Mark Twain

Zmarły w 1910 r. amerykański prozaik, publicysta i satyryk. Jeden z absolutnych klasyków światowej literatury. Nazwany przez Williama Faulknera ojcem amerykańskiej literatury. Dzięki powieściom tj. Książę i Żebrak, Przygody Hucka, a przede wszystkim Przygody Tomka Sawyera Mark Twain zyskał status pisarza kultowego. Znany ze swoich, do dziś często cytowanych, aforyzmów.

Mark Twain, a właściwie Samuel Langhorne Clemens, przyszedł na świat w 1835 r. w niewielkiej osadzie Florida, w której spędził pierwszych 5 lat życia. Później jego rodzina przeniosła się do Hannibal. Kiedy blisko 7 lat później zmarł jego ojciec, przyszły pisarz musiał porzucić naukę i zacząć zarabiać. Zaczynał jako chłopiec na posyłki, następnie przyuczał się do zawodu zecera. Zdobył stosowne uprawnienia i pływał na parowcach po Missisipi. Najprawdopodobniej jego pseudonim literacki pochodzi właśnie z tego okresu jego życia (w żargonie branżowym obsługi parowców Mark Twain znaczyło: zaznacz dwa sążnie głębokości). Zanim zaczął pisać książki Mark Twain niejednokrotnie jeszcze zmieniał miejsce zamieszkania i zajęcie. Podczas wojny secesyjnej walczył zarówno w szeregach wojsk Unii, jak i Konfederacji, ostatecznie dezerterując z obydwu. Po zakończeniu działań wojennych wyjechał na Zachód. W Nevadzie pracował w kopalni srebra, a w Kalifornii poszukiwał złota.

Pierwsze książki Marka Twaina

Na Zachodnim Wybrzeżu po raz pierwszy zaczął dorabiać sobie jako dziennikarz. Po pewnym czasie zaczął też próbować swoich sil w krótkich formach literackich. Pewną popularność przyniosło mu opublikowane w 1865 r. opowiadanie O sławnej skaczącej żabie z Calaveras. W 1867 r. pisarz odbył swoja pierwszą podróż do Europy jako wynajęty przez gazety Alta California oraz New York Tribune korespondent towarzyszący grupie amerykańskich turystów. Wyprawa zaowocowała wydaniem jego pierwszej książki. Mark Twain z właściwym sobie przewrotnym humorem zatytułował swój debiut Prostaczkowie za granicą.

W następnych latach Twain wiele podróżował i zaczął żyć z pióra. Osiadł wraz z poślubioną w 1870 r. żoną na Wschodnim Wybrzeżu USA. Na stronach pierwszej, wydanej w 1872 r. i zatytułowanej Pod Gołym niebem, autobiograficznej książki Mark Twain opisał trudne realia osadniczego życia, zaś w 8 lat późniejszej Włóczędze za granicą swoją druga podróż do Europy. Jako powieściopisarz debiutował natomiast 1873 r. fabułą Złoty wiek, napisaną wspólnie z Ch.D. Warrenem.

Mark Twain, Przygody Tomka Sawyera i wielka kariera pisarska

Swoją do dziś najbardziej znaną powieść, Przygody Tomka Sawyera, Mark Twain opublikował w 1876 r. Pierwszy polski przekład książki ukazał się w 1901 r. Historia małego sieroty, wychowywanego przez ciotkę w małym miasteczku nad rzeką Missisipi, szybko zdobyła pisarzowi ogromną popularność. To właśnie pisząc Przygody Tomka Sawyera, Mark Twain zapewnił sobie status ponadczasowego klasyka literatury młodzieżowej. Pierwsza ekranizacja książki weszła do kin w 1907 r., jeszcze za życia autora, najnowsza zaś pochodzi z 2014 r.

W późniejszych latach pisarz jeszcze kilkukrotnie wracał do swojego najsłynniejszego bohatera i stworzonego przez siebie świata przedstawionego. W 1884 r. w ręce czytelników oddał Mark Twain Przygody Hucka Finna, stanowiące bezpośrednia kontynuację Przygód Tomka Sawyera. Tym razem jednak głównym bohaterem i narratorem książki Twain uczynił Huckelberry’ego Finna, chłopca, który uciekłszy od brutalnego ojca alkoholika, razem z Jimem, zbiegłym niewolnikiem, próbuje się przedostać na Północ Stanów Zjednoczonych do tzw. wolnych stanów. Powieść ze względu na jej wydźwięk społeczny, obyczajowy i polityczny (kwestia rasowa) budziła w XIX w. niemałe kontrowersje, ale też szybko stała się klasykiem amerykańskiego realizmu, kładąc razem w Przygodami Tomka Sawyera podwaliny pod zupełnie nowy typ literatury dziecięcej. W latach 90-tych XIX w. wydał jeszcze Mark Twain 2 książki o Tomku: Tomek Sawyer za granicą (1894 r.) i Tomek Sawyer detektywem (1896). Kilku planowanych tomów o swoim bohaterze pisarz też nigdy nie ukończył. Powieści; Przygody Tomka Sawyera, Przygody Hucka Finna oraz autobiograficzne Życie na Missisipi składają się na tzw. Epos rzeki Missisipi.

Mark Twain, Książę i żebrak oraz Jankes na dworze króla Artura

W latach 80-tych XIX w. ukazały się jeszcze dwie, tym razem historyczne, książki dla młodzieży autorstwa pisarza. Powieść Książę i żebrak Mark Twain wydał w 1882 r., a 7 lat później ukazał się Jankes na dworze króla Artura. Fabuły obu książek czerpią z legend i historii Anglii.

Mark Twain – mistrz małej formy

Pod koniec XIX w. Twain stworzył również wiele ciekawych krótkich tekstów w różnych gatunkach. Warte zmianki są tu z pewnością satyry społeczne Człowiek, który zdemoralizował Hadleyburg i Tajemniczy przybysz oraz opowiadanie The Austrian Edison Keeping School Again.