Żydzi w okresie drugiej świątyni 538 przed Chr.–70 po Chr. - Jerzy Ciecieląg - ebook

Żydzi w okresie drugiej świątyni 538 przed Chr.–70 po Chr. ebook

Jerzy Ciecieląg

0,0

Opis

Książka Jerzego Ciecieląga nakreśla szeroką panoramę dziejów ludu wybranego w kluczowym dla niego okresie Drugiej Świątyni, kiedy to pojawiają się aż dwa nowe oblicza judaizmu: najpierw judaizm normatywny lub międzytestamentalny, a później judaizm rabiniczny, kiedy to religia żydowska staje się z religii ofiarnej religią słowa. Pod koniec tego okresu pojawia się również chrześcijaństwo.
Poczynając od niewoli babilońskiej, poprzez okres perski, hellenistyczny i grecko-rzymski czytelnik może poznać źródła pisane i archeologiczne pozwalające na rekonstrukcje historii Żydów, zaznajomić się z religią, jej instytucjami i kultem, choć ich obraz – ze względu na źródła – jest czasem tylko fragmentaryczny.
Osobne miejsce zajmuje zarys historyczny, często również niepełny, bowiem jego całkowitą rekonstrukcję uniemożliwia brak źródeł. Swoje miejsce znalazła też w książce diaspora żydowska; możemy poznać jej genezę, życie lokalnych wspólnot, istotę synagogi jako instytucji społeczno-religijnej, kontakty Żydów z sąsiadami.

Ebooka przeczytasz w aplikacjach Legimi na:

Androidzie
iOS
czytnikach certyfikowanych
przez Legimi
czytnikach Kindle™
(dla wybranych pakietów)
Windows
10
Windows
Phone

Liczba stron: 721

Odsłuch ebooka (TTS) dostepny w abonamencie „ebooki+audiobooki bez limitu” w aplikacjach Legimi na:

Androidzie
iOS
Oceny
0,0
0
0
0
0
0
Więcej informacji
Więcej informacji
Legimi nie weryfikuje, czy opinie pochodzą od konsumentów, którzy nabyli lub czytali/słuchali daną pozycję, ale usuwa fałszywe opinie, jeśli je wykryje.

Popularność




Wstęp

Z zamiarem opisania dziejów narodu wybranego w okresie drugiej świątyni nosiłem się od dawna. Dzięki zainteresowaniu Towarzystwa Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas” oraz środkom pozyskanym z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego zamiar ten mógł przyjąć szczęśliwie realne kształty. Prezentowana książka będzie omawiać historię okresu drugiej świątyni w możliwie szerokim zakresie, biorąc pod uwagę wydarzenia polityczne, społeczeństwo, administrację, religię, geografię, literaturę. Trzeba pamiętać, że okres drugiej świątyni był niezwykle ważny w historii narodu żydowskiego. Zniszczenie świątyni jerozolimskiej i niewola babilońska miały zasadniczy wpływ na ukształtowanie się zupełnie nowego oblicza jahwizmu w postaci religii judaistycznej, religii bardziej rygorystycznej, nastawionej na czystość kultową i przestrzeganie Prawa Mojżeszowego. Odbudowana świątynia jerozolimska stała się centrum wszystkich Żydów. To w tym okresie powstaje żydowska diaspora, przede wszystkim w Mezopotamii i Egipcie, ale również w innych prowincjach Imperium Romanum. W okresie drugiej świątyni w pełni ukształtuje się hebrajska Biblia, co znajdzie ostatecznie swój wyraz na synodzie w Jamnii około 90 r. po Chr. Pojawiły się dwie nowe dynastie: hasmonejska i herodiańska, pierwszej przyjdzie walczyć o wolność Judei i następnie rządzić niezależnym państwem jako arcykapłani i królowie, druga będzie już tylko rządzić wasalnym państwem, a później Judea zostanie przekształcona w rzymską prowincję. Jest to wreszcie okres, w którym pojawiło się chrześcijaństwo, wyrosłe wprost korzeniami z wiary starszych braci. I w końcu, nie należy zapominać, że okres drugiej świątyni skończył się największym chyba nieszczęściem, jakie spotkało naród żydowski w całej jego historii: w 70 r. po Chr. centrum życia narodu – świątynia Jahwe w Jerozolimie – została spalona przez wojska rzymskie.

