Mudry – sposób na zdrowie, energię i równowagę. 73 najskuteczniejsze techniki dla współczesnego człowieka ebook

REDAKCJA: Anna Bergiel

SKŁAD: Anna Płotko

PROJEKT OKŁADKI: Anna Płotko

TŁUMACZENIE: Krzysztof Sołowiej

KOREKTA: Aneta Gawędzka-Paniczko

Wydanie I

BIAŁYSTOK 2019

ISBN 978–83–7377-970-9

Tytuł oryginału: Mudras for Modern Life

Copyright © Mudras for Modern Life All Rights Reserved Copyright © Watkins Media Ltd 2015 Text copyright © Swami Saradananda 2015 Artwork copyright © Hannah Davies, 2015 Photography copyright © Watkins Media Ltd 2015 For copyright of other photographs see page 160 which is to be regarded as an extension of this copyright First published in the UK and USA in 2015 by Watkins, an imprint of Watkins Media Ltd. www.watkinspublishing.com

© Copyright for the Polish edition by Studio Astropsychologii, Białystok 2017

All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody posiadaczy praw autorskich.

15-762 Białystok

ul. Antoniuk Fabr. 55/24

85 662 92 67 – redakcja

85 654 78 06 – sekretariat

85 653 13 03 – dział handlowy – hurt

85 654 78 35 – www.talizman.pl – detal

strona wydawnictwa: www.studioastro.pl

Więcej informacji znajdziesz na portalu www.psychotronika.pl

DEDYKACJA

Książkę dedykuję licznym uczniom, którzy inspirowali mnie i namawiali, bym drążyła głębiej i sięgała dalej, zarówno w praktyce osobistej, jak i w moim nauczaniu.

„OM sa-ha naa-wa-wa-tu

Sa-ha nau bhun-ak-tu

Sa-wa weer-jam ka-ra-waa-wa-hai

Taj-dzas-we-naa-wa-dhee-tamas-tu

Maa wid-wi śaa-wa-ha’i

OM śanti śanti śanti”.

Mantra Szanti, Upaniszada Katha

„OM. Niech Boska Świadomość nas chroni, gdy gramy swoje role

Nauczyciela i uczniów.

Niech napełni nas wiedzą, kiedy w zapale pracujemy nad zrozumieniem

Prawdziwej treści nauczania.

Niech nasza nauka rozbłyska, gdy zdążamy razem w harmonii.

Niech dane nam będzie odnaleźć nowe sposobności do rozmowy,

a nie do kłótni

OM, pokój, pokój, pokój”.

WPROWADZENIE

Witam cię w tej książce powitalnym gestem znanym w tradycji indyjskiej jako „Namaste” – co tłumaczy się jako „moja dusza wita się z twoją duszą”. Jak zapewne zdążyłeś zauważyć, książka ta traktuje o mudrach: gestach rąk przynoszących zdrowie i spokój ducha, używanych do wzmocnienia i oczyszczenia umysłu, ciała oraz psyche, przez zapewnienie swobodnego krążenia naturalnie uzdrawiającej energii (prany) w organizmie.

Liczne szkoły medytacji nauczają gestów rąk; służą one również za narzędzia w wielu systemach terapii, wystarczy choćby wymienić refleksologię (masaż odpowiednich punktów zwanych refleksami, które znajdują się na dłoniach i stopach), kinezjologię (testowanie mięśni i naturalne techniki leczenia) czy tradycyjny indyjski system leczenia, Ajurwedę. Książka ta opiera się głównie na sposobie, w jaki używa się mudr w Indiach – te proste lecz obdarzone wielką mocą gesty stanowią również podstawę praktyki hatha jogi oraz tańca indyjskiego, jak również sztuki i rytualności Indii. Co więcej, na przestrzeni wieków, na całym świecie zachowały się wizerunki ludzi wykonujących podobne gesty: od egipskich piramid i rzeźby Majów, po hebrajskie inskrypcje i sztukę klasyczną.

W odróżnieniu od pozycji jogi i ćwiczeń oddechowych, które najlepiej zacząć wykonywać z pomocą nauczyciela, praktykowanie mudr samemu jest łatwe i całkowicie bezpieczne. Dosłownie każdy może czerpać z nich korzyści: począwszy od dzieci z problemami w szkole, po osoby starsze o zmniejszonej ruchliwości. Jeśli masz choć trochę wolnego czasu, mudry będą dla ciebie świetną formą ćwiczeń. Możesz praktykować, czekając na autobus, w trakcie przerwy od pracy na komputerze lub oglądając telewizję.

