Ostrza Burzy ebook i audiobook

Powieść tę dedykuję każdemu, kto uznał, że Widmowy Zagon to wciąż za mało. Dziękuję Wam, bo zmusiliście mnie do wyprawy w Głuchobory, gdzie pewnie z własnej woli już bym nie dotarł.

Prolog

187 dni do Zorzy

Zamek nosił nazwę Zgroza, czego nikt nie potrafił uzasadnić. Nikt też nie wiedział, dlaczego wszedł w skład Krasnoludzkiego Dominium Gór Miedzianych, choć w zasadzie leżał w obrębie Gór Dostojnych, od zawsze należących do dumnego, zazdrosnego królestwa Głuchoborów. W każdym razie podczas podpisywania uroczystego traktatu między Głuchoborami a Dominium, co nastąpiło w twierdzy Szeląg, ludzie jakoś nie podjęli tematu, a krasnoludy bynajmniej nie chciały im o tym przypominać.

Sędziwy Grumnir, wuj Callestra i jeden z najstarszych krasnoludzkich magów Dominium, zwanych powszechnie Wyjaławiaczami, był przekonany, że zna przyczynę takiego obrotu wydarzeń. Do Zgrozy prowadził bowiem tylko jeden szlak, stosunkowo wąski i niebezpieczny, przez co zimą zamek zostawał odcięty od świata. Przynajmniej dla ludzi, bo krasnoludy w dalszym ciągu mogły zaopatrywać go dzięki eskadrom gryfów. Głuchoborska Rada Dziedziców nie chciała zaprzątać sobie głowy zameczkiem gdzieś wśród wysokich szczytów. Wolała się skupić na kolonizacji swej części dawnej Dzielnicy Centralnej, zwanej teraz po prostu Wschodnią Prowincją.

Grumnir z całego serca pochwalał ten wybór.

– Góry nie są dla ludzi – mruknął do siebie i wstał ze stęknięciem, by podejść do okna.

Na nizinach trwało lato, co na tej wysokości przejawiało się głównie tym, że dni były dłuższe i przez wąskie okna zamku wpadało więcej światła. Bywało też, że wiatry łagodniały i pozwalały cieszyć się zdrowym, słonecznym ciepłem, ale za to powracały pod wieczór i uderzały ze zdwojoną siłą.

Tak jak teraz.

Grumnir przez moment szamotał się z okiennicą i już godził z tym, że przyjdzie mu zawołać któregoś z kilkunastu sług lub żołnierzy z załogi zamku, ale ta w końcu ustąpiła i stary krasnolud zamknął ją z westchnieniem ulgi. Szalejący w kominku ogień natychmiast przycichł, a promyki świec się uspokoiły. Wyjaławiacz podszedł do stołu i podniósł strącone ostatnim podmuchem pergaminy, a następnie pieczołowicie rozłożył je na stole.

– Nie są dla ludzi i nigdy nie były – dodał, przyglądając się uważnie najbliższemu, który okazał się mapą. Uśmiechnął się krzywo i przygładził rogi dokumentu ciężką dłonią. – Góry należą do tych, którzy potrafią w nie wniknąć. Nie tylko sercem i rozumem, ale również ciałem.

Palec wodził po liniach wyrysowanych na mapie, ciągnących się wzdłuż łańcucha gór i wybiegających daleko za nie, krzyżujących się ze sobą bądź łączących się z ogromnymi jaskiniami. Niektóre z linii były urwane, inne opatrzone dziwacznymi symbolami lub długimi opisami, a razem składały się na największe bogactwo krasnoludzkiego plemienia – na Żyły, podziemne trakty, które przecinały cały obszar Rozkrzyczanych Krain i rzekomo docierały aż do morza.

