Podziemia ebook i audiobook

Re­dak­cja

Mag­da­le­na Pa­luch

Pro­jekt okład­ki

Jo­an­na Jax

Ilu­stra­cja na okład­ce

© VER­SUS­stu­dio|Shut­ter­stock.com

Re­dak­cja tech­nicz­na, skład, ła­ma­nie oraz opra­co­wa­nie wer­sji elek­tro­nicz­nej

Grze­gorz Bo­ciek

Ko­rek­ta

Ur­szu­la Bań­ce­rek

Wy­da­nie I, Cho­rzów2019

Wy­daw­ca: Wy­daw­nic­twa Vi­de­ograf SA

41-500Cho­rzów, Ale­ja Har­cer­ska3C

tel.600 472 609

of­fi­ce@vi­de­ograf.pl

www.vi­de­ograf.pl

Dys­try­bu­cja wer­sji dru­ko­wa­nej: DIC­TUM Sp. z o.o.

01-942War­sza­wa, ul. Ka­ba­re­to­wa21

tel.22 663 98 13, fax22 663 98 12

dys­try­bu­cja@dic­tum.pl

www.dic­tum.pl

Tekst © Jo­an­na Py­płacz

© Wy­daw­nic­twa Vi­de­ograf SA, Cho­rzów2018

ISBN978-83-7835-722-3

Niech więc ciem­ność sta­nie się świa­tłem,

a bez­ruch za­tań­czy[…].

T.S. Eliot

Prolog

Drzwi do piw­ni­cy ustą­pi­ły z ci­chym skrzyp­nię­ciem. Ostroż­nie, trzy­ma­jąc się śli­skiej ścia­ny, Ta­ma­ra To­pol­ska po­sta­wi­ła pierw­szy krok w dół. Sto­pa znik­nę­ła w mro­ku, tak jak­by zo­sta­ła prze­zeń we­ssa­na już na za­wsze. Za dru­gim kro­kiem gra­ni­ca prze­su­nę­ła się jesz­cze da­lej i pod­ziem­na cze­luść po­chło­nę­ła czę­ścio­wo brzeg ciem­no­zie­lo­nej suk­ni.

– He­ka­te! – za­wo­ła­ła.

Nikt nie od­po­wie­dział. Do­pie­ro po pra­wie mi­nu­cie z czar­nych od­mę­tów do­biegł dłu­gi jęk, łu­dzą­co po­dob­ny do kwi­le­nia nie­mow­lę­cia.

– He­ka­te, chodź­że do pani! – ode­zwa­ła się po­now­nie Ta­ma­ra. – Gdzieś ty się zno­wu za­pu­ści­ła? Wra­caj na­tych­miast!

Tym ra­zem nie usły­sza­ła nic.

Ze­szła za­tem jesz­cze ni­żej, stop­nio­wo po­grą­ża­jąc się w oce­anie bez­kre­snej czer­ni, któ­ry, se­kun­da po se­kun­dzie, po­że­rał ją całą. Na­wet trzy­ma­na przez nią lam­pa ze swym mdłym świa­tłem nie była w sta­nie po­wstrzy­mać owe­go pro­ce­su stop­nio­we­go zni­ka­nia.

– He­ka­te? – za­wo­ła­ła już ci­szej.

Za chwi­lę ten sam jęk, jesz­cze dłuż­szy i smut­niej­szy niż po­przed­nio, prze­szył gę­stą ciem­ność ni­czym ostra strza­ła. Pani To­pol­ska ze­szła więc na sam dół, uno­sząc lam­pę w po­wie­trzu. Jej ciem­ne, pra­wie czar­ne wło­sy ze­spo­li­ły się z wszech­obec­nym mro­kiem, sta­jąc się jego in­te­gral­ną czę­ścią. Wi­docz­na po­zo­sta­ła je­dy­nie twarz, tak bla­da, że przy­po­mi­na­ła bar­dziej ob­li­cze zja­wy niż isto­ty ludz­kiej.

Coś bły­snę­ło w od­da­li. Były to dwa lśnią­ce punk­ty, któ­re ła­god­nie dry­fo­wa­ły w ciem­no­ściach na po­do­bień­stwo świe­tli­ków po­ru­sza­ją­cych się na wspól­nej, nie­wi­dzial­nej osi. Znów roz­legł się jęk. Tym ra­zem za­brzmiał on bli­żej i z bez­kre­snej, wil­got­nej ot­chła­ni wy­nu­rzy­ła się drob­na isto­ta o płyn­nych, ele­ganc­kich ru­chach.

– He­ka­te, ty nie­zno­śna ko­ci­co! – wes­tchnę­ła Ta­ma­ra.

Schy­li­ła się, by wziąć zwie­rzę na ręce, a na­stęp­nie uca­ło­wa­ła lśnią­ce fu­ter­ko. Szyb­ko biło pod nim małe ser­ce. He­ka­te, wy­god­nie roz­cią­gnię­ta na jej ra­mie­niu, ryt­micz­nie za­ta­pia­ła pa­zu­ry w skó­rze pani To­pol­skiej.

– Ni­g­dy wię­cej tam nie ucie­kaj!

Kot­ka od­po­wie­dzia­ła swej pani gło­śnym mru­cze­niem. Spra­wi­ło ono, że od­czu­wa­ny przez nią nie­po­kój za­czął za­ni­kać, ustę­pu­jąc miej­sca sen­no­ści.

Jed­ną ręką tu­ląc do sie­bie zwie­rzę, dru­gą trzy­ma­jąc lam­pę, Ta­ma­ra obej­rza­ła się w tył po raz ostat­ni, i wów­czas sta­ło się coś zu­peł­nie nie­spo­dzie­wa­ne­go: jej per­cep­cja ciem­no­ści, do­tąd prze­po­jo­na prze­sąd­nym lę­kiem, ule­gła cał­ko­wi­tej zmia­nie. Piw­nicz­ny mrok, do­tąd tak od­py­cha­ją­cy oraz bu­dzą­cy gro­zę, za­czął ją te­raz przy­cią­gać. Chło­nę­ła go oczy­ma ni­czym ma­gicz­ny elik­sir, nie mo­gąc się na­sy­cić jego nie­prze­nik­nio­ną, czar­ną sło­dy­czą.

Rozdział 1. Przyjcie u baronowej von Redlich

Był 8 paź­dzier­ni­ka 1890. Jak zwy­kle w pierw­szą śro­dę mie­sią­ca, ba­ro­no­wa Othi­lia von Re­dlich, i – wbrew wła­snym za­pew­nie­niom – moc­no spo­lo­ni­zo­wa­na au­striac­ka ary­sto­krat­ka, urzą­dzi­ła wspa­nia­łe przy­ję­cie dla gro­na swych naj­bliż­szych zna­jo­mych. Nie było ich wie­lu, lecz za to każ­da z tych osób cie­szy­ła się w Kra­ko­wie pew­ną re­no­mą, i każ­da z in­ne­go po­wo­du.

Je­dy­nie Ma­te­usz Garst­ka, dwu­dzie­sto­sze­ścio­let­ni pra­cow­nik Ga­li­cyj­skie­go Domu Ban­ko­we­go, był tu zu­peł­nie nowy. Oszo­ło­mio­ny pa­nu­ją­cym w pa­ła­cu prze­py­chem, któ­re­go nie bra­kło tak­że na sto­le, wo­dził oczy­ma po ba­jecz­nie ude­ko­ro­wa­nym oto­cze­niu, a tak­że po szy­kow­nych stro­jach współ­bie­siad­ni­ków.

– Wnio­sku­ję, mój przy­ja­cie­lu, żeś ni­g­dy nie prze­by­wał w po­dob­nym miej­scu – za­ga­ił sie­dzą­cy obok nie­go Kle­mens To­pol­ski, wła­ści­ciel i dy­rek­tor wspo­mnia­ne­go ban­ku.

Ma­te­usz po­krę­cił gło­wą z nie­śmia­łym uśmie­chem.

– Cza­sem od­no­szę wra­że­nie, że dla mi­łej ba­ro­no­wej czas za­trzy­mał się gdzieś w osiem­na­stym wie­ku, za­nim jej zbłą­ka­na du­sza zdą­ży­ła się uro­dzić nie w tym cie­le, w któ­rym po­win­na – szep­nął po­now­nie To­pol­ski.

To mó­wiąc, spoj­rzał dys­kret­nie na wy­so­ko upię­te, mlecz­no­bia­łe wło­sy ary­sto­krat­ki. Spo­ra­dycz­nie wple­cio­no w nie drob­ne, ciem­no­pur­pu­ro­we kwia­ty. Ła­god­ne rysy oraz roz­ma­rzo­ne oczy sta­rej damy spra­wia­ły wra­że­nie wy­ję­tych z dwor­skie­go por­tre­tu na­ma­lo­wa­ne­go przed po­nad stu laty. Pro­mie­nio­wał z nich dziw­ny smu­tek, cha­rak­te­ry­stycz­ny dla lu­dzi, któ­rzy, choć prze­ży­li swe ży­cie w do­stat­ku, we­wnątrz okrut­nie cier­pie­li, ku wła­sne­mu wsty­do­wi i zgor­sze­niu.

