60 najskuteczniejszych punktów akupunkturowych ebook

REDAKCJA: Irena Kloskowska

SKŁAD: Krzysztrof Nierodziński

PROJEKT OKŁADKI: Krzysztrof Nierodziński

TŁUMACZENIE: Piotr Lewiński

Wydanie I

Białystok 2025

ISBN 978-83-8272-997-9

Tytuł oryginału:60 Punkte - 60 Krankheiten zu Hause oder in der Praxis

Copyright © Elsevier GmbH, Deutschland

This 5th edition of 60 Punkte – 60 Krankheiten by Heping Yuan is published by arrangement

with Elsevier GmbH, Urban & Fischer Munich

© Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Vital, Białystok 2025

All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez uprzedniej pisemnej zgody wydawcy żadna część tej książki nie może być powielana w jakimkolwiek procesie mechanicznym, fotograficznym lub elektronicznym ani w formie nagrania fonograficznego. Nie może też być przechowywana w systemie wyszukiwania, przesyłana lub w inny sposób kopiowana do użytku publicznego lub prywatnego – w inny sposób niż „dozwolony użytek” obejmujący krótkie cytaty zawarte w artykułach i recenzjach.

Książka ta zawiera porady i informacje odnoszące się do opieki zdrowotnej. Nie powinny one jednak zastępować porady lekarza ani dietetyka. Jeśli podejrzewasz u siebie problemy zdrowotne lub wiesz o nich, powinieneś skonsultować się z lekarzem, zanim rozpoczniesz jakikolwiek program poprawy zdrowia czy leczenia. Dołożono wszelkich starań, aby informacje zaprezentowane w tej książce były rzetelne i aktualne podczas daty jej publikacji. Wydawca ani autor nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki dla zdrowia, mogące wystąpić w wyniku stosowania zaprezentowanych w książce metod.

15-762 Białystok

ul. Antoniuk Fabr. 55/24

85 662 92 67 – redakcja

85 654 78 06 – sekretariat

85 653 13 03 – dział handlowy – hurt

85 654 78 35 – www.vitalni24.pl – detal

strona wydawnictwa: www.wydawnictwovital.pl

Więcej informacji znajdziesz na portalu www.superodzywianie.pl

Fragment

Do Czytelnika

Wstęp do wydania piątego

Wstęp do wydania pierwszego

Przedmowa do wydania piątego

Przedmowa do wydania pierwszego

I. Podstawy teoretyczne i praktyczne

1. Koncepcje i podstawy teoretyczne medycyny chińskiej

1.1. Yin i yang

1.2. Pięć faz przemiany (wu xing)

1.3. Teoria substancji

1.4. Teoria narządów (teoria zang i fu)

2. Kryteria diagnostyczne

2.1. Czynniki patogenne

2.2. Ogólne pojęcia TMC

2.3. Narządy i ich patologie

3. 50 najważniejszych punktów meridianowych: położenie, wskazania i metody leczenia