Mudry są tak cenne, gdyż poprawiają samopoczucie i pozwolą ci spożytkować twoje ukryte rezerwy energetyczne. Praktyka niesie korzyści dla ciała, takie jak: zwiększony zakres ruchów i polepszona równowaga; jak i dla umysłu – zwiększona koncentracja. W obszarze emocjonalnym mudry sprzyjają przebaczeniu i współczuciu. Jako narzędzia jogi i medytacji są pomocą w rozwijaniu wewnętrznego spokoju i wyciszenia. Książka ta opisuje praktyczne sposoby na osiągnięcie wszystkich tych rzeczy – jedyne czego potrzebujesz to twoje dłonie.

JAK ODKRYŁAM MUDRY

Przez własne eksperymentowanie, obserwację i intensywne nauczanie jogi odkryłam, że ciało jest potężną anteną, nieustannie odbierającą i wysyłającą rodzaj subtelnej energii zwanej praną.

Większość ludzi myśli o hatha jodze jako o ćwiczeniach fizycznych (asany). Jednakże w jej obrębie rozwinęło się również wiele innych technik skutecznej kanalizacji prany. Są to ćwiczenia oddechowe (pranajama), ćwiczenia oczyszczające (kriya), energetyczne „zamki” (bandha) i „pieczęcie” (mudra), jak również medytacja i nauki moralne. Początek praktyki hatha jogi skupia się na ciele fizycznym, ale w miarę rozwoju uczeń uświadamia sobie o istnieniu subtelniejszego ruchu energii, który ze swej natury nie podlega prawom fizyki.

Kiedy stałam się bardziej zaawansowana w praktyce asan, zauważyłam, że robię coś więcej, niż tylko zmieniam pozycję ciała. Często czułam, że moje ruchy są tylko prądem energii. Gdy uświadomiłam sobie istnienie prany, zaczęłam szukać sposobów na świadome ukierunkowanie i zamknięcie jej w pożądanych miejscach. Był to początek mojej pracy z mudrami, które pozwoliły mi dokładnie skorygować i zintensyfikować moją praktykę asan.

Zaczęłam ćwiczyć jogę w 1967 roku – na długo przed tym, jak stało się to modne – a nauczycielką zostałam w roku 1975. Zauważyłam u siebie skłonność do obserwacji i nauki, a także łatwość w przekazywaniu mądrości starożytnych w języku codziennym. Przez lata nauczyłam wielu kursantów i wyszkoliłam wielu nauczycieli. Wiele z moich obserwacji, także dotyczących mudr, zamieściłam w tej książce.

W roku 2003, kiedy organizowałam szkolenia nauczycieli jogi w zakresie technik medytacji, zaczęłam eksperymentować z mudrami na szerszą skalę. Każdego tygodnia prosiłam moich studentów, by praktykowali inną mudrę i dzielili się ze mną swoimi uwagami na temat ich zalet energetycznych. Wiele z tych odkryć zawartych jest w tekście tej książki. Mam nadzieję, że zainspirują one również ciebie, by spróbować mudr i doświadczyć na własnym przykładzie, w jaki sposób ta starożytna praktyka może pomóc ci (właśnie w tej chwili!) wieść bardziej spokojne i szczęśliwsze życie.

OM śanti – z życzeniami szczęścia

Swami Saradananda

W CZYM MOGĄ POMÓC CI MUDRY

Za wyjątkiem twarzy, żadna część twojego ciała nie jest tak ekspresyjna, jak twoje ręce. Dzięki gibkości i łatwości wykonywania bogatego zestawu gestów oraz subtelnych ruchów, twoje ręce są zdolne przekazywać skomplikowane idee i głębokie uczucia, będąc pomocą w nawiązywaniu kontaktu z innymi ludźmi.

Współczesna nauka potwierdza, że poruszanie różnymi częściami rąk aktywuje różne obszary mózgu. Od starożytności indyjska filozofia nauczała, że sposób, w jaki poruszają się i dotykają poszczególne palce dłoni, wpływa na przepływ prany, życiodajnej energii organizmu (patrz strony 15–16), a jogini stosowali precyzyjne gesty rąk i palców – mudry – by kanalizować przepływ prany w celu fizycznego i umysłowego uzdrowienia, a także osiągnięcia duchowego oświecenia.