Ma­te­usz po­my­ślał o swej mat­ce. Po­mi­mo że w ni­czym nie przy­po­mi­na­ła wiel­kiej damy, jaką była ba­ro­no­wa, jed­nak­że spoj­rze­nie mia­ła do­kład­nie ta­kie samo, peł­ne słod­kiej nie­mo­cy. Za­wsze wpra­wia­ło go to w me­lan­cho­lię: spoj­rze­nie pta­ka uwię­zio­ne­go w za cia­snej klat­ce. Uczu­cie to wzro­sło, gdy ukrad­kiem za­ha­czył wzro­kiem o sie­dzą­ce­go obok Othi­lii ba­ro­na Diet­ma­ra von Re­dli­cha, star­sze­go pana o mi­nie za­do­wo­lo­ne­go de­spo­ty.

– Jak więc, Garst­ka, prze­my­śla­łeś już moją pro­po­zy­cję? – ode­zwał się po­now­nie To­pol­ski, wy­ry­wa­jąc Ma­te­usza z głę­bo­kiej za­du­my.

Ten z opóź­nie­niem ode­rwał wzrok od von Re­dli­cha i skie­ro­wał go na swe­go roz­mów­cę.

– Ow­szem – po­twier­dził nie­śmia­ło.

– Ro­zu­miem, że re­zul­tat two­ich prze­my­śleń jest dla nas wszyst­kich ko­rzyst­ny.

Chło­pak ski­nął gło­wą.

– Nie po­ża­łu­jesz, Garst­ka – za­pew­nił Kle­mens, po czym moc­no uści­snął pod sto­łem jego spo­co­ną ze zde­ner­wo­wa­nia dłoń.

Mło­dy bu­chal­ter uśmiech­nął się nie­pew­nie. My­śli kłę­bi­ły mu się w mó­zgu ni­czym sta­do za­gu­bio­nych pta­ków, któ­re, odłą­czo­ne od klu­cza przez nie­spo­dzie­wa­ny po­ryw pół­noc­ne­go wia­tru, zbłą­dzi­ły po­śród gę­stych chmur. Wciąż żywo pa­mię­tał po­ka­za­ne mu przed kil­ko­ma dnia­mi przez To­pol­skie­go, pro­sto­kąt­ne zdję­cie w mi­nia­tu­rze przed­sta­wia­ją­ce czar­no­wło­są ko­bie­tę o wy­ra­zi­stych, lecz jed­no­cze­śnie sub­tel­nych, nie­po­ko­ją­co pięk­nych ry­sach twa­rzy. Jej wiel­kie, praw­do­po­dob­nie czar­ne lub piw­ne oczy spo­glą­da­ły na nie­go z taką prze­ni­kli­wo­ścią, jak­by ich wła­ści­ciel­ka, wy­do­staw­szy się ze zdję­cia, na­gle zma­te­ria­li­zo­wa­ła się tu i te­raz, sie­dząc do­kład­nie na miej­scu zaj­mo­wa­nym w rze­czy­wi­sto­ści przez Othi­lię von Re­dlich. Doj­rza­łe pięk­no ba­ro­no­wej w dziw­ny spo­sób prze­ni­ka­ło się z bi­ją­cym z fo­to­gra­fii gę­stym, me­lan­cho­lij­nym uro­kiem mło­dej ko­bie­ty.

Ma­te­usza ogar­nę­ło dziw­ne uczu­cie.

– Oczy­wi­ście, że się zga­dzam – sfor­ma­li­zo­wał swą ak­cep­ta­cję z opóź­nie­niem, chcąc ją po­twier­dzić jak naj­wy­raź­niej i jak naj­bar­dziej oczy­wi­ście.

– Lu­bię cię, Garst­ka – wy­znał To­pol­ski. – Lu­bię ta­kich szcze­rych lu­dzi jak ty. Ta­kich, któ­rzy na­my­śla­ją się w nie­skoń­czo­ność, a po­tem ich opór lub en­tu­zjazm jest wprost pro­por­cjo­nal­ny do in­ten­syw­no­ści prze­my­śleń. To mit, że nasz fach wy­ma­ga je­dy­nie spo­ko­ju i opa­no­wa­nia. Spo­kój – tak, opa­no­wa­nie – oczy­wi­ście. Ale nie bez pa­sji. Bez tego nie ma nic, z przed­się­wzię­cia zo­sta­ją zglisz­cza.

– Czyż­byś chciał po­wie­dzieć, że przed­się­wzię­cia od­zwier­cie­dla­ją pry­wat­ne po­sta­wy swych au­to­rów? – za­py­tał Ma­te­usz.

– Tak, to wła­śnie chcę po­wie­dzieć. I chciał­bym, że­byś to za­pa­mię­tał.

Garst­ka znów przy­po­mniał so­bie twarz ko­bie­ty ze zdję­cia. Zro­bi­ło mu się dusz­no.

– Po­dzie­lam two­ją opi­nię, Kle­men­sie – przy­znał. – Ży­cie bez pa­sji jest po­zba­wio­ne sen­su. Moż­na je chy­ba tyl­ko po­rów­nać do po­grze­ba­nia żyw­cem.

To­pol­ski lek­ko zbladł, tak jak­by na­gle o czymś so­bie przy­po­mniał.

– Le­piej bym tego nie ujął – po­wie­dział po chwi­li krót­kiej za­du­my, od­zy­sku­jąc swą zwy­czaj­ną ener­gię.

Po tych sło­wach uniósł krysz­ta­ło­wy kie­lich pe­łen słod­kie­go, mu­su­ją­ce­go wina.

– Za pa­sję! – wzniósł to­ast.

– Za pa­sję! – do­łą­czył Diet­mar von Re­dlich.

– Za pa­sję! – po­wtó­rzył chór po­zo­sta­łych go­ści.

Othi­lia uśmiech­nę­ła się no­stal­gicz­nie.

Dal­szą część przy­ję­cia Ma­te­usz spę­dził po­grą­żo­ny w za­my­śle­niu. Co pe­wien czas wy­ry­wa­ły go z tego sta­nu wy­bu­chy spon­ta­nicz­ne­go śmie­chu oraz py­ta­nia skie­ro­wa­ne bez­po­śred­nio do nie­go, na któ­re nie wy­pa­da­ło nie udzie­lić choć­by zu­peł­nie zdaw­ko­wej od­po­wie­dzi.

– Jak się panu pra­cu­je u pana To­pol­skie­go? – za­ga­iła jed­na ze star­szych dam, sie­dzą­ca w po­bli­żu Othi­lii von Re­dlich.

– Zna­ko­mi­cie – od­parł.

– Jest pan taki mło­dy, przed pa­nem wiel­kie per­spek­ty­wy, ka­rie­ra… – ode­zwał się sie­dzą­cy obok damy ele­ganc­ko ubra­ny star­szy męż­czy­zna.

– Przy ta­kim pro­tek­to­rze pój­dzie panu jak z płat­ka! – za­wtó­ro­wa­ła chra­pli­wym szep­tem mło­da, lecz przed­wcze­śnie za­su­szo­na są­siad­ka owej pary. Jej spe­cy­ficz­na to­a­le­ta sko­ja­rzy­ła się Ma­te­uszo­wi z mu­mią owi­nię­tą w po­ły­sku­ją­ce, sa­ty­no­we ban­da­że.

– Z pew­no­ścią – po­twier­dził z grzecz­nym uśmie­chem.

Ogra­ni­cza­jąc swój udział w roz­mo­wie do ab­so­lut­ne­go mi­ni­mum, zstę­po­wał co­raz głę­biej w od­mę­ty fan­ta­zji, wy­obra­ża­jąc so­bie już to słyn­ną wil­lę To­pol­skie­go (któ­rej – choć z ban­kie­rem byli na „ty” – ni­g­dy nie wi­dział oso­bi­ście), już to sa­lon, już to ga­bi­net. Naj­bar­dziej jed­nak za­przą­ta­ła mu gło­wę po­stać Ta­ma­ry, gdyż tak wła­śnie mia­ła na imię ta­jem­ni­cza ko­bie­ta uwiecz­nio­na przez fo­to­gra­fa w pro­sto­kąt­nej mi­nia­tu­rze. Jej in­ten­syw­ne spoj­rze­nie zda­wa­ło się pe­ne­tro­wać aż do głę­bi jego du­szy.

Je­dy­ną oso­bą – oprócz sa­mej ba­ro­no­wej – na któ­rą zwró­cił uwa­gę tego wie­czo­ru, był pe­wien męż­czy­zna oko­ło lat czter­dzie­stu pię­ciu. Czło­wiek ten raz po raz wtrą­cał w roz­mo­wę krót­kie, nie­co sar­ka­stycz­ne uwa­gi. Dy­stans, jaki wo­kół sie­bie wy­twa­rzał, da­wał się od­czuć nie­mal fi­zycz­nie, ni­czym nie­wi­dzial­na ba­rie­ra chło­du od­gra­dza­ją­ca go od po­zo­sta­łych uczest­ni­ków przy­ję­cia.

