, że nie udało mu się
zdobyć go przed rokiem, więc przybywał, by się zemścić.
Jednak to był nowy Odium – i choć moc mogła chcieć zemsty, któż
wiedział, czego pragnęło nowe Naczynie? Poruszała się po niepewnym
gruncie, zakładając, że zrozumie jego motywację. Poza tym nigdy nie
lubiła zakładać, że jej wrogowie popełniają błąd. Tak, dostrzeżenie i wykorzystanie potknięć było ważne, ale niedocenianie wrogów to paskudne
przyzwyczajenie prowadzące do jeszcze paskudniejszych niespodzianek.
Jeśli się zakładało, że wrogowie podejmowali właściwe decyzje – i szukało się sposobu, by na nie odpowiedzieć – często dochodziło się do
ważnych wniosków.
Po założeniu, że wróg jest kompetentny, co było jej kolejnym krokiem?
Może teoria formalizmu – rozpisać przesłanki i spróbować wywnioskować na
ich podstawie kolejne logiczne posunięcie. To jednak wydawało jej się
zbyt podobne do tego, co robili z generałami – oni umieli przygotować
się na każdą ewentualność lepiej od niej. Ona musiała odkryć to, czego
oni nie dostrzegali.
To doprowadziło ją do teorii ekonomicznej, która uczyła, że należy
podążać za bodźcami. Czy atak tutaj mógł przynieść niematerialne
korzyści? Na burze. Czy Odium po prostu odciągał ich siły? Skłaniał ich,
by przesunęli ograniczone zasoby z miejsc, w których mogli przegrać, i skupili je na bitwie, którą i tak najprawdopodobniej wygrają?
Wydawało się, że to użyteczna hipoteza. Usiadła i rozważyła ją, robiąc
notatki, a wokół jej głowy krążyły logikospreny. Fen była jedną z ich
dwóch najsilniejszych sojuszników. Była również głośna i arogancka i zażądała pomocy dla miasta, które już przeszło tak wiele. Koalicja była
bardziej skłonna poświęcić środki na obronę Thaylen, by nie trzeba go
było odbudowywać po raz drugi. Tak… to wszystko mogło ich skłonić, by
przeznaczyli zbyt wiele środków na obronę tego miasta.
Czy ten atak mógł być tak naprawdę sposobem, by się upewnić, że dwa
pozostałe punkty – Azimir i Strzaskane Równiny – nie dostaną wsparcia? I tu dostrzegła problem ze swoim założeniem. Jeśli celem było jedynie
odciągnięcie sił od innych bitew, to po co odciągać w ten sam sposób
własne siły?
Może to były oddziały, których nie można by wykorzystać w innych
miejscach? Nie… te siły mogłyby popłynąć przez Cieniomorze do Azimiru,
prawda? Może brakowało mandr do pociągnięcia statków na taką odległość w tym ograniczonym czasie? A co ze Strzaskanymi Równinami? Czy wrogowie
mogliby dostarczyć te oddziały na pole bitwy na czas, wykorzystując
pomoc Wiecznej Burzy?
Zrobiła odpowiednie obliczenia i poczuła, że jest na tropie. Ale po
godzinie rozmyślania, patrzenia na liczby i zapisywania przemyśleń…
doszła do ściany.
– Kości Słoniowa, odwróć moją uwagę – poprosiła.
Był do tego przyzwyczajony.
– Świątynia – powiedział ze swojego miejsca przy wejściu. – Przychodzisz
do świątyni, żeby pomyśleć?
– Jest cicha. I piękna.
– Po tych wszystkich latach wciąż nie rozumiem osoby, którą jesteś,
Jasnah. Czy to miejsce nie powinno wzbudzać twojej złości? Zaprzeczasz
boskości leżącej u podstaw tej religii. Zaprzeczasz wierze ludzi, którzy
ją wybudowali.
– To drobne zastrzeżenie, ale nie zaprzeczam, że ludzie, którzy to
wybudowali, wierzyli. Nie zaprzeczam też, że wiara ma moc, by
inspirować.
– Ale ty przeciwstawiasz się ich bogu.