Książka, którą masz w ręku, czerpie z tej starożytnej indyjskiej wiedzy, prezentując ponad 70 mudr odpowiednich potrzebom współczesnego życia. Istnieją mudry pozwalające zwiększyć błyskotliwość umysłu i uspokoić natłok myśli; mudry pomagające wyładować emocje i zbliżające ludzi; mudry energetyzujące i relaksujące; a także mudry łagodzące symptomy powszechnie występujących chorób. Wszystkie są działające, łatwe w użyciu, bezpieczne i proste do zastosowania w codziennym życiu.

KORZYŚCI Z MUDR

Regularne praktykowanie mudr może pomóc:

• Zapewnić swobodny ruch prany (subtelna energia) dla utrzymywania zdrowia oraz właściwej równowagi ciała i umysłu

• Zwiększyć gibkość oraz mobilność dłoni, nadgarstków, rąk i ramion

• Polepszyć technikę, jeśli grasz na jakimś instrumencie lub uprawiasz sport wymagający użycia rąk

• Zwiększyć bystrość umysłu i koncentrację

• Złagodzić objawy wielu chorób

• Przezwyciężyć trudne emocje, od złości po utratę

• Wykorzenić negatywność z podświadomości

• Rozwinąć regularną praktykę medytacji

• Osiągnąć wewnętrzny spokój i poczuć jedność z wszechświatem

JAK UŻYWAĆ TEJ KSIĄŻKI

Nieważne, czy jesteś zupełnie początkującym, czy zetknąłeś się już z jogą bądź medytacją, z tą książką odkryjesz, jak łatwo praktykować możesz mudry.

Pierwszy rozdział podaje przykłady ćwiczeń rozciągających palce i nadgarstki, ręce i ramiona, które mogą być pomocne w nabraniu siły i gibkości, lub stanowić rozgrzewkę przy praktykowaniu mudr. Są one wyjątkowo skuteczne  w przypadku osób pracujących przy komputerze lub w przypadku zesztywnienia dłoni.

Kolejnych sześć rozdziałów (rozdziały 2–7) traktuje o mudrach w powiązaniu z każdym z pięciu palców oraz dłonią. Każdy palec łączy się z energią jednego z pięciu żywiołów indyjskiej filozofii (patrz strony 19–20), podczas gdy dłoń odnosi się do umysłu, tak że poszczególne rozdziały traktują kolejno o mudrach ognia, powietrza, eteru, ziemi, wody oraz o mudrach umysłu. Z praktykowania każdej grupy mudr wyciągnąć można określone życiowe korzyści: od większego poczucia własnej wartości i zmniejszenia poziomu stresu, po większą kreatywność, stateczność, zdrowie oraz koncentrację.

Opis każdej mudry składa się ze wstępu, który pomoże ci określić cel i czas potrzebny na wykonanie mudry. Dodatkowo znajdują się tam proste instrukcje ułożenia palców, a także uwagi dotyczące działania gestu oraz spodziewanego efektu. Każda mudra posiada również bardziej praktyczną stronę: pomyśl o włączeniu mudr w praktykę jogi, medytacji lub właściwego oddychania, o akompaniamencie mantry albo wizualizacji, by wzmocnić pożądany efekt.

Zacznij od dowolnej mudry, która ci się podoba lub wydaje się dostatecznie łatwa. Przy wyborze możesz się też kierować wpływami, jakie mudry wywierają na ciało i umysł, lub ich skojarzeniem z określoną porą dnia, lub też zalecaną pozycją przybieraną w trakcie praktyki. Na stronach 155–158 znajdziesz prosty program do codziennych ćwiczeń składający się z siedmiu mudr oraz sugerowane sekwencje łagodzące objawy częstych chorób i niedomagań, od alergii po bóle głowy.

Jak ze wszystkim, by czerpać najwięcej korzyści z mudr, potrzebna jest regularna praktyka (najlepiej codzienna). W przypadku niektórych mudr efekt jest natychmiastowy – Mudra Bhajrawa (strona 140) natychmiast uspokaja umysł – ale większość działa najlepiej po jakimś czasie.

OCENA WŁASNEJ ENERGII

Sanskryckie słowo prana często jest tłumaczone jako „moc życia”, „energia witalna” lub „oddech życia”. Filozofia jogi naucza, że ta subtelna energia porusza i krąży w naszej pranamaya koszy, lub aurze – „eterycznym sobowtórze” naszego ciała. Prana nie jest energią w sensie fizycznym, nie ma też zbyt wiele wspólnego z prądem elektrycznym płynącym przez nasz system nerwowy. Ta forma bio-energii jest dużo bardziej subtelna.