3.1. Położenie punktów akupunkturowych

3.2. Meridian płuc

3.3. Meridian jelita grubego

3.4. Meridian żołądka

3.5. Meridian śledziony

3.6. Meridian serca

3.7. Meridian jelita cienkiego

3.8. Meridian pęcherza moczowego

3.9. Meridian nerek

3.10. Meridian osierdzia (także: krążenia-seksualności)

3.11. Meridian potrójnego ogrzewacza

3.12. Meridian pęcherzyka żółciowego

3.13. Meridian wątroby

3.14. Główny regulator tylny (dumai)

3.15. Główny regulator przedni (renmai)

3.16. Położenie 10 najczęściej nakłuwanych punktów dodatkowych, wskazania i metody terapii

3.17. 60 punktów zestawionych według wskazań

4. Techniki leczenia w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej

4.1. Technika nakłuwania

4.2. Manipulacja igłą (deqi)

4.3. Moksoterapia

4.4 Terapia bańkami

4.5. Terapia upuszczania krwi

5. Zasady wyboru przy tworzeniu akupunkturowych recept punktowych... z perspektywy Tradycyjnej Medycyny Chińskiej

5.1. Punkty leżące na tym samym meridianie

5.2. Punkty leżące na sparowanych meridianach narządowych

5.3. Punkty z kilku meridianów

5.4. Wybór punktów według zasady lewy-prawy

5.5. Wybór punktów według zasady góra-dół

5.6. Wybór punktów według zasady przód-tył

5.7. Punkty z meridianów yin oraz yang

5.8. Wybór według wskazań medycznych przypisanych poszczególnym punktom

5.9. Wybór punktów ashi

II.. Praktyka: leczenie ważnych obrazów klinicznych chorób

6. Choroby układu oddechowego

6.1. Infekcje grypowe

6.2. Astma oskrzelowa

6.3. Krztusiec (koklusz)

7. Choroby układu ruchu

7.1. Zespół barkowo-ramienny

7.2. Zespół szyjnego odcinka kręgosłupa

7.3. Lumbalgia (ból w okolicy lędźwiowej)

7.4. Ischialgia (rwa kulszowa)

7.5. Przepuklina dysku

7.6. Łokieć tenisisty

7.7. Reumatoidalne zapalenie stawów

8. Choroby układu pokarmowego

8.1. Zapalenie (nieżyt) żołądka

8.2. Wrzody żołądka i dwunastnicy

8.3. Przewlekłe zapalenie jelit

8.4. Zapalenie pęcherzyka żółciowego

8.5. Kamica żółciowa

8.6. Zaparcie

8.7. Biegunka

8.8. Hemoroidy

8.9. Wypadanie odbytu, wypadanie odbytnicy

9. Choroby serca i układu krążenia

9.1. Zaburzenia rytmu serca

9.2. Choroba wieńcowa

9.3. Nadciśnienie

9.4. Niedociśnienie

10. Choroby układu nerwowego

10.1. Bóle głowy

10.2. Neuralgia nerwu trójdzielnego

10.3. Porażenie nerwu twarzowego

10.4. Leczenie po udarze mózgu (porażenia ciała)

10.5. Padaczka

11. Choroby psychiczne

11.1. Stany depresyjne

11.2. Bezsenność

11.3. Stres i nerwowość

11.4. Osłabienie koncentracji uwagi

11.5. Lęk przed egzaminem

11.6. Anoreksja

12. Choroby ginekologiczne, ciąża i poród

12.1. Nieregularna miesiączka

12.2. Bóle menstruacyjne (dysmenorrhoea)

12.3. Funkcjonalne krwawienia maciczne

12.4. Niepłodność

12.5. Mdłości ciążowe

12.6. Położenie miednicowe płodu

12.7. Dolegliwości menopauzy

13. Nerka, drogi moczowe, męskie narządy płciowe

13.1. Odmiedniczkowe zapalenie nerek

13.2. Kamica nerkowa

13.3. Zapalenie gruczołu krokowego (prostaty)

13.4. Impotencja

13.5. Nietrzymanie moczu

13.6. Zaburzenia oddawania moczu

13.7. Obrzęki

13.8. Zapalenie pęcherza moczowego

14. Choroby dermatologiczne

14.1. Trądzik

14.2. Egzema (wyprysk)

14.3. Łuszczyca i atopowe zapalenie skóry (neurodermitis)

14.4. Półpasiec

14.5. Łysienie

14.6. Grzybica dłoni lub stóp

15. Choroby laryngologiczne, choroby zębów, choroby oczu

15.1. Osłabienie słuchu i dźwięczenie w uszach

15.2. Zawroty głowy i choroba Ménière’a 

15.3. Choroba lokomocyjna

15.4. Zapalenie zatok szczękowych

15.5. Katar sienny (pyłkowica)

15.6. Bóle zębów

15.7. Krótkowzroczność

15.8. Zaćma

15.9. Jaskra

16. Zaburzenia zachowania u dzieci

16.1. Moczenie nocne

16.2. Zaburzenia odżywiania

16.3. Nadpobudliwość

17. Uzależnienia

17.1. Uzależnienie od nikotyny

17.2. Uzależnienie od alkoholu

17.3. Otyłość

18. Choroby układu hormonalnego

18.1. Cukrzyca

18.2. Nadczynność tarczycy

18.3. Niedoczynność tarczycy

50 najważniejszych punktów meridianowych i 10 najczęściej nakłuwanych punktów dodatkowych

Bibliografia uzupełniająca

Punkty i ich chińskie nazwy

Polecamy

Pozostałe rozdziały dostępne w pełnej wersji e-booka.