– Większe zastrzeżenie. Nie przeciwstawiam się ich bogu, bo ich bóg, jak
go sobie wyobrażają, wszechmocny i wszechwiedzący, nie istnieje. Nie
mogę się temu przeciwstawiać, nie bardziej niż wyobrażonemu
przyjacielowi z dzieciństwa… nie można spierać się i walczyć z czymś, co
nie istnieje, ani się temu przeciwstawiać. Przeciwstawiam się
założeniom, które robią ludzie. Bo jeśli zaczyna się od błędnych
założeń…
A niech to Potępienie. Błędne założenia.
Zapomniała o podstawowej zasadzie każdej logicznej analizy – rozważ
swoje założenia. Jakie były jej? Uniosła palec, by powstrzymać Kość
Słoniową, który – ponownie – był do tego przyzwyczajony.
Założenie pierwsze: Odium naprawdę chciał zdobyć to miasto. Wydawało się
to rozsądne, na podstawie tego, co wiedzieli.
Założenie drugie: miasto było dobrze bronione. Wydawało się solidne…
przynajmniej ufała admirałom i generałom.
Co jeszcze? Co przegapiła?
Uderzyło w nią jak błyskawica.
„Założenie trzecie” zapisała. „W tę stronę naprawdę kierują się burzowe
wojska”.
Zalał ją zimny pot, kiedy dostrzegła ich błąd. Statki kierujące się w tę
stronę nie oznaczały żołnierzy. Nawet jeśli zwiadowcy wspominali o pieśniarzach stłoczonych na pokładach, co sugerowało, że pod pokładem
jest ich o wiele więcej… To nie znaczyło, że w ich stronę kierowali się
żołnierze. Fen była wstrząśnięta, że wrogowi udało się zgromadzić armię
do zaatakowania jej miasta. A jeśli wcale się nie udało? Jeśli miał
okręty – marynarkę Vedenaru i ukradzione statki z samego Thaylen – i kogoś, kogo mógł przebrać w odpowiednie kostiumy… ale nie miał
żołnierzy? Co zrobiłby w tej sytuacji?
Posłałby flotę w tę stronę. Powoli. By jego wrogowie się okopali,
przekierowali środki… i czekali na armię, która tak naprawdę wcale się
nie zbliżała.
Wstała, oczy miała szeroko otwarte.
– Masz to – powiedział Kość Słoniowa. – Odpowiedź jest?
– Hipoteza jest. Nasi zwiadowcy Wiatrowi muszą zrobić coś potencjalnie
niebezpiecznego, ale potencjalnie i niezmiernie ważnego. – Podniosła
wzrok. – Muszą się bardzo, ale to bardzo zbliżyć do tych okrętów.
72. Statystycznie niebezpieczna
72
Statystycznie niebezpieczna
Jestem świadomy, że w pewnym sensie to absurdalne. Ja, który głoszę, że
bóg jest martwy, jednocześnie odrzucam ideę, że żaden Bóg nie istnieje.
A jednak sama moja istota – dusza, umysł, ciało – sprzeciwia się idei,
że nic się nie przejmuje. Coś takiego musi istnieć.
Fragment epilogu Dawcy Przysięgi, autorstwa Dalinara Kholina
Kiedy Szeth zabrał trochę klejnotów z zapasów klasztoru, Sylphrena znów
pojawiła się obok Kaladina – wielkości człowieka, bo wydawało jej się to
właściwe. Przyjrzała się zgromadzonym akolitom, których wcześniej
przykrywały iluzje. Ludzie. Mech wykorzystał prawdziwych ludzi w swojej
próbie. Jakże niepotrzebnie okrutne to było. Iluzje nie potrzebowały
osoby, by się jej trzymać – Shallan ciągle tworzyła takie, które
istniały samodzielnie.
Szeth wrócił z napełnionymi klejnotami, a wtedy Syl popłynęła z nim i Kaladinem do wejścia do klasztoru. Nale posłał jej spojrzenie.
Spiorunował ją wzrokiem? Nie marszczył czoła. Czy można piorunować
wzrokiem bez marszczenia czoła? Może powinna spytać jakiegoś
złościosprena.
Uśmiechnęła się do Nale’a. Słodko, bo odrobina słodyczy czyniła
zasadniczo każdą sytuację lepszą. Szczególnie takie, w których
sprawiała, że ktoś się irytował.