Prana krąży wewnątrz pranamayi koszy lub polu bioenergetycznym subtelnymi kanałami znanymi joginom pod nazwą nadi. Praktykujący akupunkturę lub masaż shiatsu mają na myśli te same kanały, kiedy mówią o „meridianach”1. W sanskrycie słowo nadi oznacza „koryto rzeki wypełnione wodą lub „kanał, którym płynie rzeka”. Teksty jogiczne utrzymują, że ten subtelny system w obrębie naszej pranamayi koszy składa się z 72 000 nadi. Prana przez nie płynąca dociera do każdej części naszego ciała: jest to ta siła, która zapewnia właściwą równowagę oraz zdrowie organizmu.

Być może najłatwiej jest zrozumieć idee nadi i prany kiedy pomyśli się o nadi jak o drogach połączonych z systemem autostrad, które pozwalają, by ruch drogowy (prana) przebiegał swobodnie i bez zakłóceń. Kiedy przepływ prany cechuje brak wszelkich ograniczeń, ciało jest zdrowe i tętni życiem. Jednakże nadi mogą się zablokować, co utrudnia przepływ prany. Przez taką blokadę cały region może zostać odcięty. W rezultacie ta część ciała słabnie i może stać się podatna na choroby – a nawet zostać dotknięta atrofią lub sparaliżowana.

Utrzymanie ciała w stanie ponadprzeciętnego zdrowia wymaga „odkorkowania” naszych ulic i arterii oraz właściwej stymulacji prany w celu zapewnienia jej swobodnego przepływu przez nasze nadi, dając tym samym każdemu obszarowi ciała dostęp do energii uzdrawiającej w sposób zgodny z naturą. Możesz to osiągnąć poprzez praktykę jogi, ćwiczenia oddechowe oraz mudry.

Dlaczego mudry są tak skuteczne w usuwaniu blokad energetycznych? Większość głównych nadi ma swój początek albo koniec w dłoniach bądź stopach. Tak więc praca angażująca ręce jest niezwykle efektywnym sposobem na oczyszczenie subtelnych kanałów z nieczystości, usuwanie przeszkód i ukierunkowywanie prany w stronę zdrowia. Kiedy układasz palce w szczególny sposób, wpływasz na przepływ prany, angażując czakry i żywioły powiązane z każdym z palców (patrz strony 17–22), przekierowując ich leczniczą moc gdziekolwiek tego potrzebujesz, przywracając tym samym równowagę i łagodząc objawy chorób.

Czasami ruch uliczny musi być czasowo przekierowany na pranicznej autostradzie, tak by sieć nadi była w stanie się zregenerować. Również i tutaj pomocą są mudry, działając jak przełączniki odcinające przepływ prany od różnych części ciała; składając palce w różnorodne pozycje możesz zamknąć dostęp do pewnych nadi i w zamian skierować pranę w słabsze rejony twojego ciała w celu ich wzmocnienia i stymulacji. Sanskryckie słowo mudra może być przetłumaczone jako „pieczęć”. Na podobnej zasadzie, możesz chcieć skierować pranę z dala od obszarów jej nadmiernej koncentracji. Instrukcje poszczególnych mudr podane w rozdziałach 2–7 wyjaśniają, jak to zrobić i dlaczego to działa.

Ale przede wszystkim, praktykując mudry z pomocą tej książki, pozwalasz samemu sobie na stanie się wolnym i przejrzystym kanałem dla przepływającej prany, polepszając samopoczucie i osiągając spokój umysłu.

Prana to subtelna energia życiowa, która, choć niewidzialna, krąży w obrębie fizycznego ciała. Płynie ona kanałami, które jogini nazywają „nadi”.

