System wynagradzania nauczycieli ebook

WYKAZ SKRÓTÓW

Akty prawne

k.c. – ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)

k.p. – ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)

k.p.c. – ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.)

KN – ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.)

Konstytucja RP – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.)

r.k.t.n. – rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia 2009 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli (Dz. U. Nr 131, poz. 1078)

r.n.j. – rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 30 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania (Dz. U. Nr 128, poz. 1418)

r.o.r.s. – rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz. U. Nr 46, poz. 432 z późn. zm.)

r.p.n. – rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. Nr 22, poz. 181 z późn. zm.; rozporządzenie płacowe nauczycieli)

r.p.n.r. – rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2009 r. w sprawie dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez organy administracji rządowej (Dz. U. Nr 60, poz. 494)

r.s.ś.w. – rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 6, poz. 35 z późn. zm.)

r.u.n.p. – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 60, poz. 281 z późn. zm.)

r.u.r.i. – rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 marca 1983 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1988 r. Nr 2, poz. 10 z późn. zm.)

r.u.w.n.p. – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 62, poz. 289 z późn. zm.)

r.w.u.e. – rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (Dz. U. Nr 71, poz. 737 z późn. zm.)

r.w.w.e. – rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie warunków wynagradzania egzaminatorów za udział w przeprowadzaniu sprawdzianu i egzaminów oraz nauczycieli akademickich za udział w przeprowadzaniu części ustnej egzaminu maturalnego (Dz. U. Nr 94, poz. 773)

u.d.j.s.t. – ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 z późn. zm.)

u.d.w.r. – ustawa z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080 z późn. zm.)

u.f.u.s. – ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.)

u.p.d.o.f. – ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.)

u.p.e.a. – ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.)

u.p.o.r.p. – ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 z późn. zm.)

u.p.z. – ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.)

u.r.s.z. – ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz. U. Nr 55, poz. 236 z późn. zm.)

u.s.o. – ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.)

u.ś.p.u.s. – ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 z późn. zm.)

u.w.p.g.r. – ustawa z dnia 20 listopada 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310)

u.z.f.ś.s. – ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn. zm.)

u.z.g. – ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz. 844 z późn. zm.; ustawa o zwolnieniach grupowych)

u.z.u.b. – ustawa z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 238, poz. 1578 z późn. zm.)

Czasopisma i oficjalne publikatory

Apel.-W-wa – Apelacja. Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Biul. SN – Biuletyn Informacyjny Sądu Najwyższego

Dz. U. – Dziennik Ustaw

Dz. Urz. Dolnośląski – Dziennik Urzędowy województwa dolnośląskiego

Dz. Urz. Lubelski – Dziennik Urzędowy województwa lubelskiego

Dz. Urz. Lubuski – Dziennik Urzędowy województwa lubuskiego

Dz. Urz. Mazowiecki – Dziennik Urzędowy województwa mazowieckiego

Dz. Urz. Podlaski – Dziennik Urzędowy województwa podlaskiego

Dz. Urz. Warmiński – Dziennik Urzędowy województwa warmińskiego

M.P. – Monitor Polski

OSA – Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych

OSNC – Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna

OSNP – Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych

OSNPG – Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Wydawnictwo Prokuratury Generalnej

OTK – Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego

OTK-A – Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego; zbiór urzędowy, Seria A

OwSS – Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych

PiZS – Praca i Zabezpieczenie Społeczne

Pr. Pracy – Prawo Pracy

Inne

FUS – Fundusz Ubezpieczeń Społecznych

NSA – Naczelny Sąd Administracyjny

SA – sąd apelacyjny

SN – Sąd Najwyższy

TK – Trybunał Konstytucyjny

WSA – Wojewódzki Sąd Administracyjny

WSTĘP

Podstawową intencją powstania niniejszego opracowania była chęć stworzenia praktycznego kompendium, zawierającego informacje na temat wybranych zagadnień związanych wprost lub pośrednio z tematyką wynagrodzeń nauczycielskich. Specyficzny charakter regulacji prawnych dotyczących wynagrodzenia nauczycieli w praktyce prowadzi do wielu wątpliwości interpretacyjnych oraz trudności praktycznych w stosowaniu tych regulacji.

W opracowaniu przedstawiono podstawy prawne wybranych zagadnień, a także skrótowe wyjaśnienie wątpliwości na podstawie aktualnego orzecznictwa sądowego oraz rozstrzygnięć organów sprawujących nadzór prawny nad działalnością samorządu terytorialnego. Omówiono także ostatnie nowelizacje Karty Nauczyciela i ustaw o systemie oświaty, w zakresie dotyczącym wynagrodzeń, w szczególności kwestie związane z obowiązkiem wypłaty dodatku uzupełniającego oraz wynagrodzeń nauczycieli za pracę przy maturach.

Celem autora nie było pełne omówienie całości problematyki związanej z wynagradzaniem nauczycieli, lecz jedynie zasygnalizowanie problemów najczęściej występujących w praktyce i próba ich wyjaśnienia w oparciu o wykładnię obowiązującego prawa, dorobku judykatury i jurysprudencji.

Systematykę opracowania oparto na systematyce Karty Nauczyciela, w związku z czym poszczególne zagadnienia będą omawiane w kolejności występowania w treści Karty Nauczyciela. Zakres tematyczny pracy rozszerzono o kwestie dotyczące wynagrodzenia za czas odosobnienia związanego z chorobą lub macierzyństwem, prawem do wynagrodzenia w sytuacjach nieświadczenia pracy, ustalaniem wynagrodzenia w miesiącu częściowo przepracowanym oraz potrącaniem wynagrodzenia. Ze względu na jedynie pośredni związek z przedmiotem opracowania, pominięto kwestie związane z funduszem zdrowotnym, funduszem socjalnym (z wyjątkiem świadczenia urlopowego) oraz z funduszem na doskonalenie zawodowe nauczyciela.