Othi­lię von Re­dlich trak­to­wał z nie­by­wa­łą re­we­ren­cją, gra­ni­czą­cą pra­wie ze słu­żal­czym uni­że­niem. W każ­dym skie­ro­wa­nym do niej zda­niu zręcz­nie ukry­wał wy­ra­fi­no­wa­ny kom­ple­ment. Stop­nio­wo omo­ty­wał w ten spo­sób wie­ko­wą ary­sto­krat­kę – ni­czym pa­jąk mu­chę – lep­ką ni­cią po­chleb­stwa, wy­twa­rza­jąc wo­kół niej szczel­ny, je­dwa­bi­sty ko­kon, z któ­re­go nie było już uciecz­ki.

W Ma­te­uszu czło­wiek ten wzbu­dził jed­no­cze­śnie fa­scy­na­cję i gro­zę. Jego ka­mien­na twarz (nie­co po­sta­rzo­na, do złu­dze­nia przy­po­mi­na­ła­by upior­ną ma­skę Il Com­men­da­to­re z ope­ry Mo­zar­ta), nie wy­ra­ża­ła żad­nych emo­cji, z wy­jąt­kiem sztucz­ne­go po­dzi­wu dla nie­by­wa­łej mą­dro­ści, uro­dy oraz wsze­la­kich cnót ba­ro­no­wej. Na resz­tę obec­nych na przy­ję­ciu go­ści spo­glą­dał na­to­miast z iro­nicz­ną po­błaż­li­wo­ścią, pla­su­jąc się sa­mo­zwań­czo wy­so­ko po­nad nimi.

– Nie mogę od­ża­ło­wać pań­skie­go ostat­nie­go wy­kła­du – zwró­ci­ła się doń Othi­lia, uno­sząc brwi nad swym cien­kim, ko­ści­stym no­sem. – Po­dob­no mó­wił pan o pre­hi­sto­rycz­nych owa­dach...

– Nie ma pani cze­go ża­ło­wać, ba­ro­no­wo von Re­dlich – od­parł z peł­nym ga­lan­te­rii uśmie­chem.

– Jak to?

– Ten wy­kład ad­re­so­wa­ny był do sze­ro­kie­go gro­na słu­cha­czy. Dla pani, z wie­dzą, jaką pani po­sia­da w te­ma­cie, przy­go­to­wa­łem coś lep­sze­go: pry­wat­ne spo­tka­nie w ka­te­drze. Tyl­ko pani, ja i eks­po­na­ty, do­stęp­ne tyl­ko dla pani.

Na te sło­wa zga­szo­ne do­tąd oczy Othi­lii roz­bły­sły ja­snym świa­tłem, na po­do­bień­stwo dziec­ka, któ­re­mu obie­ca­no wy­ma­rzo­ny pre­zent.

– Ależ pa­nie pro­fe­so­rze! – za­wo­ła­ła gło­sem peł­nym en­tu­zja­zmu. – Tyle kło­po­tu tyl­ko dla­te­go, że aku­rat w dniu wy­kła­du zmo­gła mnie mi­gre­na!

– Taki kło­pot to dla mnie naj­wyż­sza przy­jem­ność – od­rzekł męż­czy­zna, spo­glą­da­jąc na nią spod swych gę­stych, lek­ko szpa­ko­wa­tych brwi.

Kwa­śny uśmiech na twa­rzy Diet­ma­ra von Re­dli­cha nie zdo­łał zmniej­szyć jego pew­no­ści sie­bie. Zda­wa­ła się ona nie tyl­ko nie ma­leć, lecz wzra­stać wprost pro­por­cjo­nal­nie do spły­ca­nia się wy­twor­ne­go small talk.

– Po­wo­li za­czy­nam ro­zu­mieć pań­ski fe­no­men, Herr Hil­de­brand – sko­men­to­wał ba­ron, ce­lo­wo opusz­cza­jąc ty­tuł aka­de­mic­ki.

– Słu­cham, pa­nie ba­ro­nie – zwró­cił się doń przy­jaź­nie na­uko­wiec, wciąż z tą samą, nie­wzru­szo­ną miną.

Ary­sto­kra­ta nie od­po­wie­dział, po­zo­sta­wia­jąc swój ko­men­tarz w sfe­rze enig­ma­tycz­nej wie­lo­znacz­no­ści. Kil­ka osób, w tym Kle­mens To­pol­ski, uśmiech­nę­ło się dys­kret­nie. Othi­lia na­to­miast po­smut­nia­ła, spusz­cza­jąc wzrok w wy­ra­zie wsty­dli­wej re­zy­gna­cji. Jej po­ora­ne siat­ką drob­nych zmarsz­czek po­licz­ki pło­nę­ły te­raz ży­wym ogniem. Na ten wi­dok Ma­te­usz po­czuł bo­le­sne ści­śnię­cie w gar­dle.

Pro­fe­sor Hil­de­brand tym­cza­sem zda­wał się ni­cze­go nie za­uwa­żać. Wo­dził po ogrom­nej ja­dal­ni swym ka­mien­nym wzro­kiem, tak jak­by po­szu­ki­wał wśród po­zo­sta­łych go­ści śmiał­ka, któ­ry od­wa­żył­by się sta­wić mu czo­ło w po­je­dyn­ku na pa­no­wa­nie nad emo­cja­mi.

– Cie­ka­we spo­strze­że­nie… „Mój fe­no­men”… – pod­chwy­cił z wła­ści­wym so­bie sar­ka­zmem w gło­sie.

Ba­ro­no­wa von Re­dlich, wciąż za­wsty­dzo­na, nie od­ry­wa­ła wzro­ku od krysz­ta­ło­we­go kie­li­cha i po­zo­sta­łej na jego dnie odro­bi­ny czer­wo­ne­go wina. Ma­te­uszo­wi sko­ja­rzy­ło się ono z za­krze­płą krwią. Dreszcz gro­zy prze­biegł mu po ple­cach. Tym­cza­sem zim­ne, spo­koj­ne oczy pro­fe­so­ra Hil­de­bran­da zwró­ci­ły się wła­śnie w jego stro­nę, drą­żąc źre­ni­ce ni­czym dwa szty­le­ty wy­cio­sa­ne z lodu.

Rozdział 2. Odczyt profesora Hildebranda

Wnę­trze sali wy­kła­do­wej w Col­le­gium No­vum było już peł­ne. Ostat­ni, spóź­nie­ni słu­cha­cze od razu kie­ro­wa­li się pod okna z za­mia­rem usa­do­wie­nia się na pa­ra­pe­tach, pod­czas gdy ci naj­punk­tu­al­niej­si z nie­cier­pli­wo­ścią spo­glą­da­li bądź to na wi­szą­cy w sali duży ze­gar, bądź to na ta­bli­cę. Wy­pi­sa­no na niej dru­ko­wa­ny­mi li­te­ra­mi:

Pro­fe­sor Flo­rian Hil­de­brand

O tru­ci­znach i an­ti­do­tach.

Część trze­cia: Ja­do­wi­te owa­dy i pa­ją­ki.

Ka­ro­li­na Wil­ków­na wy­ję­ła z to­reb­ki książ­kę, któ­rą po za­koń­cze­niu wy­kła­du mia­ła na­dzie­ję pod­su­nąć au­to­ro­wi w celu uzy­ska­nia de­dy­ka­cji.

– Flo­rian Hil­de­brand, „Za­gad­ki en­to­mo­lo­gii”... Wi­dzę, że przy­szłaś przy­go­to­wa­na – za­uwa­ży­ła sie­dzą­ca obok niej dru­ga dziew­czy­na, po­dob­nie jak ona en­tu­zjast­ka hi­sto­rii na­tu­ral­nej oraz wier­na słu­chacz­ka pu­blicz­nych od­czy­tów słyn­ne­go na­ukow­ca.

Wil­ków­na spoj­rza­ła na nią z uśmie­chem peł­nym sa­tys­fak­cji.

– Ostat­ni eg­zem­plarz! – szep­nę­ła.

– Jak to ostat­ni?

– Ja­cyś stu­den­ci rzu­ci­li się na to jak sępy. Ale ja by­łam szyb­sza!

– Po­każ!

W chwi­li, gdy są­siad­ka przej­mo­wa­ła od Ka­ro­li­ny wo­lu­min, w drzwiach sali uka­za­ła się po­stać szpa­ko­wa­te­go męż­czy­zny śred­nie­go wzro­stu, o krót­kiej, sta­ran­nie przy­cię­tej hisz­pań­skiej bród­ce oraz chłod­nym, pew­nym spoj­rze­niu; ta sama, któ­ra nie­daw­no przy­ku­ła uwa­gę Ma­te­usza Garst­ki.

– Wy­obra­żasz so­bie, jak by to było, cho­dzić co­dzien­nie na ta­kie wy­kła­dy, móc się kształ­cić? – wes­tchnę­ła Wil­ków­na.

