Broń pancerna III Rzeszy. Broń pancerna III Rzeszy. Czołgi, działa szturmowe i niszczyciele czołgów ebook

Redaktor: Jacek Zyśk

Redaktor techniczny: Włodzimierz Kukawski

Skład wersji elektronicznej: Robert Fritzkowski

Projekt okładki: Stefan Drewiczewski/Foqs

Korektor; Elżbieta Wygoda

Ilustracje barwne i przekroje: Andrzej M. Olejniczak

Copyright © by Oficyna Wydawnicza „Alma-Press” Warszawa 2011, 2024

Copyright © by Andrzej Zasieczny 2011, 2013

Żaden z fragmentów tej publikacji nie może być reprodukowany w żaden sposób ani w żadnej formie – graficznej, elektronicznej lub mechanicznej, włącznie z reprodukcją fotograficzną, nagraniem, przepisaniem na maszynie, przekazywaniem lub kopiowaniem elektronicznym – bez uprzedniej zgody wyrażonej na piśmie przez wydawcę.

Oficyna Wydawnicza „Alma-Press” jest zainteresowana nowymi pomysłami wydawniczymi. Wydajemy książki o tematyce historycznej i militarnej. Wszystkich autorów zapraszamy do współpracy.

ISBN 978-83-7020-905-6

Wydanie I.

Oficyna Wydawnicza „Alma-Press” Spółka z o.o. ul. Lędzka 44a,

01-446 Warszawa, tel./fax (22) 8371084, tel. (22) 877-27-04

e-mail: [email protected], www.almapress.com.pl

–fragment–

Od Autora

W miarę upływu lat zainteresowanie II wojną światową nie maleje, ale przeciwnie – rośnie. Nie mam zamiaru w tym miejscu analizować owego fenomenu, jednak chcę zaznaczyć, że najbardziej niezadowolone z fascynacji rzesz młodych ludzi przebiegiem działań wojennych w latach 1939–1945 i używanym wówczas sprzętem wojskowym są media i osoby o tendencjach pacyfistycznych oraz sympatyzujące z ideologiami lewicowymi. Szczególne rozjuszenie niektórych środowisk, które niewiele zrozumiały z tego, co wydarzyło się w połowie XX wieku, wywołuje rosnący popyt na książki i czasopisma podejmujące temat III Rzeszy i niemieckich sił zbrojnych, coraz większa oferta modeli sprzętu wojskowego armii niemieckiej oraz aktywność grup rekonstrukcyjnych odtwarzających jednostki Wehrmachtu i Luftwaffe. Nie sądzę, aby były to objawy uwielbienia dla polityki Adolfa Hitlera i ideologii narodowego socjalizmu.

Ludzie jeszcze bardzo długo będą interesować się II wojną światową, która na zawsze zmieniła bieg historii, a jej wpływ na nasze życie trwa do dzisiaj. Nadal, mimo upływu dziesiątków lat od zakończenia największego konfliktu zbrojnego w dotychczasowych dziejach ludzkości, nie udzielono poważnej odpowiedzi na pytanie: jak to było możliwe, że jedno państwo, nie dysponujące większymi zasobami surowców naturalnych (poza węglem kamiennym i brunatnym) było w stanie sześć lat prowadzić wojnę z całym światem? W dodatku pełna mobilizacja gospodarki i przestawienie jej na tory wojenne miało miejsce w Niemczech dopiero w 1943 r.! Jak to było możliwe, że w niewiarygodnie krótkim czasie sześciu lat (1939–1945) dokonano w Niemczech epokowych odkryć naukowych, powstała niewiarygodna liczba wynalazków i konstrukcji z obszaru szeroko rozumianej techniki wojskowej, fizyki, chemii, inżynierii materiałowej, które do dziś stanowią podstawę rozwoju wielu dziedzin przemysłu i wykorzystywane są w projektowaniu wielu typów uzbrojenia? Wolno przypuszczać, że wiele wynalazków i patentów opracowanych przez niemieckich uczonych i inżynierów nadal spoczywa w sejfach (przede wszystkim w USA i Rosji) i ujrzą światło dzienne, gdy nadejdzie sprzyjający czas. Dodajmy, że jeden z najwybitniejszych badaczy sekretów militarnych III Rzeszy Igor Witkowski jest przekonany, że Niemcy przed klęską w 1945 r. zdążyli ukryć lub całkowicie zniszczyć swoje najbardziej przełomowe technologie wojskowe, które mogłyby przeważyć szalę zwycięstwa w wojnie na ich stronę, gdyby trwała ona rok lub dwa lata dłużej. Jakby to nie brzmiało dziwnie, poziom rozwoju cywilizacyjnego, poziom nauki i techniki aliantów był na tyle niski, że w ogóle nie byli w stanie zrozumieć, nad jakimi technologiami i wynalazkami pracowali Niemcy w ostatnich miesiącach wojny. Do dziś wiedza na ten temat jest stosunkowo uboga lub okryta tajemnicą.