1. Artykuł 30 Karty Nauczyciela

1.1. Pojęcie wynagrodzenia nauczycielskiego

Zgodnie z treścią ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) wynagrodzenie nauczycielskie to system składników, do których nauczyciel nabywa prawo bądź to z mocy prawa, bądź też w związku ze spełnieniem określonych przesłanek, wskazanych przepisami. Wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela uzależniona jest przede wszystkim od stopnia awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji oraz wymiaru zajęć obowiązkowych, a wysokość dodatków odpowiednio od okresu zatrudnienia, jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji oraz trudnych lub uciążliwych warunków pracy (art. 30 ust. 2 KN).

Zgodnie z treścią art. 30 ust. 1 KN wynagrodzenie nauczycieli składa się z wynagrodzenia zasadniczego, dodatków (za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy), wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy.

Z katalogu wynagrodzenia nauczycielskiego zostały wyłączone świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatki socjalne, a więc dodatek wiejski i dodatek mieszkaniowy.

1.2. Pojęcie średniego wynagrodzenia nauczycieli

Instytucja średniego wynagrodzenia jest teoretycznym modelem ułatwiającym ujednolicanie wysokości wynagrodzeń nauczycielskich zarówno w skali całego kraju, jak i w skali poszczególnych organów prowadzących szkoły. Dzięki średnim stawkom wynagrodzenia nauczycieli znacznie łatwiej można sprawdzić, czy konkretna jednostka samorządu terytorialnego prawidłowo określiła nakłady na wynagrodzenia nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach oświatowych na swym terenie, a także czy wysokość części oświatowej subwencji ogólnej w zakresie wynagrodzeń przekazana organowi prowadzącemu z budżetu państwa odpowiada założonym wartościom.

Konstrukcja średniego wynagrodzenia powoduje, że konkretny nauczyciel nie jest w stanie osiągnąć średniej stawki wynagrodzenia określonej przepisami Karty Nauczyciela ze względu na to, że nie nabędzie uprawnienia do pobierania wszystkich składników wynagrodzenia jednocześnie. Z tego powodu kategorię średniego wynagrodzenia określono mianem teoretycznej.

Należy pamiętać więc, że wartości średniego wynagrodzenia, podane w kwotach, nie stanowią wynagrodzenia, które trafia do indywidualnego nauczyciela, jest to jedynie wskazówka, że na terenie działania jednostki samorządu terytorialnego średnie wynagrodzenie nauczycieli na danym stopniu awansu zawodowego nie powinno być niższe od wskazanego w ustawie. Pragmatyka nauczycielska mówi jedynie o średnim, a nie minimalnym wynagrodzeniu, regulamin wynagradzania zaś ma charakter prawa miejscowego i reguluje tylko część wynagrodzenia (dodatki)[1].

Z tego założenia wynika, że nauczyciel nie posiada w stosunku do pracodawcy roszczeń pracowniczych o wypłatę wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 30 ust. 3 KN. Jeśli ustanowione w regulaminie rady gminy wynagrodzenie nauczyciela szkoły samorządowej jest niższe niż wynika to z regulacji Karty Nauczyciela, nie może on dochodzić wyrównania w drodze procesu pracowniczego. Nabywa jednakże w takiej sytuacji prawo do wypłaty jednorazowego dodatku uzupełniającego.

1.2.1.Kwota bazowa a średnie wynagrodzenie nauczycieli

Karta Nauczyciela w kształcie nadanym ustawą z dnia 6 grudnia 2007 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 247, poz. 1821) zawiera w art. 30 ust. 3 nową podstawę prawną dla corocznego ogłaszania kwoty bazowej dla nauczycieli.

Wprowadzona z dniem 1 stycznia 2008 r. nowelizacja Karty Nauczyciela uniezależnia więc średnie wynagrodzenie nauczyciela stażysty od kwoty bazowej określanej dla pracowników państwowej sfery budżetowej. Ponadto określa ona delegację do ogłaszania w ustawie budżetowej państwa kwoty bazowej dla nauczycieli - bezpośrednio w treści pragmatyki nauczycielskiej.

Od 2009 r. ustawodawca odszedł od zasady, że w jednym roku budżetowym obowiązuje jedna kwota bazowa. Tak w 2009, jak i w 2010 r. obowiązywały dwie kwoty bazowe. Zgodnie z treścią art. 15 ust. 2 ustawy budżetowej na rok 2010 z dnia 22 stycznia 2010 r. (Dz. U. Nr 19, poz. 102), ustalono dwie kwoty bazowe dla nauczycieli: od dnia 1 stycznia 2010 r. w wysokości 2286,75 zł, a od dnia 1 września 2010 r. - w wysokości 2446,82 zł.

Zgodnie z treścią art. 13 ust. 2 ustawy budżetowej państwa na rok 2011 z dnia 20 stycznia 2011 r. (Dz. U. Nr 29, poz. 150) również w 2011 r. ustalono dwie kwoty bazowe: od dnia 1 stycznia 2011 r. - w wysokości 2446,82 zł oraz od dnia 1 września 2011 r. - w wysokości 2618,10 zł. Na mocy art. 43 ustawy z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 238, poz. 1578 z późn. zm.) podwyższenie wynagrodzeń dla nauczycieli w związku z kwotą bazową określoną dla nauczycieli w ustawie budżetowej na 2011 r., obowiązującą od dnia 1 września 2011 r., następuje nie później niż do dnia 30 września 2011 r., z wyrównaniem od dnia 1 września 2011 r.

