Anna Wintour ebook

Dla Ricka

Lu­dzie mają ten­den­cję do ob­sa­dza­nia in­nych w sztam­po­wych ro­lach.

Anna Win­tour, „New York”18 paź­dzier­nika 2018

Wstęp

Na no­sie miała oczy­wi­ście oku­lary prze­ciw­sło­neczne.

Anna Win­tour wkro­czyła na ze­bra­nie ze­społu „Vo­gue’a” o wpół do je­de­na­stej rano i po­wio­dła wzro­kiem po twa­rzach osób ze­bra­nych wo­kół stołu. Po­przed­niego wie­czora wiele z nich pra­co­wało do późna nad ar­ty­ku­łami, w któ­rych pró­bo­wały wy­ja­śnić to, co nie miało pre­ce­densu. Inne po pro­stu spę­dziły wie­czór we łzach, prze­ra­żone i zszo­ko­wane tym, co za­szło[1]. Anna miała ogromny wpływ na wiele rze­czy, ale wy­nik tych wy­bo­rów do nich nie na­le­żał.

Był 9 li­sto­pada 2016 roku. Hil­lary Clin­ton prze­grała, po­mimo peł­nej apro­baty „Vo­gue’a”, nie wy­łą­cza­jąc otwar­tego po­par­cia jej kan­dy­da­tury, co zda­rzyło się po raz pierw­szy w 124-let­niej hi­sto­rii ma­ga­zynu. Anna jed­nak roz­po­częła dzień jak zwy­kle. Wsta­wała o pią­tej rano, o pią­tej trzy­dzie­ści lub o szó­stej miała tre­ning (w za­leż­no­ści od tego, czy tego kon­kret­nego dnia przy­pa­dała jedna z dwóch w ty­go­dniu se­sji te­nisa czy też ćwi­cze­nia z tre­ne­rem), przez pół go­dziny sie­działa w fo­telu pro­fe­sjo­nal­nego fry­zjera i ma­ki­ja­ży­sty, a po­tem od­wo­żono ją do biura w 1 World Trade Cen­ter, gdzie cze­kały na nią trzy asy­stentki oraz śnia­da­nie – latte na peł­nym mleku i muf­finka z ja­go­dami ze Star­bucksa, któ­rej pra­wie nie ru­szała[2].

Tam­tego ranka po­ja­wiła się w re­dak­cji w wy­so­kich bot­kach ze skóry py­tona[3] i su­kience z czer­wo­nym na­dru­kiem. Za­raz po wej­ściu ka­zała pierw­szej asy­stentce zwo­łać ze­bra­nie ca­łego ze­społu. Po­le­ce­nia wy­da­wane asy­stent­kom za­wsze miały tę samą formę – w dzień i w nocy, w ciągu ty­go­dnia i w week­endy, za­wsze przy­cho­dziły od niej mejle po­zba­wione ty­tułu. Jej har­mo­no­gram był dro­bia­zgowo roz­pla­no­wany, ale to kon­kretne ze­bra­nie wy­sko­czyło w ostat­niej chwili. Co wię­cej, Anna po­pro­siła asy­stentki o wzię­cie w nim udziału, co było nie­ty­powe. Nikt nie wie­dział, jaki jest cel tego ze­bra­nia, ale wszy­scy wie­dzieli, że je­śli Anna je za­rzą­dziła, to na­leży po­ja­wić się przed cza­sem, w prze­ciw­nym wy­padku bę­dzie to ozna­czało spóź­nie­nie[4].

Tam­tego dnia Phil­lip Pi­cardi, dy­rek­tor wy­daw­ni­czy strony in­ter­ne­to­wej „Teen Vo­gue’a”[5], po­zwo­lił swo­jemu ze­spo­łowi na pracę z domu. Po raz pierw­szy w hi­sto­rii ma­ga­zynu re­la­cjo­no­wali bo­wiem wy­bory na żywo, co ozna­czało pracę do późna i próby wy­ja­śnie­nia wy­gra­nej Do­nalda Trumpa mi­lio­nom na­sto­la­tek, które ocze­ki­wały do­wodu na to, że one też mogą osią­gnąć wszystko, tak jak Anna.

O siód­mej trzy­dzie­ści rano, za­le­d­wie trzy go­dziny po tym, jak Pi­cardi za­rzą­dził ko­niec dnia, skon­tak­to­wał się z nim jego asy­stent z in­for­ma­cją o zwo­ła­nym przez Annę ze­bra­niu ca­łego ze­społu. Ob­dzwo­nił więc swo­ich zmę­czo­nych, emo­cjo­nal­nie wy­czer­pa­nych lu­dzi i ka­zał im przyjść do re­dak­cji.

Fo­tele przy bia­łym stole kon­fe­ren­cyj­nym[6] się za­peł­niały, lu­dzie tło­czyli się też za nimi, szczel­nie wy­peł­nia­jąc po­miesz­cze­nie w ocze­ki­wa­niu na Annę. Ze­spół „Vo­gue’a” sły­nął z do­pra­co­wa­nego wy­glądu, ale jak wspo­mina Pi­cardi, tam­tego ranka wszy­scy – poza Anną – wy­glą­dali źle albo jesz­cze go­rzej.

Jedną z naj­moc­niej­szych stron Anny jako biz­nes­menki i li­derki było to, że nic nie mo­gło sta­nąć jej na dro­dze lub jej spo­wol­nić – ani po­ród, ani emo­cje, ani kor­po­ra­cyjne pier­doły, ani prze­grana. Te­raz wy­czuła, zgod­nie z prawdą, że jej lu­dzie po­trze­bują za­strzyku tego sa­mego.

– Dziś uka­zał się ar­ty­kuł[7], w któ­rym oskarża się mnie o to, że po­szłam za da­leko w po­par­ciu dla Hil­lary Clin­ton, pierw­szej ko­biety w hi­sto­rii, która wy­wal­czyła so­bie no­mi­na­cję pre­zy­dencką de­mo­kra­tów – po­wie­działa, sto­jąc przed całą re­dak­cją. Miała na my­śli ar­ty­kuł opu­bli­ko­wany tego ranka w mo­do­wej ga­ze­cie bran­żo­wej „Wo­men’s Wear Da­ily” (zna­nej po­wszech­nie jako „WWD”), opa­trzony na­głów­kiem: Czy Anna Win­tour i „Vo­gue” po­su­nęli się za da­leko w po­par­ciu dla Hil­lary Clin­ton?

„Te­raz, gdy te za­cięte wy­bory mamy już za sobą, «Vo­gue», ma­ga­zyny ko­biece oraz branża mo­dowa stoją przed licz­nymi py­ta­niami – gło­sił da­lej ar­ty­kuł. – Oto nie­które z nich: Czy «Vo­gue» stra­cił wia­ry­god­ność w oczach swo­ich czy­tel­ni­czek? Czy ma­ga­zyny ko­biece po­winny zaj­mo­wać się te­ma­tami ro­dem z ser­wi­sów in­for­ma­cyj­nych? Czy Anna po­su­nęła się za da­leko w swo­jej roli re­dak­torki?”[8]

Krą­żyły po­gło­ski, że Anna ma na oku po­sadę am­ba­sa­dora, co ozna­cza­łoby ko­niec jej rzą­dów w „Vo­gue’u”. Clin­ton uwa­żała, że Anna[9] by­łaby świetną am­ba­sa­dorką, i jej kan­dy­da­turę rze­czy­wi­ście brano pod uwagę, ale jak po­wie­dział do­radca Clin­ton, for­malny pro­ces no­mi­na­cji na te sta­no­wi­ska jesz­cze się nie roz­po­czął. Za­równo dla ko­mi­tetu wy­bor­czego de­mo­kratki, jak i dla szefa Anny nie było ja­sne, czy ona sama by­łaby taką po­sadą za­in­te­re­so­wana. Jej ów­cze­sny na­rze­czony[10], Shelby Bryan, po­wie­dział:

– Gdyby za­pro­po­no­wano jej po­sadę am­ba­sa­dora w Wiel­kiej Bry­ta­nii, my­ślę, że mu­sia­łaby się nad tym bar­dzo po­waż­nie za­sta­no­wić.

Anna po­wio­dła wzro­kiem po swoim ze­spole[11] zgro­ma­dzo­nym w po­koju kon­fe­ren­cyj­nym i cią­gnęła da­lej:

– Chcia­ła­bym tylko za­pew­nić wszyst­kich obec­nych tu dzi­siaj, wszyst­kich, któ­rzy dla mnie pra­cują, że je­śli po­pie­ra­nie praw osób LGBTQ, po­pie­ra­nie praw ko­biet, wspie­ra­nie ko­biet ubie­ga­ją­cych się o wy­so­kie urzędy, po­pie­ra­nie imi­gran­tów, po­pie­ra­nie lu­dzi z ca­łego kraju wal­czą­cych o rów­ność to po­su­wa­nie się za da­leko, to mam na­dzieję, że wszy­scy co­dzien­nie po­su­wamy się za da­leko.

Gdy mó­wiła, głos jej za­drżał[12]. To się zda­rzało rzadko[13] i da­wało na tyle ła­two za­uwa­żyć, że była pod­władna Anny, Ste­pha­nie Win­ston Wol­koff, ochrzciła to ter­mi­nem „chru­pot”. Lu­dzie z „Vo­gue’a” zda­wali so­bie sprawę z tego, że prze­grana Clin­ton za­bo­lała Annę, ale nie spo­dzie­wali się uzy­skać po­twier­dze­nia tego faktu od niej sa­mej, od ko­biety, która prak­tycz­nie ni­gdy nie oka­zy­wała emo­cji w pracy, co wię­cej, była tak temu prze­ciwna, że przez więk­szość ży­cia kryła każdą na­miastkę emo­cji przed resztą świata za oku­la­rami prze­ciw­sło­necz­nymi. Kie­dyś opi­sała je w wy­wia­dzie udzie­lo­nym CNN jako „wy­bit­nie uży­teczne”[14], gdy chce się ukryć, co się na­prawdę my­śli albo czuje; okre­śliła je swoją „pod­porą”. Ale te­raz jej ma­ska opa­dła i Anna zro­biła coś, czego nie zro­biła po­przed­niego wie­czora[15].

Za­częła pła­kać[16].

Za­wsze parła do przodu, nie tra­ciła czasu na roz­pa­mię­ty­wa­nie tego, co by mo­gło być. To zwy­kle dzia­łało.

– On jed­nak jest te­raz pre­zy­den­tem[17] – po­wie­działa. – Mu­simy zna­leźć spo­sób na to, by się da­lej roz­wi­jać.

Po­wie­działa, co miała do po­wie­dze­nia, i wy­szła[18]. Lu­dzie przy­jęli jej słowa okla­skami, po czym za­jęli się wy­sy­ła­niem ese­me­sów[19] do każ­dego, kto – z ja­kie­go­kol­wiek po­wodu: czy była to se­sja zdję­ciowa, po­dróż, czy inne sprawy – nie mógł być w re­dak­cji. „O Boże – Anna wła­śnie się przy wszyst­kich roz­pła­kała”.

Jesz­cze przed in­au­gu­ra­cją Trumpa[20], gdy jej ze­spół na­dal pró­bo­wał po­ra­dzić so­bie z emo­cjami, Anna nie­chęt­nie wy­cią­gnęła po­jed­naw­czą dłoń. W prze­szło­ści nie­raz go­ściła na swo­ich spo­tka­niach Trumpa, który wy­da­wał się za­in­te­re­so­wany jej wpły­wami i apro­batą, pod­czas gdy ona była za­in­te­re­so­wana jego ksią­żeczką cze­kową. Przez jego córkę, Ivankę, starą zna­jomą, umó­wiła się te­raz na spo­tka­nie z nim w Trump To­wer. Do­nald po­wie­dział swo­jej żo­nie, Me­la­nii, że Anna przyj­dzie się z nim zo­ba­czyć. We­dług ów­cze­snej przy­ja­ciółki Me­la­nii, Ste­pha­nie Win­ston Wol­koff, fakt, że Me­la­nia nie do­wie­działa się o wi­zy­cie Anny od niej sa­mej, tak ją ura­ził, że na­wet się z nią nie przy­wi­tała. Me­la­nia nie po­tra­fiła zro­zu­mieć, że za­pra­szano ją na spo­tka­nia Anny nie dla­tego, że były przy­ja­ciół­kami, lecz tylko dla­tego, że w lu­tym 2005 roku po­ja­wiła się na okładce „Vo­gue’a”[21].

Anna po­sta­no­wiła, że przy­pro­wa­dzi Do­nalda do 1 World Trade Cen­ter na spo­tka­nie z in­nymi re­dak­to­rami na­czel­nymi ze stajni Condé Nast. Jak do­brze wie­dzieli lu­dzie z jej oto­cze­nia, mo­tywy Anny cza­sem nie były oczy­wi­ste, ale za­wsze krył się za nimi ja­kiś plan. W końcu kto by nie chciał się spo­tkać z pre­zy­den­tem elek­tem?[22] – tak po­strze­gali jej spo­sób my­śle­nia lu­dzie obecni na spo­tka­niu z Trum­pem. Jej ze­spół dwu­krot­nie pró­bo­wał[23] – raz jesz­cze przed in­au­gu­ra­cją Trumpa, a raz po­tem – sfo­to­gra­fo­wać Me­la­nię dla „Vo­gue’a”. Ona jed­nak od­ma­wiała, po czę­ści dla­tego, że nie mo­gli jej za­gwa­ran­to­wać okładki.

– Mam w du­pie „Vo­gue’a” i inne ma­ga­zyny – po­wie­działa.