Ich system, którego rozbudowa i konserwacja zostały przerwane na całe stulecie, straszliwie podupadł, a miejscami uległ zniszczeniu. Bywały fragmenty, o których całkiem zapomniano, na co wpływ miał między innymi fakt, że w trakcie walk rodacy Grumnira tracili swe bezcenne biblioteki z mapami. Jeszcze kilka lat wcześniej, choć trudno w to było uwierzyć, Dominium dysponowało zaledwie ośmioma szlakami, z których trzy nie łączyły się z pozostałymi.

Stary Wyjaławiacz uśmiechnął się krzywo.

– Znajdziemy je – rzekł i rozsiadł się na krześle wyściełanym siennikiem. – Znajdziemy je wszystkie. Potrzeba tylko czasu, a tego nam już nie zabraknie.

W istocie, teraz, gdy Tuistanie zostali przepędzeni, a królestwo Głuchoborów, odwieczny wróg krasnoludów, pospiesznie podnosiło się z ruin i kierowało uwagę na wschód, wyglądało na to, że Dominium może w spokoju odbudowywać swoje dziedzictwo. On zaś, Grumnir, jeden z nielicznych, którzy pamiętali czasy sprzed najazdu Tuistan, był gotów oddać tej misji ostatnie lata życia.

– Niewiele trzeba – powiedział zamyślony, a jego wzrok pomknął ku półkom, gdzie piętrzyły się stosy pergaminów. Niektórych nie zdążył jeszcze nawet rozwinąć. – Niewiele już trzeba – powtórzył i skierował oczy ku płomieniom tańczącym w kominku. Często rozmawiał z ogniem, jego najcierpliwszym towarzyszem podczas niekończących się wieczorów spędzanych nad ocalałymi okruchami krasnoludzkich mądrości. Robił to zwłaszcza wtedy, gdy przepełniał go optymizm. – Mamy wszak wszystko, czego trzeba.

Gryf, który wylądował na dziedzińcu Zgrozy dwa dni temu, dostarczył odnalezione mapy pohorskich odcinków Żył. Zdaniem Grumnira w zamku znajdowały się obecnie wszystkie materiały niezbędne do zrekonstruowania całego systemu.

– Potrzeba mi teraz tylko czasu – mruknął. – Który na szczęście mam. Wnet odtworzymy szlaki aż do Wichrogór, a może i dalej.

Złapał za garniec i siorbnął grzanego miodu, który z powodu wiatrów hulających w komnacie jeszcze chwilę temu zdążył już całkowicie wystygnąć. Spojrzał na walające się pergaminy i raport spisywany dla ekipy wyznaczonej do udrożnienia legendarnego, ale odciętego po trzęsieniach ziemi Węzła pod głuchoborską fortecą Łoskot, w którym w dawnych czasach łączyły się dziesiątki najważniejszych Żył. Pokręcił siwą głową.

– Nie – rzekł. – Ja tak pracować nie mogę! Ejże, huncwoty! Niechże który mi grzańca przyniesie, bo z myśleniem u mnie krucho!

Odpowiedziała mu cisza.

Grumnir nie po raz pierwszy pożałował, że nie zgodził się na służącego, który przychodziłby na każde jego zawołanie – nie był przecież aż takstary! – i znów się podniósł.

– Słyszy mnie tam który?! – zawołał chrapliwie, idąc w stronę drzwi. – Przeklęte obiboki, oby was ziemia nie chciała przyjąć…

Gdzieś huknęło, a potem rozległ się dźwięk przypominający krzyk. Zabłąkane gryfie pisklę? Orzeł? Czy może…

Grumnir położył dłoń na ciężkiej żelaznej klamce i wtedy uświadomił sobie, że w wieczornej ciszy Zgrozy coś mu nie pasuje. Zamek był niewielki, a jego pobratymcy, w przeciwieństwie do durnych ludzi, mocno wierzyli w to, że aby zburzyć ciszę, trzeba mieć ku temu wyraźny powód; mimo to wnętrza budowli co rusz rozbrzmiewały echem czyjegoś śmiechu, rozkazu czy przekleństwa. Teraz zaś stary Wyjaławiacz nie słyszał niczego.