Średnie wynagrodzenie nauczyciela stanowi określony procent udziału w kwocie bazowej (art. 30 ust. 3 KN). W przypadku nauczyciela stażysty jest to 100% kwoty bazowej, nauczyciela kontraktowego - 111%, nauczyciela mianowanego - 144% zaś w przypadku nauczyciela dyplomowanego - 184%.

1.2.2.Składniki średniego wynagrodzenia

Na średnie wynagrodzenie nauczyciela składają się następujące składniki: wynagrodzenie zasadnicze, dodatek za wysługę lat, dodatek za warunki pracy, dodatek funkcyjny, dodatek motywacyjny, wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe, wynagrodzenie za godziny zastępstw doraźnych, nagrody za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze, nagrody jubileuszowe, zasiłek na zagospodarowanie, odprawa z tytułu przejścia na emeryturę lub rentę, odprawa z tytułu rozwiązania stosunku pracy z art. 20 KN, dotychczasowe dodatki specjalistyczne, dodatkowe wynagrodzenia roczne oraz dodatek za pracę w porze nocnej. Dodatki socjalne wynikające z art. 54 KN (wiejski i mieszkaniowy) nie są składnikami wynagrodzenia nauczyciela, a zatem skutki finansowe ich wypłacania nie mają wpływu na wysokość średniego wynagrodzenia nauczycieli, o których mowa.

1.2.3.Źródło finansowania średnich wynagrodzeń

Środki niezbędne na średnie wynagrodzenia nauczycieli wraz z pochodnymi od wynagrodzeń, środki na odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych oraz środki na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli z uwzględnieniem doradztwa metodycznego, zagwarantowane są przez państwo w dochodach jednostek samorządu terytorialnego (art. 30 ust. 8 KN).

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) w art. 167 ust. 2 określa, że dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa. Podobnie - zgodnie z treścią ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 z późn. zm.), dochodem jednostki samorządu terytorialnego jest m.in. subwencja ogólna (art. 3 ust. 1 pkt 2), składająca się z części wyrównawczej, równoważącej i oświatowej - dla gmin, powiatów i województw (art. 7 ust. 1.). W konstrukcji tych przepisów z katalogu dochodów jednostek samorządu terytorialnego wyraźnie wyodrębniono zatem ich dochody własne i dochody pochodzące ze środków subwencyjnych. W art. 7 ust. 3 u.d.j.s.t. stwierdza się, że o przeznaczeniu środków otrzymanych z tytułu subwencji ogólnej decyduje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Wielkość części oświatowej subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala corocznie ustawa budżetowa.

Przekazywanie środków finansowych na realizację celów oświatowych, sposób ich wydatkowania, jak i katalog zadań finansowanych z jej środków, podlegają ściśle określonym zasadom prawnym, które zostały określone w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, w rozporządzeniu w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego oraz w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.).

Przepis art. 28 ust. 6 u.d.j.s.t. zawiera delegację dla ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do wydania rozporządzenia w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem w szczególności typów i rodzajów szkół i placówek prowadzonych przez te jednostki, stopni awansu zawodowego nauczycieli oraz liczby uczniów w tych szkołach i placówkach. Rozporządzenie wydawane jest przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania co roku, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz reprezentacji jednostek samorządu terytorialnego.

Kwotę przeznaczoną na część oświatową subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala się w wysokości łącznej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej, nie mniejszej niż przyjęta w ustawie budżetowej w roku bazowym, skorygowanej o kwotę innych wydatków z tytułu zmiany realizowanych zadań oświatowych.

Wydane na podstawie tej delegacji rozporządzenie stwierdza, że część oświatowa subwencji ogólnej dzielona jest pomiędzy poszczególne jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem zakresu realizowanych przez te jednostki zadań oświatowych, określonych w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.),

Zgodnie z treścią § 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2011 (Dz. U. Nr 249, poz. 1659) podział części oświatowej jest dokonywany z uwzględnieniem:

1) finansowania wydatków bieżących (w tym wynagrodzeń pracowników wraz z pochodnymi) szkół i placówek prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego,

2) dotowania publicznych oraz niepublicznych szkół i placówek, prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego oraz przez osoby fizyczne,

3) finansowania zadań z zakresu dokształcania i doskonalenia zawodowego nauczycieli, z uwzględnieniem doradztwa metodycznego,

4) finansowania wydatków związanych z indywidualnym nauczaniem,

5) dofinansowania wydatków związanych z wypłacaniem odpraw nauczycielom oraz udzielaniem nauczycielom urlopów dla poratowania zdrowia,

6) dofinansowania kształcenia uczniów niebędących obywatelami polskimi,

7) finansowania dodatków i premii dla opiekunów praktyk zawodowych,

8) finansowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci,

9) finansowania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli będących emerytami i rencistami,

10) finansowania wynagrodzeń nauczycieli biorących udział w przeprowadzaniu części ustnej egzaminu maturalnego.

