Zmarły w 1924 r. brytyjski prozaik i publicysta polskiego pochodzenia, uznawany za jednego z najwybitniejszych pisarzy przełomu XIX i XX w. Jego twórczość – od strony stylistycznej stanowiącą unikatową mieszankę romantyzmu, realizmu, impresjonizmu oraz symbolizmu, ze względu na tematykę zaś będącą specyficzną marynistyką moralistyczno-filozoficzną – uważa się za absolutnie oryginalne i wyjątkowe dokonanie w historii światowej literatury. Joseph Conrad książki zaczął pisać u schyłku XX stulecia, po zakończeniu swojej kariery w marynarce, jednak dopiero pod koniec życia pisarza jego dzieła zaczęły spotykać się z zainteresowaniem, na jakie zasługiwały. Najwybitniejsze narracje, których autorem jest Joseph Conrad: Jądro ciemności, Lord Jim czy Smuga cienia na stałe weszły do światowego kanonu literackiego i wciąż mocno rezonują we współczesnej kulturze, a nawet popkulturze. Dziś badaniem spuścizny pisarza zajmuje się międzynarodowe stowarzyszenie Joseph Conrad Society, w skład którego wchodzą specjaliści z całego świata. Chociaż Joseph Conrad książki tworzył po angielsku, jeżeli wierzyć współczesnym mu Anglikom, do końca życia mówił w tym języku z niezwykle silnym polskim akcentem. Pierwszych, autoryzowanych jeszcze przez samego autora, polskich przekładów prozy Conrada dokonała jego kuzynka, Aniela Zagórska.
Joseph Conrad, a właściwie Józef Teodor Konrad Korzeniowski na świat przyszedł w 1857 r. w położonym na Ukrainie Berdyczowie. Jego ojcem był zubożały szlachcic, Apollon Korzeniowski herbu Nałęcz, działacz niepodległościowy, pisarz i poeta. Matka, na szczęście dla jedynaka, pochodziła z dobrze sytuowanej rodziny Bobrowskich, która przez większość życia będzie udzielać mu znaczącego finansowego wsparcia. To właśnie dzięki pomocy krewnych Józef Teodor mógł realizować swoje wielki marzenie o morskiej przygodzie, a następnie ambicje literackie, choć i tak problemy finansowe były w jego życiu stanem wręcz permanentnym. Efektem bowiem poczucia wyobcowania i ogromnej obawy przed deklasacją społeczną było zupełnie nieracjonalne gospodarowanie zasobami pieniężnymi.
Antyrosyjska działalność ojca zaangażowanego w przygotowanie powstania styczniowego doprowadziła do jego aresztowania i zesłania w 1861 r. całej rodziny w głąb Rosji. Dzięki zabiegom przyjaciół rodziny matki dwukrotnie udało się złagodzić wyrok i 1863 r. matka z synem przenieśli się do ukraińskiego Czernichowa. Ewa Korzeniowska zmarła w 1865 r. na gruźlicę i opiekę nad przyszłym pisarzem przejął jego wuj, Tadeusz Bobrowski, dwa lata później przekazując chłopca ojcu, który powrócił z zesłania. Apollon najpierw zamieszkał z synem we Lwowie, a następnie przeniósł się do Krakowa, jednak już w 1869 r. osierocił go, umierając podobnie jak żona na gruźlicę. Opiekę nad dorastającym chłopcem przejął ponownie brat jego matki, który będzie go wspierał kolejne dekady.