Ale zda­niem Win­ston Wol­koff, „Vo­gue’a” jed­nak nie miała w du­pie[24]. Chciała znowu zna­leźć się na okładce.

Anna Win­tour zaj­mo­wała sta­no­wi­sko na­czel­nej „Vo­gue’a” od 1988 roku i była jedną z naj­po­tęż­niej­szych po­staci w me­diach.

– Nie wiem do­kład­nie[25], co ta­kiego Anna ma w so­bie – po­wie­działa Lau­rie Schech­ter, jej asy­stentka z wcze­snego okresu. – Ale gdyby można to było za­bu­tel­ko­wać, zbi­łaby na tym mi­liardy do­la­rów, bo to po pro­stu coś jak z bajki.

A jed­nak wiele osób, z któ­rymi prze­pro­wa­dzi­łam roz­mowy do tej książki, nie umiało wy­ja­śnić, dla­czego Anna ma taką moc i na czym wła­ści­wie ta moc po­lega.

Od po­nad trzech de­kad „Vo­gue’a” i jego od­nóg to ona wy­zna­cza nie tylko mo­dowe trendy, ale także stan­dardy piękna, to ona mówi mi­lio­nom lu­dzi, co ku­pić, jak wy­glą­dać i na kogo zwra­cać uwagę. To ona de­cy­duje o tym, któ­rych ce­le­bry­tów i mo­deli fo­to­gra­fo­wać oraz w co ich ubrać. Je­śli chce, by ja­kiś pro­jek­tant miał więk­sze wpływy, po­leca go naj­lep­szym du­żym mar­kom. Może to zro­bić, bo wła­ści­ciele tych ma­rek pro­szą ją o po­rady i z nich ko­rzy­stają. Grace Cod­ding­ton, była dy­rek­torka kre­atywna Anny, opi­sała to tak:

– Ona sta­wia sprawę ja­sno[26]. To oczy­wi­ste, że le­piej nie po­dą­żać tro­pem, który nie przy­padł jej do gu­stu, bo w ta­kim przy­padku pew­nie nie spodo­bają jej się zdję­cia, a je­śli zdję­cia jej się nie po­do­bają, to może i coś z nich pój­dzie do druku, ale na pewno dużo mniej, niżby mo­gło.

– Ni­gdy nie sły­sza­łam, by po­wie­działa[27]: „Nie w ten spo­sób, zrób to tak”. Kiedy na ko­goś pa­trzysz, wiesz, czy po­doba mu się to, co wi­dzi, czy po­zo­staje obo­jętny – wy­ja­śniła Tonne Go­od­man, re­dak­torka działu mody, która pra­co­wała dla Anny od 1999 roku i brała z nią udział w licz­nych przed­pre­mie­ro­wych po­ka­zach ko­lek­cji.

Sally Sin­ger, która prze­pra­co­wała dla Anny pra­wie dwa­dzie­ścia lat[28], do­dała:

– „Vo­gue” ni­gdy nie był po pro­stu pro­jek­tem wy­daw­ni­czym. To była in­ter­wen­cja w świat mody.

Ta in­ter­wen­cja na ogół się uda­wała ze względu na au­to­ry­tet Anny. Tom Ford, gi­gant w branży mo­do­wej i je­den z naj­bliż­szych przy­ja­ciół Win­tour, od dawna cie­szy się wy­róż­nie­niem, ja­kim jest przy­na­leż­ność do grupy „ma­rek «Vo­gue’a»”. Tacy ulu­bieńcy mają uprzy­wi­le­jo­wane kon­takty z Anną, jak rów­nież z jej re­dak­to­rami; ona sama i jej lu­dzie udzie­lają im po­rad, i to nie tylko w kwe­stiach zwią­za­nych z ciu­chami, ale także biz­ne­so­wych. Poza tym „marki «Vo­gue’a»” są na­gra­dzane ar­ty­ku­łami w ma­ga­zy­nie i, co waż­niej­sze, oso­bi­stym wspar­ciem i radą Anny. A ona nie czeka bez­czyn­nie na po­ja­wie­nie się ko­lej­nego po­ko­le­nia pro­jek­tan­tów, ale wspiera ich fi­nan­sowo po­przez sty­pen­dia przy­zna­wane przez „Vo­gue’a” oraz Radę Ame­ry­kań­skich Pro­jek­tan­tów Mody (Co­un­cil of Fa­shion De­si­gners of Ame­rica) CFDA/Vo­gue Fa­shion Fund. Ta­kie wspar­cie cza­sem ozna­cza róż­nicę mię­dzy nie­wy­obra­żal­nym suk­ce­sem a ban­kruc­twem.

– Gdy­bym ją miał po swo­jej stro­nie[29], to­bym się bał. – Tak An­dré Leon Tal­ley, nie­gdyś je­den z naj­bliż­szych współ­pra­cow­ni­ków Anny, opi­sał nie­bez­pie­czeń­stwo utraty jej przy­chyl­no­ści. – Ona uwiel­bia uta­len­to­wa­nych lu­dzi, a to ozna­cza, że je­śli cię nie uwiel­bia, to je­steś w ta­ra­pa­tach.

Taka in­ter­wen­cjo­ni­styczna stra­te­gia nie ogra­ni­cza się do świata mody. Anna po­tra­fiła grać na­zwi­skami po­tęż­nych sprzy­mie­rzeń­ców, by ze­brać pie­nią­dze na cele cha­ry­ta­tywne, przede wszyst­kim dla In­sty­tutu Ko­stiu­mów przy Me­tro­po­li­tan Mu­seum of Art, który gro­ma­dzi i wy­sta­wia odzież jako dzieła sztuki. Dla tej or­ga­ni­za­cji Anna ze­brała po­nad 250 mi­lio­nów do­la­rów[30]. Za­an­ga­żo­wała się też w wy­siłki branży mo­do­wej, by ze­brać środki dla kan­dy­da­tów Par­tii De­mo­kra­tycz­nej, przez co wy­raź­nie upo­li­tycz­niła tę branżę. Jej wpływy się­gają mię­dzy in­nymi Broad­wayu, świata roz­rywki oraz sportu. (De­biu­tu­jący w roli re­ży­sera Bra­dley Co­oper nie­jed­no­krot­nie pro­sił ją o radę, wy­słał jej sce­na­riusz filmu Na­ro­dziny gwiazdy i chciał wie­dzieć, kogo Anna wi­dzia­łaby w głów­nej roli. Osta­tecz­nie ob­sa­dzono w niej Lady Gagę[31]).

Po­przedni re­dak­to­rzy „Vo­gue’a” także mieli dużo do po­wie­dze­nia, ale Anna zna­cząco po­sze­rzyła te wpływy, dzięki czemu i ma­ga­zyn, i ona sama stali się marką, z którą usto­sun­ko­wani lu­dzie chcą być ko­ja­rzeni.

– Nie­sa­mo­wite jest to[32], że prze­ciętna osoba z ulicy wie, kim jest Anna – za­uwa­żył Ford. – Wy­star­czy po­ka­zać zdję­cie i lu­dzie mó­wią: „A, to Anna Win­tour z «Vo­gue’a»”.

Zwłasz­cza dzięki książce i fil­mowi Dia­beł ubiera się u Prady to, jak Anna mówi, w jaki spo­sób re­kru­tuje i wy­rzuca lu­dzi z pracy, jak je i jak robi za­kupy, stało się przed­mio­tem ob­se­sji i ana­lizy. Po­wszech­nie uważa się ją za osobę „zimną” czy na­wet „lo­do­watą”, ma­jącą rzadką umie­jęt­ność włą­cza­nia i wy­łą­cza­nia jak na za­wo­ła­nie swo­jego przy­wią­za­nia do lu­dzi i wy­ni­ków. Gdy wkra­cza do bu­dynku Condé Nast, prze­ra­żeni pra­cow­nicy wci­skają się w ściany, by tylko zejść jej z drogi, albo upar­cie ga­pią się w ekrany kom­pu­te­rów[33]. A mimo to są jej od­dani – wielu by­łych pra­cow­ni­ków czuje po­trzebę chro­nie­nia Anny, bo praca dla niej, choć wy­czer­pu­jąca, była też nie­zwy­kła. Nie­wąt­pli­wie ona ni­czego im nie uła­twiała. Obo­wiązki per­so­nelu wy­kra­czają poza wy­da­wa­nie „Vo­gue’a”[34], jak po­wie­dział Mark Hol­gate, który do­łą­czył do ze­społu jako star­szy re­dak­tor działu mody pod ko­niec 2003 roku.

– Obej­mują rów­nież rze­czy w ro­dzaju: „Stwórz li­stę pro­jek­tan­tów, któ­rzy mo­gliby za­trud­nić daną osobę na sta­no­wi­sku no­wego dy­rek­tora kre­atyw­nego”. Albo też: „Rzuć okiem na ten sce­na­riusz, bo taki to a taki przy­szedł do Anny z po­my­słem...”. Każ­dego dnia przez „Vo­gue’a” prze­wija się całe mnó­stwo in­nych spraw.

A gdy Anna o coś prosi, zwy­kle ocze­kuje na­tych­mia­sto­wego wy­ko­na­nia za­da­nia. I mimo że jej mejle do ze­społu są wy­sy­łane cza­sami jesz­cze przed szó­stą rano, jak do­daje Hol­gate:

– To jest też tro­chę jak nar­ko­tyk.

Inni chwalą jej bez­po­śred­niość; z nią za­wsze się wie, na czym się stoi, a to lep­sze niż praca dla ko­goś, kto z jed­nej strony chce usły­szeć o przy­ję­ciu uro­dzi­no­wym two­jego dziecka, ale z dru­giej nie po­trafi pod­jąć de­cy­zji w kwe­stii na­główka.

Ci, któ­rzy pra­co­wali dla Anny, czę­sto się za­sta­na­wiają, czemu musi się tak we wszystko an­ga­żo­wać i jak daje radę tym wszyst­kim żon­glo­wać. Anna kon­tro­luje wszystko, co się da, nie wy­łą­cza­jąc skład­ni­ków dań po­da­wa­nych pod­czas Gali Met. A jed­nak, mimo swo­jego per­fek­cjo­ni­zmu, po­peł­niła sporo błę­dów. Jak na ko­goś, kto jest ta­kim zwo­len­ni­kiem po­stę­po­wego my­śle­nia – choćby tego, co wy­mie­niła pod­czas po­wy­bor­czego ze­bra­nia re­dak­cji – ma ra­czej wy­bo­istą hi­sto­rię. Nie­jed­no­krot­nie za­rzu­cano jej pu­bli­ka­cję zdjęć i ar­ty­ku­łów na­ce­cho­wa­nych bra­kiem kul­tu­ro­wej lub ra­so­wej wraż­li­wo­ści, jak rów­nież nie­umie­jęt­ność za­ak­cep­to­wa­nia róż­no­rod­nych te­ma­tów. W la­tach dzie­więć­dzie­sią­tych na okład­kach „Vo­gue’a” go­ściły tylko białe ko­biety. Lan­so­wa­nie fu­tra było kie­dyś jej cause célèbre. Po­tra­fiła pu­blicz­nie skry­ty­ko­wać ko­goś ze względu na roz­miar. Jej ze­spół w prze­wa­ża­ją­cej czę­ści skła­dał się z bia­łych lu­dzi i można było od­nieść wra­że­nie, że jego se­lek­cja opie­rała się w rów­nym stop­niu na ich stylu, wy­glą­dzie i po­cho­dze­niu, co na umie­jęt­no­ściach i kwa­li­fi­ka­cjach.

Dla wielu Anna sta­no­wiła obiekt po­dziwu i za­zdro­ści. (Jak po­wie­działa jej stara przy­ja­ciółka An­na­bel Ho­din[35]: „Wszy­scy chcie­li­śmy po pro­stu być Anną”). Mimo to na dźwięk jej imie­nia do głowy przy­cho­dzi chyba naj­pierw jej prze­ra­ża­jąca re­pu­ta­cja. Po­nie­waż tak nie­wiele ko­biet osią­gnęło po­ziom za­wo­dowy Anny, nie wia­domo, jak po­winna za­cho­wy­wać się osoba, która spra­wuje tego typu wła­dzę – po­zo­staje tylko wra­że­nie, że mo­głaby wy­ka­zy­wać się nieco cie­plej­szym po­dej­ściem. (Choć gdyby na jej miej­scu znaj­do­wał się męż­czy­zna i wy­ko­ny­wał tę samą pracę w po­dobny spo­sób, jego zdy­scy­pli­no­wa­nie oraz po­świę­ce­nie pracy spo­tka­łyby się z apro­batą).

Poza re­dak­cją Anna po­dobno jest zu­peł­nie inna. Lubi psy. Jak mó­wią jej przy­ja­ciele, jest bar­dzo od­dana swoim dzie­ciom i wnu­kom (ow­szem, zmie­niała im pie­lu­chy[36]). Do­dają też, że jest zre­lak­so­wana, gdy przy­jeż­dża na week­endy do swo­jej po­sia­dło­ści w Ma­stic na Long Is­land. Uwiel­bia za­pra­szać dal­szą ro­dzinę i wy­da­wać po­siłki na­wet dla pięć­dzie­się­ciu osób.

– Jest bar­dzo zo­rien­to­wana na ro­dzinę[37] – opo­wia­dała Emma So­ames, wie­lo­let­nia przy­ja­ciółka. – Stała się ma­triar­chi­nią.

Jak ujęła to dłu­go­let­nia or­ga­ni­za­torka Gali Met, Ste­pha­nie Win­ston Wol­koff:

– Tam w środku kryje się czło­wiek[38].

