Trening twórczości ebook

Oddajemy w ręce Czytelników kolejne wydanie podręcznika, którego pierwsza edycja ukazała się w roku 1989. To wydanie zawiera niewiele zmian w stosunku do poprzedniego piątego (GWP, 2005). Zachowaliśmy oryginalną strukturę i większość treści, ponieważ odbierane przez nas sygnały nakazywały przyjęcie strategii zdrowego konserwatyzmu: tylko tyle zmian, ile to konieczne, z zachowaniem charakteru książki i podstawowych elementów jej formalnej budowy. Poprzednie wersje Treningu twórczości po prostu sprawdziły się w praktyce, więc nowa wersja nie może być czymś znacząco różnym.

Wszystkie techniki, opisane w rozdziałach II–V, mają swój hasłowy tytuł, ułatwiający identyfikację, potem następuje opis przebiegu ćwiczenia, któremu czasem towarzyszy instrukcja dla uczestników, a niekiedy też interpretacja teoretyczna. Ta ostatnia ma ułatwić prowadzącemu komentowanie sensu ćwiczeń po ich wykonaniu lub pod koniec pewnej grupy technik. Zabieg taki uznaliśmy za niezbędny składnik dobrze przeprowadzonego treningu (zob. rozdział VI, część B). Rozdziały II–V zawierają praktycznie tylko opisy technik. Dopiero rozdział VI dostarcza wskazówek dotyczących przebiegu treningu, doboru ćwiczeń i tak dalej. Znalazł się on na końcu, ponieważ łatwo wtedy omawiać kwestie związane z organizacją treningu, odwołując się do treści poprzednich rozdziałów. Jeśli jednak komuś przeszkadza nieco katalogowy charakter rozdziałów II–V, może zacząć lekturę od rozdziału końcowego.

Pochodzenie poszczególnych technik treningowych jest bardzo różne. Częściowo są one zapożyczone wprost od innych autorów – wtedy staramy się podawać informację bibliograficzną. Do takich ćwiczeń należy na przykład „Winda”, „Bezludna wyspa” czy „Superpozycje”. Inna grupa technik zawiera modyfikacje – niekiedy dość znaczne – propozycji, które można znaleźć w pracach klasyków heurystyki. Modyfikacja polega na przykład na przerobieniu techniki pierwotnie zadaniowej na ćwiczeniową (treningową), zgodnie z rozróżnieniem dokonanym w rozdziale I, albo na opracowaniu ćwiczenia od strony techniczno-operacyjnej, tak aby nadawało się do zastosowania w praktyce treningu grupowego. Przykładami tego typu technik mogą być „Bricolage”, „Operator WCK” lub „Czasowniki modyfikujące”. Kolejna grupa to przekształcone techniki procedur wykorzystanych w badaniach podstawowych. Na przykład ćwiczenie „Łańcuch czy gwiazda” zostało opracowane na podstawie wyników eksperymentu Levin (1978). W tym wypadku doprowadziliśmy po prostu do wyciągnięcia praktycznego wniosku heurystycznego z badań psychologicznych o charakterze podstawowym. Podobnie uczyniliśmy w wypadku ćwiczenia „Percepcja fizjonomiczna”, „Technika tworzenia analogii” (wykorzystano tu badania Sternberga nad rozumowaniem przez analogię) i „Percepcja allocentryczna” (w tym ostatnim wypadku wykorzystano tylko sugestię Schachtela, ale nie badania, których autor nie przytacza). Wreszcie czwarta grupa technik to ćwiczenia oryginalne, wymyślone i wypróbowane przez nas samych. Stanowią one około 35% wszystkich proponowanych ćwiczeń. Należą do nich między innymi „Analogia nośna i analogia trafna”, „Właściwy nośnik”, „Alternatywne tytuły”, „Implikacje”, „Tysiąc definicji”, „Chińska encyklopedia” i inne.

Zapożyczenie techniki albo jej skonstruowanie na podstawie badań czy wcześniejszych propozycji nie oznacza naturalnie akcesu do teorii leżących u podstaw wykorzystanego źródła inspiracji. Zresztą na ogół są to teorie ukryte, ponieważ dziedzina twórczości stosowanej rozwijała się raczej pod kątem praktycznych potrzeb niż teorii. Nasze założenia teoretyczne sprowadzają się do idei zawartych w pracach Brocławika (1982, 1988), Nęcki i Brocławika (1984) oraz Nęcki (1985, 1987/1995, 1987, 2001). Tak więc adaptując jakieś ćwiczenie do naszego systemu, staraliśmy się opatrzyć je swoistą podbudową teoretyczną, chociażby przez zaklasyfikowanie go do takiej, a nie innej grupy technik.