Nie wszystkie elementy będą mogły być opisane w należyty sposób, zależy to bowiem przede wszystkim od dostępności źródeł. Pewnym ograniczeniem jest też oczywiście rozmiar książki. Z konieczności więc redukuję do niezbędnego minimum przypisy, cytując głównie źródła i tylko najważniejsze opracowania. W większości syntez łaskawy czytelnik znajdzie obszerną literaturę przedmiotu. Tam, gdzie jest to konieczne, prezentuję też przynajmniej zarys dyskusji naukowej, względnie sygnalizuję kwestie, które są ciągle przedmiotem sporu. Ponieważ jednak w zamyśle moja książka ma być podręcznikiem dla studentów historii i archeologii, staram się zajmować jednoznaczne stanowisko tam, gdzie jest to tylko możliwe, nawet jeżeli nie istnieje wokół konkretnego tematu ogólny konsensus badaczy. Przedstawienie jednak całej dyskusji naukowej musiałoby co najmniej podwoić objętość książki.

Według wszelkich przyjętych zasad powinienem omówić tu dostępne badaczom źródła, dzięki którym jesteśmy w stanie zrekonstruować dzieje okresu drugiej świątyni. Nie ma jednak takiej potrzeby, ponieważ każda z czterech części książki rozpoczyna się od prezentacji i krótkiego przeglądu źródeł archeologicznych i pisanych. Warto jednak w tym miejscy wspomnieć przynajmniej o kilku ważnych syntezach omawianego okresu. Najważniejszą jest chyba ciągle monumentalne dzieło Emila Schürera, napisane jeszcze pod koniec XIX w., ale odświeżone i wydane przez brytyjskich uczonych w latach 1973–1987 (The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ 175 BCE – AD 135, 3 vols., Edinburgh 1973–1987). Ta trzytomowa praca, mimo postępów nauki, ciągle prezentuje sporą wartość. Równie ważna jest książka E.M. Smallwood (The Jews under Roman Rule. From Pompey to Diocletian, Leiden 1981)), jak też duże dzieło The Jewish People in the First Century. Historical Geography, Political History, Cultural and Religious Life and Institutions, ed. by S. Safrai and M. Stern, 2 vols., Assen 1974–1976, w ramach serii Compendia Rerum Iudaicarum ad Novum Testamentum. Co ciekawe, jak dotąd nie powstał chyba zarys całości okresu drugiej świątyni. A dokładniej rzecz ujmując, dopiero zaczął powstawać, bowiem jak na razie Lester Grabbe wydał dwa z czterech planowanych tomów, które mają objąć wreszcie całość okresu 538 przed Chr.–70 po Chr. Owe dwa tomy są nawet dość udane, choć jest to dzieło ściśle naukowe i momentami nieco chyba zbyt trudne w odbiorze, szczególnie dla czytelnika, który nie jest zbyt obeznany z przedmiotem książek. Niemniej jednak należy się cieszyć, że taki projekt jest realizowany i mieć nadzieję, iż zostanie doprowadzony do końca.

Całość mojej książki została podzielona na cztery części, w każdej z nich poruszane są te same elementy, choć z pewnymi odstępstwami charakterystycznymi dla danej epoki. Tam, gdzie jest to efektem tradycji lub przyjętym już zwyczajem, stosuję polskie wersje imion, np. w przypadku Gajusza Juliusza Cezara, tam zaś, gdzie nie jest to możliwe, stosuję transkrypcję łacińską. Podobnie jest z tytułami źródeł, które podaję w wersji łacińskiej, z kilkoma wyjątkami. Zwracam też uwagę, iż często używam pojęcia Palestyna, jest to jednostka geograficzna, nie historyczna, obejmująca swym zasięgiem cały obszar południowej Syrii, włącznie z tzw. Zajordaniem. I na koniec, wszystkie ewentualne pomyłki są wyłącznie moją winą.

Na zakończenie niech mi będzie wolno podziękować jeszcze Panu Profesorowi Leszkowi Mrozewiczowi z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza oraz Panu Profesorowi Janowi Ilukowi z Uniwersytetu Gdańskiego, których recenzje mojego projektu w znacznym stopniu przyczyniły się do pozyskania środków na wydanie książki dzięki dotacji z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Część 1

Okres perski