Być może jedną z przyczyn klęski hitlerowskich Niemiec było rozproszenie potencjału naukowo-badawczego, zasobów siły roboczej i środków finansowych na prowadzenie badań, prób i produkcję zbyt wielu nowych rodzajów uzbrojenia. Uwaga ta dotyczy również broni pancernej, przy czym pojęcie to obejmuje nie tylko czołgi, ale różne rodzaje dział samobieżnych, samochody pancerne, transportery półgąsienicowe i pojazdy specjalne. Sygnalizowany proces pogłębił się w ostatnich latach wojny, choć trzeba zaznaczyć, że podejmowano wysiłki na rzecz standaryzacji uzbrojenia, ograniczenia liczby produkowanych typów sprzętu wojskowego i koncentracji wysiłku organizacyjnego i potencjału naukowo-badawczego na wybranych programach zbrojeniowych.

Główną rolę w realizacji niemieckiej strategii tzw. wojny błyskawicznej (Blitzkrieg) odgrywała – obok lotnictwa – broń pancerna. Do końca 1941 r. (na południowym odcinku frontu wschodniego do jesieni 1942 r.) ten sposób prowadzenia wojny był efektywny i skuteczny, zapewniając Niemcom sukcesy na polach bitew w Europie i w Afryce Północnej. Od 1943 r., kiedy to Niemcy utracili inicjatywę strategiczną w wojnie, broń pancerna była wykorzystywana do wykonywania lokalnych kontruderzeń oraz do zwalczania oddziałów przeciwnika, zwłaszcza pancernych i zmechanizowanych, które dokonały przełamania linii frontu. Oficerowie i żołnierze szeroko rozumianej niemieckiej broni pancernej byli bardzo dobrze wyszkoleni, cechowały ich waleczność, doskonała dyscyplina, wysoka odporność na ciężkie (szczególnie na froncie wschodnim) warunki na polu walki, wytrzymałość i koleżeńskość. Te cechy powodowały, że byli w stanie walczyć z przeciwnikiem, który od 1943 r. dysponował wielokrotną, a często miażdżącą przewagą.

Chociaż o niemieckiej broni pancernej w ostatnich latach ukazało się sporo książek i artykułów w czasopismach historyczno-militarnych, to nadal brak leksykonu, który gromadziłby rozproszone informacje w jednym miejscu. Celowo piszę o „jednym miejscu”, a nie o jednej książce, ponieważ wszystkie próby zgromadzenia tej wiedzy w jednym woluminie przez autorów zagranicznych i polskich uważam za nieudane. Powstały opracowania powierzchowne, ogólnikowe, w których często zachwiane są proporcje między treścią oraz ilustracjami. Zapewniam, że dzieła te znam dobrze i dlatego proponuję zupełnie inny leksykon, który – mam nadzieje – spotka się z życzliwym przyjęciem czytelników.

Zgromadzony przeze mnie materiał o broni pancernej III Rzeszy z okresu II wojny światowej podzieliłem na cztery części, przy czym uwzględniłem wyłącznie pojazdy produkowane seryjnie (nawet jeśli seria liczyła 5 egzemplarzy) i przyjęte do uzbrojenia. Opis prototypów i niezrealizowanych projektów wypełniłby przynajmniej jeszcze jeden tom leksykonu (być może kiedyś takie opracowanie przygotuję). Podział na cztery tomy wynika przede wszystkim z konieczności znalezienia kompromisu pomiędzy objętością i ceną, jaką musi zapłacić czytelnik.