Językowa wykładnia wymienionych przepisów wskazuje na to, że materia rozporządzenia w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2011 dotyczy wyłącznie sposobu podziału środków subwencyjnych. Jednakże interpretując sens tych przepisów pod względem systemowym i funkcjonalnym, należy zwrócić uwagę także na to, że określenie katalogu zadań oświatowych finansowanych z części oświatowej subwencji ogólnej, służącego do naliczenia i podziału środków subwencyjnych, zobowiązuje jednostki samorządu terytorialnego także do wydatkowania tych środków na wymienione, a nie inne cele.

Gwarancje zapewnienia jednostce samorządu terytorialnego środków na realizację zadań oświatowych nie oznaczają, że subwencja oświatowa będzie równa kosztom utrzymania szkół i placówek (wraz z wynagrodzeniem zatrudnionych w nich nauczycieli). Zadania oświatowe gmin stanowią ich obligatoryjne zadania własne. W ustalaniu zasad gospodarki finansowej w stosunku do prowadzonych szkół i placówek gmina zachowuje daleko posuniętą samodzielność. Wynika to z faktu, że obowiązki gminy, składające się na ogólną kategorię zadań oświatowych, należą do jej zadań własnych. Zadania własne są zaś wykonywane we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, w sposób samodzielny i z własnych środków, a zatem zakres autonomii przy ich realizacji jest z zasady daleko większy niż w wypadku zadań zleconych[2].

Podnoszony jest argument, że szczegółowe badanie sposobu wydatkowania środków z części oświatowej subwencji ogólnej na ściśle określone zadania stanowi naruszenie zasady jedności materialnej budżetu. Zasada ta polega na zakazie łączenia określonych dochodów z określonymi wydatkami wewnątrz budżetu samorządu terytorialnego. Zasada ta jest traktowana w sposób dogmatyczny, prowadzący w konsekwencji do naruszania przepisów prawa dotyczących obowiązków jednostki samorządu terytorialnego w sprawie finansowania oświaty na swoim terenie. W doktrynie prawa finansowego wyraźnie podkreśla się, że zasada jedności materialnej budżetu nie może być traktowania zbyt rygorystycznie. Ponadto doznaje ona licznych ograniczeń prawnych dotyczących form gospodarki pozabudżetowej, wynikających m.in. pośrednio z treści art. 37 u.d.j.s.t. - o czym będzie mowa poniżej.

Poza zwykłą formą finansowania budżetowego znajdują się formy gospodarki finansowej jednostek organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego, uregulowane w odrębnych ustawach. W art. 79 u.s.o. stwierdza się, że przedszkola, szkoły i placówki publiczne zakładane i prowadzone przez ministrów i jednostki samorządu terytorialnego są jednostkami budżetowymi. Oznacza to, że szkoły i placówki oświatowe znajdują się w systemie gospodarki budżetowej samorządu terytorialnego, a więc teoretycznie wydatki na ich działalność powinny podlegać ogólnej zasadzie jedności materialnej budżetu wraz ze skutkami z tego wynikającymi. Jednak status szkół i placówek oświatowych nie jest identyczny ze statusem innych komunalnych jednostek budżetowych, które finansowane są wyłącznie ze środków własnych jednostki samorządu terytorialnego. W przypadku oświaty zasadą jest, że szkoły i placówki oświatowe finansowane są ze środków części oświatowej subwencji ogólnej przekazywanej z budżetu państwa do budżetu samorządu terytorialnego. Subwencja oświatowa w rozumieniu art. 167 ust. 2 Konstytucji RP, a także art. 3 ust. 1 pkt 2 u.d.j.s.t. - jest dochodem, ale nie dochodem własnym, jednostek samorządu terytorialnego, a więc za jego wyodrębnieniem strukturalnym powinna iść także inna niż w przypadku „zwykłych” komunalnych jednostek budżetowych forma sposobu wydatkowania tego dochodu.

W praktyce działalności samorządowej pojawia się tendencja do tego, żeby jednostki samorządu terytorialnego dysponowały z całkowitą dowolnością środkami części oświatowej subwencji ogólnej. Nie można jednakże zgodzić się ze stanowiskiem, iż samo stwierdzenie, że część oświatowa stanowi dochód jednostki samorządu terytorialnego, wyjmuje sposób jej wydatkowania z obowiązującego w Polsce systemu prawnego. Mało tego - złe naliczenie kosztów zadań oświatowych w placówkach oświatowych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, a w konsekwencji naliczenie części oświatowej subwencji w nienależnej wysokości - powoduje natychmiast określone sankcje przewidziane prawem.

Artykuł 37 u.d.j.s.t. stanowi, że w przypadku otrzymania przez jednostki samorządu terytorialnego części oświatowej subwencji ogólnej w kwocie wyższej niż należna, minister właściwy do spraw finansów publicznych, w drodze decyzji, zmniejsza o odpowiednie kwoty lub wstrzymuje kolejne raty tej części subwencji - w zakresie subwencji za rok budżetowy, lub też zobowiązuje do zwrotu nienależnej kwoty tej części subwencji, chyba że jednostka ta dokonała wcześniej zwrotu nienależnie otrzymanych kwot - w zakresie subwencji za lata poprzedzające rok budżetowy. W takim przypadku minister właściwy do spraw finansów publicznych zawiadamia właściwą regionalną izbę obrachunkową o zmniejszeniu kwoty części oświatowej subwencji ogólnej dla samorządu terytorialnego. Nienależnie uzyskane przez jednostki samorządu terytorialnego kwoty podlegają zwrotowi do budżetu państwa.

