Nie znaleziono wyników
Piszący po angielsku irlandzki pisarz i poeta, jeden z najbardziej kontrowersyjnych twórców w całej historii literatury. Przez niektórych uważany za geniusza i wizjonera, przez innych postrzegany jako megaloman i pozer. Najbardziej znany jako wynalazca i pierwszy autor posługujący się techniką strumienia świadomości. W swoim najsłynniejszym dziele, quasi powieść Ulisses, James Joyce najpełniej wykorzystał potencjał tej techniki.
James Augustine Aloysius (irl. Séamus Seoige) Joyce urodził się w Dublinie w katolickiej irlandzkiej rodzinie. Był najstarszym w dziesięciorga dzieci Johna Stanislaua Joyce’a i Mary Jane Joyce, którym udało się przeżyć dzieciństwo. W pierwszych latach życia Jamesa finansowa sytuacja rodziny był zadawalającą i stabilna, jednak wszystko zmieniło się w latach 90-tych, co było następstwem straty pracy i popadania w coraz cięższy alkoholizm Johna Stanislaua. Z tego powodu James musiał opuścić w 1892 r. jezuicki Clongowes Wood College, do którego uczęszczał od 1888 r. Na szczęście dzięki częściowemu stypendium udało mu się ukończyć, także prowadzony przez jezuitów, Belvedere College. Następnie został zaproszony w 1895 r. do Sodalicji Mariańskiej, w ramach której kontynuował naukę. Wtedy też rozpoczął się proces odchodzenie pisarza od wiary, który później zakończył się otwartą wrogością wobec religii instytucjonalnej, szczególnie Kościoła Katolickiego, co jednak nie zmniejszało jego fascynacji myślą największych filozofów chrześcijańskich, szczególnie św. Tomasza z Akwinu. Na stronach Portretu artysty z czasów młodości James Joyce opisał proces swoją drogę ku zerwaniu z katolicyzmem.
Mimo problemów finansowych Joyce’owi udało się podjąć studia filologiczne na University College Dublin, podczas których odkrył twórczość Henrika Ibsena. Na początku XX w. wyjechał do Paryża z zamiarem studiowania medycyny, jednak wyprawa ta skończyła się niepowodzeniem. Ponownie za granicę, tym razem do Triestu, Joyce udał się wraz ze swoją konkubiną, a późniejszą żoną i matką jego dzieci, Norą Bernacle, w 1904 r. W tym czasie często zmieniał miejsce zamieszkania i uczył angielskiego w szkole językowej Berlitz. Cały czas też pisze, porzuca prace nad Stefanem bohaterem i zaczyna Portret artysty z czasów młodości. Również część opowiadań wydanych później jako Dublińczycy James Joyce tworzy już poza Irlandią, zaczyna również pisać Ulissesa. Przenosił się często, mieszkając raz w Trieście, raz w Zurichu, raz Paryżu, na kilka miesięcy przeprowadził się również do Rzymu. Pod koniec lat 20-tych, mieszkając w Paryżu, zaprzyjaźnił się z młodym Samuelem Beckettem, który został jego sekretarzem i asystentem. Praktycznie całe dorosłe życie pisarz spędził poza ojczystym krajem, wracając do Irlandii jedynie kilka razy i na krótko. Mimo wszystko świat przedstawiony wszystkich jego utworów prozatorskich kręcił się wokół Dublina. Cały czas artysta ciężko pije, a alkohol będzie mu towarzyszył, wyniszczając coraz bardziej, przez całe życie.
W 1917 r. zaczęły się jego problemy ze wzrokiem, które mimo kilkunastu zabiegów i operacji doprowadziły do ślepoty pisarza. Zmarł w 1941 r. w Zurichu wyniszczony przez choroby (w tym najprawdopodobniej syfilis) i alkohol. Zgodnie ze swoimi przekonaniami i decyzją żony, został pochowany bez obecności księdza i katolickiego ceremoniału.
Do historii pisarz przeszedł przede wszystkim jako prekursor i absolutny mistrz techniki literackiej zwanej strumieniem świadomości. Już w autobiograficznej powieści Portret artysty z czasów młodości i tomie opowiadań Dublińczycy James Joyce stosował jej elementy, by w rozwinąć ją i pełniej wykorzystać w późniejszych utworach, przede wszystkim legendarnym Ulissesie i Finneganów trenie. W wydanych w 1914 r. Dublińczykach, tomie piętnastu opowiadań podzielonych na trzy części: dzieciństwo, dorastanie i dojrzałość, pisarz przedstawia dość naturalistyczny obraz dublińskiej klasy średniej początku XX w. Niektóre z postaci z tych fabuł umieścił później w Ulissesie, będącym jego szczytowym osiągnieciem. Powieść Ulisses James Joyce wydał w całości w Paryżu w 1922 r. Wcześniej tekst ukazywał się we fragmentach w amerykańskim dzienniku The Little Review. Chociaż początkowo powieść została uznana za obsceniczną i nieprzyzwoitą (w USA doszło nawet z tego powodu do procesu w 1921 r.), dziś Ullises uważany jest za jeden z najważniejszych utworów modernistycznych i prawdziwą literacka rewolucję. Fani Joyce’a co roku, 16 czerwca, obchodą nawet Bloomsday (od nazwiska głównego bohatera Ulissesa), święto upamiętniające pisarza i jego literaturę. Data obchodów nawiązuje do dnia, w którym dzieje się akcja najsłynniejszej książki Joyce’a.