Nie znaleziono wyników
Zmarły w 1922 r. francuski pisarz, uznawany dziś za jedne z najważniejszych twórców początku XX w. Jako autor epickiego, siedmiotomowego cyklu, W poszukiwaniu straconego czasu Proust został zaliczony do grona klasyków literatury światowej. Jego proza była zupełnie nową jakością stworzoną na bazie dziewiętnastowiecznego realizmu i położyła podwaliny pod nowoczesne spojrzenie na literaturę.
Marcel Proust urodził się w 1871 r. w Auteuil, wówczas od ponad dekady włączonym w granice XVI. dzielnicy Paryża. Był jednym z dwóch synów Achille’a Adriena Prousta i jego żony Jeanne Clemence Weil. Rodzina pisarza należała do bogatego mieszczaństwa, dzięki czemu całe jego życie upłynęło w komforcie i bez najmniejszych trosk finansowych. Ojciec Prousta był poważanym lekarzem-epidemilogiem, autorem wielu książek i medycznych publikacji, natomiast matka, była osobą wyjątkowo oczytaną i kulturalna. W młodości przyszły pisarz spędzał wakacje w Illiers, które stało się pierwowzorem fikcyjnego Combray znanego z W poszukiwaniu straconego czasu (Z okazji stuleci urodzin artysty nazwa miejscowości został nawet zmieniona na Illiers-Combray).
Już od wczesnej młodości to właśnie książki Marcel Proust uważał za jedną z najciekawszych rozrywek. Cierpiący na astmę artysta, od dzieciństwa uznawany był za osobę słabego zdrowia i chroniony przez matkę, która sama będą osobą bardzo oczytaną, z całego serca popierała literackie zainteresowania syna. Mimo stanu zdrowia przyszły pisarz odbył jednak roczną służbę wojskową. W trzecim tomie swojego opus magnum, pt. Strona Guermantes, Proust wraca do tych doświadczeń, które bez wątpienia były dość wyjątkowe w jego biografii.
Swoje pierwsze poważniejsze teksty zaczął tworzyć w ostatnich latach liceum. Publikował w La Revue vert i La Revue, a następnie pisał felietony w rubryce towarzyskiej do gazety Le Mensuel. W 1892 r. zaangażował się w powstanie przeglądu literackiego nazwanego Le Banquet i przez jakiś czas regularnie na jego łamach pojawiały się jego teksty. Publicystykę młodzieńca drukował również prestiżowy La Revue blanche. W 1896 r. miała miejsce premiera debiutanckiej książki Marcela Prousta, Les Plaisirs et les Jours i w której znalazły się niektóre z drukowanych w prasie tekstów, krótkie formy narracyjne i wiersze. Wydawnictwo nie spotkało się jednak ze zbyt ciepłym przyjęciem, a obrażony autor wyzwał nawet jednego z surowszych recenzentów na pojedynek. W późniejszych latach pisarz nie wydawał prozy, a jedynie sporządzone wspólnie z matką przekłady dwóch dzieł angielskiego pisarza, poety i krytyka literatury Johna Ruskina. Swoją debiutancką powieść, i zarazem pierwszy tom monumentalnego cyklu W poszukiwaniu straconego czasu, W stronę Swanna, Marcel Proust wydał dopiero w 1913 r.
Mocno związany z ukochaną matką pisarz nigdy nie zdecydował się na życie na własny rachunek, mimo że rodzice bardzo zachęcali go do znalezienia szanowanego zawodu i poważanej posady. Przez krótki czas w 1896 r., by ich zadowolić, Proust zatrudnił się w Bibliotece Mazarine, lecz szybko zrezygnował z tego zajęcia. Później nie podejmował już żadnych innych prób szukania innego zajęcia i w całości poświęcił się literaturze. Jako homoseksualista nigdy też nie się ożenił i nie założył rodziny. Długie lata trwał jego związek ze słynnym pianistą i kompozytorem Reynaldo Hahnem. Po śmierci w 1905 r. ukochanej matki oddał się żałobie, która wraz z upływem czasu i pogarszaniem się jego stanem zdrowia zmieniła się w depresję. W ostatnich latach życia pisarz praktycznie nie opuszczał swojego pokoju, gorączkowo pracując nad W poszukiwaniu straconego czasu. Marcel Proust zmarł w 1922 r. na bronchit i został pochowany na cmentarzu Pere-Lachaise w Paryżu.
Dzieło swojego życia, siedmiotomowy cykl w Poszukiwaniu straconego czasu, Marcel Proust zaczął pisać w 1909 r., a prace nad nim przerwała dopiero śmierć autora. Redakcje dwóch ostatnich tomów ukończył brat pisarza, Robert. Za życia pisarza ukazały się 4 części: w Stronę Swanna, W cieniu zakwitających dziewcząt, Strona Guermantes oraz sodoma i Gomora. Trzy ostatnie tytuły, Utracona, Uwięziona i Czas odzyskany wyszły drukiem w latach 1923-27. Pierwszym polskim tłumaczem dzieł Prousta był Tadeusz Boy-Żeleński, wielki admirator jego prozy. Na tysiącach stron W poszukiwaniu straconego czasu Marcel Proust stworzył bez wątpienia nowa jakość literacką. Nie unieważniając dorobku dziewiętnastowiecznych klasyków powieści francuskiej i korzystając z ich osiągnieć, proponuje jednak czytelnikowi, nowe ujęcie ich relacji. Czytelnik przestaje być biernym odbiorcą tekst, stając się jego współtwórcą w każdorazowym akcie lektury. Nowatorskie techniki; reminiscencja, rozbudowane monologi wewnętrzne (zapowiedź strumienia świadomości), rezygnacja z intrygi i psychoanalityczna introspekcja, były już z ducha modernistyczne i stanowiły prawdziwą rewolucję w sztuce narracji.