Oznacza to, że środki finansowe z części oświatowej subwencji ogólnej otrzymane w wysokości wyższej niż należna nie stanowią nadwyżki finansowej pozostawionej do swobodnego uznania jednostki samorządu terytorialnego. Zasadą jest bowiem, że część oświatowa subwencji ogólnej naliczana jest na określone zadania oświatowe danej jednostki samorządu terytorialnego, więc praktycznie środki te powinny dokładnie pokrywać potrzeby oświatowe danego samorządu. Ustawodawca wskazał w art. 37 u.d.j.s.t., że w treści tego przepisu zasada jedności materialnej budżetu doznaje ograniczenia na rzecz faktycznego wyodrębnienia wydatków na zadania oświatowe finansowanych ze środków pochodzących z części oświatowej subwencji ogólnej.

2. Kształtowanie wynagrodzeń

Od 2000 r. w określeniu wysokości wynagrodzenia nauczycieli biorą udział dwa podmioty: minister właściwy do spraw oświaty i wychowania oraz organ prowadzący szkołę, będący jednostką samorządu terytorialnego. W praktyce oznacza to, że przepisy Karty Nauczyciela oraz minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określają powszechnie obowiązujące przepisy płacowe, natomiast jednostka samorządu terytorialnego określa część przepisów płacowych dotyczących głównie dodatków obowiązujących jedynie w podległych jej szkołach i placówkach.

2.1. Kształtowanie wynagrodzeń na poziomie centralnym

2.1.1.Stawki wynagrodzenia zasadniczego w szkołach samorządowych i szkołach rządowych

Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania (art. 30 ust. 5 KN) w drodze rozporządzenia określa corocznie wysokość minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli realizujących tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin, o którym mowa w art. 42 ust. 3, oraz dla nauczycieli, których tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin ustala się na podstawie art. 42 ust. 7, a także sposób udokumentowania prawa do określonej stawki wynagrodzenia zasadniczego.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. Nr 22, poz. 181 z późn. zm.) w zakresie stawek wynagrodzenia zasadniczego stosuje się tak do nauczycieli, dla których organem prowadzącym jest jednostka samorządu terytorialnego, jak i do nauczycieli, których szkoły prowadzone są przez organy administracji rządowej.

Na mocy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 lipca 2011 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. Nr 161, poz. 967) stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli uległy zmianie z dniem 1 września 2011 r. Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 r.p.n. wysokość minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli realizujących tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin, określony w art. 42 ust. 3 KN lub ustalony na podstawie art. 42 ust. 7, określa tabela stanowiąca załącznik do rozporządzenia. W związku z treścią § 3 r.p.n. udokumentowanie prawa do określonej stawki wynagrodzenia zasadniczego następuje poprzez przedstawienie oryginalnych dokumentów (aktów nadania stopnia awansu zawodowego, świadectw, dyplomów) albo uwierzytelnionych odpisów (kopii) tych dokumentów. Podstawę do ustalenia minimalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela stanowi najwyższy posiadany przez nauczyciela poziom wykształcenia. Tabela 1 przedstawia minimalne wysokości wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli od dnia 1 września 2011 r.

Tabela 1. Wysokość minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli obowiązujących od dnia 1 września 2011 r. (w złotych)

Źródło: załącznik do rozporządzenia w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy

Rozporządzenie płacowe nauczycieli zawiera także zasady obliczania wysokości stawki wynagrodzenia zasadniczego za jedną godzinę przeliczeniową dla nauczycieli realizujących tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin, o którym mowa w art. 42 ust. 4a KN (zwiększone pensum). Oblicza się je, dzieląc odpowiednią minimalną stawkę wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela, wynikającą z tabeli, przez miesięczną liczbę godzin, będącą wynikiem pomnożenia tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin, o którym mowa w art. 42 ust. 3, przez 4,16 - z zaokrągleniem do pełnych godzin, w ten sposób, że czas zajęć do 0,5 godziny pomija się, a co najmniej 0,5 godziny liczy się za pełną godzinę (§ 2 ust. 2 r.p.n.).

Wysokość minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli realizujących tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin, o którym mowa w art. 42 ust. 4a KN, oblicza się, mnożąc stawkę wynagrodzenia zasadniczego za jedną godzinę przeliczeniową przez miesięczną liczbę godzin, będącą wynikiem pomnożenia tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin przez 4,16 - z zaokrągleniem do pełnych godzin, w ten sposób, że czas zajęć do 0,5 godziny pomija się, a co najmniej 0,5 godziny liczy się za pełną godzinę (§ 2 ust. 3 r.p.n.).

2.1.2.Szkoły i placówki oświatowe prowadzone przez organy administracji rządowej

Na podstawie delegacji z art. 30 ust. 7 KN minister właściwy do spraw oświaty i wychowania uzyskał kompetencje do określania szczegółowych warunków przyznawania dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy, szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw oraz wysokość i warunki wypłacania tych składników wynagrodzenia.

Rozporządzenie wydane na tej podstawie stosowane jest w odniesieniu do nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez organy administracji rządowej, a także w publicznych szkołach i szkolnych punktach konsultacyjnych przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej.

Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania na podstawie art. 30 ust. 7b KN uzyskał także kompetencję do określenia składników wynagrodzenia przysługującego nauczycielom zatrudnionym w publicznych szkołach i szkolnych punktach konsultacyjnych przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej. Regulacji w tej formie podlega w szczególności wysokość ich wynagrodzenia oraz warunki i sposób jego wypłacania.