Szeth zatrzymał się na kamiennym ganku pod klasztorem i przyglądał się
swojemu nowemu Ostrzu Honoru. Za jego plecami biedni akolici zaczęli
wychodzić niepewnym krokiem i ściskać się nawzajem, uwolnieni z ciemności. Kaladin kucnął obok Szetha, rozwiązał ich coraz bardziej
niezgrabny węzełek z mieczami i wsunął ten nowy do środka – a Krew Nocy
poprosił go cicho, by na czas podróży stał się tępy.
– Jestem pod wrażeniem – powiedział Kaladin do Szetha. – Jak rozwiązałeś
tę zagadkę?
– Miałem błogosławieństwa sprenów – odparł Szeth.
Nale – który stał z rękami założonymi za plecami jak wielka kamienna
rzeźba – jeszcze bardziej intensywnie piorunował ją wzrokiem. Jakie to
dziwne uczucie – ożywienia pod pełnym złości spojrzeniem. Psucie dnia
tego mężczyzny było czymś naprawdę wspaniałym.
Ale… dlaczego jej umysł ciągle wracał do tego dziwactwa, wykorzystania
służących pod iluzjami? Głupi mózg. Czasami nie umiał dać sobie spokoju
z pomysłem, a czasami był tak pełen głupich pomysłów, że nie umiał
wybrać jednego.
Szeth zwyciężył.
Ale…
„Aby zwyciężyć w tej próbie, musisz wybrać wersję mnie, przebić jej oko
Ostrzem i zabić mnie. Następnie musisz uciec z mojego klasztoru z moim
Ostrzem” – powiedział Tkacz Światła.
Następnie musisz uciec z moim Ostrzem…
– Cóż, cieszę się, że to nie ja tam byłem – stwierdził Kaladin. – Pewnie
bym oszalał.
– Nie. – Syl zmusiła się, by wrócić do chwili obecnej, i kucnęła obok
niego i Ostrzy. – Twój spren by ci pomógł. Bo tak powinna działać więź.
Oboje dajemy i oboje dostajemy. Symbioza, jak te obrazki, które pokazała
mi Shallan, z kremlikami.
– Co mają z tym wspólnego kremliki? – Kaladin zmarszczył czoło.
– Wszystko.
Szeth zawiązał węzełek z owiniętych materiałem mieczy, po czym wstał,
gdy ludzie zaczęli wychodzić z klasztoru. Osuwali się na kolana i płakali. Jak w innych miejscach, które odwiedzili. Tutaj wydawało się
to… bardziej intymne, w tym małym wąwozie przypominającym rozpadlinę, ze
strumieniem ciurkającym za plecami Nale’a.
Ci ludzie otoczyli Szetha na kamiennym ganku przed klasztorem. Miejsce
to wyglądało zupełnie jak zwyczajny Roshar, z kamienistym gruntem,
prawie pozbawione błota i gleby. Święte miejsce, choć nie potrafiła
pojąć, dlaczego spreny kamieni darzono tutaj tak wielką czcią. Spreny
kamieni były niemal równie głupie, jak spreny patyków, a to dużo
znaczyło.
Choć sam kamień ma starożytne wspomnienia, pomyślała. Krainy, która
niegdyś nie znała ani ludzi, ani pieśniarzy…
Kaladin wstał i uśmiechnął się do Szetha. Wiedziała, że lubił tę część,
bo przypominała Szethowi, że walczy o coś. Bo ideały były głupie, o ile
nie wiązały się z ludźmi. To takie dziwne, że cały zakon Świetlistych
tego nie rozumiał.
Syl chciała wznieść się w powietrze i poszukać życiosprenów, bo
pomyślała, że może uda jej się znaleźć jakiegoś tutaj, w tym niemal
właściwym miejscu ze strumieniem i drzewami.
Ale jej mózg. Jej głupi mózg.
Jej mózg wciąż myślał o Mchu. Uważał się za tak bystrego, a teraz był
martwy. I już.
Jej mózg się uczepił. Jak zębami.
Trzymał. Mocno. Ściskał.
„Dwadzieścia dziewięć ze stojących tutaj jest nieszkodliwych, jedna ze
stojących tutaj jest śmiertelnie niebezpieczna”. Dwadzieścia dziewięć
nie było zagrożeniem, ale jedna z tych stojących była śmiertelnie
niebezpieczna. Tkacz Światła nie stał, leżał.
Spojrzała na Szetha, z jego zbyt błyszczącą, zbyt bezwłosą głową.
