Walka z demonami u Ojców Pustyni ebook

Opracowanie redakcyjne Monumen Sp. z o.o.

Projekt okładki Ewelina Zarosa

Zdjęcia Fotolia: Valery Shanin; Dusan Kostic; TheMonk

Skład wersji elektronicznej Bartek Maciejewski

Korekta Justyna Sałata, Marta Rozwadowska

Copyright© 2016 by Wydawnictwo Monumen All rights reserved

ISBN ePub 978-83-64789-93-9 ISBN Mobi 978-83-64789-94-6

Wydawnictwo Monumen Os. Przemysława 16A/6 61-064 Poznańwww.miesiecznikegzorcysta.pl

Zamówienia Księgarnia ludzi wolnych tel. 22 266 80 [email protected]

Dzisiejszy człowiek nie jest już zafascynowany tylko otaczającym go zewnętrznym światem, lecz próbuje na nowo wejrzeć w tajemnicę ludzkiej duszy. Rozpoczyna się trzecie tysiąclecie i widzi on, że świat zaczyna się globalizować, nie tylko w sektorach ekonomicznych, kulturowych i obyczajowych, ale również w sferze religijnej. Dostrzega, że świat powoli przypomina globalną wioskę z jedną wielką duchowością nazywaną New Age, przypominającą zlepek fragmentarycznych aspektów nurtów religijnych z różnych zakątków świata. Duchowość ta wzbudza pragnienie pójścia w nową, nieznaną „mistykę” New Age. Ekspansja nowych ruchów religijnych i filozofii neognostycznych promujących światopogląd oparty na panteistycznych i monistycznych religiach Wschodu, połączonych z ezoteryzmem i okultyzmem zachodnim, stanowi wielkie zagrożenie dla chrześcijaństwa, atakując w samo serce Objawienia Bożego zawartego w Piśmie Świętym i Tradycji Ojców Kościoła. W związku z tym pojawia się nagląca potrzeba szukania przez współczesnego chrześcijanina własnej tradycji duchowej, która pomoże dostrzegać Boga w sposób nowy i fascynujący. Jedną z propozycji jest odkrycie na nowo nieprawdopodobnego doświadczenia duchowego Ojców Pustyni.

Fenomen ten zaczął się w IV wieku, najpierw na pustyni egipskiej, potem w Syrii i Palestynie, gdzie cale grupy mężczyzn i kobiet mocą Ducha Jezusa Zmartwychwstałego zostawali przetransformowywani duchowo, by żyć w najwyższym stopniu w Obecności Boga, nieustannie się modląc. Dążyli do tego, by ich umysł zamieszkał w sercu, na najgłębszym poziomie świadomości. Pseudo-Makary w swoich Homiliach duchowych mówi o nich jako o „ludziach upojonych Bogiem”.

Jednym z nich jest Ewagriusz z Pontu, który wywarł i wywiera w dalszym ciągu ogromne wrażenie na wielu mistrzach życia duchowego. Urodził się 345 roku w pontyjskim mieście Ibora, na północy dzisiejszej Turcji. Otrzymał świetne wykształcenie filozoficzne, matematyczne i retoryczne. Jego mistrzami byli Bazyli Wielki i słynny Grzegorz z Nazjanzu, który wyświęcił Ewagriusza na diakona. Dzięki swoim kaznodziejskim zdolnościom i atrakcyjnej powierzchowności Ewagriusz zdobywał wielką popularność w Konstantynopolu. Niestety, wdzięk młodego duchownego oczarował żonę jednego z prefektów miasta, który w przypływie zazdrości podjął zamiar zabójstwa Ewagriusza. Zmuszony do opuszczenia Konstantynopola, udał się do Jerozolimy, gdzie pod patronatem Rufina i Melanii, wpływowych i wykształconych Rzymian, kwitło życie mnisze. Tam też zapadł na długotrwałą chorobę, z której lekarze nie mogli go wyleczyć. Arystokratka Melania, przekonana o nadprzyrodzonych przyczynach tajemniczej choroby, wywarła na Ewagriuszu obietnicę, że zostanie mnichem, gdyż taka jest wola Boga. Gdy diakon podjął tę decyzję, tajemnicza choroba zniknęła. Wyruszył na pustynię egipską, gdzie został uczniem wielkich Ojców – Makarego Egipskiego i Makarego Aleksandryjskiego. Ewagriusz, będąc uczniem swoich mistrzów, z czasem sam stał się wybitnym Abba (ojcem duchowym) dla wielu mnichów eremitów, którzy przychodzili do niego ze wszystkich zakątków pustyni, prosząc o słowo życia. Zmarł w 399 roku, po 16 latach pobytu na pustyni, gdzie zachowywał ścisłą dietę, jedząc jeden posiłek dziennie złożony z suchego chleba oraz oszczędnej ilości wody, i spał jedynie kilka godzin w nocy. Kościoły Wschodnie czczą go jako świętego.