Z kolei na podstawie art. 30 ust. 7a KN Minister Sprawiedliwości, uwzględniając w szczególności specyfikę organizacji nauki, pracy wychowawczej i resocjalizacyjnej, a także specyfikę nauczania prowadzonego w warunkach izolacji, określa szczegółowe warunki przyznawania dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy, szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, nagród oraz wysokość i warunki wypłacania tych składników wynagrodzenia nauczycielom zatrudnionym w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych oraz szkołach przy zakładach karnych i aresztach śledczych.

2.1.2.1.Składniki wynagrodzenia nauczycieli szkół rządowych

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2009 r. w sprawie dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez organy administracji rządowej (Dz. U. Nr 60, poz. 494) określa wysokość stawek oraz szczegółowe warunki przyznawania:

1) dodatku motywacyjnego,

2) dodatku funkcyjnego,

3) dodatku za warunki pracy,

4) dodatku za wysługę lat,

a także szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw.

Dodatek motywacyjny

Warunkiem przyznania nauczycielowi dodatku motywacyjnego są:

1) udokumentowane osiągnięcia edukacyjne uczniów;

2) osiągnięcia uczniów potwierdzone w konkursach, turniejach i olimpiadach oraz w innych obszarach działań, związanych z realizowanym procesem dydaktycznym;

3) skuteczne rozwiązywanie problemów wychowawczych uczniów przez kształtowanie postaw odpowiedzialności za własną edukację, planowania własnej przyszłości, pracy nad sobą oraz właściwych postaw moralnych i społecznych;

4) skuteczne przeciwdziałanie agresji, patologiom i uzależnieniom;

5) aktywne i efektywne działania na rzecz uczniów potrzebujących opieki, z uwzględnieniem ich potrzeb, w szczególności w stałej współpracy z rodzicami, właściwymi instytucjami i osobami świadczącymi pomoc socjalną;

6) inicjowanie i organizowanie imprez i uroczystości szkolnych;

7) opieka nad samorządem uczniowskim lub innymi organizacjami uczniowskimi działającymi w szkole;

8) inicjowanie i stałe prowadzenie nadobowiązkowych zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych;

9) skuteczne kierowanie rozwojem ucznia szczególnie uzdolnionego;

10) adaptacja i praktyczne stosowanie nowoczesnych metod nauczania i wychowania we współpracy z organem sprawującym nadzór pedagogiczny oraz innymi instytucjami wspomagającymi;

11) skuteczne zarządzanie szkołą, zapewniające ciągły rozwój i doskonalenie jakości jej pracy;

12) realizacja zadań i podejmowanie inicjatyw istotnie zwiększających udział i rolę szkoły w środowisku lokalnym.

Dodatek motywacyjny przyznaje się na czas określony, nie krótszy niż 2 miesiące i nie dłuższy niż 6 miesięcy, w wysokości nie wyższej niż 50% otrzymywanego przez nauczyciela wynagrodzenia zasadniczego. Wysokość dodatku motywacyjnego ustala dyrektor szkoły, a dla dyrektora szkoły - organ prowadzący szkołę. Z tak określonej normy prawnej wynika, iż rozporządzenie w sprawie dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez organy administracji rządowej reguluje jedynie maksymalną wysokość dodatku, nie wskazując jednocześnie wartości minimalnej. W praktyce przyjęcie takiego rozwiązania może prowadzić do faktycznego pozbawiania nauczycieli dodatku motywacyjnego poprzez przyznanie im prawa do tegoż dodatku w wysokości zerowej.

Dodatek funkcyjny

Nauczycielowi, któremu powierzono stanowisko dyrektora lub wicedyrektora szkoły albo inne stanowisko kierownicze przewidziane w statucie szkoły, przysługuje dodatek funkcyjny w wysokości nie niższej niż 5% i nie wyższej niż 100% otrzymywanego przez nauczyciela wynagrodzenia zasadniczego. W sytuacji nieobecności dyrektora dodatek funkcyjny (w wysokości ustalonej dla dyrektora szkoły) przysługuje również wicedyrektorowi szkoły lub nauczycielowi tej szkoły, któremu powierzono pełnienie obowiązków dyrektora, od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po trzech miesiącach nieobecności dyrektora szkoły z przyczyn innych niż urlop wypoczynkowy.

Nauczycielowi, któremu powierzono sprawowanie funkcji wychowawcy klasy, doradcy metodycznego, nauczyciela-konsultanta lub opiekuna stażu, przysługuje dodatek funkcyjny w łącznej wysokości od 2% do 20% otrzymywanego przez nauczyciela wynagrodzenia zasadniczego.

W przypadku łączenia funkcji kierowniczej w szkole i funkcji wychowawcy klasy, doradcy metodycznego, nauczyciela-konsultanta lub opiekuna stażu, nauczycielowi przysługuje jeden dodatek funkcyjny w wysokości uwzględniającej zajmowane stanowisko kierownicze oraz sprawowaną funkcję. Wysokość dodatku funkcyjnego dla dyrektora szkoły ustala organ prowadzący szkołę, a dla nauczyciela, w tym dla wicedyrektora lub nauczyciela zajmującego inne stanowisko kierownicze - dyrektor szkoły, biorąc pod uwagę wielkość szkoły, jej strukturę organizacyjną, złożoność zadań wynikających z zajmowanego stanowiska, liczbę stanowisk kierowniczych w szkole, wyniki pracy szkoły oraz warunki geograficzne, w jakich szkoła funkcjonuje.