– To kom­plet­na uto­pia – po­wie­dzia­ła jej zna­jo­ma.

– Dla­cze­go tak są­dzisz?

– Bo tacy lu­dzie, jak choć­by ten oto je­go­mość, ni­g­dy się na to nie zgo­dzą.

– Skąd wiesz, że on po­dzie­la zda­nie resz­ty?

– A skąd ty wiesz, że nie?

Ka­ro­li­na przy­gry­zła war­gi w za­kło­po­ta­niu.

– Mam prze­czu­cie, że ten jest inny. Że ma ide­ały – wy­zna­ła.

– No wła­śnie: masz prze­czu­cie – pod­chwy­ci­ła sar­ka­stycz­nie jej roz­mów­czy­ni. – A tym­cza­sem obie wie­my, jaka jest rze­czy­wi­stość. Ja też chcia­ła­bym stu­dio­wać, tak samo jak ty; czy­tać, po­sze­rzać wie­dzę… Mo­jej bo­ga­tej ku­zyn­ce ro­dzi­ce za­fun­do­wa­li stu­dia w Pa­ry­żu, a mnie pew­nie nie­dłu­go wy­da­dzą za tego zgrzy­bia­łe­go sta­ru­cha. Je­śli to się sta­nie, po­zo­sta­nie mi już tyl­ko Bi­blia i książ­ki ku­char­skie.

– Komu jak komu – za­re­pli­ko­wa­ła Ka­ro­li­na. – Ja nie za­mie­rzam re­zy­gno­wać z na­uki tyl­ko dla­te­go, że mamy nie­ludz­kie pra­wo. Będę się kształ­cić, będę cho­dzić na od­czy­ty, a na­wet, je­śli zaj­dzie taka po­trze­ba, ucie­kać z domu, żeby w nich uczest­ni­czyć.

– Na­wet kie­dy wyj­dziesz za mąż?

– Nie wyj­dę – za­de­kla­ro­wa­ła. – Mał­żeń­stwo to stra­ta cza­su. Wolę być wol­na i ba­dać moje owa­dy.

Są­siad­ka wes­tchnę­ła.

Tym­cza­sem tuż za ple­ca­mi dziew­cząt roz­legł się lek­ki szmer, a po chwi­li cała sala uci­chła, jak­by ra­żo­na gro­mem. Pro­fe­sor Hil­de­brand za­ło­żył oku­la­ry i umie­ścił swe za­dba­ne dło­nie na kra­wę­dziach pul­pi­tu.

– Po­tem ci po­ży­czę – szep­nę­ła Ka­ro­li­na, od­bie­ra­jąc ko­le­żan­ce książ­kę. – Po wy­kła­dzie po­dej­dę do pro­fe­so­ra i po­sta­ram się zdo­być de­dy­ka­cję.

– Pew­nie, że po­ży­czysz! Tak jak tę po­przed­nią, o pta­kach dra­pież­nych… Do­pro­sić się nie mogę!

– Ci­cho! – ode­zwał się ktoś z tyłu.

Ka­ro­li­na po­ło­ży­ła so­bie pa­lec na war­gach. W od­po­wie­dzi, jej zna­jo­ma te­atral­nie prze­wró­ci­ła oczy­ma. Obie stłu­mi­ły spon­ta­nicz­ny wy­buch śmie­chu.

Tym­cza­sem pro­fe­sor Hil­de­brand za­wie­sił na ta­bli­cy du­żych roz­mia­rów plan­szę, na któ­rej wid­nia­ła po­więk­szo­na fo­to­gra­fia eg­zo­tycz­ne­go pa­ją­ka o od­nó­żach nie­pro­por­cjo­nal­nie cien­kich do tłu­ste­go od­wło­ka.

– Ale ohy­da!

Wil­ków­na uśmiech­nę­ła się do sie­bie, wi­dząc, jak sie­dzą­ca z jej dru­giej stro­ny star­sza ko­bie­ta wzdry­ga się z od­ra­zą.

– La­tro­dec­tusmac­tans, po­pu­lar­nie zwa­ny czar­ną wdo­wą – za­czął pre­le­gent z wy­czu­wal­nym ob­cym ak­cen­tem. – Oto pierw­szy bo­ha­ter albo ra­czej bo­ha­ter­ka na­sze­go dzi­siej­sze­go spo­tka­nia. Bo­ha­ter­ka, gdyż te­ma­tem owe­go spo­tka­nia są tru­ci­zny i an­ti­do­ta, a u pa­ją­ków to sa­mi­ce ze wszech miar prze­wyż­sza­ją swych part­ne­rów.

„Dla­cze­go nie uro­dzi­łam się pa­ją­kiem?” – prze­mknę­ło Ka­ro­li­nie przez myśl. – „Dla­cze­go mama nie uro­dzi­ła się wiel­kim, żar­łocz­nym pa­ją­kiem?”. Aku­rat w tej sa­mej chwi­li chłod­ny wzrok pro­fe­so­ra Hil­de­bran­da padł wła­śnie na nią. Po­czu­ła, że pie­ką ją po­licz­ki. Moc­no ści­snę­ła w dło­niach książ­kę, sta­ra­jąc się za­pa­no­wać nad zde­ner­wo­wa­niem. Uczo­ny tym­cza­sem zwró­cił gło­wę w stro­nę swej plan­szy.

– Tu, gdzie wi­dzą pań­stwo ja­śniej­szą pla­mę w kształ­cie klep­sy­dry – po­wie­dział – znaj­du­je się je­den ze zna­ków roz­po­znaw­czych. W na­tu­rze jest on bar­wy żywo czer­wo­nej.

Po tych sło­wach, wciąż mó­wiąc do pu­blicz­no­ści, znów prze­lot­nie spoj­rzał na Ka­ro­li­nę. Od­nio­sła wra­że­nie, że po jego su­ro­wej, wręcz asce­tycz­nym ob­li­czu na­gle prze­mknął cień uśmie­chu. Pie­cze­nie po­licz­ków mi­nę­ło, prze­ra­dza­jąc się w lo­do­wa­ty chłód to­wa­rzy­szą­cy gwał­tow­ne­mu od­pły­wo­wi krwi z ca­łej twa­rzy. Pły­ną­cych z ka­te­dry wy­wo­dów słu­cha­ła jak w tran­sie, chło­nąc i sta­ra­jąc się za­pa­mię­tać każ­dy wy­raz.

Gdy od­czyt, a na­stęp­nie wień­czą­ca go owa­cja do­bie­gły koń­ca, zła­pa­ła przy­ja­ciół­kę za nad­gar­stek, ko­mu­ni­ku­jąc w ten spo­sób, iż ma na nią za­cze­kać, sama zaś wmie­sza­ła się w tłum ocze­ku­ją­cych na au­to­graf. Gdy na­de­szła jej ko­lej, pro­fe­sor Hil­de­brand znów się uśmiech­nął. Po­spiesz­nie otwo­rzy­ła książ­kę na stro­nie ty­tu­ło­wej, po czym wrę­czy­ła mu ją, wpa­tru­jąc się weń z prze­sad­ną po­wa­gą.

– Słu­cha­ła pani z wiel­kim za­in­te­re­so­wa­niem – za­uwa­żył, jed­no­cze­śnie się­ga­jąc do sto­ją­ce­go na biur­ku ka­ła­ma­rza.

Do­pie­ro te­raz Ka­ro­li­na tro­chę ochło­nę­ła i zdo­by­ła się na od­wza­jem­nie­nie jego uśmie­chu.

– Tak, cze­ka­łam na ten wy­kład. Nie­ste­ty do­wie­dzia­łam się o nich zbyt póź­no…

– Ro­zu­miem, że opu­ści­ła pani dwa po­zo­sta­łe.

Ka­ro­li­na ski­nę­ła gło­wą.

– Nie­ste­ty tak – po­twier­dzi­ła. – I bar­dzo tego ża­łu­ję.

– Nie ma cze­go. Znaj­dzie­my na to spo­sób – uspo­ko­ił pro­fe­sor Hil­de­brand, sta­ran­nie ka­li­gra­fu­jąc de­dy­ka­cję i pod­pis. – Za­pra­szam pa­nią na pry­wat­ne spo­tka­nie.

Przy­brał taki sam ton, ja­kie­go użył dzień wcze­śniej wo­bec Othi­lii von Re­dlich, do­kład­nie w tym sa­mym kon­tek­ście. Wy­po­wia­da­jąc ostat­ni wy­raz, po­sta­wił krop­kę nad swym na­zwi­skiem. Ob­ser­wu­jąc jego dłoń, dziew­czy­na przy­po­mnia­ła so­bie wspo­mnie­nie sprzed lat, kie­dy sie­dząc obok ojca, przy­glą­da­ła się, jak spraw­dza pra­ce swych uczniów. Za­uwa­ży­ła, że Hil­de­brand trzy­ma pió­ro w po­dob­ny spo­sób.