Do Czytelnika

Moją nadzieją i pragnieniem jest, aby książka ta przerzuciła pomost między medycyną chińską a europejską, dzięki czemu przyjaźń i wymiana wiedzy medycznej będzie nadal promowana i pogłębiana, a Tradycyjna Medycyna Chińska służyć będzie zdrowiu wszystkich narodów świata.

Ma Canrong

Ambasador Chińskiej Republiki Ludowej w Republice Federalnej Niemiec

Berlin, sierpień 2004.

Wstęp do wydania piątego

Książka ta pozwala wiele dowiedzieć się na temat oryginalnej medycyny chińskiej i akupunktury. Profesor Yuan jest doświadczonym specjalistą w obu tych dziedzinach, znanym zarówno w Chinach, jak i w Niemczech. Znam go od ponad 40 lat. Profesor Yuan od prawie 40 lat z powodzeniem leczy pacjentów w Niemczech wykorzystując wybrane 50 punktów meridianowych (zwyczajnych) oraz 10 ważnych punktów dodatkowych (ekstra), toteż przez wiele lat udało mu się zgromadzić doświadczenia, które po raz pierwszy opisał w swojej niemieckojęzycznej książce 60 Punkte – 60 Krankheiten opublikowanej po raz pierwszy w 1999 roku. Nakład pierwszego wydania wynosił 4000 egzemplarzy.

Książka ma przejrzystą strukturę, zawiera z jednej strony podstawy teoretyczne i praktyczne (rozdziały 1-5), z drugiej zaś informacje o praktycznym zastosowaniu akupunktury w leczeniu różnych zespołów objawów (rozdziały 6-18). Aby ułatwić czytelnikowi zrozumienie zastosowań często wykorzystywanych punktów akupunkturowych, profesor Yuan w nowym wydaniu książki wszystkie opisane punkty uporządkował dodatkowo według wskazań klinicznych, jak na przykład punkty nakłuwane w dolegliwościach dermatologicznych, w chorobach psychicznych i tak dalej. Wybrane 60 chorób (a właściwie 73 choroby) bardzo często występuje u pacjentów w Niemczech.

Profesor Yuan, odkąd mieszka i pracuje w tym kraju, szczegółowo studiował i badał Tradycyjną Medycynę Chińską oraz akupunkturę i napisał w języku niemieckim kilka specjalistycznych książek na ten temat. Wyniki swoich badań publikował zarówno w Niemczech, jak i w Chinach. Jest to już piąte wydanie tej książki przygotowane przez niemieckie wydawnictwo Elsevier, Urban & Fischer. Stanowi kolejny wartościowy wkład profesora Yuana w wymianę akademicką między lekarzami niemieckojęzycznymi i chińskimi. Chciałbym skorzystać w tym miejscu z okazji, aby polecić tę publikację moim kolegom w Niemczech i całej Europie oraz życzyć im wielu sukcesów w leczeniu pacjentów.

Profesor dr n. med. Cui Naiqiang

Profesor chirurgii na Uniwersytecie Medycznym w Tianjin

Kierownik Oddziału Chirurgii w Klinice Uniwersytetu Nankai

Tianjin, Chiny, styczeń 2024 roku.

Wstęp do wydania pierwszego

W 1984 roku wraz z czworgiem kolegów zostałem zaproszony na wyjazd służbowy do Chińskiej Republiki Ludowej, aby poznać tamtejszą medycynę. Naturalnie szczególnie zainteresowała nas wówczas Tradycyjna Medycyna Chińska. Choć w wielu placówkach poznawaliśmy tę obcą dla nas dyscyplinę, nie rozumieliśmy jej. Nie umniejszyło to jednak naszego podziwu, zwłaszcza wobec osiągnięć akupunktury w leczeniu bólu. Przeciwnie, głębokie wrażenie zrobiła na nas szybka poprawa ciężkich i najcięższych stanów bólowych. Naszym tłumaczem był wówczas profesor Heping Yuan, autor niniejszej książki. Dlatego z przyjemnością spełniam jego prośbę o napisanie wstępu. Z pewnością cieszy fakt, że coraz więcej lekarzy w Niemczech interesuje się Tradycyjną Medycyną Chińską. Mam zatem nadzieję, że ta udana publikacja stanie się szeroko dostępna.