W re­dak­cji też nie­któ­rzy tak ją po­strze­gają. Jill Dem­ling, która przez dwa­dzie­ścia lat zaj­mo­wała się or­ga­ni­zo­wa­niem gwiaz­dor­skich okła­dek „Vo­gue’a”, przy­znała:

– Anna ode­grała w moim ży­ciu ważną rolę[39], nie tylko jako men­torka, ale jako ktoś w ro­dzaju fi­gury matki.

A jed­nak w An­nie jest mnó­stwo sprzecz­no­ści. Nie wdaje się w po­ga­duszki o ni­czym. A mimo to lubi, gdy lu­dzie nie boją się wpaść do jej ga­bi­netu i o coś ją za­py­tać. Jest śmier­tel­nie po­ważna w kwe­stiach biz­ne­so­wych, ale lubi so­bie po­żar­to­wać z pra­cow­ni­kami. Naj­bar­dziej za­leży jej na jed­nym – i na to re­aguje le­piej niż na co­kol­wiek in­nego – na by­ciu trak­to­waną jak czło­wiek. Po­dob­nie jak te jej słynne oku­lary prze­ciw­sło­neczne, jej sta­tus ikony to jed­no­cze­śnie uszla­chet­nia­jąca fa­sada oraz prze­szkoda.

Nie ma zgod­no­ści co do tego, jak bar­dzo twór­cza jest Anna jako re­dak­torka. Nie­któ­rzy z jej bli­skich współ­pra­cow­ni­ków uwa­żają, że ma dwie mocne strony: po pierw­sze umie za­rzą­dzać twór­czymi oso­bami i pro­ce­sem kre­atyw­nym, a po dru­gie po­trafi za­wie­rać po­li­tycz­nie ko­rzystne so­ju­sze, dzięki któ­rym po­więk­sza swoje wpływy. Zda­niem jej naj­bliż­szych przy­ja­ciół[40] uwiel­bia modę, choć to nie za­wsze było oczy­wi­ste dla tych, któ­rzy bli­sko z nią współ­pra­co­wali. Za­sta­na­wiali się cza­sem, czy moda[41] nie była dla niej po pro­stu spo­so­bem wej­ścia na ry­nek pracy w ów­cze­snych cza­sach i zbu­do­wa­nia so­bie na­prawdę sil­nej po­zy­cji.

Gdy zna­la­zła się u ste­rów „Vo­gue’a”, re­gu­lar­nie po­ja­wiały się plotki o jej odej­ściu z pracy lub zwol­nie­niu. Mimo okre­sów gło­śnej pu­blicz­nej kry­tyki jej wpływy z cza­sem tylko się po­więk­szyły, bo Anna zna na wy­lot śro­do­wi­sko, w któ­rym działa. Można by na­wet po­wie­dzieć, że sama je stwo­rzyła.

1

Po­czątki

Uro­dzona w 1917 roku jako Ele­anor Ba­ker[1] w za­moż­nej ro­dzi­nie kwa­krów w Har­ris­burgu w sta­nie Pen­syl­wa­nia, przy­szła No­nie Win­tour była dziew­czyną z wyż­szych sfer. Jej oj­ciec, Ralph Ba­ker, był praw­ni­kiem, który rzu­cił pry­watną prak­tykę dla po­sady pro­fe­sor­skiej w Ha­rvard Law School. Spe­cja­li­zo­wał się w fun­du­szach po­wier­ni­czych[2] i przed śmier­cią usta­no­wił zna­czący fun­dusz[3], który przez wiele de­kad wspie­rał jego po­tom­ków, w tym wnuczkę Annę.

Po ukoń­cze­niu Radc­liffe w 1938 roku No­nie do­stała się do ko­le­dżu dla ko­biet Newn­ham Col­lege na Uni­wer­sy­te­cie w Cam­bridge. Przy­szłego męża, Char­lesa Win­to­ura, rów­nież stu­denta w Cam­bridge, po­znała dzięki wspól­nemu zna­jo­memu Ar­thu­rowi M. Schle­sin­ge­rowi Ju­nio­rowi[4]. Char­les był sy­nem ge­ne­rała ma­jora[5], uro­dził się w 1917 roku w hrab­stwie Dor­set w po­łu­dniowo-za­chod­niej An­glii.

Drobna i szczu­pła[6] No­nie ukła­dała swoje ciemne włosy w fale i spi­nała tak, by nie za­sła­niały twa­rzy. Char­les był oku­lar­ni­kiem[7] o me­lan­cho­lij­nym wy­ra­zie twa­rzy. Pro­mie­nio­wał pro­fe­sjo­na­li­zmem. Oboje in­te­re­so­wali się dzien­ni­kar­stwem i li­te­ra­turą. W Cam­bridge Char­les zo­stał jed­nym z re­dak­to­rów „Granty”[8], pre­sti­żo­wego ma­ga­zynu li­te­rac­kiego pro­wa­dzo­nego przez stu­den­tów.

Lato po ukoń­cze­niu stu­diów[9] No­nie spę­dziła jako re­por­terka ga­zety „Da­ily Re­pu­bli­can” w Pho­eni­xville w sta­nie Pen­syl­wa­nia. Nie­zbędna w ga­ze­to­wym dzien­ni­kar­stwie zwię­złość być może na­uczyła ją uży­wa­nia bez­po­śred­niego i oszczęd­nego ję­zyka[10], co w okre­sie na­rze­czeń­stwa do­pro­wa­dzało cza­sem Char­lesa do sza­leń­stwa, bo nie umiał po­wie­dzieć, zwłasz­cza na pod­sta­wie jej li­stów, co tak na­prawdę miała na my­śli.

Po ukoń­cze­niu stu­diów[11] z naj­wyż­szą notą i wy­róż­nie­niem za wy­bitne osią­gnię­cia aka­de­mic­kie Char­les prze­niósł się do Lon­dynu, gdzie za­czął pra­co­wać w agen­cji re­kla­mo­wej J. Wal­tera Thomp­sona, pod­czas gdy No­nie wró­ciła za ocean. Co do łą­czą­cego ich uczu­cia nie było żad­nych wąt­pli­wo­ści. Ich wspólna przy­szłość ry­so­wała się jed­nak mniej ja­sno.

Jedną z mało zna­czą­cych kon­se­kwen­cji in­wa­zji III Rze­szy na Pol­skę 1 wrze­śnia 1939 roku[12] było to, że Char­les stra­cił swoją po­sadę u J. Wal­tera Thomp­sona[13], za­le­d­wie dwa mie­siące po roz­po­czę­ciu pracy[14]. Jak wielu jego ró­wie­śni­ków, szybko zo­stał po­wo­łany do woj­ska. Jesz­cze za­nim się do­wie­dział, gdzie zo­sta­nie przy­dzie­lony[15], wy­słał list do No­nie z prośbą o jak naj­szyb­szy przy­jazd do Lon­dynu i po­ślu­bie­nie go. Kilka ty­go­dni póź­niej roz­po­czął szko­le­nie ofi­cer­skie, a nie­długo po­tem do­stał wia­do­mość, że No­nie przy­jęła oświad­czyny i przy­je­dzie w lu­tym.

No­nie do­tarła do Wiel­kiej Bry­ta­nii w dniu, gdy ze­strze­lono tam pierw­szy sa­mo­lot wroga[16]. Char­les był tak za­chwy­cony, że ją wi­dzi, że pra­wie ze­mdlał[17]. Ona nie czuła aż ta­kiej eu­fo­rii[18], ale ulżyło jej, że na­dal się do­brze do­ga­dują.

Po­brali się 13 lu­tego 1940 roku[19]. Po ce­re­mo­nii w ko­ściele w Cam­bridge świę­to­wali ślub z przy­ja­ciółmi[20]. Cie­szyli się, że są ra­zem, ale wojna psuła im hu­mory. Żadne z nich nie wie­działo, do­kąd Char­les zo­sta­nie wy­słany. Nie­długo póź­niej No­nie za­szła w ciążę i po paru mie­sią­cach wró­ciła do Bo­stonu.

Gdy zo­stał sam, Char­les wpadł w de­pre­sję. Prze­ra­żała go per­spek­tywa in­wa­zji na Wielką Bry­ta­nię. Przy­szło mu do głowy, że być może ro­mans byłby od­po­wied­nim an­ti­do­tum na tę sy­tu­ację. Było to szo­ku­jące tylko na pierw­szy rzut oka. Char­les uwa­żał, że by­cie z ko­bietą to dla niego coś „nie­odzow­nego”. Od pierw­szych spę­dzo­nych wspól­nie ty­go­dni No­nie wie­działa, że nie jest on ty­pem wier­nego part­nera[21]. Char­les uznał więc, że na­czelna za­sada zo­stała już usta­lona[22] i za­ak­cep­to­wana, i za­ło­żył, że No­nie zgo­dzi się z nim, że ro­mans po­za­mał­żeń­ski do­brze mu zrobi. (Ro­manse Char­lesa zda­rzały się przez cały okres trwa­nia ich mał­żeń­stwa[23], na­sto­let­nia Anna miała ich bo­le­sną świa­do­mość). No­nie – te­raz już w szó­stym mie­siącu ciąży – na od­le­głość, z Bo­stonu, wy­ra­ziła zgodę na ro­mans. Char­les niby mar­twił się, że może ją to jed­nak gryźć, ale za­czął spę­dzać wie­czory z dwu­dzie­sto­trzy­let­nią roz­wódką, któ­rej nowy na­rze­czony prze­by­wał aku­rat – tak się do­brze skła­dało – w Ro­de­zji[24].

Pod ko­niec li­sto­pada[25], czter­dzie­ści ty­go­dni i je­den dzień po ślu­bie, Char­les otrzy­mał te­le­gram od Schle­sin­gera z in­for­ma­cją o na­ro­dzi­nach syna Ge­ralda, któ­remu imię nadano po ojcu Char­lesa. Mi­nie pół de­kady[26], nim Char­les po­zna swo­jego pier­wo­rod­nego.

Jed­nym z naj­trud­niej­szych okre­sów w ży­ciu oso­bi­stym i za­wo­do­wym Anny było sa­motne ży­cie z nowo na­ro­dzo­nym dziec­kiem, gdy jej part­ner prze­by­wał po dru­giej stro­nie oce­anu. Jej ro­dzice mu­sieli so­bie po­ra­dzić z ta­kim sa­mym wy­zwa­niem w środku wojny, gdy każdy dzień przy­no­sił do­tkliwą obawę, że Char­les mógłby zgi­nąć.

Gdy Ge­rald miał za­le­d­wie kilka mie­sięcy[27] – i gdy Char­les sto­czył ze swoim te­ściem walkę w tej spra­wie – No­nie znowu po­pły­nęła do Eu­ropy, by być ze swoim mę­żem. Syna zo­sta­wiła pod opieką ro­dzi­ców. Char­les miał świa­do­mość, że No­nie przy­je­chała wbrew swo­jej woli[28]. Zmu­sił ją do tego, choć bar­dzo źle zno­siła roz­sta­nie z Ge­ral­dem. Uwa­żał jed­nak[29], że żadne roz­wią­za­nie nie uszczę­śliwi ich obojga oraz że je­śli mie­liby się nie zo­ba­czyć aż do końca wojny, stra­ci­liby całą swoją mło­dość. Poza tym nie miał gwa­ran­cji, że tę wojnę prze­żyje.

Po­cząt­kowo No­nie tę­sk­niła za do­mem i była roz­gnie­wana, ale zo­stała z Char­le­sem przez parę lat. Uznała, że le­piej bę­dzie za­in­we­sto­wać w mał­żeń­stwo, na­wet za cenę od­da­le­nia od dziecka. Prze­no­siła się z miej­sca na miej­sce po ca­łej Wiel­kiej Bry­ta­nii, po­dą­ża­jąc za Char­le­sem i jego zmie­nia­ją­cymi się po­ste­run­kami, w miarę jak piął się w hie­rar­chii. Oboje ucie­szyli się, gdy po ukoń­cze­niu kursu w Szkole Szta­bo­wej do­stał po­sadę w biu­rze[30]. No­nie po­pły­nęła do domu do­piero w po­ło­wie 1944 roku[31] – dla wła­snego syna była już obcą osobą. Char­les na­to­miast, gdy jego żona wró­ciła za ocean, roz­po­czął ko­lejny ro­mans[32]. No­nie na kilka lat po­rzu­ciła dla niego dziecko. Te­raz on był go­towy po­rzu­cić żonę, do­pusz­cza­jąc się ko­lej­nej zdrady. Oko­licz­no­ści wo­jenne spra­wiały, że czasy były nie­ty­powe, to prawda, ale i Char­les, i No­nie mieli, zdaje się, umie­jęt­ność nie­przej­mo­wa­nia się do­brem in­nych, je­śli mia­łoby to stać w sprzecz­no­ści z ich naj­bar­dziej na­glą­cymi po­trze­bami.

Zimą Char­les tra­fił do ho­telu Tria­non Pa­lace w Wer­salu[33], olśnie­wa­ją­cego krysz­ta­ło­wymi ży­ran­do­lami, bia­łymi ko­lum­nami i pod­ło­gami wy­ło­żo­nymi czarno-bia­łymi płyt­kami. Sie­dząc na pod­da­szu[34], on i jego ko­le­dzy, młodsi ofi­ce­ro­wie, roz­ma­wiali o tym, co chcą ro­bić po woj­nie. Char­les po­wie­dział, że chce zo­stać dzien­ni­ka­rzem. Ar­thur Gra­nard, ad­iu­tant Ar­thura Ted­dera, mar­szałka Royal Air Force, od­parł na to:

– Gdy­byś chciał po­znać Lorda Be­aver­bro­oka, to daj mi znać.