Dwadzieścia dziewięć ze stojących osób nie było groźnych… ale czy jedna
z nich wciąż była śmiertelnie niebezpieczna? Ktoś, kto wymyślił tego
rodzaju łamigłówkę, wydawał się również kimś, kto bardzo starannie
dobierał słowa. Czy był również typem, który ukryłby dwie zagadki w jednej?
„To twoja prawdziwa próba…”.
Syl poderwała się gwałtownie i złapała Kaladina za ramię. Naprawdę
złapała go za ramię. Z całej siły.
Spojrzał na nią wstrząśnięty.
– Kaladinie – syknęła Syl. – Jedno z tych akolitów spróbuje zabić
Szetha.
Zamrugał, przyjął jej słowa.
I zaufał jej.
Bez chwili wahania Kaladin przywołał włócznię. Syl przybyła, jej
substancja wpłynęła w broń, jej świadomość stała się jego świadomością.
W tych chwilach nakładała się na niego, patrzyła jego oczami. Nie było
to dokładne. Miała świadomość, która nie była do końca jego.
Nigdy nie byli bliżej niż w tych chwilach, kiedy Kaladin – i chwała mu
za to – po prostu jej ufał. Chwycił włócznię obiema rękami i zobaczył.
Błysk w powietrzu, gdy jedna z osób wychwalających Szetha – dostojna
kobieta – przywołała Ostrze i uniosła ręce, by wbić je w plecy Szetha…
I została trafiona przez Kaladina prosto w ucho.
Jej oczy spłonęły i osunęła się na ziemię. Wokół nich ludzie zaczęli
krzyczeć i się rozbiegli.
Szeth odwrócił się. Za późno.
– Oszustwo – powiedział Nale. – Wiatrowy ci pomógł.
Szeth wpatrywał się w martwą kobietę, która rozpłynęła się w dymie.
Ukląkł z szacunkiem i podniósł jej Ostrze – długie i zakrzywione, ze
skomplikowanymi zdobieniem przy rękojeści.
– Niosąca Honor Widząca Prawdę? Nie znam jej. Co z Vambrą-córką-Nieba?
Była taka młoda…
Szeth zamrugał, po czym popatrzył na Kaladina, a on popatrzył na Syl,
która przyjęła rozmiary człowieka, kiedy Kaladin odesłał włócznię.
– Poprzednim razem zaatakowało cię dwoje Niosących Honor – wyjaśniła. –
I dlatego pomyślałam sobie: „Hm. Dlaczego tym razem mieliby wysłać tylko
jednego?”. A później pomyślałam: „Głowa Szetha wygląda śmiesznie bez
włosów”. Ale później pomyślałam: „Hej. Tkacz Światła powiedział, że
dwadzieścia dziewięć iluzji nie jest niebezpiecznych”. I… no… wszystko
wskoczyło na swoje miejsce. – Wzruszyła ramionami.
Kaladin odwrócił się do Nale’a.
– Wiedziałeś o tym?
– Kiedy Szeth-syn-Neturo zakończy pielgrzymkę, stanie przed nim trudne
wyzwanie. – Nale nawet nie drgnął. – Musimy wiedzieć, że sobie poradzi.
– Jakie wyzwanie? – spytał ostro Kaladin.
– Nieważne. Twoja pomoc była oszustwem. Zasady zostały pogwałcone.
– Jakie zasady? – spytał cicho Szeth.
Syl odwróciła się powoli, podobnie jak Kaladin, w stronę Szetha, który
klęczał z nowym Ostrzem Honoru. Słudzy świątyni uciekli i zapanowała
dziwna cisza. Szeth podniósł wzrok i spojrzał Nale’owi w oczy.
– Jakie zasady pogwałciłem, Nin-synu-Boga? – powtórzył pytanie Szeth.
– Zasady pielgrzymki.
– Kiedy Pozen wciągnął mnie do Cieniomorza… spytałem go o zasady –
szepnął Szeth. – Powiedział, że to wyzwanie nie ma ustalonych zasad.
Gdyby miało, nie mógłbym zostać zaatakowany przez dwoje Niosących Honor
jednocześnie. Zgadza się?
Nale nie odpowiedział.
– Nie mógłbym również zostać zaatakowany poza obrębem klasztoru. – Szeth
wstał i skinął w stronę Kaladina. – Ten mężczyzna został wyznaczony, by
mi pomagać. Ponieważ wypełniał swoje zadanie i ponieważ ta pielgrzymka
nie ma żadnych zasad… nie rozumiem, jakim sposobem mogły zostać
pogwałcone. Panie.
