Kary dla kierowców w pytaniach i odpowiedziach ebook

Pytanie: Czy kierowca może zostać dwukrotnie ukarany karą grzywny za jedno wykroczenie? Kierowca 13 stycznia 2025 r. miał kontrolę drogową, podczas której dostał mandat 30 Euro za naruszenie czasu pracy w dniu 9 stycznia 2025 r. Kolejną kontrolę miał 16 stycznia 2025 r. i po raz kolejny raz ukarany mandatem 30 Euro za naruszenie czasu pracy z 9 stycznia br. Czy jest to zgodne z prawem?

Odpowiedź: W przypadku naruszeń norm czasu pracy kierowców, podczas kontroli przez unijne służby, obowiązuje zakaz podwójnego karania za to samo naruszenie. Taki stan prawny jednoznacznie wynika z niżej cytowanych przepisów.

W przypadku krajowego ustawodawstwa potwierdzenie takiego stanu prawnego zawarte jest w art. 92c ust. 1 pkt 2 ustawy o transporcie drogowym. Pamiętać jednak należy, iż warunkiem uniknięcia ponownego ukarania za naruszenie, jest posiadanie przez kierowcę dowodu zapłacenia kary.

Pamiętaj o zabezpieczeniu dokumentacji pokontrolnej

Niestety niektóre służby kontrolne bardzo słabo dokumentują ukaranie za konkretne naruszenie, wystawiając karę w sposób bardzo lakoniczny.

W przypadku krajowych służb kontrolnych często kontrole z naruszeniami są długotrwałe, natomiast jest to między innymi konsekwencją skrupulatnego sporządzania dokumentacji pokontrolnej. Zaletą takich czynności jest fakt, że kolejny kontrolujący nie ma wątpliwości, za co kierowca został już ukarany.

Czy kierowca ma dowody opłacenia kar?

Co należy zrobić? W zaistniałej sytuacji należy przeprowadzić postępowanie wyjaśniające z kierowcą i uzyskać od niego dowody opłacenia kar. Zdarza się, że kierowca, chcąc uniknąć odpowiedzialności przed własną firmą, nie zawsze mówi całą prawdę przełożonym. Natomiast w przypadku faktycznego ponownego ukarania za to samo naruszenie, jest podstawa do zakwestionowania kary.

Unikanie podwójnego karania obowiązuje w całej UE

Cytowane niżej przepisy, są unijnymi, co oznacza, że obowiązują w ten sam sposób, we wszystkich krajach UE. W przypadku ukarania na terenie dowolnego kraju członkowskiego, za to samo naruszenie, nie można nałożyć kary nie tylko w tym kraju, gdzie już zostało ono sankcjonowane, ale również w żadnym innym kraju unijnym.

Brzmienie przepisów:

Art. 19 ust. 1 w zw. z art. 20 ust 1 i 2 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego:

• art. 19 ust. 1. Państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące nakładania kar w przypadku naruszeń niniejszego rozporządzenia i rozporządzenia (UE) nr 165/2014 oraz przyjmują wszelkie środki niezbędne do zapewnienia ich stosowania. Kary te muszą być skuteczne i proporcjonalne do wagi naruszeń, jak wskazano w załączniku III do dyrektywy 2006/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (2), a także odstraszające oraz niedyskryminujące. Żadne naruszenie niniejszego rozporządzenia i rozporządzenia (UE) nr 165/2014 nie może podlegać więcej niż jednej karze lub więcej niż jednemu postępowaniu. Państwa członkowskie powiadamiają Komisję o przyjętych przepisach i środkach, a także o metodach i kryteriach oceny ich proporcjonalności ustalonych na szczeblu krajowym. Państwa członkowskie niezwłocznie powiadamiają o wszelkich późniejszych ich zmianach. Komisja informuje państwa członkowskie o tych przepisach i środkach oraz o wszelkich ich zmianach. Komisja zapewnia, by informacje te zostały opublikowane we wszystkich językach urzędowych Unii na specjalnej ogólnodostępnej stronie internetowej zawierającej szczegółowe informacje na temat takich kar stosowanych w państwach członkowskich.