MUDRY A CZAKRY

Jeśli porównamy nadi w naszym ciele energetycznym do dróg w systemie autostrad, możemy sobie wyobrazić, co dzieje się na łączniku, gdzie dwie lub więcej dróg się spotykają bądź krzyżują. Taki łącznik dużo bardziej narażony jest na zatkanie lub blokadę niż prosta, nieprzerwana linia autostrady. Im więcej dróg razem się zbiega, tym większe prawdopodobieństwo utworzenia się zatoru. Im ważniejsza arteria, tym większy korek w godzinach szczytu. Istnieje siedem większych skrzyżowań nadi w ciele energetycznym, gdzie łączą się główne nadi. Te duże węzły energetyczne w tradycji indyjskiej nazywane są „czakrami” – w sanskrycie „koło”. Te tętniące centra energii działają jak anteny: odbierają, magazynują, przekształcają i wysyłają pranę. Każda czakra zarządza energią regionu ciała, w pobliżu którego się znajduje; są one również silnie przyporządkowane zmysłom, kontrolując przepływ i przetwarzając informacje ze świata, jak również ilość i jakość energii, którą wysyłasz na zewnątrz.

Siedem głównych czakr ulokowanych jest w rejonie kręgosłupa. Zaczynając od podstawy twojego ciała i idąc w kierunku podbrzusza, splotu słonecznego, serca, gardła, czoła i kończąc na czubku głowy. Wyróżnia się też mniejsze węzły energetyczne, gdzie łączy się mniej dróg, znane w tradycji indyjskiej pod nazwą „punktów marma”, i jako punkty akupresury i akupunktury w tradycyjnej medycynie chińskiej. Istnieje również wiele mniejszych czakr, włącznie z tymi umiejscowionymi w twoich dłoniach.

Chociaż czakry rąk uważane są za pomniejsze, są one niezastąpionymi antenami energetycznymi. Połączone z czakrą serca, przewodzą one zdrowotną energię wprost z serca. Bez twoich rąk czakry miałyby trudność z odbieraniem informacji ze świata i wysyłaniem energii w przeciwną stronę, na przykład trudno by nam było rozpowszechniać współczucie albo nawiązać kontakt z innymi. Stymulując te czakry (patrz strony 136–137) będziesz mógł lepiej poczuć łączność twoich rąk z sercem i stać się wrażliwszy na uzdrawiające moce czakry serca.

Tak jak na każdym skrzyżowaniu, poruszanie się jest łatwiejsze i bardziej swobodne, gdy nie mamy do czynienia z korkiem bądź zatorem. To samo odnosi się do czakr: kiedy są otwarte, wolne od nieczystości i działają płynnie, mamy zapewnione zdrowie fizyczne oraz dobre samopoczucie w obszarach oraz zmysłach odpowiadających tym czakrom.

Istnieje wiele sposobów na zachowanie swoich czakr w pełni działających, w stanie czystym i wyważonym, włączając jogę oraz praktykę medytacji. Lecz jedną z najprostszych i najbardziej efektywnych metod na pozbycie się blokad z węzłów energetycznych i na ułatwienie swobodnego przepływu prany jest praktyka mudr. Dzięki niej obudzisz dłonie i zaczniesz wpływać na przepływ naturalnej, uzdrawiającej energii twoich rąk.

Siedem głównych czakr umiejscowionych wzdłuż linii kręgosłupa: czakra podstawy, sakralna, słoneczna, serca, gardła, trzeciego oka i korony.

MUDRY I ŻYWIOŁY

Według indyjskiej tradycji, każdy palec dłoni odpowiada energii jednego z pięciu „wielkich żywiołów” (maha-bhoota): kciuk łączony jest z ogniem (materia w stanie promieniującym), palec wskazujący z powietrzem (materia w stanie gazowym), palec środkowy z eterem (przestrzeń jako taka), palec serdeczny z ziemią (materia w stanie stałym), a mały palec z wodą (płyny). Sama dłoń odnosi się do umysłu. Różne mudry, które w większości aktywują tylko pewne części dłoni, mają różny wpływ na fizyczną, emocjonalną i duchową sferę naszego życia. Jest to zależne od ułożenia dłoni i tego, jakie żywioły i czakry są w przyjętej pozycji stymulowane.

Niektóre mudry wymagają użycia tylko jednej ręki, inne angażują obie dłonie na zasadzie symetrycznego gestu, a w jeszcze innych każda z rąk przybiera inną pozycję. Większość mudr kształtuje się, lekko stymulując za pomocą kciuka (żywioł ognia) jeden lub więcej pozostałych żywiołów, w momencie, gdy dotyka on koniuszka, paznokcia, knykcia lub nasady palca. Te ogólne zasady opisują, w jaki sposób pozycja palców wpływa na poszczególne żywioły.

PIĘĆ PODSTAWOWYCH POZYCJI PALCÓW