– Pry­wat­ne spo­tka­nie? – za­py­ta­ła, nie kry­jąc zdu­mie­nia.

– Tak – po­twier­dził pro­fe­sor z przy­ja­znym, lecz chłod­nym uśmie­chem. – U mnie w domu.

– U pana…

– Pod­ja­dę po pa­nią, o ile ze­chce pani zdra­dzić mi swój ad­res.

Ka­ro­li­nie na­tych­miast sta­nę­ła przed oczy­ma an­ty­pa­tycz­na, gro­te­sko­wo wy­krzy­wio­na twarz by­łe­go ka­pra­la, Ta­de­usza Tar­goń­skie­go. Na samą myśl, że oj­czym mógł­by po­wi­tać jej no­we­go zna­jo­me­go, ogar­nę­ła ją zgro­za.

– Miesz­kam przy św. Jana. Mo­że­my się spo­tkać w pod­cie­niach Col­le­gium No­vum, a po­tem po­je­dzie­my do pana – za­pro­po­no­wa­ła.

– Niech tak bę­dzie – zgo­dził się na­uko­wiec.

– Pań­skie za­pro­sze­nie to dla mnie za­szczyt – od­par­ła.

Pro­fe­sor Hil­de­brand za­wie­sił wzrok na ob­wo­lu­cie z tło­czo­ne­go pa­pie­ru, w któ­rą pan­na Wil­ków­na sta­ran­nie opra­wi­ła jego mo­no­gra­fię.

– A dla mnie to przy­jem­ność po­znać ko­goś ta­kie­go jak pani – wy­ja­wił z lek­ką em­fa­zą, jed­nak w gra­ni­cach wła­ści­wej so­bie po­wścią­gli­wo­ści. – Od kie­dy in­te­re­su­je się pani hi­sto­rią na­tu­ral­ną?

– Od dziec­ka. Mój oj­ciec uczył przy­ro­dy w li­ceum.

– A więc to oj­ciec za­szcze­pił pani tę pa­sję? Jest przy­rod­ni­kiem?

– Był… – po­pra­wi­ła Ka­ro­li­na. – Mój oj­ciec nie żyje.

Pro­fe­sor Hil­de­brand spo­waż­niał.

– Naj­moc­niej prze­pra­szam. Nie chcia­łem… – po­wie­dział.

– Nic się nie sta­ło. Oj­ciec zmarł dzie­sięć lat temu – od­rze­kła. – Nie­ste­ty, nie uro­dzi­łam się chłop­cem, więc je­dy­ne, co mi po­zo­sta­je, to sa­mo­dziel­ne zgłę­bia­nie wie­dzy po­przez lek­tu­rę i cho­dze­nie na pu­blicz­ne od­czy­ty.

– Od te­raz bę­dzie pani mo­gła rów­nież zgłę­biać wie­dzę w o wie­le bar­dziej sku­tecz­ny spo­sób.

Dziew­czy­na py­ta­ją­co spoj­rza­ła na swe­go roz­mów­cę.

– Nie prze­sko­czy­my pra­wa, ale moż­na je ła­two obejść – wy­ja­śnił dość enig­ma­tycz­nie Hil­de­brand. – Co praw­da nie mają pa­nie wstę­pu na stu­dia, ale prze­cież nikt jesz­cze nie za­ka­zał pro­fe­so­rom po­sia­da­nia pry­wat­nych uczniów ani prze­ka­zy­wa­nia wie­dzy zdol­nym mło­dym lu­dziom poza mu­ra­mi uni­wer­sy­te­tu. Nikt nie za­ka­zał nam też roz­mów z in­te­li­gent­ny­mi ko­bie­ta­mi.

Ka­ro­li­na uśmiech­nę­ła się sze­ro­ko.

– Nie chcia­ła­bym panu za­bie­rać cza­su – za­pro­te­sto­wa­ła z grzecz­no­ści. – Na pew­no ma pan pro­fe­sor ro­dzi­nę, obo­wiąz­ki…

– Nie mam ro­dzi­ny – od­parł z uśmie­chem Hil­de­brand. – Miesz­kam sam z Jo­se­phem, któ­ry pro­wa­dzi mi dom. Dzie­lę ży­cie mię­dzy pra­cę i szklar­nię.

– Szklar­nię?

– Mój oj­ciec, gdy jesz­cze żył, po­zaz­dro­ścił An­gli­kom ich wspa­nia­łych pięk­nych szklar­ni i po­sta­no­wił wy­bu­do­wać so­bie coś po­dob­ne­go. W mi­nia­tu­rze, oczy­wi­ście, sto­sow­nie do moż­li­wo­ści. Nie­ste­ty, nie zdą­żył zre­ali­zo­wać swe­go ma­rze­nia. Kie­dy przy­je­cha­łem do Kra­ko­wa, zro­bi­łem to za nie­go… Dla nie­go.

To rze­kł­szy, zwró­cił Ka­ro­li­nie książ­kę.

– Je­stem za­szczy­co­na – za­wo­ła­ła.

– Kie­dy więc się spo­ty­ka­my? – za­py­tał.

– Kie­dy panu…

– Kie­dy pani bę­dzie na rękę – po­pra­wił.

– Dziś mamy pią­tek, ju­tro so­bo­ta… Może ju­tro?

– Do­sko­na­le – ucie­szył się. – Ju­tro o któ­rej go­dzi­nie?

– Sko­ro ja wy­bra­łam dzień, wy­pa­da mi po­zo­sta­wić go­spo­da­rzo­wi pra­wo wy­bo­ru go­dzi­ny – za­pro­po­no­wa­ła.

Źre­ni­ce pro­fe­so­ra Hil­de­bran­da, do­tąd skur­czo­ne do roz­mia­ru łeb­ków od szpi­lek, nie­znacz­nie się roz­sze­rzy­ły. Pan­na Wil­ków­na do­strze­gła w nich błysk za­do­wo­le­nia.

– Je­że­li pani ani pani do­mow­ni­cy nie mają nic prze­ciw­ko temu, za­pra­szam pa­nią na pod­wie­czo­rek o osiem­na­stej. Po­ka­żę pani moją pry­wat­ną bi­blio­te­kę i moje owa­dy.

Na twa­rzy Ka­ro­li­ny od­ma­lo­wał się za­chwyt.

– Owa­dy? – za­py­ta­ła.

– Nie­któ­re mar­twe, ale nie­któ­re jak naj­bar­dziej żywe – ob­ja­śnił na­uko­wiec. – Szcze­rze mó­wiąc, po­sta­wi­łem w ogro­dzie tę szklar­nię tak­że z my­ślą o nich. Zresz­tą taki też był plan mo­je­go ojca. Owa­dy to de­li­kat­ne isto­ty, po­trze­bu­ją od­po­wied­nich wa­run­ków.

Ka­ro­li­na się obej­rza­ła. Jej ko­le­żan­ka wy­glą­da­ła na znu­żo­ną. Osten­ta­cyj­nie spoj­rza­ła na ze­ga­rek i de­li­kat­nie po­stu­ka­ła pa­znok­ciem w szyb­kę nad tar­czą.

– Zda­je się, że pani to­wa­rzysz­ka nie po­dzie­la pani en­tu­zja­zmu – za­ob­ser­wo­wał pro­fe­sor Hil­de­brand.

– Ależ jak naj­bar­dziej! – za­prze­czy­ła. – Jest tyl­ko tro­chę za­zdro­sna, bo nie uda­ło jej się ku­pić pań­skiej książ­ki – do­da­ła pół­żar­tem.

– W ta­kim ra­zie ju­tro do­sta­nie pani ode mnie jesz­cze je­den pod­pi­sa­ny eg­zem­plarz – obie­cał przy­rod­nik, jed­no­cze­śnie wy­ko­nu­jąc przy­ja­zny gest gło­wą w stro­nę cze­ka­ją­cej na Ka­ro­li­nę dziew­czy­ny.

Rozdział 3. Willa Topolskich

Na­sta­ła so­bo­ta, 11 paź­dzier­ni­ka 1890 roku. Ma­te­usz Garst­ka do­pchnął ko­la­nem trze­cią i ostat­nią wa­liz­kę, a na­stęp­nie po raz ostat­ni spoj­rzał na swój ob­skur­ny po­ko­ik na we­ran­dzie roz­sy­pu­ją­cej się ka­mie­ni­cy, gdzie przy­szło mu spę­dzić ostat­nie dwa lata ży­cia; lata ba­ni­cji, na któ­rą ska­za­ło go ban­kruc­two ojca oraz bę­dą­ca po­nie­kąd jego po­śred­nią kon­se­kwen­cją utra­ta oboj­ga ro­dzi­ców.