• art. 20 ust. 1 Kierowca przechowuje wszelkie dostarczone przez Państwo Członkowskie dowody dotyczące nałożonych kar lub wszczęcia postępowania do czasu, kiedy to samo naruszenie niniejszego rozporządzenia nie będzie już mogło prowadzić do wszczęcia kolejnego postępowania lub nałożenia kary zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Ust. 2 Na żądanie kierowca okazuje dowody, o których mowa w ust. 1.

Podstawa prawna:

• art. 92c ust. 1 pkt 2 ustawy o transporcie drogowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 1539 ze zm.).

Ten e-book jest zgodny z wymogami Europejskiego Aktu o Dostępności (EAA)

Pytanie: Kierowca prowadzący pojazd ciężarowy z nieważnym prawem jazdy został zatrzymany do kontroli. Przeoczył termin odnowienia prawa jazdy. Sprawa z ITD została przekazana do sądu. Czy sąd obligatoryjnie musi zatrzymać prawo jazdy kierowcy na 6 miesięcy?

Odpowiedź: Prowadzenie pojazdu bez ważnego prawa jazdy pociąga za sobą poważne konsekwencje, które oznaczają nie tylko kary finansowe, ale też prawne. Obecnie kara grzywny może wynieść od 1500 nawet do 30.000 zł. Dodatkowo każda sprawa trafia do sądu, gdzie będzie orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat.

Pomimo iż jest to wykroczenie, organy kontrolne nie mogą zakończyć sprawy nałożeniem mandatu karnego, gdyż w każdym przypadku braku ważnego prawa jazdy — sprawa musi trafić do sądu. Tak więc konsekwencje są poważne.

Sąd musi orzec zakaz prowadzenia pojazdu wobec kierowcy zawodowego bez uprawnień

Zgodnie z przepisami sąd musi też orzec środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów. Skutkiem zastosowania zakazu prowadzenia pojazdów jest zakaz ich prowadzenia przez określony okres oraz w zakresie wskazanym w orzeczeniu sądu – oznacza to, że skazany, wobec którego zastosowano zakaz, nie będzie mógł przez określony czas prowadzić wszelkich albo określonych w orzeczeniu sądu pojazdów lub pojazdów mechanicznych.

Niestety po orzeczeniu nie można skrócić czasu trwania orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów.

Prowadzenie pojazdu bez uprawnienia

Art. 94. Kodeksu wykroczeń

§ 1. Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1500 złotych.

§ 1a. Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd inny niż mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze nagany albo karze grzywny do 1500 złotych.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu pojazd pomimo braku dopuszczenia pojazdu do ruchu.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w § 1, orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.

Kara za jazdę po utracie prawa jazdy

Niezastosowanie się do orzeczonego środka karnego, w postaci zakazu prowadzenia pojazdów stanowi przestępstwo, o którym mowa w art. 244 KK, które podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Powoduje także obowiązek orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres od 1 roku do 15 lat (art. 42 § 1a pkt 2 KK).

Odstąpienie od wymierzenia kary

Oczywiście istnieje możliwość, iż zgodnie z art. 39 § 1 Kodeksu wykroczeń, w szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd może odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego, co dotyczy to również środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów.

Natomiast w praktyce w przypadku omawianego wykroczenia, przepis, w brzmieniu nadanym mu ustawą (z 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2328) obowiązujący od 1 stycznia 2022 r., stanowi, że w razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w § 1, orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.

Jego treść nie pozostawia zatem sądowi orzekającemu swobody i wyboru, gdyż obowiązek orzekania środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów zachodzi zawsze wówczas, gdy dojdzie do przypisania sprawcy wykroczenia z art. 94 § 1 Kodeksu wykroczeń, popełnionego po 31 grudnia 2021 r.

Uznanie za winnego powoduje zakaz prowadzenia pojazdów

Zatem uznanie za winnego wykroczenia implikuje konieczność orzeczenia wobec niego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, a ponieważ obwiniony prowadził pojazd mechaniczny, zakaz winien odnosić się do tożsamego rodzaju pojazdów.