Miast niepokoju, obudziło to w nim jedynie złość.

– Pochlali się czy co? – burknął i naparł na drzwi.

Ustąpiły z głuchym zgrzytem zawiasów, po czym porwał je nieoczekiwany przeciąg i trzepnął nimi o kamienną ścianę. W progu stała ludzka kobieta o czarnych, splątanych włosach. Jej wzrok był pusty. Mierzyła do sędziwego krasnoluda z kuszy.

Grumnir zaniemówił, zaskoczony i przestraszony jak nigdy w życiu.

– Pójdziesz z nami – powiedziała płynnym głuchoborskim. – Spakuj te papiery.

Rozdział pierwszy

17 dni do Zorzy

Mads miał wrażenie, że widział go już dwukrotnie.

Najpierw mignął mu gdzieś na skraju lasu brzozowego, gdy wraz z Piołanami zaganiali renifery znad potoku, a potem pojawił się na chwilę wśród cieni, rzucanych w zachodzącym słońcu przez Musze Wzgórze. Voortenowi przyszło nawet do głowy, by spytać któregoś z towarzyszy, czy i on kogoś wypatrzył, ale zrezygnował z tego pomysłu. Czuł, że wystarczyłoby wypowiedzieć pytanie na głos, by wzmocnić niepokój w swoim sercu, a Mads nie chciał się niczym zadręczać.

Odruchowo uznał więc, że zrobi to, co czynił od trzech lat. Odwrócił się od lasu i wyparł wszelkie niechciane myśli, a następnie skupił się na tym, co teraz stanowiło treść jego życia. Wrócił wraz ze stadem do miejsca, w którym mieszkało jego plemię, wymienił kilka żartów i uwag o tym, gdzie powinni spędzić zimę, po czym rozsiodłał Żmijkę i dokładnie, nie spiesząc się, zaczął czesać jego sierść. W pełni oddał się szerokim, zamaszystym ruchom zgrzebłem, a jego myśli krążyły wokół wieczerzy. Między namiotami snuły się już bowiem smakowite zapachy polewki z reniferowego mięsa i miejscowych ziół. Dzieci pokrzykiwały, psy szczekały zazdrośnie, pragnąc do nich dołączyć. W blasku zachodzącego słońca unosiły się pyłki, które Hunna nazywała jesiennymi włóczęgami.

Szła jesień. Trzecia od pokonania Jaszczura. Trzecia jesień wolności.

– Chodź. – Klepnął Żmijkę w kark. – Pora coś zjeść.

Srokacz zarżał dziko.

– Tak, wiem. Ty zaspokajasz apetyt od rana. To tylko durny człowiek musi nakłaść paskudztwa do garnka i czekać godzinami, aż stanie się dobre. Wybacz, ale nie potrafię być jak koń.

W oddali dostrzegł Hunnę, której włosy w blasku słońca wydawały się wręcz miedziane. Kobieta wysupłała spomiędzy nich luźny rzemyk, po czym kilkoma ruchami, spokojnymi jak zawsze, związała je w koński ogon, a potem zamieszała w garnku zawieszonym nad ogniem. Mężczyzna uśmiechnął się i przyspieszył kroku.

– Mads! Mads! Mads! – poszczekiwał Kupka, mały piesek o wielkim łebku, skacząc dookoła.

Voorten uśmiechnął się jeszcze szerzej, podrapał go za uchem i podszedł do ognia tlącego się przed ich namiotem. Nachylił się i pocałował Hunnę w czubek głowy. Jej włosy pachniały wiatrem i suszonymi ziołami.

– Wódz upiera się, by zimować na Wilczych Wrzosowiskach – oświadczył, siadając na wyliniałej skórze renifera.

– Blisko ciepłych źródeł – odrzekła z sennym uśmiechem kobieta.