Prze­graw­szy w kar­ty cały skrom­ny ma­ją­tek, po­znań­ski no­ta­riusz Hi­po­lit Garst­ka zmarł bo­wiem na­gle w wy­ni­ku roz­le­głe­go za­wa­łu ser­ca. Gdy po kil­ku mie­sią­cach jego śla­dem po­dą­ży­ła osła­bio­na ża­ło­bą mał­żon­ka, ich je­dy­ny syn, Ma­te­usz, pra­gnąc upo­rać się z owym po­dwój­nym cio­sem w no­wym, świe­żym oto­cze­niu, w nie­dłu­gim cza­sie wy­je­chał z ro­dzin­ne­go mia­sta do Kra­ko­wa. Tam, za mi­ni­mal­ną pro­tek­cją ze stro­ny daw­ne­go przy­ja­cie­la Hi­po­li­ta, uda­ło mu się zdo­być za­trud­nie­nie w miesz­czą­cym się przy Grodz­kiej, do­brze pro­spe­ru­ją­cym Ga­li­cyj­skim Domu Ban­ko­wym, za­ło­żo­nym i pro­wa­dzo­nym przez Kle­men­sa To­pol­skie­go.

Mię­dzy mło­dym pra­cow­ni­kiem a jego no­wym pra­co­daw­cą pra­wie na­tych­miast na­wią­za­ła się nić po­ro­zu­mie­nia. Z cza­sem prze­ro­dzi­ła się ona w bliż­szą zna­jo­mość, ta zaś – w spe­cy­ficz­ną za­ży­łość. Ban­kier czę­sto wta­jem­ni­czał Ma­te­usza w szcze­gó­ły swe­go pry­wat­ne­go ży­cia, zwie­rzał mu się z co­dzien­nych trosk, a tak­że – po­mi­mo ni­kłe­go do­świad­cze­nia roz­mów­cy – ra­dził się go w naj­roz­ma­it­szych spra­wach.

Ni­g­dy jed­nak nie za­pra­szał go do sie­bie, choć poza sie­dzi­bą fir­my przy Grodz­kiej wi­dy­wa­li się do­syć czę­sto w kra­kow­skich ka­wiar­niach, na wy­sta­wach, od­czy­tach oraz przy­ję­ciach. Wszę­dzie Kle­mens cha­dzał za­wsze sam. Żonęukry­wałbo­wiem przed świa­tem, trzy­ma­jąc ją – po­dob­nie jak swój dom – z dala od śro­do­wi­ska, w któ­rym ob­ra­cał się na co dzień. Na­gła pro­po­zy­cja za­miesz­ka­nia pod jed­nym da­chem z To­pol­ski­mi była więc dla Garst­ki ab­so­lut­nym za­sko­cze­niem.

Ta­ma­ra… Dla­cze­go To­pol­ski ni­g­dy się z nią nie po­ka­zy­wał? Czyż­by po­waż­nie cho­ro­wa­ła? Ale na co? Fo­to­gra­fia świad­czy­ła, że – wręcz prze­ciw­nie – była ra­czej oka­zem zdro­wia, w prze­ci­wień­stwie do swe­go mał­żon­ka. On na­to­miast ku­lał i za­wsze cho­dził o la­sce. Ob­raz sa­mot­nej pani To­pol­skiej – ta­jem­ni­czej, czar­no­okiej ko­bie­ty ze zdję­cia, od­izo­lo­wa­nej od świa­ta w ogrom­nej wil­li na obrze­żach mia­sta, ja­wił się Ma­te­uszo­wi bar­dziej jako od­re­al­nio­na fan­ta­zja, niż jako ele­ment rze­czy­wi­sto­ści. Od cza­su, gdy zo­ba­czył ją na fo­to­gra­fii, jej prze­ni­kli­we spoj­rze­nie prze­śla­do­wa­ło go w my­ślach, nie­raz po­wra­ca­jąc nocą, we śnie, kie­dy znu­żo­ny mo­no­ton­ną pra­cą mózg bu­dził się na nowo do swe­go dru­gie­go ży­cia.

Za­mknął za sobą drzwi daw­ne­go po­ko­ju, po­że­gnał się z sę­dzi­wym wła­ści­cie­lem, a na­stęp­nie zniósł po ko­lei wszyst­kie wa­liz­ki do holu, skąd za­brał je kor­pu­lent­ny, ru­mia­ny do­roż­karz, opła­co­ny z góry przez Kle­men­sa To­pol­skie­go.

– Czy to już wszyst­ko, pro­szę pana? – za­py­tał męż­czy­zna.

– Tak, to cały mój do­by­tek – od­rzekł Garst­ka z me­lan­cho­lij­no-sar­ka­stycz­nym uśmie­chem.

Po tych sło­wach wsiadł do ob­szer­ne­go, wy­god­ne­go po­wo­zu cią­gnię­te­go przez dwa po­tęż­ne ko­nie ma­ści kasz­ta­no­wa­tej. Po­dróż upły­nę­ła mu nad­zwy­czaj szyb­ko. Ani się obej­rzał, a już po­jazd się za­trzy­mał.

– Je­ste­śmy na miej­scu, pro­szę pana – oznaj­mił do­roż­karz, uprzej­mym ge­stem otwie­ra­jąc przed nim drzwi.

Ma­te­usz uniósł gło­wę do góry, z nie­do­wie­rza­niem spo­glą­da­jąc na fa­sa­dę oka­za­łej, sta­rej wil­li po­ło­żo­nej nad brze­giem Wi­sły, przy trak­cie wio­dą­cym to ty­niec­kie­go opac­twa Be­ne­dyk­ty­nów. W pro­mie­niach je­sien­ne­go słoń­ca, otu­lo­na rdze­wie­ją­cym i zło­cie­ją­cym li­sto­wiem ob­ra­sta­ją­cych ją do­oko­ła drzew, wy­glą­da­ła jesz­cze bar­dziej ma­low­ni­czo niż za­zwy­czaj. Ła­god­ne świa­tło de­li­kat­nie mu­ska­ło ja­sno po­ma­lo­wa­ne mury bu­dow­li, do­dat­ko­wo pod­kre­śla­jąc jej har­mo­nij­ne pro­por­cje.

Do­roż­karz po­sta­wił wszyst­kie trzy wa­liz­ki obok sie­bie, a na­stęp­nie wró­cił do swe­go po­jaz­du. Ktoś wyj­rzał z okna na par­te­rze tak szyb­ko, że Ma­te­usz zdo­łał za­re­je­stro­wać wy­łącz­nie nie­znacz­ne po­ru­sze­nie dys­kret­nie uchy­lo­nej fi­ran­ki. Po chwi­li do­biegł go lek­ko nie­rów­ny, po­su­wi­sty dźwięk czy­ichś kro­ków.

– Do wi­dze­nia! – po­że­gnał się do­roż­karz z ukło­nem.

Ktoś słu­chał mu­zy­ki. Ma­te­usz pra­wie od razu roz­po­znałAda­gioBeetho­ve­na z pią­te­go kon­cer­tu for­te­pia­no­we­go, zwa­ne­go „Ce­sar­skim”. Na­tych­miast po­my­ślał o Ta­ma­rze. Na wspo­mnie­nie ostat­niej roz­mo­wy z To­pol­skim, ni­czym al­ko­ho­li­zo­wa­ny de­ser prze­po­jo­nej wzmian­ka­mi na jej te­mat, ogar­nę­ło go po­czu­cie po­dob­ne do tego, któ­re z pew­no­ścią to­wa­rzy­szy­ło kan­dy­da­tom do wta­jem­ni­cze­nia w sta­ro­żyt­ne mi­ste­ria.

Tym­cza­sem klam­ka opa­dła, drzwi zaś otwar­ły się na oścież, uka­zu­jąc pulch­ną, ru­mia­ną twarz sta­rej słu­żą­cej. Krót­kie, lecz głę­bo­kie zmarszcz­ki wo­kół ką­ci­ków oczu oraz ust ko­bie­ty świad­czy­ły o po­god­nym, życz­li­wym uspo­so­bie­niu.

– Pan Garst­ka?

– We wła­snej oso­bie.

– Pani To­pol­ska cze­ka na pana w sa­lo­nie.

To rze­kł­szy, sę­dzi­wa ko­bie­ta znik­nę­ła w drzwiach po pra­wej stro­nie przed­po­ko­ju. Nie my­śląc już o ni­czym, Ma­te­usz po­słusz­nie po­dą­żył w ślad za nią. W mia­rę jak zbli­żał się do sa­lo­nu, ła­god­ne dźwię­ki Ada­gia sta­wa­ły się co­raz wy­raź­niej­sze. Z na­tu­ry wraż­li­wy na mu­zy­kę, mło­dzie­niec bez­wied­nie pod­dał się ich nar­ko­tycz­ne­mu dzia­ła­niu, chwi­lo­wo tra­cąc kon­takt z ota­cza­ją­cą rze­czy­wi­sto­ścią.

– Pani Ta­ma­ra ma zna­ko­mi­ty gust – przy­zna­ła słu­żą­ca. – Kie­dy pusz­cza mu­zy­kę, czę­sto ro­bię krót­ką prze­rwę w pra­cy i słu­cham…

Garst­ka uśmiech­nął się, nie do niej, lecz sam do sie­bie. Di­mi­nu­en­do, dłu­gi ozdob­nik, znów cre­scen­do. Eska­la­cja cu­dow­no­ści.