Profesor n. med. Kurt Kochsiek

Uniwersytet w Würzburgu

Przedmowa do wydania piątego

Cieszę się, że ukazuje się już piąte wydanie tej książki, uzupełnione i poprawione. Za cel postawiłem sobie to, aby czytelnicy mogli jeszcze lepiej i łatwiej poznać oraz wykorzystywać często nakłuwane punkty akupunkturowe. Dlatego uzupełniłem to wydanie o rozdział, w którym wszystkie punkty zostały uporządkowane i zestawione według wskazań dla skutecznych klinicznie zastosowań, na przykład punkty w chorobach dermatologicznych: jelito grube 4, jelito grube 11, śledziona 10 i tak dalej.

Tymczasem w 2023 roku minęło już 43 lata, odkąd zajmuję się medycyną. Książka 60 najskuteczniejszych punktów akupunkturowych ma już 25 lat. Uzupełnienia i zmiany w poprzednich wydaniach, a także w obecnym uwzględniają moje doświadczenia z niemieckimi pacjentami.

Także teraz winien jestem podziękowania moim kolegom i przyjaciołom, a ponadto Panu profesorowi dr. Naiqiang Cui oraz Panu profesorowi n. med. Kurtowi Kochsieckowi za napisanie przez nich przychylnych wstępów.

Ponadto chciałbym podziękować Pani Eichhorn z wydawnictwa Elsevier, Urban & Fischer za udaną współpracę.

Dziękuję też, rzecz jasna, wszystkim tym, którzy od ponad 30 lat interesują się moimi książkami i kursami. Wam, drodzy Czytelnicy, życzę, aby książka ta ułatwiła i usprawniła waszą pracę w zakresie akupunktury. Wielu sukcesów z pacjentami w waszej praktyce terapeutycznej!

Profesor dr n. med. (uniwersytetu TJ) Heping Yuan

Baden-Baden, styczeń 2024 roku

Przedmowa do wydania pierwszego

W ostatnich latach podczas prowadzonych przeze mnie zajęć koledzy wciąż zadają mi pytania dotyczące „tajemnic” Tradycyjnej Medycyny Chińskiej. Nie rozumieją oni często, jak można uzyskiwać tak dobre efekty przy użyciu akupunktury lub terapii moksą.

Sceptycyzm ten posuwa się nawet do twierdzenia, że akupunktura nie nadaje się do leczenia niektórych chorób jak na przykład migreny. Jednak koledzy rzeczywiście znający TMC wiedzą, że to właśnie terapia bólu należy do głównych obszarów zastosowania akupunktury.

W Niemczech dostępna jest obecnie duża liczba dobrych książek na temat medycyny chińskiej, w których często sporo miejsca poświęcono przedstawieniu jej podstaw teoretycznych.

Teoria i sposób myślenia wykorzystywane w TMC ważne są dla jej zrozumienia, nie chciałbym jednak powtarzać tego, co już wcześniej napisano, dlatego świadomie zrezygnowałem ze wstępu teoretycznego. Zakładam, że czytelnik dysponuje już podstawową wiedzą dotyczącą TMC (na przykład przebiegu meridianów, teorii yin i yang albo teorii pięciu żywiołów).

Niniejsza książka pomyślana została jako praca napisana przez praktyka dla praktyków. Ma umożliwić lekarzowi postrzeganie dolegliwości jego pacjentów oczyma chińskiego lekarza i ich leczenie. Dlatego poszczególne choroby opisano z perspektywy TMC. Rozpoznawanie choroby i jej przyczyn, zasady leczenia i odpowiednie techniki nakłuwania, metody działania tonizującego lub sedatywnego w zestawieniu z wynikami badania języka i pulsu dla poszczególnych typów chorób, aby ułatwić przejście od prawidłowej diagnozy do skutecznej terapii.