– Ale daleko od lasów – stwierdził, ujmując podaną mu miskę. – Trzeba będzie organizować wyprawy po drewno. Mam nadzieję, że Wiłcy nie wpadną na pomysł, by się zapuścić w te okolice.

Oblicze Hunny pozostało pogodne.

– Nie, Mads – powiedziała spokojnie. – Nie przejmuj się na zapas. Nie spoglądałam jeszcze w przyszłość, ale doradzę wodzowi, gdy nadejdzie czas.

Voorten skinął parokrotnie głową. Zjedli w milczeniu, a potem wstali i poszli na spacer. Trzymając się za ręce, przeszli przez sosnowy las na skraj strumyka, gdzie czasami łowili ryby, i przeskoczyli po kamieniach na drugi brzeg. Śmiali się, gdy Mads się ześlizgnął i wpadł po kolana do zimnej wody, po czym ucichli i śledzili uganiające się po pniu wiewiórki. Przez chwilę zbierali moroszki, a gdy zaspokoili apetyt na słodkie owoce, usiedli na mchu i wpatrywali się w czerwonawe promienie słońca, przenikające między gałęziami.

Trwał ostatni dzień lata.

Przez melodyjny plusk strumienia przebijały się odgłosy ich wioski: rżenie koni, szczekanie psów, wołanie, uderzenia w bęben. Słuchali ich z lubością, były linami łączącymi z bezpiecznym światem, ale jednocześnie cieszyli się, że odeszli odpowiednio daleko, na tyle, by mogli nasycić się ciszą.

Milczeli. Nauczyli się obchodzić bez zbytecznych słów. Wystarczało im, że siedzą blisko siebie.

I właśnie dzięki temu Voorten spostrzegł, że dzieje się coś niezwykłego. Hunna, wtulona w jego bok, odwróciła głowę. Mads uczynił to samo, a dłoń machinalnie powędrowała mu do długiego noża, który nosił na biodrze.

– Co się dzieje? – spytał odruchowo.

Naraz dojrzał między drzewami postać i przypomniał sobie o złudzeniach, których dziś doświadczył.

Zamrugał parokrotnie, a dłoń, którą zacisnął na rękojeści noża, zsunęła się z niego bezwładnie. Uświadomił sobie, że stoi i wpatruje się w cienie między drzewami.

– Mads? – usłyszał zaniepokojony głos Hunny. – Mads, kto to?

– To… – wykrztusił z niedowierzaniem – to ktoś, kogo spodziewałem się już nigdy nie zobaczyć.

Ujął Hunnę za rękę i rozglądając się na boki, wrócili na drugą stronę strumienia, tym razem z poważnymi minami, bez uśmiechów.

Spomiędzy drzew wyłoniła się samotna smukła postać w długim płaszczu. Uniosła dłoń, by zsunąć kaptur, a wtedy oczom Madsa i Hunny ukazało się zamyślone, lekko uśmiechnięte oblicze, okolone kilkoma kosmykami, które wyślizgnęły się z warkocza.

Patrzyli na twarz, która nie należała do człowieka.

– Gwaine – powiedział Mads, stając na brzegu. – Myślałem, że… że…

Prawdę powiedziawszy, nie wiedział, co myśleć. Przypomniał sobie, co mówiono mu na temat dokonań elfów w dniu ostatecznej rozprawy z Jaszczurem. Usłyszał wtedy również, że Gwaine odjechał, upewniwszy się, iż zagrożenie ostatecznie minęło. Voorten założył wówczas, że ta część jego życia ostatecznie i na zawsze dobiegła końca.

I trzymał się tego przekonania aż do tej chwili.

Gwaine uśmiechał się nieco tajemniczo, tak jak zwykle to czynił. I jak zwykle ów uśmiech, odruch przejęty od ludzi, nie dotarł do jego oczu, wielkich i szeroko otwartych, jak u ptaka. Z ramienia spływał mu długi warkocz, w który powplatał ptasie pióra.