Lord Be­aver­brook był za­moż­nym Ka­na­dyj­czy­kiem[35], który w wieku dwu­dzie­stu sied­miu lat zo­stał mi­lio­ne­rem dzięki fu­zji firm pro­du­ku­ją­cych ce­ment, po czym prze­pro­wa­dził się do Lon­dynu, by za­jąć się biz­ne­sem, a także bu­do­wać wpływy po­li­tyczne i kul­tu­ralne. Pod­czas wojny do­ra­dzał Win­sto­nowi Chur­chil­lowi[36] oraz wy­da­wał port­fo­lio ga­zet (które za­raz po II woj­nie świa­to­wej miały w su­mie naj­więk­szy na­kład na świe­cie[37]), w tym „Da­ily Express” oraz „Eve­ning Stan­dard”. Be­aver­bro­okowi nie udało się zo­stać pre­mie­rem[38], ale wy­ko­rzy­sty­wał swoje ga­zety do pro­mo­wa­nia przy­ja­ciół, ata­ko­wa­nia wro­gów i lan­so­wa­nia idei izo­la­cjo­ni­stycz­nej Wiel­kiej Bry­ta­nii.

Po za­koń­cze­niu wojny Char­les na­pi­sał do Gra­narda z prośbą o za­aran­żo­wa­nie spo­tka­nia z Be­aver­bro­okiem. Ku jego za­sko­cze­niu Gra­nard do­trzy­mał obiet­nicy i przed­sta­wił ich so­bie.

Be­aver­brook był znany ze swo­jego eks­cen­try­zmu, ale Char­le­sowi wy­dał się roz­bra­ja­jąco cie­pły[39], gdy spo­tkali się w jego miesz­ka­niu przy eks­klu­zyw­nej Park Lane w Lon­dy­nie[40] w po­nie­dzia­łek 1 paź­dzier­nika 1945 roku[41]. Be­aver­brook po­pro­sił Char­lesa o na­pi­sa­nie ar­ty­kułu[42] na te­mat róż­nic mię­dzy sty­lami pracy Bry­tyj­czy­ków i Ame­ry­ka­nów. Po wy­ko­na­niu tego za­da­nia Char­les do­stał pro­po­zy­cję po­sady asy­stenta pu­bli­cy­sty w „Eve­ning Stan­dard” na okres próbny za 14 fun­tów ty­go­dniowo. Ta praca miała od­mie­nić jego ży­cie.

Wy­da­wało się, że ka­riera za­wo­dowa Char­lesa wsko­czyła już na wła­ściwe tory, więc te­raz na­le­żało się ustat­ko­wać. Po raz ostatni wy­brał się z ko­chanką na mia­sto[43], po czym zna­lazł dom do wy­na­ję­cia dla swo­jej ro­dziny w lon­dyń­skiej dziel­nicy Hamp­stead. Nie miał po­ję­cia, jak krót­ko­trwałe bę­dzie szczę­ście jego i No­nie.

Ge­rald miał pięć lat[44], gdy No­nie przy­wio­zła go do Lon­dynu na po­czątku 1946 roku. Nie­mal na­tych­miast Char­les uznał, że Ge­ral­dowi do­brze zrobi miesz­ka­nie z nim pod jed­nym da­chem, bo do­tąd wy­cho­wy­wał się w „prze­wa­ża­jąco ko­bie­cym oto­cze­niu”.

Drugi syn No­nie i Char­lesa[45], Ja­mes (na­zy­wany Jim­miem[46]), uro­dził się w maju 1947 roku. Dwa lata póź­niej No­nie znowu za­szła w ciążę. 3 li­sto­pada 1949 roku uro­dziła swoją pierw­szą córkę, dziew­czynkę, któ­rej wy­cze­ki­wała, gdy uro­dził się Jim­mie. Dała jej na imię Anna[47]. Poza ko­klu­szem[48], na który mała za­pa­dła na wio­snę, dzieci Win­to­urów do­brze się cho­wały.

Aż do wtorku 3 lipca 1951 roku[49], na cztery mie­siące przed dru­gimi uro­dzi­nami Anny. Ge­rald ubrał się w swój mun­du­rek i wy­szedł do szkoły. Miał już dzie­sięć lat, od dawna jeź­dził wszę­dzie na ro­we­rze. Tam­tego dnia wpadł pod sa­mo­chód w dro­dze do domu i do­znał tra­gicz­nego pęk­nię­cia czaszki. Za­brano go do szpi­tala New End Ho­spi­tal w Hamp­stead, ale nie udało się go ura­to­wać. O go­dzi­nie osiem­na­stej, dwa­dzie­ścia mi­nut po przy­ję­ciu do szpi­tala, stwier­dzono zgon Ge­ralda Win­to­ura[50].

W bry­tyj­skim światku dzien­ni­kar­skim prze­trwa opo­wieść[51], ja­koby ta oso­bi­sta ka­ta­strofa miała przy­spie­szyć za­wo­dowe suk­cesy Char­lesa. Był znu­dzony[52] i aż go świerz­biło, żeby odejść z ga­zety do ja­kie­goś ma­ga­zynu. Mimo to, gdy pod­czas spo­tka­nia z Be­aver­bro­okiem do­wie­dział się[53] o wy­padku Ge­ralda, po­dobno za­miast po­pę­dzić do domu, wró­cił na spo­tka­nie i nie prze­rwał pracy, nie wspo­mi­na­jąc na­wet sło­wem o synu. Ta­kie od­da­nie pracy w ob­li­czu jed­nej z naj­więk­szych tra­ge­dii w ży­ciu zro­biło nie­za­tarte wra­że­nie na jego sze­fie.

Co nie zna­czy, że Char­les nie dzie­lił z No­nie głę­bo­kiej ża­łoby[54]. W jej przy­padku była ona tak do­tkliwa, że le­ka­rze prze­pi­sali leki, które miały jej po­móc prze­trzy­mać naj­trud­niej­sze dni za­raz po tra­ge­dii. Oboje ro­dzice za­drę­czali się po­czu­ciem winy. Sprawę po­gor­szyło jesz­cze to, że osiem dni po wy­padku kie­rowca auta zo­stał oskar­żony nie o nie­umyślne spo­wo­do­wa­nie śmierci, lecz je­dy­nie o nie­bez­pieczną jazdę sa­mo­cho­dem. Choć gro­ził mu mak­sy­malny wy­miar kary[55] w wy­so­ko­ści dwóch lat wię­zie­nia, osta­tecz­nie za­są­dzono tylko dzie­sięć fun­tów grzywny.

Póź­niej tego sa­mego mie­siąca[56] Win­to­uro­wie spa­ko­wali wa­lizki, wsie­dli na po­kład Qu­een Eli­za­beth i po­pły­nęli do Ame­ryki od­wie­dzić ro­dzinę No­nie. Char­les, który na­le­żał do lu­dzi ni­gdy nie­wy­ko­rzy­stu­ją­cych ca­łego urlopu, opu­ścił Stany wcze­śniej[57], by wró­cić do pracy. Cała ro­dzina była znowu ra­zem do­piero je­sie­nią. Oczy­wi­ście ta po­dróż w ni­czym nie umniej­szyła ich cier­pie­nia.

Choć Anna miała w chwili śmierci Ge­ralda za­le­d­wie dwa­dzie­ścia mie­sięcy – za mało, by to pa­mię­tać lub by zro­zu­mieć tę tra­giczną stratę – to wy­da­rze­nie bę­dzie prze­śla­do­wać jej krew­nych przez dłu­gie lata. Z domu znik­nęły wszel­kie zdję­cia jej brata[58]; w któ­rymś mo­men­cie lęki No­nie tak się na­si­liły, że ka­zała wsta­wić kraty w okna, bo bała się, że jedno z jej po­zo­sta­łych dzieci mo­głoby wy­paść.

Sy­tu­acja w domu była nie­ła­twa, ale w no­wym roku Char­les do­stał awans na po­sadę re­dak­tora po­li­tycz­nego „Eve­ning Stan­dard”. W syl­wetce pra­so­wej Be­aver­bro­oka[59] w „New­swe­eku”, w któ­rej wspo­mniano o awan­sie Char­lesa, okre­ślono go ter­mi­nem „bły­sko­tliwy”. Choć No­nie była dumna z suk­ce­sów męża[60], czuła się chyba do­tknięta fak­tem, że wy­ni­kały one z jego przy­wią­za­nia do Be­aver­bro­oka, które mo­men­tami wy­da­wało się prze­wyż­szać za­an­ga­żo­wa­nie Char­lesa w ży­cie jej i ich dzieci. A już szcze­gól­nie brzy­dziła się[61] kon­ser­wa­tyw­nymi po­glą­dami po­li­tycz­nymi Be­aver­bro­oka.

Po An­nie Char­le­sowi i No­nie uro­dziła się jesz­cze dwójka dzieci, Pa­trick oraz Nora. Znu­dzona sie­dze­niem w domu[62] i wy­cho­wy­wa­niem czwórki dzieci, z któ­rych żadne nie ukoń­czyło jesz­cze dzie­się­ciu lat, No­nie za­częła pra­co­wać jako wolny strze­lec – re­cen­zo­wała pro­gramy te­le­wi­zyjne, czy­tała sce­na­riu­sze dla wy­twórni Co­lum­bia Pic­tu­res, a w końcu zo­stała kry­tyczką fil­mową. Gdy mo­gła już wró­cić do pracy na cały etat, „po­sta­no­wiła, że chce się zaj­mo­wać za­gad­nie­niami spo­łecz­nymi”, na­pi­sała póź­niej Anna. W ten spo­sób No­nie wkro­czyła na zu­peł­nie nową ścieżkę za­wo­dową i zo­stała pra­cow­nicą so­cjalną. Po­ma­gała cię­żar­nym na­sto­lat­kom zna­leźć ro­dzi­ców ad­op­cyj­nych dla swo­ich dzieci. Po­świę­cała się temu nie mniej, niż Char­les po­świę­cał się ga­ze­cie. „Ta praca była dla niej bar­dzo ważna. My­ślę, że była in­spi­ra­cją dla nas wszyst­kich”[63], wy­znała Anna. Czę­sto wska­zy­wała na ojca jako na swoją in­spi­ra­cję, ale pra­wie ni­gdy w ciągu ca­łej swo­jej ka­riery nie mó­wiła o matce, mimo że były bar­dzo ze sobą zżyte. Na­wet w pry­wat­nych roz­mo­wach z przy­ja­ciółmi[64] rzadko o niej wspo­mi­nała. A jed­nak z cha­rak­teru jest bar­dzo po­dobna do No­nie. Anna[1*] jest może bar­dziej eks­tra­wer­tyczna, ale po­dob­nie jak jej matka ma nie­sa­mo­wi­cie silny cha­rak­ter i po­trafi być rów­nie nie­ugięta, je­śli cho­dzi o po­glądy po­li­tyczne.

Z dru­giej strony za­wo­dowa am­bi­cja[65] i bez­względ­ność Anny zdają się po­cho­dzić w szcze­gól­no­ści od jej ojca, któ­rego wpływy w stajni Be­aver­bro­oka ro­sły z każ­dym awan­sem – z re­dak­tora po­li­tycz­nego „Eve­ning Stan­dard” prze­szedł na sta­no­wi­sko młod­szego re­dak­tora w „Sun­day Express”, po­tem zo­stał za­stępcą re­dak­tora „Eve­ning Stan­dard”, na­stęp­nie re­dak­to­rem pro­wa­dzą­cym „Da­ily Express”, po czym, w 1959 roku, ku wła­snej uldze, wró­cił do „Eve­ning Stan­dard”, ga­zety z wyż­szej półki[66].

By­cie re­dak­to­rem „Eve­ning Stan­dard” wią­zało się nie tylko z ogrom­nym pre­sti­żem, ale też przy­no­siło nie­złe do­chody. Win­to­uro­wie ku­pili duży dwu­pię­trowy dom[67] na wsi w An­glii. Anna jeź­dziła konno i grała w te­nisa, a gdy tego nie ro­biła, lu­biła zwi­nąć się w kłę­bek z książką na fo­telu obi­tym w per­kal w ty­powo an­giel­ski wzór róż (w póź­niej­szych la­tach przy­ja­ciele i ko­le­dzy Anny byli za­sko­czeni tym, że tyle czy­tała[68]). Na wa­ka­cje, naj­czę­ściej let­nie, Win­to­uro­wie jeź­dzili nad Mo­rze Śród­ziemne[69], zwy­kle do Hisz­pa­nii lub Włoch.

Char­les trzy­mał się w pracy ści­słego planu dnia[70]. Wsta­wał o siód­mej rano, w biu­rze zja­wiał się o ósmej. Był od­po­wie­dzialny za wy­pusz­cze­nie co naj­mniej pię­ciu róż­nych ga­zet każ­dego dnia. Gdy wy­da­rzyło się coś waż­nego, a jego aku­rat nie było w re­dak­cji, rzu­cał wszystko i pę­dził z po­wro­tem do pracy, na­wet je­śli całą ro­dziną prze­by­wali aku­rat na wa­ka­cjach na wsi.

– Cała ro­dzina wie­działa[71], że on się o nas bar­dzo trosz­czy, ale zda­wa­li­śmy so­bie sprawę, że ga­zeta rów­nież leży mu na sercu. Nie mie­li­śmy po­czu­cia, że oj­ciec jest nie­obecny. Z dru­giej strony na­uczył nas wszyst­kich, na czym po­lega etyka pracy i jak ważne jest ko­chać to, co się robi – po­wie­działa Anna re­por­te­rowi.