Tom pierwszy leksykonu zawiera opisy czołgów, dział szturmowych i samobieżnych dział przeciwpancernych, zwanych niszczycielami czołgów. Każdy opis wzbogacony jest kilkoma, w większości mało znanymi zdjęciami, czterema rzutami, barwna sylwetką boczną i danymi taktyczno-technicznymi jednej lub kilku głównych wersji. Ponadto sześć najbardziej znanych czołgów i dział szturmowych pokazanych jest w postaci barwnych przekrojów.

Czołgi

Czołg lekki PzKpfw. I

Po objęciu przez A. Hitlera stanowiska Kanclerza Rzeszy 30 stycznia 1933 r. Niemcy rozpoczęły remilitaryzację kraju i szybką rozbudowę sił zbrojnych. Dowództwo armii przewidywało, że w przyszłości ważną rolę będą odgrywały wojska pancerne. Mimo że traktat wersalski zabraniał Niemcom posiadania czołgów, sztab Reichswehry od początku lat 20. organizował manewry, w których uczestniczyły czołgi z drewna i tektury. Ćwiczenia z udziałem prawdziwych czołgów odbywały się na tajnym poligonie niemieckim w Lipiecku w Związku Radzieckim. Jednocześnie inżynierowie niemieccy pracowali w kilku radzieckich ośrodkach badawczo-rozwojowych nad projektami nowych czołgów i pojazdów pancernych.

Pierwszym czołgiem niemieckim skierowanym do masowej produkcji, która trwała od stycznia 1934 r. do końca 1938 r., był PzKpfw. I (Sd. Kfz. 101). Ze względu na symboliczne uzbrojenie (tylko 2 km) i słabe opancerzenie pojazd ten był raczej tankietką niż czołgiem lekkim. Mimo że jego wartość bojowa była niewielka, odegrał ważną rolę w szkoleniu kadr dla przyszłych dywizji pancernych Wehrmachtu. Produkcja czołgu odbywała się w zakładach Krupp, Henschel, MAN i Wegmann.

Podstawową wersją czołgu był PzKpfw. I Ausf. A (Pz. IA), wyprodukowany w 477 egz. Kadłub i wieża pojazdu były spawane. Ze względu na małe wymiary kadłub podzielony był tylko na dwa przedziały: bojowy i silnikowy. W przedniej części kadłuba, po lewej stronie, umieszczono siedzisko kierowcy. Obserwował on teren przez dwa duże, poziome otwory obserwacyjne w przedniej i bocznej ścianie kadłuba, chronione osłonami pancernymi z wąskimi szczelinami obserwacyjnymi. Główny, dwudzielny właz dla załogi znajdował się w lewej ścianie kadłuba, obok wieży. Obrotowa, niewielka wieża, w której umieszczono całe uzbrojenie czołgu, czyli 2 km Dreyse MG 13 kal. 7,92 mm, posadowiona została na środkowej części kadłuba. Była przesunięta w prawo od osi wzdłużnej pojazdu. Wieżę obracał ręcznie dowódca, który zajmował w niej miejsce. W stropie wieży umieszczono jednoczęściowy, otwierany do przodu właz. Dowódca, obsługujący km, dysponował celownikiem optycznym Zeiss TZF 2 z dwukrotnym powiększeniem. Zapas amunicji do obu km wynosił 1525 szt. (61 magazynków).

Czołg PzKpfw. I Ausf. A był napędzany 4-cylindrowym, chłodzonym powietrzem silnikiem gaźnikowym Krupp M 305 o mocy 57 KM (42 kW). Łączna pojemność dwóch zbiorników paliwa wynosiła 144 dm3. Skrzynia biegów ZF Aphon Fg 35 miała 4 przełożenia do jazdy do przodu i 1 do jazdy do tyłu.

Podwozie składało się z dwóch zespołów po 5 kół nośnych, przy czym ostatnią parę stanowiły większe koła napinające gąsienice. Szósta para kół, na samym przodzie, pełniła rolę kół napędowych. Szerokość gąsienic wynosiła 280 mm i były one podtrzymywane przez trzy rolki. Schemat budowy wozu stał się typowy dla wszystkich późniejszych czołgów niemieckich – silnik z tyłu, układ przeniesienia napędu z przodu.