– Myślałeś, że nigdy się nie zobaczymy? – spytał cicho.

Nie, pomyślał Mads z gwałtownością, która zaskoczyła nawet jego samego. To mało powiedziane, Gwaine. Ja miałem nadzieję, że do czasu, gdy wydam ostatnie tchnienie, nikt i nic nawet nie przypomni mi o pieprzonej żołnierskiej doli, którą kiedyś zmuszony byłem prowadzić.

– Tak – odpowiedział chrapliwym głosem. – Tak właśnie myślałem. Hunno, to Gwaine. Elf.

– Wiem – oznajmiła kobieta. – W dawnych czasach widywaliśmy elfy na Pustaci. Niektóre poznały nawet piołańską mowę.

Wpatrywała się w Gwaine’a z zaintrygowaniem, ale Mads nie mógł się oprzeć wrażeniu, że zesztywniała. Jakby skądś wiedziała, że ich spotkanie nie jest przypadkowe, a odwiedziny takiego gościa zawsze zwiastują coś złego.

Jakby zrozumiała, że świat upomniał się o jej ukochanego.

– Witaj, Gwaine. – Jej głos brzmiał mocno.

Elf znów się uśmiechnął i lekko pochylił głowę, a Voorten przypomniał sobie, że ten odruch również przejął od ludzi. Zirytowało go to. Nie chciał przypominać sobie tych rzeczy.

– Dobrze, że udało ci się nas tu zastać – rzekł z udawaną wesołością. – Już za kilka tygodni mieliśmy się udać na zimowe pastwiska, gdzie trudniej byłoby nas znaleźć.

Gwaine pokiwał głową i przez chwilę stali nieruchomo, milczący, jak trzy fragmenty podartej historii.

– Jesteście ze sobą związani – powiedział. – I wiem, że wszystko, co powiem Madsowi, trafi również do ciebie, Hunno, a więc będę mówił do was obojga…

– Nie – przerwał mu Mads. – Nie, Gwaine.

Zacisnął powieki i odwrócił głowę. Niespodziewanie poczuł, jak chciwe łapy przeznaczenia zaciskają się na jego ramionach i usiłują oderwać go od życia, które tak sobie cenił. W sercu zagotowała się wściekłość, a wraz z nią gotowość, by bronić tego życia ze wszystkich sił.

– Nie? – Elf uniósł brwi. – Dlaczego nie chcesz wysłuchać wieści, z którymi przybyłem na ziemie Piołan?

– Dlaczego – powtórzył bezwiednie Voorten. – Dlatego że ty nie jesteś zwykłym gościem, Gwaine. Nie należysz do tych, których zaprowadziłbym do namiotu i poczęstował pieczenią z ziołami i mlekiem reniferów. Ty przychodzisz po to, by przekazać wieści straszliwe. Takie, które wstrząsną naszym życiem, a ja… – Pokręcił głową i roześmiał się głucho. – A ja już oddałem światu bardzo dużo. Śmiem rzec, że o wiele więcej, niż powinienem. I nie dam mu nic więcej. Wróć do siebie, Gwaine.

– Mads. – Hunna złapała go za dłoń i odwróciła się ku niemu. W jej lekko skośnych oczach połyskiwał lęk przemieszany z niepewnością, ale dopatrzył się w nim również osobliwej, budzącej niepokój stanowczości. – Mads, dlaczego nie chcesz go wysłuchać? Może…

– Hunna, on nas znalazł tutaj! – warknął Voorten. – W samym sercu Pustaci! Na skraju niczego! Myślisz, że się przyszedł przywitać? Pozdrowić nas? Zapytać, jak nam idzie hodowla?

Zwrócił wściekły wzrok na nieporuszonego Gwaine’a.