Dla Europejczyka perspektywa TMC nie jest łatwa do zrozumienia z powodu różnic kulturowych oraz – wynikającego z nich – innego sposobu myślenia. Także pacjentowi trudno niekiedy wyjaśnić, dlaczego medycyna chińska rozróżnia na przykład siedem różnych przyczyn bólów głowy i pięć szczególnych ich postaci w zależności od miejsca występowania bólu oraz przebiegu odpowiadających mu meridianów. Jakże ktoś, kto od lat bierze na swoje dolegliwości tylko środki przeciwbólowe, może zrozumieć, że na podstawie tej systematyki dla każdego rodzaju dolegliwości trzeba dobrać inne punkty akupunkturowe i odpowiednio różnicować techniki?

Co więcej, jest nie tylko rozsądne, ale wręcz pilnie konieczne łączenie akupunktury z takimi metodami jak stawianie baniek, stosowanie moksy, terapia ucha czy fitoterapia.

Medycyna chińska opisuje 361 punktów leżących na meridianach oraz pewną liczbę punktów specjalnych, tak że w sumie dysponujemy wyborem ponad 400 punktów akupunktury. Poznanie i stosowanie ich lokalizacji, przypisanych im wskazań i techniki nakłuwania jest bardzo trudne nawet dla lekarzy chińskich. Naszych europejskich kolegów jednak ta mnogość punktów akupunkturowych wprawia często w takie pomieszanie, że „nie widzą już lasu spomiędzy drzew”, więc dają za wygraną, zanim jeszcze naprawdę coś zaczną.

W dawnych czasach dr Ma Danyang wykorzystywał w terapii tylko 12 punktów według zasady: lepiej mniej punktów, lecz celowo dobranych. Aktualne badania statystyczne pokazują, że można już skutecznie pracować z 50 bardzo ważnymi punktami meridianowymi.

Od wielu lat mam bliski kontakt z Europą i bardzo dobrze znam z własnej praktyki w Niemczech nie tylko tutejszych pacjentów i ich dolegliwości, lecz także ich sposób myślenia. Dlatego przykładałem tak dużą wagę do tego, aby wszystkie opisane tu metody leczenia mogły być stosowane również tutaj.

Aby ułatwić moim niemieckim kolegom rozpoczęcie stosowania ukierunkowanej akupunktury, ograniczyłem się do opisu wykorzystywania 50 wymienionych powyżej najważniejszych punktów meridianowych oraz 10 najczęściej nakłuwanych punktów dodatkowych. Aby ułatwić odnalezienie w praktyce punktów zabiegowych, opis i graficzne przedstawienie ich położenia zaprezentowano w możliwie najprostszy sposób.

W Josefie Dollingerze, moim wieloletnim przyjacielu i współpracowniku, znalazłem pomocnego partnera, którego wiedza i doświadczenie w leczeniu pacjentów metodami TMC mogły zostać uwzględnione w książce dzięki naszej intensywnej współpracy.

Panu profesorowi Kurtowi Kochsiekowi dziękuję za wsparcie i napisanie przychylnego wstępu.

Chciałbym również w tym miejscu wyrazić serdeczne podziękowania moim nauczycielom oraz chińskim kolegom: profesorowi Wei, profesorowi Shen, profesorowi Song i profesorowi Zhuang.

Mam nadzieję, że publikacja ta przyniesie jej czytelnikom wiele radości, sukcesów i powodzenia w leczeniu pacjentów.

Heping Yuan

Profesor Uniwersytetu TMC w Guangxi (Chiny)

1. Koncepcje i podstawy teoretyczne medycyny chińskiej

Heping Yuan i Alexandra Blunck

1.1. Yin i yang

Nauka o yin i yang to najważniejsza teoria TMC. Wywodzi się z taoistycznej filozofii przyrody i mówi, że wszystkie rzeczy zawierają dwie biegunowości – yin oraz yang. Wszystkie zjawiska i przemiany życia, wszystkie fenomeny naturalne można wyprowadzić z wzajemnej interakcji tych dwóch czynników. Jednym z pierwszych źródeł tej teorii jest pochodząca z 700 roku p.n.e. Księga przemian (Yijing albo I Ching).

1.1.1. Dynamika yin i yang

Opozycja: yin i yang należy traktować jako przeciwieństwa, przy czym yin zawsze nosi już w sobie zalążek yang, podobnie jak yin kiełkuje w każdym yang. Jest to przeciwieństwo względne, nie absolutne.