Prawo do dodatku funkcyjnego powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło powierzenie stanowiska kierowniczego lub sprawowanie funkcji, a jeżeli powierzenie stanowiska lub sprawowanie funkcji nastąpiło pierwszego dnia miesiąca - od tego dnia. Dodatek funkcyjny przestaje przysługiwać od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nauczyciel zaprzestał pełnienia obowiązków związanych z powierzonym stanowiskiem kierowniczym lub sprawowaniem funkcji, a jeżeli zaprzestanie pełnienia obowiązków nastąpiło pierwszego dnia miesiąca - od tego dnia.

Dodatek za warunki pracy

Nauczycielowi przysługuje dodatek za warunki pracy z tytułu pracy w trudnych lub uciążliwych warunkach, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 34 ust. 2 KN, w wysokości do 50% otrzymywanego przez nauczyciela wynagrodzenia zasadniczego.

Dodatek za warunki pracy przysługuje w okresie wykonywania pracy, z którą dodatek jest związany, oraz w okresie niewykonywania pracy, za który przysługuje wynagrodzenie liczone jak za okres urlopu wypoczynkowego. Dodatek ten wypłaca się w całości, jeżeli nauczyciel realizuje w warunkach trudnych lub uciążliwych cały obowiązujący go wymiar zajęć, zaś w wysokości proporcjonalnej, jeżeli nauczyciel realizuje w warunkach trudnych lub uciążliwych tylko część obowiązującego wymiaru zajęć lub jeżeli jest zatrudniony w niepełnym wymiarze zajęć. Wysokość dodatku za warunki pracy dla nauczyciela ustala dyrektor szkoły, a dla dyrektora szkoły - organ prowadzący szkołę, biorąc pod uwagę stopień trudności lub uciążliwości realizowanych zadań lub wykonywanych prac.

Dodatek za wysługę lat

Dodatek za wysługę lat przysługuje za dni, za które nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie, oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby lub konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które nauczyciel otrzymuje zasiłek z ubezpieczenia społecznego.

Wynagrodzenie za jedną godzinę ponadwymiarową i godzinę doraźnego zastępstwa

Wynagrodzenie za jedną godzinę ponadwymiarową i godzinę doraźnego zastępstwa oblicza się dzieląc przyznaną nauczycielowi stawkę wynagrodzenia zasadniczego (łącznie z dodatkiem za warunki pracy, jeżeli praca w godzinach ponadwymiarowych oraz doraźnego zastępstwa odbywa się w warunkach trudnych lub uciążliwych) przez miesięczną liczbę godzin tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć, ustalonego dla rodzaju zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowanych w ramach godzin ponadwymiarowych lub doraźnego zastępstwa nauczyciela.

Dla nauczycieli realizujących tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć na podstawie art. 42 ust. 4a KN (zwiększony wymiar) wynagrodzenie za godzinę doraźnego zastępstwa oblicza się, dzieląc przyznaną nauczycielowi stawkę wynagrodzenia zasadniczego (łącznie z dodatkiem za warunki pracy, jeżeli praca w godzinach doraźnego zastępstwa odbywa się w warunkach trudnych lub uciążliwych) przez miesięczną liczbę godzin realizowanego wymiaru zajęć.

Miesięczną liczbę godzin tygodniowego obowiązkowego lub realizowanego wymiaru zajęć nauczyciela ustala się, mnożąc tygodniowy obowiązkowy lub realizowany wymiar zajęć przez 4,16 z zaokrągleniem do pełnych godzin w ten sposób, że czas zajęć do 0,5 godziny pomija się, a co najmniej 0,5 godziny liczy się za pełną godzinę.

Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe przydzielone w planie organizacyjnym nie przysługuje za dni, w których nauczyciel nie realizuje zajęć z powodu przerw przewidzianych przepisami o organizacji roku szkolnego, rozpoczynania lub kończenia zajęć w środku tygodnia oraz za dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Dla ustalenia wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe w tygodniach, w których przypadają dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy nauczyciela lub dni ustawowo wolne od pracy, oraz w tygodniach, w których zajęcia rozpoczynają się lub kończą w środku tygodnia - za podstawę ustalenia liczby godzin ponadwymiarowych przyjmuje się tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć (określony w art. 42 ust. 3 lub ust. 7 KN), pomniejszony o 1/5 tego wymiaru (lub 1/4, gdy dla nauczyciela ustalono czterodniowy tydzień pracy) za każdy dzień usprawiedliwionej nieobecności w pracy lub dzień ustawowo wolny od pracy. Liczba godzin ponadwymiarowych, za które przysługuje wynagrodzenie w takim tygodniu, nie może być jednak większa niż liczba godzin przydzielonych w planie organizacyjnym.

2.1.2.2.Składniki wynagrodzenia nauczycieli szkół prowadzonych przez Ministra Sprawiedliwości

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 sierpnia 2009 r. w sprawie dodatków, wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw oraz innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy dla nauczycieli zatrudnionych w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych oraz szkołach przy zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. Nr 141, poz. 1153) określa:

1) wysokość stawek dodatków: motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy,

2) szczegółowe warunki przyznawania tych dodatków oraz dodatku za wysługę lat,

3) szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw,

4) wysokość i warunki wypłacania składników nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy

- dla nauczycieli zatrudnionych w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych oraz szkołach przy zakładach karnych i aresztach śledczych.