Przy­glą­dała się za­wo­do­wej pa­sji ojca z bli­ska, gdy od­wie­dzała go w re­dak­cji: ob­ser­wo­wała jego spo­tka­nia z dzien­ni­ka­rzami, za­glą­dała do dru­karni, gdzie wła­śnie dru­ko­wała się ga­zeta, wdy­chała uno­szący się tam za­pach świe­żej farby dru­kar­skiej.

– Za­wsze da­wało się od­czuć pre­sję ter­mi­nów[72] – po­wie­działa Anna w in­nym wy­wia­dzie. – I roz­go­rącz­ko­wa­nie wia­do­mo­ściami. – Roz­mowy w cza­sie nie­dziel­nych obia­dów czę­sto to­czyły się wo­kół tego, o czym pi­sano w ga­ze­tach[73]. – Ga­zety były w na­szym domu jak ewan­ge­lia[74] – wspo­mi­nała.

Choć No­nie do­ra­stała bli­sko zżyta ze swo­imi ro­dzi­cami[75] i lu­biła spę­dzać z nimi czas, Anna póź­niej wy­znała[76], że jej tatę „wy­cho­wano na wik­to­riań­ską mo­dłę. Nie wy­daje mi się, by jego matka kie­dy­kol­wiek za­mie­niła z nim słowo”. Ale No­nie i Char­les chcieli wy­cho­wać swoje dzieci bar­dziej po ame­ry­kań­sku, co ozna­czało an­ga­żo­wa­nie się w ich ży­cie. W bry­tyj­skich do­mach wyż­szych warstw klasy śred­niej dzieci rzadko ja­dły ko­la­cję ra­zem z ro­dzi­cami. U Win­to­urów Anna i jej ro­dzeń­stwo za­wsze brali udział w ko­la­cjach i spo­tka­niach to­wa­rzy­skich ro­dzi­ców, dzięki czemu mieli do­stęp do świata Char­lesa. Fa­scy­nu­jące, in­te­lek­tu­alne to­wa­rzy­stwo oraz nie­zli­czone przy­ję­cia były dla Anny normą od naj­młod­szych lat. A gdy na ko­la­cję nie wpa­dali aku­rat słynni dzien­ni­ka­rze, sami człon­ko­wie ro­dziny po­tra­fili to­czyć przy stole wy­szu­kaną kon­wer­sa­cję[77].

Pod zwierzch­nic­twem Char­lesa „Eve­ning Stan­dard” udo­wod­nił, że ta­bloid może być jed­no­cze­śnie po­pu­li­styczny i wy­ra­fi­no­wany. W tam­tym okre­sie dzien­nik ten był znany jako naj­lep­sza ga­zeta wie­czorna w Lon­dy­nie. (Jak mó­wił sam Char­les, „na pierw­szej stro­nie musi być trup bez głowy zna­le­ziony nad rzeką, a w środku przy­naj­mniej je­den ar­ty­kuł, któ­rego nie może prze­ga­pić do­radca mi­ni­stra fi­nan­sów”[78]). Za­trud­niał ko­re­spon­den­tów za­gra­nicz­nych i pu­bli­ko­wał li­be­ralne ko­men­ta­rze po­li­tyczne, ale nie stro­nił też od te­ma­tów zwią­za­nych z kul­turą i sztuką. Za główny cel wziął so­bie za­in­te­re­so­wa­nie ga­zetą mło­dych czy­tel­ni­ków, a gdy ja­kiś ko­lega py­tał go, na czym po­lega ta­jem­nica jego suk­cesu, od­po­wia­dał:

– Po pro­stu za­trud­nia­łem mło­dych[79].

Ce­nił so­bie zda­nie nie­do­świad­czo­nych pra­cow­ni­ków[80] i sły­nął z tego, że po­tra­fił przejść się po re­dak­cji in­for­ma­cyj­nej tylko po to, by za­py­tać mło­dego dzien­ni­ka­rza, które zdję­cie wo­lałby zo­ba­czyć na pierw­szej stro­nie. Nic dziw­nego, że tak wielu lu­dzi chciało dla niego pra­co­wać.

Jak na re­dak­tora z Fleet Street z tam­tego okresu Char­les nie­zwy­kle do­brze od­no­sił się do uta­len­to­wa­nych ko­biet.

– To był po­czą­tek dru­giej fali fe­mi­ni­zmu, więc prawa ko­biet zro­biły się mod­niej­sze, ale na­dal miały przed sobą długą drogę – opo­wia­dała Ce­lia Bray­field, która w końcu do­stała pracę jako dzien­ni­karka po czte­rech nie­uda­nych pró­bach.

Bray­field za­uwa­żyła, że gdy prze­szła do „Eve­ning Stan­dard” z „Da­ily Mail”, na­gle nikt za nią nie gwiz­dał ani nie rzu­cał ko­men­ta­rzy, gdy prze­mie­rzała biu­rowe ko­ry­ta­rze. Pa­no­wała tu kul­tura po­wścią­gli­wo­ści, któ­rej wzo­rzec mu­siał pły­nąć z góry. Gdy pra­co­wała jako wolny strze­lec, Bray­field za­szła w ciążę. Char­les na­le­gał, by wzięła urlop ma­cie­rzyń­ski na ta­kich sa­mych za­sa­dach jak osoba na eta­cie, mimo że, for­mal­nie rzecz bio­rąc, ta­kie upraw­nie­nia jej nie przy­słu­gi­wały. Oczy­wi­stym było, że ko­bie­tom się mniej płaci, ale w od­róż­nie­niu od wielu swo­ich ko­le­gów Char­les po­tra­fił do­ce­nić ich ta­lent.

Choć Char­les wspie­rał i sza­no­wał swój ze­spół, nie ozna­czało to, że był ła­twy w obej­ściu. Jego lu­dzie wie­dzieli, że le­piej nie za­wra­cać mu głowy przed wy­pusz­cze­niem pierw­szej po­ran­nej edy­cji[81]. Na co dzień[82] był ci­chy, chłodny i do­kładny. Char­les nie­ustan­nie mu­siał po­dej­mo­wać de­cy­zje, a tym sa­mym mu­siał je po­dej­mo­wać szybko. Gdy raz w roku za­pra­szał swój ze­spół na obiad, za­bie­rał ze sobą no­tat­nik, żeby móc zer­k­nąć na za­pla­no­waną li­stę te­ma­tów do roz­mowy. Jego wy­mowa, ty­powa dla an­giel­skiej klasy wyż­szej[83], miała prze­ry­wany rytm, jakby jego zda­nia usiane były krop­kami.

– A te­raz. Po­roz­ma­wiajmy. O tej. Spra­wie.

(Wy­ją­tek sta­no­wiło cha­rak­te­ry­styczne dla niego sfor­mu­ło­wa­nie, które zwy­kle wy­bur­ki­wał, gdy ktoś po­peł­nił ja­kiś błąd, jakby to było jedno słowo: „Na­li­to­ść­bo­ską­na­stęp­nym­ra­zem­zrób­to­jak­trzeba!”).

Gdy do jego ogrom­nego ga­bi­netu wcho­dził ja­kiś dzien­ni­karz, Char­les pro­sił go o za­ję­cie miej­sca da­leko od swo­jego biurka, po­tem kładł ar­ty­kuł przed sobą, opie­rał czoło o dło­nie i bez słowa czy­tał cały tekst, co spra­wiało, że cze­ka­jącą osobę ogar­niały ogromne zde­ner­wo­wa­nie i nie­po­kój. Męż­czyźni w śred­nim wieku, któ­rzy zwra­cali się do Char­lesa sło­wami „pro­szę pana”, aż się ku­lili na ze­bra­niach, gdy rwał na ka­wałki ga­zetę z po­przed­niego dnia, do­ma­ga­jąc się wy­ja­śnień, dla­czego ja­kaś hi­sto­ria urywa się gwał­tow­nie, a inna w ogóle nie uj­rzała świa­tła dzien­nego. Bray­field opo­wia­dała:

– Lu­dzie tak się go bali, że kła­dli uszy po so­bie, gdy prze­cho­dził obok. Ku­lili się nad ma­szy­nami do pi­sa­nia pod pre­sją sa­mego jego au­to­ry­tetu[84].

Pra­cow­nicy pu­chli z dumy, gdy na dole ich ar­ty­ku­łów wy­ra­żał swoją apro­batę po­je­dyn­czym sło­wem: „wspa­niale”.

Nie­ważne, jak bar­dzo bali się Char­lesa, sza­no­wali go i chcieli za­słu­żyć na jego po­chwałę.

– Był fa­scy­nu­ją­cym czło­wie­kiem, wszy­scy by­li­śmy pod jego wra­że­niem – wy­ja­śniła Va­le­rie Grove, która dla niego pi­sała[85].

Na prze­kór temu, jak po­strze­gali go inni lu­dzie[86], w oczach Anny jej oj­ciec był „cie­pły i cu­downy” i nie po­tra­fiła zro­zu­mieć, czemu mó­wią na niego w pracy Chłodny Char­lie. Bro­niła go w wy­wia­dzie udzie­lo­nym w 1999 roku, mó­wiąc:

– Moim zda­niem to nie miało nic wspól­nego z jego oso­bo­wo­ścią.

W przy­szło­ści wiele osób bę­dzie tak samo po­strze­gać ją samą.

Poza pracą[87], zwłasz­cza pod­czas pro­szo­nych ko­la­cji, Char­les był mniej onie­śmie­la­jący. Uwiel­biał plot­ko­wać i od czasu do czasu hi­sto­ria do­ty­cząca ko­goś zna­jo­mego spra­wiała, że wy­bu­chał za­ska­ku­jąco gło­śnym, roz­ba­wio­nym śmie­chem. Czę­sto wie­czo­rami zo­sta­wiali[88] dzieci z nia­nią i wy­cho­dzili z No­nie na przy­ję­cie, do te­atru lub opery, bo Char­les uwa­żał, że po­ka­zy­wa­nie się to nie­zbędna część jego pracy. Twier­dził, że wzięty re­dak­tor musi „przyj­mo­wać wię­cej za­pro­szeń, niżby chciał, i znać wię­cej osób, niż ma na to ochotę”[89]. Jed­nak w któ­rymś mo­men­cie No­nie prze­stała z nim wy­cho­dzić[90] i od tego czasu Char­les po­ka­zy­wał się bez niej.

Ze­spół Char­lesa uwa­żał[91], że jego suk­ces jest w pełni za­słu­żony, choć prze­bą­ki­wano też, że jego awans był po czę­ści na­grodą za sto­icyzm i woj­skową nie­malże dys­cy­plinę, którą pra­cow­nicy po­strze­gali jako coś uni­kal­nie win­to­uriań­skiego: po­wstrzy­ma­nie łez, za­pa­no­wa­nie nad szo­kiem, dal­sze wy­ko­ny­wa­nie pracy, jakby wła­śnie nie wy­da­rzył się naj­więk­szy kosz­mar każ­dego ro­dzica. Jego lu­dzie tę samą że­la­zną dys­cy­plinę za­uważą póź­niej rów­nież u jego naj­star­szej córki.

A jed­nak błę­dem by­łoby stwier­dze­nie, że na po­dej­ście Anny wpły­nął tylko jej oj­ciec. Ar­thur Schle­sin­ger okre­ślił No­nie[92] jako „in­te­li­gentną, dow­cipną i kry­tyczną”, ob­da­rzoną „wy­ostrzo­nym zmy­słem wy­czu­wa­nia sła­bo­ści in­nych”. Za­uwa­żył też, że jej cy­niczna na­tura mo­gła być ro­dza­jem „sa­mo­obrony, bo No­nie była chyba wy­jąt­kowo wraż­liwa”. Do­dał jesz­cze, że „wspa­niale było prze­by­wać w jej to­wa­rzy­stwie, do­póki nie ob­rała so­bie cie­bie za cel”. Zna­jomi i ko­le­dzy Anny po­wie­dzie­liby o niej to samo.

2

Nie tylko szkolny mun­du­rek

W la­tach sześć­dzie­sią­tych wszystko, co fajne, po­cho­dziło z Lon­dynu. Gdy Anna była na­sto­latką, mia­sto prze­cho­dziło gwał­towne zmiany, re­gla­men­to­waną żyw­ność i przy­gnę­bie­nie za­stą­pił he­do­nizm, a także ra­dość oraz, oczy­wi­ście, be­atle­ma­nia. Anna miesz­kała pra­wie w sa­mym środku tego wszyst­kiego, w lon­dyń­skiej dziel­nicy St. John’s Wood, gdzie znaj­do­wało się stu­dio na­gra­niowe Ab­bey Road Stu­dios.

– Nie dało się o tym nie wie­dzieć[1] i się tym nie eks­cy­to­wać. Miało się po­czu­cie, że świat na­leży do mło­dych – po­wie­działa Anna.

Moda była w sa­mym cen­trum tej trans­for­ma­cji kul­tu­ro­wej. W po­ja­wia­ją­cych się te­raz wszę­dzie bu­ti­kach można już było ku­pić odzież dla ko­biet[2], które w od­róż­nie­niu od swo­ich ma­tek nie chciały no­sić sztyw­nych spód­nic do po­łowy łydki i ża­kie­tów. Chyba nic nie ilu­stro­wało tej prze­miany w spo­sób bar­dziej do­bitny[3] niż mi­ni­spód­niczka, uznana za coś skan­da­licz­nego, choć jej naj­wcze­śniej­sze od­miany się­gały jesz­cze kilka cen­ty­me­trów nad ko­lano. (Gdy Mary Qu­ant za­częła sprze­da­wać spód­niczki koń­czące się szo­ku­jąco „nie­mal dzie­sięć cen­ty­me­trów nad ko­la­nem”, „Da­ily Mail” ogło­sił, że „naj­lep­szym przy­ja­cie­lem mo­delki są do­bre ko­lana”).