Wzajemna zależność: yin i yang potrzebują się i definiują poprzez swoje przeciwieństwo. Nie ma więc zimy bez lata, dnia bez nocy, narodzin bez śmierci. Zmiany powstają poprzez napięcie między tymi krańcowościami.

Wzajemne wyczerpanie: yin i yang wzajemnie się ograniczają – woda ogranicza ogień, noc dzień, deszcz suszę. Na skutek przewagi jednego i/lub słabości drugiego bieguna powstają zaburzenia w całym systemie – nadmiar yin prowadzi do względnego niedoboru yang, a nadmiar yang – do niedoboru yin.

Wzajemna przemiana: yin może przemieniać się w yang. Kiedy osiągnie punkt skrajności, obraca się w swoje przeciwieństwo. Przesilenie letnie i zimowe to przykłady takiej wzajemnej transformacji.

1.1.2. Zastosowanie

W fizjologii, patologii, diagnostyce i terapii TMC chodzi ostatecznie o dynamiczną relację między yin a yang oraz jej zaburzenia. Zaczerwienienie języka, jego suchość, żółty i suchy nalot należą do aspektu yang, natomiast aspekt yin przejawia się bladością języka oraz białym i wilgotnym nalotem.

1.2. Pięć faz przemiany (wu xing)

Pięć faz przemiany – inne nazwy to pięć żywiołów (elementów), odpowiedniości, ruchów – to wczesny filar chińskiej filozofii przyrody. Przyporządkowuje on wszystkie zjawiska natury pięciu kategoriom (drzewa, ognia, ziemi, metalu i wody) oraz definiuje ich wzajemne relacje. Każda z tych pięciu faz przemiany obejmuje charakterystyczne właściwości (patrz: tabela 1.1).

Tabela 1.1. Aspekty pięciu faz przemiany

Aspekty

Drzewo

Ogień

Ziemia

Metal

Woda

Kierunek

wschód

południe

środek

zachód

północ

Pora roku

wiosna

lato

pora przejściowa (późne lato, późna jesień, „późna wiosna” itd.

jesień

zima

Czynnik klimatyczny

wiatr

gorąco

wilgoć

suchość

zimno

Rozwój

narodziny

wzrost

przemiana

żniwo

przechowywanie

Kolor

zielony

czerwony

żółty

biały

czarny/niebieski

Smak

kwaśny

gorzki

słodki

ostry

słony

Narząd zang

wątroba

serce

śledziona

płuco

nerka

Narząd fu

pęcherzyk żółciowy

jelito cienkie

żołądek

jelito grube

pęcherz moczowy

Narząd zmysłu

oko

język

usta

nos

ucho

Tkanka

ścięgna, więzadła, paznokcie

krew, naczynia krwionośne

mięśnie, tkanka tłuszczowa, tkanka łączna

skóra, włosy na ciele

kości, zęby, nerwy, włosy na głowie

Emocja

gniew/złość

radość

zamartwianie się

smutek

strach

Dźwięk

krzyk

śmiech

śpiew

płacz

jęk

Zapach

zjełczały

przypalony

słodki

zbutwiały, przykry

gnilny, ropny

1.2.1. Właściwości

Drzewo: faza yang, swobodnie wzrasta, rozwija się i rozszerza, odpowiada wolności i harmonii na poziomie fizycznym i psychicznym.

Ogień: faza yang, ogrzewa, płonie w górę, tworzy intelekt, charyzmę człowieka.

Ziemia: faza neutralna, oś między obiema fazami przemiany yang i dwiema fazami przemiany yin, przyjmuje, przekształca, stanowi centrum człowieka, działa jak „wewnętrzna matka”, która odżywia i stabilizuje.

Metal: faza yin, oczyszcza, chroni, opada, symbolizuje powierzchnię ciała, a przez to kontakt człowieka z otoczeniem.

Woda: faza yin, odżywia, przepływa, „całe życie pochodzi z wody”, reprezentuje korzeń wszelkiego życia, zapewnia wzrost i reprodukcję.

1.2.2. Dynamika pięciu faz przemiany

Te pięć faz przemiany wpływa na siebie wzajemnie zarówno pod względem fizjologicznym (cykl sheng i ke), jak też patologicznym (cykl cheng, wu i częściowo sheng). Zaburzenia tej równowagi prowadzą do powstawania zespołów patologicznych.

Polecamy