Joseph Conrad, młodość i morze
W dzieciństwie i wczesnej młodości, co ciekawe, Joseph Conrad, książki traktował z niezbyt dużą atencją – ciągnęło go w daleki świat i marzył o morskich podróżach. Na życie pisarza przypadał co prawda zmierzch romantycznej ery wielkich żaglowców, jednak wspaniałe statki wówczas wciąż jeszcze majestatycznie przemierzały morza i oceany, co mocno działało na wyobraźnię przyszłego pisarza. Młody Korzeniowski do pewnego momentu, mimo rodzinnej tragedii, odbierał edukacje właściwą dla swojej grupy społecznej – uczył się języków (doskonale mówił po francusku, dobrze po niemiecku) i uczęszczał do gimnazjum, którego jednak nie ukończył, przedkładając nad formalne wykształcenie przygodę na morzu. Jeszcze przed ukończeniem 17 lat wyjechał do Marsylii i zaciągnął się na statek. Później, ponieważ był poddanym rosyjskim i podlegał poborowi, ze względu na przepisy francuskie zmuszony był przenieść do marynarki brytyjskiej. Pływał po całym świecie, zdobywając doświadczenie i pnąc się w marynarskiej hierarchii – w 1880 r. zdał egzamin na drugiego, a 4 lata później na pierwszego oficera, w 1886 r. miał już uprawnienia kapitańskie (w tym samym roku uzyskał także brytyjskie obywatelstwo).
Joseph Conrad, Jądro ciemności i koniec marynarskiej kariery
W 1890 r. Conrad wyjechał do Afryki, by na zlecenie belgijskiej spółki operującej w Kongu objąć dowodzenie na parowcu Florida, którego kapitan zginął w potyczce z tubylcami. Od początku jednak całe przedsięwzięcie napotykało na ogromne przeszkody i nie zakończyło się sukcesem. Afrykańska przygoda wycieńczyła pisarza psychicznie i fizycznie; malaria, febra i dyzenteria omal go nie zabiły. Przeżycia te właściwie ostatecznie położyły kres jego karierze na morzu i 1894 r. zwolnił się on ostatecznie z marynarki. Ekspedycja ta nie była jednak zupełnie bezowocna. Bez niej nie napisałby nigdy Joseph Conrad Jądra ciemności, bowiem ta przejmująca narracja o wyprawie eksplorującej nie tylko wnętrza dżungli, ale i mrok ludzkiego serca, w pewnej mierze jest opowieścią o jego własnych doświadczeniach i ludziach, których spotkał w Afryce. To opowiadanie, lub jak chcą niektórzy, mikropowieść, powszechnie uznaje się za dzieło wybitne, mające poczesne miejsce w dziejach literatury światowej. W 2009 r. Jądro ciemności oraz Lord Jim znalazły się na liście 100 najlepszych książek literatury światowej sporządzonej przez Newsweeka. Jądro ciemności, choć ukazało się w 1902 r. do dziś funkcjonuje także w popkulturze; na jego podstawie powstały m.in. wybitne filmy: ekranizacja z 1993 r. z Timem Rothem i Johnem Malkovitchem w rolach głównych oraz niezapomniany Czas apokalipsy Francisa Forda Coppoli.
Joseph Conrad, Lord Jim i kariera pisarska
Po odejściu z marynarki Conrad poświecił się właściwie całkowicie pisaniu. Jeszcze w 1894 r. ukończył, zaczęte znacznie wcześniej, Szaleństwo Almayera, swoją debiutancką powieści, którą opublikował rok później. W 1896 r. ukazał się Wyrzutek, a następnie nowela pt. Murzyn z załogi Narcyza, uznawana za pierwsze znaczące dzieło pisarza. W 1900 r. do księgarń trafiła powieść, którą zatytułował Joseph Conrad Lord Jim. Jest to jedna z najwybitniejszych, jeżeli nie najwybitniejsza, jego książka otwierająca dojrzały, koncentrujący się na zagadnieniach moralnych, okres twórczości pisarza. Do najważniejszych tytułów pióra autora zaliczyć należy także Nostromo, Smugę cienia oraz przepełnione miłością, niezwykle osobiste Zwierciadło morza. Ostatnią ukończoną powieścią Conrada jest Korsarz, który, choć odniósł w przeciwieństwie do wielu jego najwspanialszych tekstów, sukces komercyjny, nie doczekał się specjalnego uznania ze strony krytyki.
Joseph Conrad zmarł w Wielkiej Brytanii w 1924 r. Po emigracji jedynie dwukrotnie powracał do rodzinnego kraju – w latach 90-tych odwiedził wuja na Ukrainie, a w 1914 r. wraz z rodziną udał się do Krakowa oraz Zakopanego, gdzie mieszkała jego kuzynka i tłumaczka jego prozy, Aniela Zagórska.