W wersji PzKpfw. I Ausf. B (Pz. IB) został wydłużony kadłub, dodano szóstą parę kół nośnych i wyżej umieszczono parę kół napędowych. Masa czołgu wzrosła do 6 t, długość do 4,43 m. Km MG 13 zastąpiono nowszymi MG34, a zapas amunicji zwiększono do 2250 szt. Silnik Kruppa wymieniony został na mocniejszy Maybach NL 38 TR o mocy 100 KM (73,5 kW). Wyprodukowano 1016 egz. tej wersji.

Z kolei wersja PzKpfw. I Ausf. C (VK 601) pomyślana została jako szybki czołg rozpoznawczy. Wywodziła się z poprzednich wersji, lecz była to w istocie jakościowo nowa konstrukcja. Powstała w firmie Krauss-Maffei w 1942 r., lecz mimo swoich walorów nie została skierowana do masowej produkcji. Czołg miał masę bojową 8 t, napędzany był silnikiem Maybach HL 45P o mocy 150 KM (110,4 kW), a uzbrojenie stanowiło działko kal. 20 mm i 1 km MG 34. Maksymalna prędkość wzrosła do 65 km/h. Koła nośne umieszczono po bokach kadłuba naprzemiennie, w dwóch rzędach. Wyprodukowano jedynie 40 egz. tej wersji.

W wersji PzKpfw. I Ausf. F (VK 1801), która także nie była produkowana w większej liczbie (ukończono 30 egz.), pancerz czołowy wzmocniono do 80 mm, co spowodowało zwiększenie masy bojowej do 21 t i oczywiście spadek prędkości maks. po drodze do 24 km/h. Uzbrojenie ponownie ograniczono do 2 km MG34.

Chrzest bojowy czołgi PzKpfw. I przeszły w 1936 r. w Hiszpanii, dokąd wysłano 41 egz. wersji A. Poniosły one ciężkie straty w starciach z czołgami T-26 i BT-5 (produkcji radzieckiej) wojsk republikańskich. W dniu agresji na Polskę 1 września 1939 r. Wehrmacht posiadał 1445 czołgów PzKpfw. I (stanowiły 46,4% wszystkich maszyn bojowych). Czołgi były łatwym łupem dla polskich armat ppanc. kal. 37 mm i armat polowych kal. 75 mm. Straty w wojnie z Polską wyniosły 320 PzKpfw. I, przy czym 89 czołgów Niemcy utracili bezpowrotnie. W następnych latach czołgów tego typu użyto podczas zajmowania Danii i Norwegii, w ataku na Belgię, Holandię i Francję (523 pojazdy w dywizjach I rzutu), w kampanii na Bałkanach w 1941 r. oraz w pierwszej fazie agresji na ZSRR, rozpoczętej 22 czerwca 1941 r. W 1942 r. czołgi PzKpfw. I wycofane zostały z jednostek bojowych i były wykorzystywane wyłącznie do szkolenia oraz do zwalczania partyzantów na terenach okupowanych. Pojedyncze czołgi tego typu przetrwały w jednostkach Wehrmachtu do 1943 r.

Podwozie czołgu PzKpfw. I posłużyło do budowy dział samobieżnych, opancerzonych transporterów zaopatrzenia, czołgów dowódczych i mostowych oraz innych pojazdów specjalnych.

Czołg lekki PzKpfw. I Pz.Kpfw. I Ausf. A dowódcy 1. Batalionu 5. lekkiej Dywizji (Pz.Abt. 1, 5 Leichte Division) Tripoli, luty 1941 roku. W późniejszym okresie służby w Afryce czołg przemalowano na kolor piaskowy (żółty).

Czołg lekki PzKpfw. I Ausf. A

Czołg PzKpfw. I Ausf. A. z 35. pułku pancernego 4. Dywizji Pancernej podczas walk na Ochocie w Warszawie, wrzesień 1939 r.

Czołg lekki PzKpfw. I na terytorium Polski, wrzesień 1939 r. Białe krzyże na kadłubie znakomicie ułatwiały celowanie polskim artylerzystom, dlatego później próbowano je zamalować. Dowódca czołgu siedzi na wieży w otwartym włazie.