Bar­bara Hu­la­nicki, z wy­kształ­ce­nia ilu­stra­torka mody[4], do­strze­gła tę de­spe­racką po­trzebę no­wej sty­li­styki w 1964 roku, gdy za­pro­jek­to­wała mi­ni­su­kienkę w ró­żową kratkę, którą można było na­być przez ogło­sze­nie pra­sowe za za­le­d­wie 25 szy­lin­gów. Pro­jek­tantka otrzy­mała sie­dem­na­ście ty­sięcy za­mó­wień, choć su­kienkę ofe­ro­wano tylko w roz­mia­rach S i M. Hu­la­nicki otwo­rzyła pio­nier­ski bu­tik[5], który na­zwała Biba. Sprze­da­wała w nim odzież swo­jego pro­jektu w przy­stęp­nych ce­nach. Ni­gdy nie szyła wię­cej niż pięć­set sztuk jed­nego mo­delu[6]. Młode dziew­czyny stały w ko­lej­kach przed jej skle­pem w każdą so­botę rano, aż do wy­prze­da­nia asor­ty­mentu. Anna nie miała cier­pli­wo­ści do sta­nia w ko­lej­kach[7], ale uda­wało jej się do­stać do środka za­raz po otwar­ciu sklepu i zła­pać coś z wie­szaka, za­nim wszystko znik­nęło.

Moda fa­scy­no­wała Annę, a szkoła zu­peł­nie nie. Choć jak mó­wił jej oj­ciec, „mo­głaby pew­nie zo­stać bie­gaczką olim­pij­ską”[8], ro­biła tylko to, na co miała ochotę. Bie­ga­nie jej nie in­te­re­so­wało[9].

W 1960 roku[10] do­stała się[11] do jed­nej z naj­lep­szych lon­dyń­skich szkół pry­wat­nych dla dziew­cząt.

– Qu­eens Col­lege[12] była szkołą dla dziew­czyn ta­kich jak ja czy Anna, które nie chciały iść na stu­dia, ale któ­rych ro­dzice tego chcieli – opo­wia­dała Emma So­ames, przy­ja­ciółka, która cho­dziła do tej sa­mej szkoły, ale nie z Anną.

Szkoła miała ry­go­ry­styczne po­dej­ście do na­uki (Anna ce­lo­wała w an­giel­skim), obo­wią­zy­wała tam też ści­sła dys­cy­plina. Po­śród rze­czy nie­do­zwo­lo­nych było roz­ma­wia­nie z ko­le­żan­kami na ko­ry­ta­rzach, od­zy­wa­nie się nie­py­taną, za­da­wa­nie zbyt wielu py­tań i no­sze­nie cze­go­kol­wiek, co nie sta­no­wiło czę­ści mun­durku szkol­nego, żeby się roz­grzać.

– W głów­nym holu, gdzie zbie­ra­ły­śmy się co rano na mo­dli­twę, pa­no­wał taki chłód, że nie­które dziew­czyny mdlały. Ja jako dziecko na­ba­wi­łam się od­mro­że­nia stóp, bo w szkole było tak zimno – wy­znała Sta­cey Lee, ko­le­żanka z klasy Anny, która się z nią za­przy­jaź­niła.

Anna szybko po­sta­no­wiła zmie­nić szkołę, nie­spe­cjal­nie przej­mu­jąc się ko­le­żan­kami, które miała opu­ścić.

– Po pro­stu prze­nio­sła się gdzie in­dziej – po­wie­działa Lee. – Nie była za­leżna od in­nych lu­dzi, nie przy­wią­zy­wała się do ni­kogo[13].

W 1963 roku Anna roz­po­częła na­ukę[14] w do­sko­na­łej North Lon­don Col­le­giate School. W kla­sie nie przy­jęto jej z otwar­tymi ra­mio­nami – prak­tycz­nie wszy­scy ucznio­wie cho­dzili ra­zem do tej szkoły od pierw­szej klasy. Po­trak­to­wali Annę bar­dzo chłodno, nikt na­wet nie opro­wa­dził jej po bu­dynku.

Inna nowa uczen­nica, Vi­vienne La­sky, rów­nież spo­tkała się z po­dob­nym przy­ję­ciem. La­sky prze­pro­wa­dziła się do Lon­dynu z Ber­lina, gdzie jej po­cho­dzący z No­wego Jorku oj­ciec, Me­lvin, pro­wa­dził wpły­wowy, pro­ame­ry­kań­ski (jak się póź­niej oka­zało, fi­nan­so­wany przez CIA) ma­ga­zyn „En­co­un­ter”. W oczach Vi­vienne Annę ce­cho­wała „bry­tyj­ska” re­zerwa; mó­wiła tak jak jej oj­ciec – w ury­wa­nym ryt­mie. Lecz Vi­vienne wy­czuła też, że Anna chce sa­mo­dziel­nie za­słu­żyć so­bie na uwagę: przy­bie­rała pozy mo­delki z roz­kła­dówki – za­okrą­glała plecy i wy­cią­gała w górę barki – pro­mie­niu­jąc ele­gan­cją i swego ro­dzaju pew­no­ścią sie­bie.

La­sky zo­stała jej przy­ja­ciółką, choć Anna po­tra­fiła być opry­skliwa. Nie prze­bie­rała w sło­wach, gdy dzie­liła się z Vi­vienne swo­imi opi­niami na te­mat wy­glądu in­nych – naj­czę­ściej do­ty­czą­cymi kę­dzie­rza­wych, na­tu­ral­nie krę­co­nych wło­sów, któ­rych nie zno­siła, a także in­nych uczen­nic, które, jak uwa­żała Anna, spę­dzały pra­wie całe ży­cie, no­sząc brą­zowe mun­durki, w efek­cie czego nie miały wy­czu­cia „ko­loru czy stylu”.

Tego ro­dzaju kry­ty­cyzm był jed­nak nie­do­pusz­czalny w od­nie­sie­niu do krew­nych Anny[15]. Jej tato szedł co­dzien­nie do pracy[16] w ty­po­wym umun­du­ro­wa­niu fa­ceta z Fleet Street – bia­łej ko­szuli z rę­ka­wami pod­wi­nię­tymi do łokci oraz kra­wa­cie. Jej sio­stra, Nora, nie miała ide­al­nie pro­stych wło­sów Anny i nie­spe­cjal­nie pró­bo­wała nad nimi za­pa­no­wać. Odzież jej mamy naj­praw­do­po­dob­niej była ze śred­niej półki. (Póź­niej, gdy Anna za­częła pra­co­wać, ku­piła swo­jej ma­mie gra­na­tową spód­nicę marki Browns w di­zaj­ner­skim skle­pie w eli­tar­nej lon­dyń­skiej dziel­nicy May­fair. Gdy tylko No­nie się do­wie­działa, że źle do­pa­so­wana spód­nica kosz­to­wała po­nad sto fun­tów, po­ma­sze­ro­wała pro­sto do sklepu, żeby ją zwró­cić).

Anna, po­zba­wiona moż­li­wo­ści ucieczki od szkol­nego mun­durka, przez więk­szą część dnia śle­dziła wszel­kie no­wo­ści i trendy, żar­łocz­nie czy­ta­jąc – książki, ga­zety (w nie­dzielę na­wet osiem ga­zet), ma­ga­zyny, pi­sma li­te­rac­kie[17]. Szcze­gól­nie upodo­bała so­bie „Se­ven­teen”[18], przy­sy­łane ze Sta­nów przez mamę No­nie. Na okład­kach po­ja­wiały się tam ładne dziew­czyny, czę­sto z wło­sami wy­wi­nię­tymi na ze­wnątrz i odziane w modne su­kienki w gra­ficzne wzory. Na­główki na okład­kach za­chwa­lały modę i urodę, ale w środku było wię­cej: od po­rad die­te­tycz­nych, po wy­wiady prze­pro­wa­dzone przez na­sto­let­nie ko­re­spon­dentki, na przy­kład z ów­cze­snym pro­ku­ra­to­rem ge­ne­ral­nym Ro­ber­tem F. Ken­ne­dym.

– [„Se­ven­teen”] to było moje ma­rze­nie – wy­znała Anna lata póź­niej. – Co mie­siąc nie mo­głam się do­cze­kać no­wego nu­meru.

An­nie nie wy­star­czyło tylko do­brze wy­glą­dać; jak za­uwa­żyła La­sky, chciała być po­dzi­wiana jako naj­le­piej ubrana osoba wśród obec­nych. Ta uwaga była jej nie­zbędna, ujaw­niała też pewną sprzecz­ność. W domu Anna wio­dła ży­cie prze­peł­nione kul­tu­ro­wym przy­wi­le­jem i kom­for­tem oraz, za sprawą Char­lesa, wpły­wami. Gdy we­szła w wiek doj­rze­wa­nia, gdzie­kol­wiek się nie po­ja­wiła w Lon­dy­nie, roz­po­zna­wano w niej córkę ce­nio­nego re­dak­tora pra­so­wego, Char­lesa Win­to­ura. A jed­nak poza do­mem czuła się cza­sem nie­wi­dzialna, była igno­ro­wana przez ko­le­żanki ze szkoły, a jej in­dy­wi­du­al­ność stłam­szona przez mo­no­to­nię mun­durka – i to nie tylko tego okrop­nego mun­durka szkol­nego, ale także ge­ne­ral­nej ni­ja­ko­ści odzieży w Wiel­kiej Bry­ta­nii. Wy­róż­nia­nie się było czymś wię­cej niż stra­te­gią na­sta­wioną na zdo­by­cie na­tych­mia­sto­wego uzna­nia – cho­dziło o po­ka­za­nie, że można uciec od beżu i brązu, ale także, w jej przy­padku, uwol­nić się od tego, co ozna­czało by­cie Win­to­urem. W ra­mach za­bie­gów ko­sme­tycz­nych brała ta­bletki z droż­dży od Phi­lipa King­sleya, tego sa­mego try­cho­loga, do któ­rego cho­dził jej oj­ciec w spra­wie ły­sie­nia. I nie­ważne, że jej wła­snym wło­som ni­czego nie bra­ko­wało. Cho­dziła też do der­ma­to­loga, choć miała nie­mal nie­ska­zi­telną skórę; sto­so­wała kremy dro­giej marki Char­les of the Ritz, żeby zli­kwi­do­wać po­ja­wia­jące się z rzadka prysz­cze, choć ni­gdy nie no­siła dużo ma­ki­jażu. Pod­czas na­uki w North Lon­don Col­le­giate Anna tra­fiła do Vi­dala Sas­so­ona i to tam na­ro­dziła się fry­zura na pa­zia, sym­bol tej epoki. Pod­cięła kró­cej swoje gę­ste, na­tu­ral­nie pro­ste, ciemne włosy, a do tego do­dała wy­ra­zi­stą grzywkę, tak długą, że do­ty­kała jej rzęs. W tej fry­zu­rze cho­dziło o to, by mieć ide­alne, świeżo pod­cięte koń­cówki oraz grzywkę – a to wy­ma­gało czę­stego strzy­że­nia, o co dbała, re­gu­lar­nie od­wie­dza­jąc sa­lon Le­onard of May­fair, do któ­rego zde­zer­te­ro­wali sty­li­ści Sas­so­ona. Ta fry­zura, choć stała się jej zna­kiem roz­po­znaw­czym, w Lon­dy­nie zu­peł­nie się nie wy­róż­niała. Młode ko­biety wszę­dzie się tak strzy­gły.

Anna zwy­kle nie mó­wiła ni­komu wprost, że nie zga­dza się z jego wy­bo­rami – w kwe­stii tego, co na sie­bie za­kłada, co je lub jak się za­cho­wuje – ale po­tra­fiła dać lu­dziom od­czuć, że uważa, iż po­winni to ro­bić ina­czej, czyli tak jak ona. W tam­tych cza­sach modna była bar­dzo szczu­pła syl­wetka.

– Wszyst­kie chcia­ły­śmy być chude jak Twiggy – wy­znała La­sky.

Czyli bar­dzo chude. Przez cały dzień w szkole Anna i La­sky ja­dły może jedno jabłko od­miany granny smith. Gdy Anna za­pra­szała La­sky do sie­bie i przy­rzą­dzała jej ulu­bione da­nie, czyli ser­nik, sama na­wet go nie ru­szała. W efek­cie jej po­wścią­gli­wo­ści La­sky miała po­czu­cie, że robi coś złego – tego uczu­cia do­świad­czyło wiele osób bli­skich An­nie – oraz że musi się bar­dziej po­sta­rać, nie po to, by za­cho­wać do­bry wy­gląd, lecz by zdo­być apro­batę Anny[19]. W 1964 roku uka­zała się książka[20]The Drin­king Man’s Diet. How to Lose We­ight with a Mi­ni­mum of Wil­l­po­wer. Od­tąd Anna sto­so­wała opi­saną tam dietę, która opie­rała się na za­sa­dzie: „Jedz mniej niż sześć­dzie­siąt gra­mów wę­glo­wo­da­nów dzien­nie”.

Anna uwiel­biała od­wie­dzać La­sky w domu i roz­ma­wiać z jej ro­dzi­cami. Matka Vi­vienne była piękną i szczu­płą byłą ba­le­riną, która no­siła di­zaj­ner­skie ubra­nia i kar­miła dziew­czyny wy­ra­fi­no­wa­nym je­dze­niem.

– No­nie do­sko­nale wie­działa o sła­bo­ści Anny do mo­jej matki – wspo­mi­nała La­sky. – Sta­no­wiły swoje prze­ci­wień­stwo. Moja matka wy­cho­dziła z domu wy­łącz­nie w stroju z ko­lek­cji co­uture. No­siła sznury pe­reł. Ni­gdy nie wa­żyła wię­cej niż czter­dzie­ści ki­lo­gra­mów.