Syl zagwizdała cicho w reakcji na całkowity brak emocji w głosie Szetha.
Ci dwaj stali naprzeciwko, czarny mundur i biały. Aż Nale się odezwał:
– Masz rację, a ja się myliłem. Pielgrzymka trwa. Noś swoje nagrody z dumą. Chodź. Odwiedzimy klasztor Widzących Prawdę, co jest czystą
formalnością, a później ruszymy dalej do ostatnich trzech. Będą dla
ciebie najtrudniejsze, każdy z nich jest wyjątkową próbą.
– I tyle? – Syl czuła narastającą wściekłość. Nie była wiatrosprenem,
ale kiedy chciała, potrafiła się poczuć jak burza. – I tyle?
– Czego więcej oczekujesz, kiedy ktoś się pomyli? – spytał spokojnie
Nale, odwrócił się i ruszył w stronę schodów.
Syl ruszyła za nim, ale zatrzymała się, kiedy Kaladin spojrzał jej w oczy i pokręcił głową. Pozwoliła więc burzowemu mężczyźnie odejść. Szeth
starannie zawinął najnowszy miecz – szósty z tych, które zdobyli – w torbie Kaladina. Ale…
– Zaczekaj – powiedziała. – Jeszcze trzy klasztory, nie licząc Widzących
Prawdę, bo ten miecz już mamy. Czy to się zgadza? Mamy sześć mieczy, a nie powinno ich być w sumie dziesięć?
– Ostrze Honoru Wiatrowych zostało zepsute – zawołał idący przodem Nale.
Odwrócił się i wzniósł w powietrze, zamiast wspinać się po schodach. –
Nasz król, Jezrien, został zabity przez zdrajcę Wiatrowego, Vyre’a.
Wtedy Odium przyjął jego Ostrze Honoru i zepsuł je. – Wszedł na szczyt
wzgórza i zniknął im z oczu.
Syl spojrzała na dwóch chłopaków.
– Czy któryś z was o tym wiedział?
– Część – przyznał Kaladin. – Nie o zepsuciu.
– Nie pytałem i nie obchodzi mnie to. – Szeth minął ich po drodze do
schodów. Później jednak zatrzymał się i wrócił. – Doceniam waszą pomoc.
Obojga z was.
Podbiegł, żeby dogonić Nale’a. Syl zaplotła ręce. Czuła swoje ramiona.
Podobnie jak mogła potrzeć palcami stóp jeden o drugi, kiedy je miała.
Dla siebie zawsze była materialna.
Spojrzała na Kaladina, który kręcił głową.
– Wiem. Ja też to czuję – powiedział.
Przechyliła głowę.
– Ocierające się o siebie palce stóp?
– Moje… że co? Nie, Syl, frustrację. Nale doprowadza mnie do szału. On
tak naprawdę nie przestrzega prawa… z byle powodu zmienia punkt
widzenia, motywację i nawet moralność. Zachowuje się, jakby był z żelaza, ale kiedy wytknie mu się brak logiki, to albo zmienia temat
rozmowy, albo sobie idzie.
– Kaladinie, wydaje mi się, że on jest równie chory jak Taln albo Ash… a może nawet bardziej.
– Zostały nam zaledwie cztery dni do pojedynku. – Zawahał się. – Ja… nie
znajdę Ishara na czas, by pomóc Dalinarowi, prawda? Nie wrócę na czas,
by zobaczyć współzawodnictwo. Trefniś… Trefniś miał rację, prawda?
– Obawiam się, że tak. Ale twoja obecność tutaj ma cel. Trefniś tak
mówił.
Kaladin podniósł wzrok.
– Wiatr powiedziała, że mam coś ważnego do zrobienia… może ważniejszego
niż pojedynek. Przynajmniej jej zdaniem. Ale co to może być?
– Może przywrócenie zdrowia Isharowi?