– Ty pojawiasz się w przededniu każdej katastrofy – wycedził i dźgnął elfa palcem w pierś. – Zawróć. Opowiedz o niej komuś innemu.

– Nie umiem – rzekł spokojnie elf. – Nie chcę. Bo tylko ty potrafisz sobie radzić z klęskami.

– Widzisz? – syknął Mads. – Czyli jednak! Nie pomyliłem się. Znowu chcesz mnie w coś wmieszać? Nie, Gwaine. – Jego złość nagle wyparowała. – Nie chcę o niczym słyszeć. Idź sobie.

Elf nie odpowiedział. Zamiast tego złapał na palec unoszącą się w powietrzu nić babiego lata i przez moment przyglądał się, jak rdzewieje w blasku zachodzącego słońca. Następnie podał ją Madsowi, który niespodziewanie zrozumiał przekaz.

Ale to Hunna przejęła nić.

– Wysłuchamy go – stwierdziła cicho.

– Nas to już nie dotyczy – jęknął Voorten.

– Będziemy to wiedzieć, gdy skończy się opowieść – rzekła kobieta i wypuściła nić.

Udali się do namiotu. Elf objął ramionami Żmijkę, który powitał go beztroskim prychnięciem, podrapał za uchem uszczęśliwionego Kupkę i zjadł lekką kolację, wsłuchując się w wieczorne odgłosy plemienia, jakby i jemu przynosiły ukojenie. A potem zaczął mówić.

Mads niewiele spał tej nocy. Długo po tym, jak opowieść Gwaine’a dobiegła końca, leżał i wpatrywał się ciemność, skupioną pod dachem namiotu, a przez jego umysł przepływały wspomnienia, do których od dawna nie wracał. Odległy odgłos bębnów przeobrażał się w grzmot kopyt, resztki dymu z ogniska przywodziły na myśl wojenną pożogę, a przed oczami przesuwały się wyniosłe mury twierdz, pola bitew, nad którymi kłębiło się ptactwo, i wypłowiałe, podarte proporce na tle szarego nieba.

Leżał i zaciskał powieki, ale łzy i tak się wyślizgiwały. Potrząsał głową; słowa elfa i tak uparcie trzymały się jego myśli. Maszerujące oddziały. Smocza łuska. Zieleń na niebie. Rozkazy wydawane kobiecym głosem. Dudniące echem podziemia. Biała śmierć czyhająca w mroku.

Nie chcę tego słuchać, powtarzał w duchu, aż w końcu dopadło go znużenie i zasnął.

Zerwał się z mocno bijącym sercem, gdy klapa wisząca w przejściu zakołysała się w ślad za wychodzącym Gwaine’em.

Posłanie Hunny było puste.

Wyjrzał na zewnątrz i przekonał się, że kobieta siedzi przy ledwie tlącym się ogniu, zakutana w koce. Na jej białych włosach widniały kropelki rosy. Wpatrywała się w cieniutkie wąsy mgły, unoszące się nad łąkami i wnikające między pnie sosnowego boru. Gdzieś głośno zaszczekał pies. Leżący na kolanach Hunny Kupka odpowiedział mu niemrawo.

Oczy kobiety zalewała mgła równie gęsta jak ta, która zwiastowała jesienny świt.

– Jedź – powiedziała cicho i złapała go za rękę, gdy przy niej ukucnął. – Jedź. Wiem, że nie chcesz, ale nikt cię nie zastąpi.

Mads pochylił głowę i zacisnął zęby.

– To ostatni raz – wykrztusił, walcząc z dławiącym go wzruszeniem. – Już nigdy więcej…

– Ciii. – Hunna położyła mu palec na ustach i się uśmiechnęła. – Nie obiecuj niczego, kiedy nie jesteś pewien, czy uda ci się dotrzymać słowa. Czasami widzę przyszłość, ale nie potrafię sięgnąć myślami tak daleko, by mieć pewność, że do mnie wrócisz.