– Chodź­my – za­rzą­dzi­ła.

Gdy tyl­ko otwo­rzy­ła drzwi sa­lo­nu, Ma­te­usz wy­bu­dził się z le­tar­gu.

– Pro­szę pani, przy­je­chał pan Garst­ka – oznaj­mi­ła.

– Wiem, Ja­dwi­go – od­po­wie­dział me­lo­dyj­ny, lek­ko ma­to­wy głos. – Wi­dzia­łam z okna do­roż­kę.

Na­stęp­nie mło­dy bu­chal­ter usły­szał od­głos za­my­ka­nej książ­ki oraz to­wa­rzy­szą­cy mu de­li­kat­ny sze­lest ko­bie­cej suk­ni. Słu­żą­ca otwo­rzy­ła drzwi na oścież.

– Ja­dwi­go, za­py­taj, pro­szę, cze­go pan się na­pi­je – roz­ka­zał znów ten sam miły głos.

„To ona!” – po­my­ślał Ma­te­usz na wi­dok sie­dzą­cej w fo­te­lu, mniej wię­cej trzy­dzie­sto­let­niej, czar­no­wło­sej ko­bie­ty o wy­jąt­ko­wo bla­dej ce­rze oraz spoj­rze­niu, któ­re, po­dob­nie jak słu­cha­ny przez nią kon­cert Beetho­ve­na, prze­ni­ka­ło aż do naj­bar­dziej od­le­głych głę­bin du­szy. Spe­szo­ny owym wzro­kiem, a tak­że tym, że jego wy­obra­że­nia na te­mat żony ban­kie­ra na­wet w jed­nej czwar­tej nie do­rów­ny­wa­ły rze­czy­wi­sto­ści, wbił wzrok w pod­ło­gę.

– Niech­że pan po­dej­dzie bli­żej – zwró­ci­ła się do nie­go pani To­pol­ska.

Jej głos brzmiał przy­jaź­nie, pra­wie po ma­cie­rzyń­sku.

– Pro­szę się nie krę­po­wać. Jest pan u sie­bie – za­chę­ca­ła.

– Na­zy­wam się… – wy­ją­kał.

– Wiem prze­cież jak się pan na­zy­wa – prze­rwa­ła z ser­decz­nym śmie­chem. – Po­zwo­lę so­bie mó­wić do pana po imie­niu.

Ma­te­usz po­czuł, że ru­mie­niec ob­le­wa mu twarz.

– Mam na imię Ta­ma­ra.

„Ta­ma­ra…” – po­wtó­rzył w my­ślach ni­czym echo, za­wie­sza­jąc wzrok na le­żą­cej na po­rę­czy fo­te­la książ­ce w nie­po­zor­nej, sza­rej opra­wie.

Tym­cza­sem fo­no­graf umilkł, jesz­cze przed koń­cem Ada­gia, gdyż dłu­gość ory­gi­nal­ne­go utwo­ru prze­kra­cza­ła po­jem­ność wo­sko­we­go cy­lin­dra. Jed­no­cze­śnie do po­miesz­cze­nia wśli­zgnął się wy­smu­kły, czar­ny kot o fi­gu­rze egip­skiej sta­tu­et­ki, któ­ry nie­po­strze­że­nie znik­nął za fo­te­lem.

– Re­flek­to­wał­by pan może na fi­li­żan­kę her­ba­ty z cy­na­mo­nem? – za­py­ta­ła Ta­ma­ra, nie zwra­ca­jąc uwa­gi na zwie­rzę.

Wciąż nie bę­dąc w sta­nie wy­do­być z sie­bie ani sło­wa, Ma­te­usz ski­nął gło­wą.

– Ja­dwi­go…

– Tak jest, pro­szę pani.

Gdy tyl­ko słu­żą­ca wy­szła z sa­lo­nu, kot po­wo­li wy­ło­nił się zza fo­te­la i non­sza­lanc­ko prze­cią­gnął swe gib­kie cia­ło, mu­ska­jąc brzu­chem dy­wan. Jego ogrom­ne, zie­lo­ne oczy pa­trzy­ły wprost na no­we­go przy­by­sza z po­wa­gą, a za­ra­zem z za­cie­ka­wie­niem.

– He­ka­te, chodź no tu­taj – ode­zwa­ła się Ta­ma­ra, wy­cią­ga­jąc obie ręce. – Przy­wi­taj się z pa­nem!

W od­po­wie­dzi kot zmru­żył oczy i wy­dał z sie­bie ni­ski, chra­pli­wy dźwięk. Ma­te­uszo­wi lek­ko za­krę­ci­ło się w gło­wie.

Pani To­pol­ska zła­pa­ła zwie­rzę w pół, pod­nio­sła do góry i po­sa­dzi­ła so­bie na ko­la­nach.

– Ory­gi­nal­ne imię – za­uwa­żył Ma­te­usz, od­zy­sku­jąc mowę.

Uśmiech­nę­ła się sze­ro­ko, a na­stęp­nie za­nu­rzy­ła usta w czar­nym fu­ter­ku, ca­łu­jąc prze­strzeń po­mię­dzy spi­cza­sty­mi usza­mi.

– To od grec­kiej bo­gi­ni cza­rów i ciem­no­ści – zdra­dzi­ła. – Sta­le cią­gnie ją w mrok, bez prze­rwy ucie­ka w ciem­ne i nie­bez­piecz­ne miej­sca… Nie­praw­daż, mała cza­row­ni­co?

Ma­te­usz z opóź­nie­niem od­wza­jem­nił po­sła­ny so­bie przy­ja­ciel­ski uśmiech. Było mu dusz­no i czuł dzi­wacz­ną lek­kość w no­gach.

– Lubi pan zwie­rzę­ta? – za­py­ta­ła Ta­ma­ra.

Garst­ka ski­nął gło­wą.

– Praw­dę mó­wiąc, sam ni­g­dy żad­ne­go nie mia­łem – przy­znał. – Ale tak, bar­dzo lu­bię. Może to nie za­brzmi naj­le­piej, ale na­wet wolę zwie­rzę­ta od nie­któ­rych lu­dzi!

– Wiem… – wes­tchnę­ła ze smut­kiem. – Lu­dzie…

Opa­no­wa­ła się jed­nak na­tych­miast i ucię­ła te­mat. Spo­sób, w jaki za­gry­zła war­gi, fre­ne­tycz­nie spo­glą­da­jąc przed sie­bie zdra­dził, że z tru­dem stłu­mi­ła w so­bie gwał­tow­ną emo­cję.

– Pa­nie Ma­te­uszu, dziś roz­ma­wiaj­my tyl­ko o przy­jem­nych rze­czach – za­rzą­dzi­ła, usi­łu­jąc się uśmiech­nąć, aż skó­ra na­cią­gnę­ła jej się prze­sad­nie na po­licz­kach.

Bu­chal­ter nie­śmia­ło od­wza­jem­nił ten uśmiech, a wła­ści­wie bo­le­sny gry­mas.

– Wie pan, pa­nie Ma­te­uszu… – ode­zwa­ła się po­now­nie pani To­pol­ska. – Ota­cza nas tyle zła, tyle okru­cień­stwa, tyle pod­ło­ści, że cza­sem po­zo­sta­je nam je­dy­nie sta­rać się o tym wszyst­kim nie my­śleć.

Po raz pierw­szy Garst­ka ośmie­lił się spoj­rzeć pro­sto w sze­ro­ko otwar­te oczy swej roz­mów­czy­ni. Gdzieś w głę­bi, w ot­chła­ni jej źre­nic, kry­ło się coś nie­uchwyt­nie tra­gicz­ne­go; coś, co kie­dyś zo­ba­czył u wła­snej mat­ki, nie­dłu­go za­nim „po­szła od­po­cząć”, by już się ni­g­dy wię­cej nie obu­dzić. Dreszcz prze­biegł mu po ple­cach.

– Po­do­ba się tu panu? – za­py­ta­ła Ta­ma­ra.

Jej głos brzmiał te­raz o wie­le bar­dziej ma­to­wo niż przed­tem, tak jak­by tłam­sił go od we­wnątrz sil­ny skurcz krta­ni.

– To pięk­ny dom, ni­g­dy w ży­ciu nie miesz­ka­łem w wil­li – po­chwa­lił Ma­te­usz.

– Tak, to pięk­ny dom – po­twier­dzi­ła. – Ale ma też pew­ne wady… Nie tyle wady, ile… oso­bli­wo­ści.

– Oso­bli­wo­ści?

Nie musi pan so­bie nimi za­przą­tać gło­wy. To już moje zmar­twie­nie. Ale pro­szę mi tyl­ko obie­cać, że ni­g­dy nie zej­dzie pan do piw­ni­cy.

– Obie­cu­ję.

Gdy tyl­ko Ma­te­usz wy­po­wie­dział to sło­wo, He­ka­te otwo­rzy­ła swe ol­brzy­mie, se­le­dy­no­we oczy, non­sza­lanc­ko prze­cią­ga­jąc przy tym przed­nie łapy.