– Dalinar powiedział, że przysięga złożona we właściwej chwili może
przemienić Ishara. – Kaladin odetchnął głęboko i skupił wzrok na Szecie
wspinającym się po schodach. – Ale ja coraz bardziej przejmuję się
Szethem. Za bardzo. Syl, to mnie znów opanowuje. Z początku mnie
irytował, a teraz cierpię, że nie potrafię mu pomóc. Podobnie jak z mostem czwartym… Zaczynam się czuć odizolowany, jakbym miał zostać
jedynym, który przeżyje, a wszyscy inni zgasną…
Wzięła go za rękę i z wysiłkiem i skupieniem sprawiła, że jej palce
zostawiły wgłębienia w jego mundurze. Zobaczył to i uśmiechnął się.
– Wyruszyliśmy w podróż – powiedziała. – Między tym, kim byliśmy, a tym,
kim chcemy być. Oboje.
– Ale nie jestem pewien, co mam robić.
– Co takiego powtarzasz Szethowi na temat tego, co on ma robić? Że
wypełnianie rozkazów czy bezmyślne przestrzeganie prawa nie jest tak
ważne jak odnalezienie własnej drogi?
– Dobrze, masz rację. Jak zwykle.
– Nie mów tak.
– Bo?
– Bo chcę mieć rację jedynie, kiedy mam rację, nie dlatego, że jest to
oczekiwane. To część mojej podróży.
– Żyć dla siebie, nie tylko dla innych, a jednocześnie wciąż chcieć mi
pomagać.
– Podobnie jak ty potrzebujesz chronić… Tyle że to nie może cię
definiować.
– Muszę pomagać, ale nie mieć obsesji na tym punkcie. – Skupił się na
Syl. – Naprawdę jesteś błyskotliwa. Nie tylko w tej chwili, ale w sposobie, w jaki pomagasz Szethowi. Jesteś niewiarygodna, Syl.
Jest. Na to właśnie czekała. Uniosła się kilka cali nad ziemię.
Ale nie rób tego tylko dla niego, powiedziała sobie. Rób to, bo tego
chcesz.
– Odnajdziemy równowagę. Jakoś. – Kaladin odetchnął głęboko, westchnął i wzniósł się w powietrze za pozostałymi dwoma.
* * *
Shallan krążyła po swoich komnatach – w obozie Sebariala na Strzaskanych
Równinach. Jak w poprzednich przypadkach, kiedy stworzyli te malutkie
enklawy w Krainie Ducha, kolory się rozpływały, a całość nie wydawała
się do końca rzeczywista. Rlain i Renarin siedzieli przy stole w jej
salonie, a przez okno w sypialni wpadało naturalne światło. Wiele razy
wyślizgiwała się przez to okno, kiedy zaczynała infiltrować
Duchokrwistych.
W przeciwieństwie do pozostałej dwójki Shallan – z pomocą Glysa –
stworzyła poczekalnię, która nie była jej sypialnią z dzieciństwa. To
było zdecydowanie dobre dla nich wszystkich. Choć zasadniczo radziła
sobie lepiej, to gdyby spróbowali odwiedzić tamto wspomnienie, trafiliby
do komnaty z białym dywanem, który stał się czerwony, i co najmniej
jednym trupem.
– To dziwne – stwierdził Renarin. – Nie jestem zmęczony ani głodny. Glys
nie umie mi powiedzieć, ile to zajęło, ale musimy przebywać w Krainie
Ducha od co najmniej dziesięciu godzin.
– Tumi tak samo – zgodził się Rlain. – Myślę, że czas jest dla nich zbyt
mglistym pojęciem. On myśli w kategoriach tego, co było, i tego, co
będzie, ale nie ma dla nich ram czasowych.
Renarin postukał palcem w stół.
– Uczone ciotki Navani mówią, że materia, energia i Burzowe Światło to
jedno i to samo, tyle że w innych stanach. Wydaje się, że to miejsce
jest stworzone całkowicie z Burzowego Światła czy Napełnienia, czy
czegokolwiek. Kiedy weszliśmy, czy my również staliśmy się Burzowym
Światłem? Jeśli tak, to co się stanie z naszymi ciałami, kiedy
wyjdziemy?
– Jak sądzę… – powiedział Rlain. – Jak sądzę, odtworzymy się?
Renarin spojrzał na nią.
– Zakładając, że to prawda, czy moglibyśmy zabrać ze sobą rzeczy?
Odtworzyć je z ich duchowego aspektu? Co moglibyśmy stworzyć, gdybyśmy
zapanowali nad tym miejscem?
To było istotne pytanie, ale Shallan nie potrafiła się na nim skupić.
Nadal krążyła.