Choć Anna nie znała li­to­ści w kry­ty­ko­wa­niu in­nych, naj­bar­dziej kry­tyczna była chyba w sto­sunku do sie­bie. Kie­dyś ku­piła so­bie drogą kre­ację na we­sele ku­zyna. Skła­dała się ona z ró­żo­wej spód­nicy i kwie­ci­stego ża­kietu. Gdy do­stała zdję­cia z przy­ję­cia, wpa­dła w roz­pacz.

– Co mam po­cząć z ta­kimi no­gami? – po­wie­działa.

Zna­la­zła cen­ty­metr kra­wiecki i zmie­rzyła ob­wód swo­ich ko­lan oraz ko­lan La­sky. Z prze­ra­że­niem stwier­dziła, że ko­lana ko­le­żanki są szczu­plej­sze. Ta drobna róż­nica była dla niej ni­czym nie­odwo­łalny wy­rok. La­sky zwró­ciła uwagę na to, że Anna praw­do­po­dob­nie nie przy­brała na wa­dze, od­kąd ukoń­czyła osiem­na­ście lat.

Na­wet gdy Anna w końcu za­do­mo­wiła się w szkole, nie zna­la­zła tam wielu ko­le­ża­nek poza La­sky[21]. W wy­wia­dach opi­sy­wała[22] sie­bie w dzie­ciń­stwie jako osobę nie­śmiałą, ale wśród jej ko­le­ża­nek nie ma co do tego zgody. Jed­no­myślne są tylko co do tego, że była ci­cha[23]. La­sky nie uwa­żała jej za nie­śmiałą[24].

– Nie chciała na­le­żeć do żad­nej już ist­nie­ją­cej grupy. Chciała prze­by­wać w swoim wła­snym, eli­tar­nym świe­cie. – I do­dała: – Nie sta­rała się na­wią­zać kon­tak­tów z tą czy tamtą osobą, je­śli to na­prawdę nie było ko­nieczne. Na tym po czę­ści po­le­gała jej ta­jem­ni­czość.

Gdy Anna była na­sto­latką, mał­żeń­stwo Char­lesa i No­nie się po­psuło, praw­do­po­dob­nie w efek­cie jego ro­man­sów, jak rów­nież w związku z nie­od­wra­calną traumą po śmierci Ge­ralda. At­mos­fera w cza­sie ko­la­cji w ich domu ro­biła się co­raz bar­dziej na­pięta[25], go­ście oba­wiali się kłótni. Mary Kenny, która pra­co­wała w tym cza­sie dla Char­lesa, opo­wia­dała, że mał­żon­ko­wie tak okrop­nie so­bie do­gry­zali, że można było od­nieść wra­że­nie, iż oboje pró­bują się na­wza­jem skom­pro­mi­to­wać.

– Prze­by­wa­nie w ich to­wa­rzy­stwie stało się na­prawdę okropne – przy­znała.

Jed­nak go­ście na­ra­żeni byli na oglą­da­nie tej peł­nej udręki re­la­cji tylko w ogra­ni­czo­nym za­kre­sie. Dla Anny była to co­dzien­ność. La­sky i Anna uwiel­biały swo­ich oj­ców[26] i obie się prze­ra­ziły, gdy się do­wie­działy, że ci uwiel­biani oj­co­wie nie są wierni ich mat­kom. Jak to moż­liwe, że ich ta­tu­sio­wie – ci wspa­niali ta­tu­sio­wie, któ­rych wy­nio­sły na oł­ta­rze – byli zdolni do zdrady? Poza tym Anna do­strze­gała, że osoby, które ro­biły naj­więk­sze wra­że­nie na jej wy­chwa­la­nym pod nie­biosa ta­cie, to nie były osoby, które, po­wiedzmy, z od­da­niem po­ma­gają cię­żar­nym na­sto­lat­kom, lecz ko­biety, które po­dob­nie jak on zaj­mo­wały wy­soką po­zy­cję w pra­sie[27].

Gdy Anna miała ja­kieś pięt­na­ście lat[28], Win­to­uro­wie prze­pro­wa­dzili się do więk­szego domu w Ken­sing­ton. Anna za­jęła miesz­ka­nie w su­te­re­nie z wła­snym wej­ściem, od­dzie­lone od reszty domu. Jedna długa ściana zo­stała w ca­ło­ści za­bu­do­wana bia­łym re­ga­łem wy­peł­nio­nym książ­kami (była to część ume­blo­wa­nia za­ku­pio­nego przez jej ro­dzi­ców w Ha­bi­ta­cie, mod­nym skle­pie z do­dat­kami do domu). Spo­rych roz­mia­rów sy­pial­nię go­ścinną ude­ko­ro­wano nie­bie­skim i bia­łym tiu­lem. Z jed­nej strony ten apar­ta­ment stał się świą­ty­nią jej do­brego smaku, a z dru­giej dał jej wy­tchnie­nie od awan­tur ro­dzi­ców.

Brak za­in­te­re­so­wa­nia Anny na­uką sta­wał się co­raz bar­dziej oczy­wi­sty w jej dru­gim roku w North Lon­don. Zo­stała uczen­nicą Peggy An­gus[29], słyn­nej ar­tystki[30], któ­rej dwa dzieła znaj­do­wały się w Na­tio­nal Por­trait Gal­lery. To jesz­cze bar­dziej roz­bu­dziło za­in­te­re­so­wa­nie sztuką u Anny, które wpły­nie na nią jako młodą re­dak­torkę działu mody i ko­niec koń­ców za­pewni jej spo­tka­nie z re­dak­cją „Vo­gue’a”. Jed­nak więk­szość pro­gramu szkol­nego śmier­tel­nie ją nu­dziła[31]. Od czasu do czasu, bez żad­nych kon­se­kwen­cji[32], ra­zem z La­sky pod­ra­biały uspra­wie­dli­wie­nia od ro­dzi­ców, we­dle któ­rych były chore albo mu­siały iść do le­ka­rza. Za­miast tego wy­bie­rały się na za­kupy na Le­ice­ster Squ­are. (Zdej­mo­wały znie­na­wi­dzone mun­durki szkolne w to­a­le­tach pu­blicz­nych). Pod ko­niec ty­go­dnia na­uki Anna nie mo­gła się już do­cze­kać, kiedy się wy­stroi i pój­dzie za­ba­wić. Ra­zem z La­sky jeź­dziły do domu me­trem, ką­pały się, prze­bie­rały w wie­czorne kre­acje (zwy­kle mi­ni­spód­niczki) i ra­zem oglą­dały pro­gram na żywo Re­ady Ste­ady Go! (Slo­gan pro­gramu[33] gło­sił: „Tu za­czyna się week­end!”). O je­de­na­stej wie­czo­rem dziew­czyny wska­ki­wały do tak­sówki i je­chały do któ­re­goś ze swo­ich ulu­bio­nych klu­bów[34]. Jak na­pi­sała Anna w ar­ty­kule opu­bli­ko­wa­nym w ma­ga­zy­nie uczniow­skim szkoły North Lon­don Col­le­giate, do Gar­ri­son’s przy­cho­dziły młode blon­dynki chcące za­im­po­no­wać biz­nes­me­nom (nuda), w Scotch of St. Ja­mes zja­wiała się lep­sza, cie­kaw­sza klien­tela, ale pa­no­wał tam zbyt duży tłok (nie­wy­goda); w Dolly’s, gdzie „uty­tu­ło­wani i za­możni ga­wę­dzą ze sław­nymi i z nie­sław­nymi, de­biu­tantki i ksią­żęta tań­czą koło gwiazd popu i ich kam­po­wych fa­nów”, można było zo­ba­czyć „naj­bar­dziej od­je­chane kre­acje” oraz „naj­dzi­wacz­niej­sze ak­ce­so­ria... Można tam też było spo­tkać Be­atlesa lub Stone’a, lub dwóch, a także Ca­thy McGo­wan [go­spo­dy­nię pro­gramu Re­ady Ste­ady Go!] – cze­góż można chcieć wię­cej?”[35].

Ochro­nia­rze nie spraw­dzali do­wo­dów toż­sa­mo­ści, ale Anna i La­sky wcale nie pró­bo­wały się upić[36]. Za­ma­wiały so­bie bez­al­ko­ho­lowy drink Shir­ley Tem­ple lub coca-colę i wy­cho­dziły po go­dzi­nie, cza­sem na­wet szyb­ciej. Zo­sta­wały wy­star­cza­jąco długo, by się ro­zej­rzeć i zo­stać za­uwa­żo­nymi, ale wy­cho­dziły na tyle wcze­śnie, by się tro­chę prze­spać przed po­ranną wy­prawą do Biby.

– Nasi ro­dzice kom­plet­nie nam ufali. Nie by­ły­śmy roz­wią­złe. Nie sza­la­ły­śmy – wy­znała La­sky.

Dla Anny wyj­ście do klubu ni­gdy nie po­le­gało na hu­lan­kach. Cho­dziło jej o re­ko­ne­sans, a nie o ja­kieś eks­cesy. Pro­wa­dziła stu­dia po­śród tłu­mów mod­nie ubra­nych osób.

3

Raz pod wo­zem, raz na wo­zie

For­malna edu­ka­cja Anny do­bie­gła końca, gdy miała szes­na­ście lat. Opu­ściła North Lon­don Col­le­giate przed ukoń­cze­niem ostat­niej klasy[2*]. Dla jej ro­dzi­ców uni­wer­sy­tet sta­no­wił ważną część ży­cia[1], ale ona sama nie wi­działa po­wodu, by iść na stu­dia do Oks­fordu lub Cam­bridge (co sta­no­wi­łoby je­dyny kon­kretny po­wód, by zo­stać na czwarty rok w North Lon­don), skoro jej am­bi­cją była praca w branży mo­do­wej. Wiele lat póź­niej[2] wy­znała bli­skiemu przy­ja­cie­lowi, dra­ma­to­pi­sa­rzowi Da­vi­dowi Hare’owi:

– Nie mo­głam się do­cze­kać, aż wy­rwę się w świat i za­cznę dzia­łać.

Chciała pra­co­wać[3].

Z dru­giej strony[4] w tam­tych cza­sach nie było nic dziw­nego w tym, że bry­tyj­ska na­sto­latka wcze­śnie rzuca szkołę. Nie­które ko­biety szły do pry­wat­nych szkół przy­go­to­wu­ją­cych do ży­cia w wiel­kim świe­cie, by przy­spo­so­bić się do ży­cia do­mo­wego, albo też uczęsz­czały do szkół dla se­kre­ta­rek[3*]. No­nie i Char­les oczy­wi­ście nie byli uszczę­śli­wieni de­cy­zją Anny.

– Nie wy­daje mi się, by to był sno­bizm. Win­to­uro­wie po pro­stu uwa­żali, że edu­ka­cja to... Że to na­rzę­dzie, które może zu­peł­nie od­mie­nić ży­cie – wy­ja­śniła La­sky. Ale na ile się orien­to­wała, ro­dzice Anny po­go­dzili się z jej de­cy­zją. – Ni­gdy jej tego nie wy­rzu­cali wprost[5].

W prze­ci­wień­stwie do niej jej ro­dzeń­stwo[6] po­dzie­lało za­in­te­re­so­wa­nia ro­dzi­ców po­li­tyką oraz spra­wami spo­łecz­nymi. Wszy­scy ukoń­czyli stu­dia na pre­sti­żo­wych uni­wer­sy­te­tach. Anna czuła się jak czarna owca w ro­dzi­nie.

– Na tle aka­de­mic­kich suk­ce­sów mo­ich braci oraz sio­stry wy­pa­da­łam na nie­złego nie­udacz­nika. Oni byli su­per­in­te­li­gentni, więc ja po­sta­no­wi­łam po­pra­co­wać nad by­ciem ozdobą. Przez więk­szość czasu cho­wa­łam się za swo­imi wło­sami i by­łam spa­ra­li­żo­wana wła­sną nie­śmia­ło­ścią. Moi krewni za­wsze się ze mnie pod­śmie­wali. Uwa­żali mnie za ko­goś bar­dzo nie­po­waż­nego. Moja sio­stra po­tra­fiła za­dzwo­nić i po­wie­dzieć: „Gdzie Anna? Jest u fry­zjera czy w pralni che­micz­nej?”. To nie jest ich świat – opo­wia­dała po la­tach.

Jej ro­dzeń­stwo nie ro­zu­miało jej za­in­te­re­so­wa­nia modą, ale Char­les zda­wał się je do­ce­niać[7]. Moda sta­no­wiła część kul­tury, o któ­rej pi­sał „Eve­ning Stan­dard”, więc mu­siał być z nią mniej wię­cej na bie­żąco. Li­czyło się też dla niego, że moda[8] tak bar­dzo eks­cy­tuje Annę, którą wielu po­strze­gało jako jego ulu­bione dziecko.

Char­les za­prze­czał, że kie­dy­kol­wiek po­py­chał Annę[9] w stronę ka­riery w pra­sie.

– Anna uwa­żała, że to, co ro­bię, jest pa­sjo­nu­jące... – Miał wy­znać.

Ale fakt po­zo­sta­wał fak­tem – Anna wie­działa[10], że jej tato chciał, by zo­stała dzien­ni­karką. (Cza­sem pro­sił ją[11] o prze­czy­ta­nie ja­kichś ar­ty­ku­łów i py­tał, co o nich są­dzi, w pew­nym sen­sie przy­go­to­wu­jąc ją do przy­szłych obo­wiąz­ków).