Czołg lekki PzKpfw. II

Dowództwo Wehrmachtu szybko zdało sobie sprawę z potrzeby posiadania czołgu większego i lepiej uzbrojonego niż PzKpfw. I. Miał on być wykorzystany do szkolenia kadr dla wojsk pancernych i do szybkiego formowania pułków i dywizji pancernych. Zarazem miał to być pojazd o wysokich walorach bojowych, nie ustępujący konstrukcjom zagranicznym. Na zamówienie Wehrmachtu taki czołg zaprojektowano w 1935 r., a do końca roku zbudowano 10 pierwszych maszyn. Otrzymały one oznaczenie 2 cm MG Panzerwagen. Produkcja w latach 1935–1942 była kontynuowana w firmach: MAN, Daimler-Benz, FAMO, MIAG, Henschel, Wegmann, Alkett, Vereinigte Maschinenwerke w okupowanej Warszawie.

Po wprowadzeniu w 1936 r. jednolitego systemu oznaczeń środków transportu Wehrmachtu czołg PzKpfw. otrzymał indeks Sd.Kfz. 121. Jednocześnie wprowadzony został nowy system oznaczeń wozów bojowych, zgodnie z którym 10 pierwszych maszyn otrzymało nazwę PzKpfw. Ausf. a1. Miały one masę 7,6 t, silnik benzynowy Maybach HL 57 TR o mocy 129 KM (95 kW) i sześciostopniową skrzynię biegów ZF Aphon SSG 45. Prędkość maks. trzyosobowej maszyny wynosiła 40 km/h, a uzbrojenie stanowiło działko KwK 30 kal. 20 mm i 1 km MG34. Kolejnych 15 czołgów oznaczono PzKpfw. a2 (miały niewielkie ulepszenia w systemie chłodzenia silnika i wentylacji przedziału bojowego), a następnych 50 PzKpfw. a3. Te pojazdy otrzymały przegrodę ogniową w przedziale silnikowym oraz dodatkowe włazy ułatwiające dostęp do pompy paliwowej i filtru oleju.

W odmianie PzKpfw. Ausf. b zmodyfikowany został m.in. układ jezdny, resorowanie, wprowadzono szersze koła podtrzymujące i napinające gąsienice, długość kadłuba powiększono do 4,76 m. Zainstalowano mocniejszy silnik Maybach HL 62TR o mocy 140 KM (103 kW). Wyprodukowano 25 egz.

Próby czołgów PzKpfw. II Ausf. a i b wykazały poważne wady ich podwozia. Stąd w 1937 r. opracowano zupełnie nowy układ niezależnie zawieszonych, znacznie powiększonych kół jezdnych, które otrzymały bandaże z gumy. Do kadłuba koła te były przymocowane za pomocą ćwierćeliptycznych resorów piórowych. Liczbę kółek podtrzymujących gąsienice zwiększono z 3 do 4. Zmodyfikowano także koła napędowe i napinające. W efekcie zwiększeniu uległa zdolność pokonywania przeszkód terenowych i prędkość maks. podczas jazdy po drogach. Zmodernizowany czołg miał większe wymiary (długość 4,81 m, szerokość 2,22 m i wysokość 1,99 m) oraz masę (wzrosła z 7,9 t do 8,9 t). Pojazd otrzymał oznaczenie PzKpfw. II Ausf. c. Płyty na pancerz produkowano ze stali molibdenowej. Seria Ausf. c liczyła 200 egz.

Doświadczenia zebrane podczas eksploatacji opisanych wyżej pięciu serii próbnych czołgu (łacznie 300 egz.) były podstawą do podjęcia przez Heereswaffenamt decyzji o rozpoczęciu wielkoseryjnej produkcji pojazdu.