– Wciąż martwisz się, jak zabić Duchokrwistych? – domyślił się Rlain.
– Jestem głupia. Zabicie ich tutaj jest zasadniczo niemożliwe. Mogą się
uzdrowić, a Burzowe Światło jest wszędzie dookoła. Myślałam, że
anty-Światło musi być niebezpieczne… ale nie zrobiło mu krzywdy, tak
samo jak nie zrobiło jej mnie.
– Glys mówi… – Renarin przechylił głowę. Spren był niewidzialny, ukrywał
się w jego wnętrzu, jak to czasem robił. Wzór uważał ten zwyczaj za
fascynujący. – Glys mówi, że ludzkie dusze są stworzone z Napełnienia,
ale jego skupienie jest zazwyczaj za małe, by zareagować na
anty-Światło.
– Co takiego? – Shallan podbiegła do niego. – Wiesz coś? Co powiedział?
– Mówi, że może zrobić krzywdę ich sprenom – przyznał Renarin,
odwracając od niej wzrok. – Czyli… mogłabyś zabić ich spreny albo
poważnie je zranić. Ale może być trudno je wyizolować, jeśli ukrywają
się wewnątrz ciała.
– Myślałem, że Glys i Tumi są jego – powiedział Rlain z powolnym
spokojnym rytmem. – Pustkowe Światło.
– Są mieszanką. Glys mówi… coś o Rytmie Wojny… – Renarin pokręcił głową.
– Czy Tumi jest równie bezwzględny? Jeśli chodzi o zabijanie przez nas
jego braci i sióstr?
Shallan wzruszyła ramionami.
– My ciągle zabijamy innych ludzi.
– Nie! – Renarin nagle się zarumienił. – To znaczy ja nie… Mimo wszystko
uważam to za fascynujące. Światło. Anty-Światło. Napełnienie. Energia.
– Czy dlatego twój ojciec zawsze chciał, żebyś został żarliwcem? –
spytał Rlain w Rytmie Ciekawości. – Przez to zadawanie pytań i takie
interesujące myśli?
– Aha. Nie wiem, czy odmówiłem tylko dlatego, że chciałem opierać się
oczekiwaniom, czy też zostanie żarliwcem wydawało mi się rezygnacją z nadziei, które miał wobec mnie ojciec, kiedy byłem młodszy.
– Nie musisz dorastać do oczekiwań kogokolwiek, Renarinie. – Shallan
zatrzymała się obok niego, a dziwnie nasycone światło wlewało się do
środka przez okno nad nią.
– Wiem. Zawsze mówimy takie rzeczy, Shallan. Ci z nas, którzy są na
zewnątrz. To zasadniczo prawda. Nie muszę się dostosować, zostać
wojownikiem i arcyksięciem, czego każdy spodziewa się po synach mojego
ojca. Martwię się jednak, byśmy w swej żarliwości nie zapomnieli, że sam
fakt, że coś jest bardziej standardowe czy konwencjonalne, nie oznacza
jeszcze, że to coś złego. Moje wartości są kształtowane przez tych,
którzy mnie otaczają i których szanuję. To oznacza, że nie mogę
oddzielić tego, czego chce ode mnie mój ojciec, od tego, czego ja sam
chcę dla siebie… jego ideały stały się w dużej części moimi ideałami.
Próba całkowitego oddzielenia się od tych wpływów byłaby jednocześnie
odrzuceniem tego, kim jestem. I… znów to robię. Zatracam się w swoich
myślach. – Spojrzał na Rlaina z prośbą o wsparcie.
– Uważam ten aspekt twojej osobowości za fascynujący. Nigdy się tak
naprawdę nie zastanawiałem, skąd się biorą moje ideały. – Rlain położył
dłoń na stole, blisko ręki Renarina.
Nie rozpraszaj się ich flirtowaniem, powiedziała sobie Shallan. Musiała
ocalić świat. Zostawiła ich na chwilę i podeszła do Wzoru, który stał w drzwiach sypialni.
– Ci dwoje są stanowczo zbyt rozproszeni – mruknęła, mijając go.
– Mmm…
– Nawet nie zaczynaj.
– Czego? Nie mam nic do powiedzenia o młodych Świetlistych, których
uwagę od ważnych wydarzeń odwracają zaloty. Zupełnie nic.
Zatrzymała się przy oknie.
– Coraz lepiej radzisz sobie z sarkazmem.