Osobną kategorię stanowią ćwiczenia wymyślone i sprawdzone przez naszych kolegów i studentów. Lista nazwisk byłaby tu tak długa, że nie sposób jej przytoczyć. Wszystkim osobom, które przyczyniły się do powstania lub modyfikacji technik treningu twórczości, jak też do wypróbowania tych technik w praktyce treningowej, serdecznie dziękujemy.

Kilka słów o nietypowym wykorzystaniu proponowanych technik. Chociaż głównym adresatem tej książki są osoby organizujące treningi w ścisłym sensie, zwłaszcza treningi grupowe, istnieje możliwość jej wykorzystania w sytuacjach mniej standardowych, na przykład w szkole. Przypuśćmy, że nauczyciel biologii uczy o tym, w jaki sposób wirus atakuje komórkę: wprowadza on do wnętrza komórki swój materiał genetyczny, który replikując się, zakłóca metabolizm komórki-nosiciela aż do jej zniszczenia. Postępuje więc tak, jak oddział dywersantów na tyłach nieprzyjacielskiej armii. Być może analogia mogłaby być bardziej trafna, chodzi jednak o to, aby w ogóle nauczać w konwencji analogii i metafory. Takie nauczanie bliższe jest myśleniu twórczemu, a przecież „uczymy się najlepiej wtedy, gdy robimy wynalazki” (Piaget). Inaczej mówiąc, wykorzystanie analogii, metafory lub innego narzędzia twórczości sprawia, że uczeń zdobywa wiedzę w sposób bardziej trwały i bardziej atrakcyjny, niż dzieje się to w wypadku klasycznych zabiegów metodycznych. Ponadto ucząc się biologii (lub jakiegokolwiek przedmiotu), zarazem uczy się myślenia, czego żaden tradycyjny system szkolny nie jest w stanie mu zapewnić. Dlatego też zachęcamy nauczycieli do szerokiego korzystania z opisanych tu technik w pracy z klasą szkolną. Nawet bez rozbudowanego planu treningu, biorąc ad hoc jakieś ćwiczenie i przeprowadzając je na lekcji, mogą stać się pionierami nowego stylu nauczania, łączącego wiedzę, wyobraźnię i twórcze myślenie (por. Szmidt, 2003; Limont, 1994, 1996).

Inna możliwość to szerokie korzystanie z ćwiczeń interpersonalnych. Umiejętności słuchania, właściwego krytykowania, współpracy w grupie lub komunikatywnego przekazywania myśli potrzebne są każdemu, kto pracuje z ludźmi. Sens tych ćwiczeń nie ogranicza się zatem do treningu twórczości, a niektóre z nich, na przykład „Co by tu zrobić, żeby..., czyli konstruktywna krytyka” (rozdział II, część C), nadają się do zastosowania we wszelkich sytuacjach społecznych, poczynając od posiedzenia rady nadzorczej, a skończywszy na sprzeczce rodzinnej. Tak więc tytuł tej książki nie powinien sugerować, że zestaw opisywanych w niej ćwiczeń nadaje się do zastosowania tylko w sytuacji grupowego treningu twórczości, a zatem w sytuacji dla przeciętnego człowieka dość rzadko spotykanej i egzotycznej. Przeciwnie, zakres stosowania większości z nich jest bardzo szeroki, choć może to wymagać odejścia od dosłownego traktowania instrukcji. Jeśli uda się zachować sens ćwiczenia, modyfikacje co do formy są dopuszczalne, a w wielu wypadkach nawet konieczne. Ostatecznie prowadzenie treningów twórczości samo w sobie jest działaniem twórczym.

Dostępne w wersji pełnej

Dostępne w wersji pełnej

Dostępne w wersji pełnej

Dostępne w wersji pełnej

Dostępne w wersji pełnej

Copyright © 2019 by Edward Nęcka and Wydawnictwo Smak Słowa

Wszystkie prawa zastrzeżone. Książka ani żadna jej część nie może być publikowana ani powielana w formie elektronicznej oraz mechanicznej bez zgody wydawcy.

Wydanie szóste zmienione

Edytor: Anna Świtajska

Redakcja: Małgorzata Jaworska

Korekta: Anna Mackiewicz

Opracowanie graficzne i skład: Intergraf Gdańsk

Okładka i strony tytułowe: Agnieszka Karmolińska

Rysunek z okładki: © istockphoto.com / Vizerskaya

ISBN 978-83-66420-03-8

Smak Słowa

ul. Boh. Monte Cassino 6a, 81-805 Sopot

www.smakslowa.pl

Szukaj nas także na:

i

Plik ePub przygotowała firma eLib.pl

al. Szucha 8, 00-582 Warszawa

e-mail: [email protected]

www.eLib.pl