Dodatek motywacyjny

Warunkiem przyznania nauczycielowi zatrudnionemu w szkole dodatku motywacyjnego jest:

1) uzyskiwanie przez uczniów lub słuchaczy osiągnięć edukacyjnych i wychowawczych, potwierdzanych wynikami klasyfikacji lub promocji, wynikami egzaminów i sprawdzianów albo sukcesami w konkursach, zawodach i olimpiadach, z uwzględnieniem możliwości uczniów lub słuchaczy oraz warunków pracy nauczyciela;

2) umiejętne rozwiązywanie problemów wychowawczych uczniów lub słuchaczy we współpracy z ich rodzinami oraz dyrektorem;

3) uzyskiwanie szczególnych osiągnięć w realizacji zadań wynikających ze statutu szkoły;

4) ciągły rozwój i doskonalenie jakości pracy szkoły, a w przypadku nauczycieli pełniących funkcje kierownicze - umiejętność skutecznego zarządzania szkołą;

5) posiadanie co najmniej dobrej oceny pracy lub pozytywnej oceny dorobku zawodowego;

6) zaangażowanie w realizację czynności i zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 i 3 KN, a w szczególności:

a) organizowanie imprez i uroczystości szkolnych,

b) praca w komisjach przedmiotowych i przejawianie innych form aktywności w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego nauczycieli,

c) aktywna realizacja innych zadań statutowych szkoły.

Warunkiem przyznania dodatku motywacyjnego nauczycielowi zatrudnionemu w zakładzie karnym jest:

1) uzyskiwanie znaczących osiągnięć w realizacji zadań zakładu, w szczególności:

a) wysoki stopień realizacji oferty resocjalizacyjnej zakładu i indywidualnego planu resocjalizacji nieletniego oraz umiejętność przewidywania i przeciwdziałania zagrożeniom, takim jak: zagrożenie życia lub zdrowia nieletniego albo innej osoby, nawoływanie do buntu, zakłócenie porządku, samowolne opuszczenie zakładu,

b) uzyskiwanie przez nieletnich wymaganych osiągnięć dydaktyczno-wychowawczych, potwierdzonych wynikami klasyfikacji lub promocji, z uwzględnieniem ich możliwości oraz warunków pracy nauczyciela,

c) umiejętność prowadzenia nauczania wielopoziomowego w klasach o znacznie zróżnicowanym poziomie intelektualnym nieletnich,

d) osiąganie dobrych efektów w pracy z nieletnimi agresywnymi, uzależnionymi od środków odurzających i psychotropowych, z zaburzeniami rozwoju osobowości oraz upośledzonymi umysłowo,

e) efektywne rozwiązywanie problemów wychowawczych nieletnich oraz podejmowanie działań w zakresie przygotowania ich do samodzielności życiowej,

f) współpraca z rodziną zagrożoną patologią oraz podejmowanie działań mediacyjnych i interwencyjnych w rodzinie nieletniego,

g) podejmowanie działań profilaktycznych, edukacyjnych i wychowawczych oraz współpraca z instytucjami wspomagającymi proces resocjalizacji;

2) ciągły rozwój i doskonalenie jakości pracy zakładu, a w przypadku nauczycieli pełniących funkcje kierownicze - umiejętność skutecznego zarządzania zakładem;

3) uzyskanie co najmniej dobrej oceny pracy lub pozytywnej oceny dorobku zawodowego;

4) zaangażowanie w realizację czynności i zajęć statutowych szkoły lub placówki, w szczególności:

a) organizowanie imprez i uroczystości w zakładzie,

b) praca w komisjach przedmiotowych i przejawianie innych form aktywności w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego nauczycieli.

Warunkiem przyznania nauczycielowi dodatku motywacyjnego zatrudnionemu w ośrodku diagnostyczno-konsultacyjnym jest:

1) uzyskiwanie znaczących osiągnięć w zakresie realizacji zadań ośrodka, w szczególności:

a) poprawność sporządzanych opinii,

b) terminowość sporządzania opinii,

c) aktywność w podejmowaniu działań mających na celu przeciwdziałanie i zapobieganie demoralizacji nieletnich,

d) aktywność w podejmowaniu specjalistycznej opieki nad badanymi rodzinami,

e) prowadzenie mediacji w sprawach nieletnich oraz rodzinnych,

f) współdziałanie z placówkami wykonującymi orzeczenia sądu, instytucjami i organizacjami zajmującymi się problematyką ochrony i umacniania rodziny,

g) podejmowanie i zaangażowanie w czynności związane z doskonaleniem zawodowym,

h) wykonywanie innych czynności wynikających z zadań ośrodka;

2) wysoka jakość świadczonej pracy, w tym związanej z dodatkowymi zadaniami lub zajęciami, oraz ciągły rozwój i doskonalenie jakości pracy ośrodka, a w przypadku nauczycieli pełniących funkcje kierownicze - umiejętność skutecznego zarządzania ośrodkiem;

3) uzyskanie co najmniej dobrej oceny pracy lub pozytywnej oceny dorobku zawodowego.

Dodatek motywacyjny przyznaje się na czas określony, nie krótszy niż 2 miesiące i nie dłuższy niż 6 miesięcy, w wysokości do 50% otrzymywanego przez nauczyciela wynagrodzenia zasadniczego. Wysokość dodatku motywacyjnego ustala:

1) dla nauczyciela zatrudnionego w szkole - dyrektor zakładu karnego na wniosek dyrektora szkoły;

2) dla dyrektora szkoły - organ prowadzący szkołę;

3) dla nauczyciela zatrudnionego w zakładzie lub ośrodku - dyrektor zakładu lub kierownik ośrodka;

4) dla dyrektora zakładu i kierownika ośrodka - prezes sądu okręgowego na wniosek kierownika okręgowego zespołu nadzoru pedagogicznego.

Dodatek funkcyjny

Nauczycielowi, któremu powierzono