Odkrycie Ewagriusza, wielkiego mistrza życia duchowego, jest jednym z największych osiągnięć patrystyki i duchowości pierwszej połowy XX wieku.

Ewagriuszowska wizja świata ukazuje pierwotny kosmos duchowy, rajski w swojej harmonii. Pierwotnym stanem człowieka była czysta kontemplacja Trójcy Świętej umysłem wolnym od wszelkich form zmysłowych. Kiedy człowiek zgrzeszył, popadł w stan zniewolenia. Istnieje głęboki związek między upadkiem kosmosu duchowego a stanem świata materii. W tej wizji świata ważną rolę odgrywają demony. Całe ziemskie życie człowieka to nieustanna walka z nimi polegająca na przeciwstawianiu się złym myślom, wyobrażeniom i sugestiom ze strony złych duchów i na dążeniu do uduchowienia materii celem przywrócenia zjednoczenia z Bogiem poprzez wiedzę kontemplacyjną. Zło ukazuje się więc u Ewagriusza jako obca w swej istocie moc, która próbuje z zewnątrz zniszczyć człowieka, atakując jego wnętrze. Celem jest dezintegracja psychiki, ciała i ducha oraz ostateczne oderwanie osoby od Boga. Człowiek dzięki wolnej woli jest zdolny do całkowitej przemiany. Z „człowieka” może stać się „aniołem” lub „demonem”. Kontemplatyk, gdy osiągnie czystość serca, otrzymuje dar oglądania Boga, który charakteryzuje aniołów. W analogiczny sposób człowiek staje się „demonem”, kiedy pozwoli się opętać przez gniew i nienawiść. W człowieku przeciwstawione są dwie sfery. Z jednej strony są to duchowe moce pożądliwości i popędliwości, gdzie powstają namiętności jako wyraz zakochania się w sobie samym, które to nienawidzi wszystkiego. Namiętność szuka we wszystkim tylko siebie, we wszystkim tylko siebie kocha. Skoro zaś nie może odnaleźć siebie w niczym, przemienia się w ślepą nienawiść do wszystkiego. Po drugiej stronie znajduje się umysł, osobowe centrum człowieka, który jako obraz Boży z istoty swej jest zwrócony ku Bogu. Pomiędzy tymi dwiema sferami istnieje wolna wola, czyli przyjęcie lub odrzucenie demona.

Można również dostrzec, że analiza zła i jego oddziaływania na strukturę psychiczną, fizyczną i duchową człowieka w ujęciu Ewagriusza jest niejednokrotnie bliska niektórym współczesnym nurtom psychologii, jak na przykład psychologii zachowań (bada czynniki zewnętrzne wpływające determinująco na zachowanie człowieka) czy też nurtowi psychologicznemu zwanemu analizą transakcyjną (badając wpływ człowieka na autosugestię i pozytywne myślenie, nieświadomie powraca do niezwykłego doświadczenia i ogromnej wiedzy psychologicznej starożytnych Ojców Pustyni).

Warto zauważyć jeszcze, że człowiek u Ewagriusza doświadcza zła w nieosobowym znaczeniu, jako anonimową moc i potęgę. Gdy jednak mnich pontyjski mówi o doświadczeniu Złego jako osobowej inteligencji, używa takich słów jak: „myśl”, „namiętność” i „demon”.

Ewagriańska koncepcja i geneza zła stała się fundamentem rozumienia rzeczywistości demonicznej u wielu Ojców Pustyni.

Byli oni przekonani, że źródłem grzechu są złe myśli, dlatego wewnętrzna walka w szczególny sposób koncentruje się na kontroli myśli pojawiających się w części pożądliwej duszy. Myśl sama w sobie jest dobra. Jest czymś naturalnym w wewnętrznym świecie człowieka. Jednakże w bardzo subtelny sposób myśl może być wykorzystana przez demona, aby zniszczyć w człowieku życie Ducha.

Myśli mają różnorodne źródła. Do