– Dziękuję! Hm. Przynajmniej Renarin wybrał sobie tylko jedną osobę,
która go rozprasza…
Shallan przewróciła oczami. W odpowiedzi Wzór zawirował swoim wzorem w szalonej sekwencji, nowe linie i łuki pojawiały się w urzekających
kombinacjach. Na burze. Teraz lepiej niż ona radził sobie z przewracaniem oczami? Lepiej, żeby Adolin się o tym nie dowiedział, bo
nie pozwoli jej zapomnieć.
Na burze, Adolin.
Te komnaty przypominały jej o nim – o ćwiczeniu walki mieczem pod jego
opieką. O jego pasji do tej sztuki i coraz większej namiętności wobec
niej.
– Istnieje jakiś sposób, by się dowiedzieć, czy on jest tam bezpieczny,
Wzorze? Martwię się o niego, tam w Azimirze.
– Nie wiem – odparł cicho Wzór. – Przepraszam.
To głupie, że już za nim tęskniła. Spędziła tu… Ile? Pół dnia. On pewnie
jeszcze nawet nie miał okazji walczyć. Mimo to czułaby się o wiele
lepiej, gdyby tutaj był i mogła go przytulić.
Odwróciła się w stronę Wzoru.
– Niepokoi mnie, jak Mraize nas oszukał, przyjmując postać Honoru. To
mogło doprowadzić nas do śmierci. Poza tym martwi mnie, co knuje Iyatil.
– Mmm… myślisz, że ma okrąg albo…
– Może pozwala, by Mraize odwrócił naszą uwagę. Jeśli tak, on dobrze
sobie z tym radzi… i ciągle wyprowadza mnie w pole.
Wyjęła sztylet z anty-Burzowym Światłem. Gdyby udało jej się dostać ich
spreny… Ta myśl była koszmarna. A jednak byli wrogimi wojownikami.
Wróciła do drugiej komnaty.
– Czy któryś z was widział sprena Mraize’a, kiedy się z nim stykamy?
Rlain przechylił głowę.
– Tumi mówi… odbiera wrażenia sprena obserwującego z zewnątrz. Ale tutaj
trudno znaleźć kogoś, kto nie chce zostać znaleziony. Szczególnie
sprena.
– Jest nieśmiały, jak nasze.
Shallan spojrzała z góry na sztylet – który nie rozpadał się na kolory
jak duża część tej wizji. Zamiast tego tworzył wokół siebie niewielki
wir, zniekształcający powietrze jak przebicie w rzeczywistości. Coś
przyszło jej na myśl.
– Może nie muszę zrobić im krzywdy, może mogę wykorzystać to przeciwko
Mraize’owi. Nie odważyłam się uzdrowić, kiedy miałam w sobie
anty-Światło. Mraize też tego nie zrobił, wcześniej. Muszę po prostu
zranić go tak poważnie, by nie mógł zaczekać, aż anty-Światło z niego
wyparuje.
– Glys mówi, że to się może udać. – Renarin pokiwał głową. – Jeśli
wciągnie Burzowe Światło, by się uzdrowić, a ono zetknie się z anty-Światłem… to będzie zabójcze.
Pokiwała stanowczo głową.
– Niestety, Mraize umie walczyć lepiej ode mnie.
– W tej ostatniej walce nieźle sobie poradziłaś, Shallan – powiedział
Rlain z pochwalnym rytmem.
– Owszem, ale ta walka równie dobrze mogła pójść zupełnie inaczej… i miałam szczęście, że w ogóle mogłam z nim walczyć. Gdyby udało mu się
dźgnąć mnie ukradkiem w plecy, mogłoby być po wszystkim. Chciałabym choć
raz go zaskoczyć.
– Jak moglibyśmy tego dokonać? – spytał Renarin.
– A gdybyśmy tak zamiast bezpośrednio wejść do wizji, wysłali do środka
jakiegoś rodzaju awatar… i obserwowali z zewnątrz? – zaproponował Rlain.
– Tak! – zgodziła się Shallan. – Ostatnim razem po odejściu mogłam tak
jakby zobaczyć, co się działo w wizji, a Tkanie Światła jest „ciche”.
Nie przyciągnie uwagi bogów, którzy polują na wasze spreny. Moglibyśmy
obserwować Duchokrwistych i uderzyć, kiedy to my będziemy mieli
przewagę.