A jed­nak po­zo­sta­wała nie­ufna, nie do końca zde­cy­do­wana.

– Bez wąt­pie­nia do­ra­sta­jąc, wie­dzia­łam[12], że chcę iść w kie­runku wy­daw­ni­czym – po­wie­działa dzien­ni­ka­rzowi Geo­rge’owi Wayne’owi, po czym do­dała, że zde­cy­do­wała się na ma­ga­zyny, bo to nie był do końca świat jej ojca.

A mimo to ja­kieś dwa­dzie­ścia lat po tym[13], jak ob­jęła stery „Vo­gue’a”, wy­znała, że to Char­les miał na nią naj­więk­szy wpływ.

– Wy­daje mi się, że to mój oj­ciec za­de­cy­do­wał za mnie, że po­win­nam pra­co­wać w mo­dzie. Już nie pa­mię­tam, co to był za for­mu­larz, który wy­peł­nia­łam, może apli­ka­cja do szkoły? Na dole było na­pi­sane „cele za­wo­dowe”... „Co mam tu na­pi­sać? – za­py­ta­łam. – Co tu umie­ścić?” A on na to: „No oczy­wi­ście na­pisz, że chcesz być na­czelną «Vo­gue’a»”. I w ten spo­sób de­cy­zja za­pa­dła.

Jej de­ter­mi­na­cja za­pło­nęła ży­wym ogniem.

Kilka mie­sięcy po za­koń­cze­niu edu­ka­cji Anny zmarł jej dzia­dek, Ralph Ba­ker. Cały swój ma­ją­tek po­zo­sta­wił żo­nie. Gdy Anna Ba­ker zmarła we wrze­śniu 1970 roku[14], fun­dusz po­wier­ni­czy był wart 2,28 mi­liona do­la­rów. No­nie, jej sio­stra, a także Anna i jej ro­dzeń­stwo za­częli otrzy­my­wać wy­płaty. Nie­które prze­zna­czone były na kon­kretne cele, na przy­kład na cze­sne za stu­dia na Ha­rvar­dzie Pa­tricka czy ra­chunki za po­ko­jówkę sio­stry No­nie. Anna, która nie po­trze­bo­wała pie­nię­dzy na na­ukę, do­sta­wała wy­płaty na nie­okre­ślone cele. W ciągu pierw­szych sze­ściu lat jej ka­riery w ma­ga­zy­nach otrzy­mała po­nad 19 ty­sięcy do­la­rów, co w prze­li­cze­niu na war­tość tej wa­luty w 2021 roku ozna­czało po­nad 120 ty­sięcy do­la­rów[15]. Dzięki tym środ­kom mo­gła nie tylko roz­po­cząć pracę w kiep­sko płat­nym sek­to­rze wy­daw­ni­czym, ale także po­dej­mo­wać ry­zy­kowne kroki, dzięki któ­rym po­su­nęła się do przodu. Mo­gła też po­zwo­lić so­bie na ładne rze­czy, jak auto marki Mini, któ­rym jeź­dziła[16] po Lon­dy­nie. Je­śli An­nie ma­rzyło się ży­cie pełne di­zaj­ner­skich ciu­chów oraz luk­su­sów, to dzięki środ­kom z fun­du­szu po­wier­ni­czego miała je za­pew­nione, ale na resztę mu­siała za­pra­co­wać udaną ka­rierą za­wo­dową.

Oczy­wi­ście na po­czątku mógł jej po­móc oj­ciec. Pew­nego dnia[17] Char­les we­zwał do sie­bie Bar­barę Griggs, re­dak­torkę działu mody w „Eve­ning Stan­dard”.

– Chciał­bym cię po­pro­sić o przy­sługę – po­wie­dział.

– Pew­nie, Char­les. Co mogę dla cie­bie zro­bić? – od­parła.

– Był­bym bar­dzo zo­bo­wią­zany, gdy­byś za­brała moją córkę, Annę, na lunch. Oczy­wi­ście za­płacę – wy­ja­śnił. – Wy­daje mi się, że zde­cy­do­wała się na ka­rierę w mo­dzie. Może mo­gła­byś jej udzie­lić ja­kichś rad.

Griggs umó­wiła się na lunch z Anną, która z miej­sca zro­biła na niej ogromne wra­że­nie swoją pew­no­ścią sie­bie, ele­gan­cją i wy­ro­bie­niem. Dziew­czyna była jesz­cze dziec­kiem, ale wy­róż­niała się opa­no­wa­niem, dba­ło­ścią o sie­bie oraz po­czu­ciem celu ty­po­wym dla osoby do­ro­słej.

– Chciała ode mnie tylko tro­chę in­for­ma­cji, nic spe­cjal­nie waż­nego. Czego na­to­miast nie chciała, to po­rad i pod­po­wie­dzi na te­mat tego, jak po­winna po­pro­wa­dzić swoją ka­rierę – wspo­mi­nała Griggs, która szybko do­szła do wnio­sku, że sie­dzącą przed nią na­sto­latkę czeka wspa­niała ka­riera w mo­dzie i że co­kol­wiek dziew­czyna ze­chce osią­gnąć, na pewno do­pnie swego.

Na­stęp­nie Griggs wy­ko­nała te­le­fon do Bar­bary Hu­la­nicki[18] i za­py­tała, czy Anna mo­głaby od­być staż u niej w skle­pie. Hu­la­nicki nie znała Char­lesa Win­to­ura, ale do­brze wie­działa, że jego ga­zeta jest bar­dzo wpły­wowa i ma ogromne za­sięgi. Poza tym Griggs pi­sała w tej ga­ze­cie przy­chyl­nie o Bi­bie. Oczy­wi­ście zgo­dziła się za­trud­nić jego córkę.

Jako córka Char­lesa Win­to­ura[19] Anna do­stała tę po­sadę bez for­mal­nej roz­mowy o pracę. W pew­nym sen­sie nie było w tym nic za­ska­ku­ją­cego: praca w Bi­bie nie wy­ma­gała żad­nych spe­cjal­nych kwa­li­fi­ka­cji poza by­ciem ładną i szy­kowną. Młode ko­biety pro­wa­dzące sklep w la­tach sześć­dzie­sią­tych na­le­żały do lon­dyń­skiej śmie­tanki. Sty­lowe i ob­ce­sowe, po­ja­wiały się na ła­mach ga­zet i ma­ga­zy­nów. Nie można było być bar­dziej na fali niż one. Ale Anna ni­gdy nie zo­stała jedną z nich.

– Nie okre­śli­ła­bym jej jako olśnie­wa­jąco piękną, ra­czej prze­ciętną i bar­dzo zwy­czajną. Re­ali­stycz­nie rzecz bio­rąc, nie na­le­żała do dziew­czyn, które zwy­kle za­trud­nia­li­śmy – przy­znała Kim Wil­lott, za­stęp­czyni kie­row­nika sklepu.

Pod wzglę­dem oso­bo­wo­ści sta­no­wiła prze­ci­wień­stwo eks­tra­wer­tycz­nych eks­pe­dien­tek: była ci­cha i uro­cza.

– Mu­siała być prze­ra­żona – opo­wia­dała Hu­la­nicki.

Człon­kom per­so­nelu na­ka­zano ob­cho­dzić się de­li­kat­nie[20] z córką wpły­wo­wego Char­lesa Win­to­ura. Dla­tego ni­gdy nie do­stała żad­nego trud­nego za­da­nia do wy­ko­na­nia.

W Bi­bie bu­zo­wało jak za ku­li­sami na kon­cer­cie roc­ko­wym. Na za­kupy wpa­dały tam ta­kie oso­bi­sto­ści jak Bri­gitte Bar­dot czy Bar­bra Stre­isand, by po­szu­kać moż­li­wie naj­krót­szej spód­niczki. Na­wet je­śli przed skle­pem nie usta­wiały się ko­lejki, to i tak co­dzien­nie trzeba było czy­ścić szyby wy­sta­wowe ze śla­dów przy­kle­jo­nych do nich no­sów. Choć Hu­la­nicki zle­cała eks­pe­dient­kom rów­nież po­zo­wa­nie do ka­ta­lo­gów Biby (zdję­cia ro­bili słynni fo­to­gra­fo­wie mody, tacy jak Hel­mut New­ton), ni­gdy nie po­pro­siła o to Anny, która wy­da­wała się jej zbyt wy­co­fana[21].

Sza­leń­stwo na punk­cie Biby ob­ja­wiało się też[22] po­przez kra­dzieże na nie­spo­ty­kaną skalę. Uła­twiały je brak sys­temu alar­mo­wego, przy­tłu­mione oświe­tle­nie oraz za­tło­czona prze­bie­ral­nia. W 2002 roku w syl­wetce pra­so­wej opu­bli­ko­wa­nej w „In­de­pen­dent”[23] Ale­xan­dra Shul­man, ów­cze­sna re­dak­torka bry­tyj­skiego „Vo­gue’a”, od­kryła, że ją i dzien­ni­karkę prze­pro­wa­dza­jącą wy­wiad łą­czą wspólne wspo­mnie­nia tych wszyst­kich kra­dzieży, do ja­kich do­cho­dziło w Bi­bie. Shul­man wspo­mi­nała, że gdy do jej szkoły przy­szła w tej spra­wie po­li­cja, „wszyst­kie sie­dzia­ły­śmy przed nimi w apasz­kach z Biby, które zwę­dzi­ły­śmy”.

Anna pra­co­wała tam za­le­d­wie od kilku ty­go­dni[24], gdy Ro­sie Young, jedna z jej kie­row­ni­czek, do­stała po­le­ce­nie z góry, żeby ją zwol­nić, bo rze­komo Anna rów­nież kra­dła odzież. Kra­dzieże były tak roz­po­wszech­nione, że może uznała to za normę.

Annę, zda­niem Young[25], to zwol­nie­nie nie­spe­cjal­nie obe­szło, ale te­raz mu­siała zna­leźć nowe za­ję­cie. La­tem 1967 roku, chcąc zbić ka­pi­tał na ru­chu bu­ti­ko­wym, Har­rods otwo­rzył na czwar­tym pię­trze dział na­zwany „Wej­ście”, o po­wierzchni bli­sko dwóch ty­sięcy me­trów kwa­dra­to­wych. W wy­stroju do­mi­no­wał ko­lor ciem­no­nie­bie­ski, oświe­tle­nie było przy­ga­szone, a pod­łoga po­ma­lo­wana w nie­bie­skie i czarne pasy[26]. Prze­wi­dziano tam miej­sce dla di­dżeja, a ca­łość przy­po­mi­nała klub nocny. Eks­pe­dientki no­siły białe mi­ni­spód­niczki[27].

Ten kli­mat spodo­bał się An­nie[28], która do­stała tam pracę eks­pe­dientki. Jej ko­le­żan­kami[29] były młode damy oraz bez­ro­botne ak­torki. Zda­niem La­sky Anna ni­gdy nie uwa­żała, że praca w han­dlu jest po­ni­żej jej god­no­ści. Co nie zna­czy, że eks­cy­to­wała ją per­spek­tywa roz­po­czy­na­nia ka­riery od zera.

– By­ły­śmy uczen­ni­cami North Lon­don i chyba nam się wy­da­wało, że nie bę­dziemy mu­siały aż tak ty­rać w miej­scach, które wcale nie były su­per. Wie­rzy­ły­śmy, że od razu tra­fimy na sam szczyt[30] – opo­wia­dała La­sky.

Ale za­czy­na­nie od zera miało też swoje plusy.

Mniej wię­cej w tym sa­mym cza­sie, gdy Anna pra­co­wała w Har­rod­sie, La­sky od­by­wała prak­tyki w „Pet­ti­coat”, ty­go­dniku dla na­sto­la­tek za­ło­żo­nym przez Au­drey Slau­gh­ter, która wcze­śniej z suk­ce­sem wy­lan­so­wała „Ho­ney”, ad­re­so­wane do nieco star­szych czy­tel­ni­czek. Praca La­sky po­le­gała na wy­po­ży­cza­niu odzieży oraz do­dat­ków od pro­jek­tan­tów i sprze­daw­ców de­ta­licz­nych na se­sje mo­dowe, a na­stęp­nie pa­ko­wa­niu i od­sy­ła­niu wy­po­ży­czo­nych rze­czy. Jed­nak w pew­nym mo­men­cie re­dak­to­rom za­bra­kło mo­de­lek.

– Vi­vienne, ty to zro­bisz – po­wie­dział jej szef. – I przy­pro­wadź ja­kąś ko­le­żankę.

La­sky za­pro­siła Annę.

Tak się szczę­śli­wie zło­żyło, że aku­rat tego dnia Anna mo­gła przyjść. Jak się można było spo­dzie­wać, miała blade po­ję­cie o tym, czym zaj­muje się re­dak­tor działu mody. Być może to była wła­śnie naj­więk­sza lek­cja, jaką wy­nio­sła z tej se­sji – ile pracy trzeba wło­żyć w przy­go­to­wa­nie tego wszyst­kiego.

Wraz z kil­koma in­nymi mło­dymi ko­bie­tami po­zo­wała do zdjęć w ró­żo­wych i sza­rych mi­ni­su­kien­kach płasz­czo­wych oraz bu­tach, które były na nią za duże i miały z tyłu luz przy pię­tach. Zdję­cia opu­bli­ko­wano na za­chwy­ca­ją­cej roz­kła­dówce bę­dą­cej de­biu­tem Anny Win­tour w świe­cie, któ­rym kie­dyś przyj­dzie jej rzą­dzić. Dwie przy­ja­ciółki wy­glą­dają na zdję­ciach jak dzieci pod­czas za­bawy w prze­bie­ranki w gar­de­ro­bie do­ro­słej ko­biety[31].