Od marca 1937 r. w zakładach Henschla w Kassel, a następnie w zakładach Alkett w Berlinie produkowano wersję PzKpfw. II Ausf. a (100 egz.). Miała ona skrzynię biegów Aphon ZF SSG 46 i silnik Maybach HL 62TRM o mocy 140 KM (103 kW). Radiostację krótkofalową zastąpiono radiostacją UKF. Zmieniono także konstrukcję szczelin obserwacyjnych dla kierowcy-mechanika, osłoniętych nowymi płytkami pancernymi. Wersja PzKpfw. II Ausf. b (200 egz.) prawie nie różniła się zewnętrznie od poprzedniej, a modyfikacje dotyczyły głównie uproszczenia konstrukcji.

W wersji PzKpfw. II Ausf. C (100 egz.), produkowanej w latach 1939–1940, zmieniono m.in. układ chłodzenia silnika, wzmocniono opancerzenie przedniej części kadłuba, dodając do starego dwie płyty pancerne grubości 14,5 mm (górna) i 20 mm (dolna), zespawane pod kątem 70o. Ponadto w szczelinach obserwacyjnych kierowcy zamontowano szkło pancerne grubości 50 mm, a na górnej części kadłuba, przed i za wieżą, specjalne pancerne nadburcia, chroniące mechanizm obrotu wieży przed uszkodzeniem w przypadku trafienia przez pocisk lub odłamek. Masa czołgu wzrosła do 9,5 t.

W 1938 r. firma Daimler-Benz przedstawiła projekt tzw. czołgu szybkiego (Schnellkampfwagen), oznaczonego PzKpfw. II Ausf. D (80 egz.), przeznaczonego dla dywizji lekkich Wehrmachtu. Czołg miał nowy kadłub oraz układ jezdny typu Christi z dużymi kołami, nowymi kołami napędowymi i napinającymi. Masa bojowa wzrosła do 10 t. Silnik Maybach HL 62TRM pozwalał osiągnąć prędkość maks. po drodze 55 km/h.

Wersja PzKpfw. II Ausf. E (143 egz.) różniła się wzmocnionym zawieszeniem, nowym typem gąsienic i zmienionym kołem napinającym.

Ostatnią modyfikacją klasycznego PzKpfw. II była wersja F (532 egz.), produkowana w latach 1940–1942. Miała m.in. kadłub o nowej konstrukcji, wzmocniony pancerz w części czołowej, zmienione osłony pancerne szczelin obserwacyjnych kierowcy, ulepszony mechanizm obrotowy wieży. Napęd czołgu stanowił 6-cylindrowy, chłodzony cieczą silnik benzynowy Maybach HL 62 TRM o mocy 140 KM (103 kW).

Ponadto na bazie PzKpfw. II Niemcy podejmowali próby stworzenia wyspecjalizowanego czołgu rozpoznawczego oraz dobrze opancerzonego czołgu wsparcia piechoty.

W 1938 r. firmy MAN i Daimler-Benz rozpoczęły projektowanie czołgu rozpoznawczego, który otrzymał oznaczenie VK901. Była to jakościowo nowa konstrukcja w porównaniu z klasycznym PzKpfw. II. Pozostawiono dotychczasowe opancerzenie i uzbrojenie, składające się z działka KwK 38 kal. 20 mm i 1 km MG34 kal. 7,92 mm. Natomiast całkowicie nowe było podwozie, zaprojektowane przez inż. Wilhelma Kniekampfa. Tworzyło je z każdej strony po pięć dużych kół nośnych, ułożonych naprzemiennie, oraz koła napędowe i napinające. Nowy silnik Maybach HL 45 o mocy 148 KM (109 kW) umożliwiał maszynie o masie bojowej 10,5 t osiągnięcie prędkości maks. po drogach 50 km/h. Od kwietnia 1941 r. do lutego 1942 r. zbudowano 12 prototypów czołgu, który otrzymał oznaczenie PzKpfw. II Ausf. G. Rozwinięciem tej wersji były prototypy VK 903 i VK 1301.

Równolegle z przygotowywaniem budowy prototypów wersji G trwało projektowanie silnie opancerzonego czołgu piechoty, oznaczonego PzKpfw. II n.A. (neue Art – nowy typ). Prototyp, mający indeks VK 1601, był gotowy do rozpoczęcia prób 19 czerwca 1940 r. Grubość pancerza wynosiła od 50 do 80 mm w części czołowej. Czołg miał zmieniony kadłub i wzmocnione podwozie. Prędkość maks. po drogach nie była imponująca – 31 km/h. Po ciągnących się prawie dwa lata próbach złożono zamówienie na 30 egz. i nadano oznaczenie wojskowe PzKpfw. II Ausf. J. Od kwietnia do grudnia 1942 r. zakłady MAN i Daimler-Benz wyprodukowały tylko 22 egz. tego czołgu.