– A bliższą przyszłość widzisz? – chciał wiedzieć. Wbrew sobie.

– Widzę. – Głos Hunny ochłódł. – I wiem, że Gwaine nie przybył tu na darmo. Nie chcę się z tobą rozstawać, Mads, ale… – Przełknęła ślinę. – Ale powinieneś z nim jechać. Nie wiem, czemu to ma służyć. Wiem, że nie możesz tego zlekceważyć.

– Czegoś więcej ta przepowiednia nie mówi? – spróbował zażartować. – Dowiedziałaś się, na przykład, czy wrócę?

– Nie pytałam. Nie chcę wiedzieć.

Voorten usiadł obok ukochanej i chwycił kij, by pogrzebać wśród dopalających się szczap. Wpatrywał się w gęsty dym buchający ku niebu i rozważał jej słowa.

– Nie chcesz wybrać się ze mną? – spytał w końcu.

– Ja? – Hunna ściągnęła nieco brwi. – Mnie chcesz namówić, bym znalazła się w świecie zbudowanym z kamienia?

– No tak. Przepraszam.

Pojawił się Gwaine, trzymający konia za ogłowie. Żmijka, jakby wiedział już, na co się zanosi, zarżał radośnie.

– Opiekuj się psem – rzekł Mads i się podniósł. – Niebawem wrócę.

Hunna pokiwała głową i weszła do namiotu, nie oglądając się za siebie.

Człowiek i elf wyruszyli w drogę.

Ostrza Burzy

Copyright © by Marcin Mortka 2023

Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo SQN 2023

Redakcja – Paulina Stoparek

Konsultacja – Joanna Mika

Korekta – Anna Strożek, Magdalena Świerczek-Gryboś, Grzegorz Krzymianowski

Skład i łamanie – Katarzyna Kotynia

Okładka – Paweł Szczepanik / BookOne.pl

Ilustracja na okładce – Piotr Sokołowski

All rights reserved. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowywana ani w jakikolwiek

inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana

elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu

bez pisemnej zgody wydawcy.

Drogi Czytelniku,

niniejsza książka jest owocem pracy m.in. autora, zespołu redakcyjnego i grafików.

Prosimy, abyś uszanował ich zaangażowanie, wysiłek i czas. Nie udostępniaj jej innym, również w postaci e-booka, a cytując fragmenty, nie zmieniaj ich treści. Podawaj źródło ich pochodzenia oraz, w wypadku książek obcych, także nazwisko tłumacza.

Dziękujemy!

Dziękujemy!

Ekipa Wydawnictwa SQN

Wydanie I, Kraków 2023

ISBN mobi: 9788383304984

ISBN epub: 9788383304991

Wydawnictwo SQN pragnie podziękować wszystkim, którzy wnieśli swój czas, energię i zaangażowanie w przygotowanie niniejszej książki:

Produkcja: Kamil Misiek, Joanna Pelc, Joanna Mika, Grzegorz Krzymianowski, Natalia Patorska, Katarzyna Kotynia

Design i grafika: Paweł Szczepanik, Marcin Karaś, Julia Siuda, Zuzanna Pieczyńska

Promocja: Piotr Stokłosa, Łukasz Szreniawa, Aleksandra Parzyszek, Paulina Gawęda, Piotr Jankowski, Barbara Chęcińska, Małgorzata Folwarska, Marta Ziębińska

Sprzedaż: Tomasz Nowiński, Patrycja Talaga

E-commerce: Tomasz Wójcik, Szymon Hagno, Marta Tabiś, Marcin Mendelski, Jan Maślanka, Anna Rasiewicz

Administracja: Klaudia Sater, Monika Czekaj, Małgorzata Pokrywka

Finanse: Karolina Żak

Zarząd: Przemysław Romański, Łukasz Kuśnierz, Michał Rędziak

www.wsqn.pl

www.sqnstore.pl

www.labotiga.pl