Brunatna pajęczyna. Agenci Gestapo w okupowanym Krakowie i ich powojenne losy książka papierowa

Autorka podjęła próbę rekonstrukcji modus operandi agentów krakowskiego Gestapo podczas okupacji niemieckiej oraz ich dalszych losów po zakończeniu wojny. Książka opisuje ich udział w zbrodniach popełnianych na mieszkańcach Krakowa, tworzenie grup Wehrwolfu w 1945 roku oraz rolę byłych agentów w budowie komunistycznego aparatu bezpieczeństwa w charakterze funkcjonariuszy, tajnych współpracowników czy działaczy partyjnych. W monografii odtworzono biogramy prominentnych agentów i prowadzących ich gestapowców oraz działalność siatek agenturalnych. Ofiarami ich aktywności byli m.in. żołnierze ZWZ/AK, ukrywający się Żydzi, a także osoby tworzące Komitet Obywatelski do spraw Opieki nad Polskimi Uchodźcami w Budapeszcie trudniący się pomocą Polakom i Żydom uciekającym z okupowanego kraju, w tym prawdopodobnie sam Henryk Sławik i artysta Stefan Filipkiewicz.

Nie przesadzę twierdząc, że mamy do czynienia z opracowaniem w wielu aspektach wręcz pionierskim – nie tylko w odniesieniu do historii okupowanego Krakowa, ale historii szeroko rozumianego funkcjonowania niemieckich struktur policyjnych w Generalnym Gubernatorstwie. Drobiazgowe odtworzenie siatek konfidenckich, zwrócenie uwagi na pochodzenie narodowościowe i środowiskowe zwerbowanych osób, wykazanie, że agenci otrzymywali za swą pracę nie tylko pieniądze czy upominki, ale także mieszkania, czy dzierżawę lokali gastronomicznych, to całkowite novum.

Z recenzji dra hab. Sebastiana Piątkowskiego

Autorka odsłoniła świat, który był światem brutalnym i w wielu przypadkach nie kończył się wraz z zakończeniem wojny/okupacji. To świat zróżnicowany (…) – inaczej funkcjonował świat funkcjonariuszy, a inaczej świat agentów. Jednak to zdecydowanie dość spora jednorodność poczynań, a przede wszystkim ich skutek. Dlatego te dwa światy to solidne dopełnienie społecznej części dziejów okupowanego Krakowa 1939–1945.

Z recenzji prof. dra hab. Jacka Chrobaczyńskiego

Dr Alicja Jarkowska – historyczka, judaistka; pracuje w Instytucie Historii UJ. Współredaktorka dwóch tomów Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjnego archiwum getta Warszawy, autorka monografii Wymuszona współpraca czy zdrada? Wokół przypadków kolaboracji Żydów w okupowanym Krakowie (2018) oraz wielu artykułów naukowych. Laureatka pierwszej nagrody w konkursie im. prof. Tomasza Strzembosza za najlepszą książkę dotyczącą najnowszej historii Polski (2019), finalistka Nagrody Naukowej „Polityki” 2019. Stypendystka Claims Conference, Fondation pour la Mémoire de la Shoah i Narodowego Centrum Nauki. Odbyła staż naukowy w Yad Vashem. Kieruje kilkoma projektami badawczymi dotyczącymi historii krakowskich Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, w tym donosicielstwa i agentury Gestapo, czy działalności przestępczej Żydów w latach 1918–1945; najnowszy projekt dotyczy krakowskiego getta. Członkini Komisji Historii i Kultury Żydów PAU, Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Polskiego Towarzystwa Studiów Żydowskich oraz European Association for Jewish Studies.