W kwietniu 1942 r. firma MAN przygotowała pierwszy prototyp nowego czołgu rozpoznawczego, oznaczony VK 1303, będący rozwinięciem modeli VK 901, VK 903 i VK 1301. Po zakończeniu kilkumiesięcznych prób i testów został on przyjęty do uzbrojenia pod oznaczeniem PzKpfw. II Ausf. L Luchs (Sd.Kfz. 123). Z zamówionych 800 egz. wyprodukowano 136. 12 Masa bojowa 11,8 t. Napęd – silnik Maybach HL 66p o mocy 179,2 KM (132 kW). Załoga 4 osoby. Uzbrojenie jak w wersji G. Na kilku pojazdach (4–6) zamontowano armaty kal. 50 mm.

Kilkanaście czołgów PzKpfw. II przeszło chrzest bojowy w 1939 r. w Hiszpanii. 15 marca 1939 r., w składzie 2. DPanc., jako pierwsze wjechały do zajętej przez Niemców Pragi.

W dniu ataku na Polskę, 1 września 1939 r., Wehrmacht dysponował 1224 czołgami PzKpfw. II. W trakcie walk bezpowrotnie utracono 83 pojazdy tego typu.

25 wozów należących do 40. batalionu specjalnego (40. Abteilung z.B.V.) brało udział w zajęciu Danii i Norwegii. W przededniu agresji na Francję na uzbrojeniu armii niemieckiej znajdowało się 955 czołgów PzKpfw. II. Ze względu na słabe parametry działka kal. 20 mm mogły one toczyć walkę z dobrze opancerzonymi lekkimi i średnimi czołgami francuskimi tylko na krótkich dystansach.

W ramach przygotować do inwazji na Wyspy Brytyjskie w 1940 r. 52 czołgi PzKpfw. II przebudowano i przystosowano do pływania.

W ataku na ZSRR, rozpoczętym 22 czerwca 1941 r., wzięło udział 746 czołgów tego typu, lecz do końca roku utracono 424 egz. Szybko okazało się, że nie mają one szans w starciach z nowymi czołgami radzieckimi, a ponadto były łatwo niszczone przez piechotę Armii Czerwonej, dysponującą od jesieni 1941 r. dużą liczbą rusznic przeciwpancernych PTRD kal. 14,5 mm i dział ppanc. Dlatego stopniowo wycofywano je z oddziałów I rzutu i przeznaczano do zadań pomocniczych, szkolenia itp. W 1943 r. 70 czołgów PzKpfw. II brało udział w bitwie pod Kurskiem i pewną liczbę wykorzystano podczas kampanii w Afryce Płn.

W marcu 1945 r. na uzbrojeniu Wehrmachtu pozostawało jeszcze 145 czołgów tego typu. Niewielka liczba tych maszyn znalazła się ponadto na uzbrojeniu armii państw-sojuszników III Rzeszy: Bułgarii, Rumunii i Słowacji.

Podwozie czołgu PzKpfw. II było szeroko wykorzystywane do budowy dział samobieżnych, czołgów-miotaczy ognia, czołgów saperskich i mostowych.

Pz.Kpfw II Ausf. B z 5. Pułku Pancernego 3. Dywizji Pancernej, Belgia. 1940 r.

Czołg lekki PzKpfw. II Ausf. C

Czołg PzKpfw. II i samobieżne działo plot. SdKfz. 10/4 z 7. Dywizji Pancernej podczas walk na Białorusi w sierpniu 1941 r.

Czołg PzKpfw.II Ausf. B z 4. DPanc. na ul. Grójeckiej w Warszawie, 9 września 1939 r. Jakiś rozsądny dowódca kazał zamalować biały krzyż na bocznych ścianach wieży, aby czołg nie był już tak łatwym celem dla polskiej artylerii ppanc.

* * *

koniec darmowego fragmentuzapraszamy do zakupu pełnej wersji