Rozdział 4. Ciemna dolina

Po so­bot­nim obie­dzie oj­czym Ka­ro­li­ny, Ta­de­usz Tar­goń­ski, drze­mał w swym fo­te­lu. Po­mi­mo że do­bie­gał już osiem­dzie­sią­te­go roku ży­cia, wciąż cie­szył się do­sko­na­łym zdro­wiem oraz dość dużą ener­gią, któ­rej po­ziom spadł mi­ni­mal­nie po sie­dem­dzie­sią­tych siód­mych uro­dzi­nach, choć nie na tyle, by w ja­ki­kol­wiek spo­sób wpły­nąć na ob­ni­że­nie ogól­nej ak­tyw­no­ści ży­cio­wej. Je­dy­nie po­obied­nie drzem­ki sta­wa­ły się nie­co dłuż­sze, wprost pro­por­cjo­nal­nie do ma­le­ją­cej licz­by go­dzin snu w cią­gu nocy.

Jego ogo­rza­ła twarz o wklę­słych po­licz­kach przy­po­mi­na­ła zmu­mi­fi­ko­wa­ne ob­li­cze egip­skie­go fa­ra­ona. Ma­lo­wa­ła się na niej ta sama za­cię­tość i nie­ustę­pli­wość, u sta­ro­żyt­nych wład­ców do­dat­ko­wo uwy­pu­klo­ną przez po­śmiert­ne wy­ostrze­nie ry­sów. Chwi­lo­wo owład­nię­ty sen­ną drę­two­tą sta­rzec w isto­cie roz­ta­czał wo­kół sie­bie aurę nie­mal mo­nar­sze­go ma­je­sta­tu, fi­zycz­nie wy­czu­wa­ną przez wszyst­kich do­mow­ni­ków z dużo młod­szą mał­żon­ką na cze­le.

Na dźwięk prze­krę­ca­ne­go klu­cza w zam­ku, Zo­fia pri­mo voto Wil­ko­wa, pod­bie­gła do drzwi wej­ścio­wych. Wi­dząc drżą­cy pa­lec przy­ci­śnię­ty do ust mat­ki, Ka­ro­li­na, któ­ra wła­śnie wró­ci­ła ze spa­ce­ru, nie zdą­ży­ła na­wet się z nią przy­wi­tać. Bez­gło­śnie wes­tchnę­ła, po czym naj­ci­szej jak tyl­ko po­tra­fi­ła, omi­ja­jąc sa­lon, po­szła pro­sto do kuch­ni. Zo­fia po­dą­ży­ła w ślad za nią. Wska­za­ła pal­cem szkla­ną ka­raf­kę po brze­gi wy­peł­nio­ną kom­po­tem z su­szo­nych owo­ców.

Usia­dły przy sto­le na­prze­ciw­ko sie­bie, w zu­peł­nym mil­cze­niu, ra­cząc się sma­ko­wi­tym wy­wa­rem. W pew­nym mo­men­cie Zo­fia na­gle znie­ru­cho­mia­ła.

– Co się sta­ło? – szep­nę­ła Ka­ro­li­na.

– Chy­ba go obu­dzi­łaś!

Na twa­rzy pani Tar­goń­skiej od­ma­lo­wa­ło się prze­ra­że­nie.

Po chwi­li z sa­lo­nu do­biegł dźwięk kro­ków, któ­re z każ­dą se­kun­dą sta­wa­ły się co­raz gło­śniej­sze. Ka­ro­li­na prze­łknę­ła śli­nę i spoj­rza­ła na mat­kę.

– Idę do sie­bie – szep­nę­ła.

Zo­fia jed­nak­że kur­czo­wo chwy­ci­ła ją za nad­gar­stek, zmu­sza­jąc do po­zo­sta­nia na swo­im miej­scu.

– Nie zo­sta­wiaj mnie z nim sa­mej! – po­wie­dzia­ła bła­gal­nie.

Na­gle kro­ki uci­chły. Prze­cią­gły dźwięk sprę­ży­ny w fo­te­lu sy­gna­li­zo­wał, że sta­ry Tar­goń­ski, chwi­lo­wo wy­bi­ty ze snu, po­sta­no­wił wró­cić na swe ulu­bio­ne sie­dzi­sko. Pani Tar­goń­ska głę­bo­ko ode­tchnę­ła, Ka­ro­li­na zaś spoj­rza­ła na nią po­ro­zu­mie­waw­czo, a na­stęp­nie wska­za­ła pal­cem drzwi, ko­mu­ni­ku­jąc tym sa­mym za­miar opusz­cze­nia po­miesz­cze­nia. Zo­fia wsta­ła, by po­dą­żyć za cór­ką.

Gdy uda­ło im się pra­wie bez­sze­lest­nie przejść do po­ko­ju Ka­ro­li­ny, ta za­mknę­ła za sobą drzwi na klucz. Zo­fia cięż­ko opa­dła na sto­ją­cy pod ścia­ną fo­tel.

– Uff, na­resz­cie! Mia­łaś do­bry po­mysł! – wes­tchnę­ła.

– Przy­naj­mniej te­raz mo­że­my ze sobą w mia­rę nor­mal­nie po­roz­ma­wiać! – od­par­ła dziew­czy­na.

– Na­wet nie zdą­ży­łam cię za­py­tać o ten wy­kład, na któ­rym wczo­raj by­łaś. Gdzie one się od­by­wa­ją?

– W Col­le­gium No­vum.

– A kto je pro­wa­dzi?

– Pro­fe­sor Hil­de­brand.

Na twa­rzy Zo­fii od­ma­lo­wał się po­dziw.

– Flo­rian Hil­de­brand? – za­py­ta­ła.

Ka­ro­li­na twier­dzą­co ski­nę­ła gło­wą.

– Pa­mię­tam, że twój oj­ciec opo­wia­dał mi o jego od­kry­ciach – wy­zna­ła Zo­fia. – Chy­ba na­wet mamy w domu któ­rąś jego książ­kę.

– Na­praw­dę? – za­cie­ka­wi­ła się Ka­ro­li­na.

– Po­szu­kaj na re­ga­łach w sa­lo­nie. Po­win­na tam da­lej być. Coś o Afry­ce, o po­dró­żach…

– Chcesz po­wie­dzieć, że oj­ciec się z nim przy­jaź­nił?

– Z tego, co wiem, zna­li się sła­bo, wła­ści­wie tyl­ko ze sły­sze­nia. Twój oj­ciec był od nie­go trosz­kę młod­szy. Koń­czył stu­dia, kie­dy Hil­de­brand już wy­kła­dał… Swo­ją dro­gą, cie­ka­we, co spo­wo­do­wa­ło, że po śmier­ci ro­dzi­ców spro­wa­dził się z ro­dzi­ną do Kra­ko­wa. W Szwaj­ca­rii prze­cież na pew­no ży­ło­by im się le­piej…

– To on jest Szwaj­ca­rem, nie Au­stria­kiem?

– Jego oj­ciec też był pro­fe­so­rem. W Ba­zy­lei.

– Jest jesz­cze coś… – wy­zna­ła Ka­ro­li­na, prze­ry­wa­jąc.

– Tak? – za­py­ta­ła Zo­fia, lek­ko uno­sząc brwi do góry.

– Pro­fe­sor Hil­de­brand za­pro­sił mnie do sie­bie.

Zo­fia zmarsz­czy­ła czo­ło.

– Jak to za­pro­sił cię do sie­bie? – za­nie­po­ko­iła się.

– Dzi­siaj.

– Dzi­siaj?

– Kie­dy wczo­raj po wy­kła­dzie po­de­szłam do nie­go po de­dy­ka­cję, za­czę­li­śmy roz­ma­wiać. Od sło­wa do sło­wa oka­za­ło się, że opu­ści­łam po­przed­nie wy­kła­dy. I wte­dy pro­fe­sor za­pro­po­no­wał, że mi to wszyst­ko opo­wie jesz­cze raz. To miły, do­bry czło­wiek. Praw­dzi­wy ide­ali­sta, a poza tym je­den z nie­wie­lu na­ukow­ców, któ­rzy uwa­ża­ją, że pra­wo jest dla ko­biet nie­spra­wie­dli­we i chcą nam to wy­na­gro­dzić tak, jak po­tra­fią.

Na zmę­czo­nej twa­rzy pani Tar­goń­skiej za­go­ścił gorz­ki uśmiech. Po­krę­ci­ła gło­wą, z po­li­to­wa­niem przy­glą­da­jąc się Ka­ro­li­nie.

– Wierz mi, dziec­ko, na świe­cie nie ma ide­ali­stów. Męż­czyź­ni za­wsze wie­trzą ja­kąś ko­rzyść, ja­kiś nie­cny ge­szeft! Tyl­ko pa­trzą, jak wy­ko­rzy­stać na­szą na­iw­ność! – stwier­dzi­ła.

– A oj­ciec? – za­py­ta­ła z wy­rzu­tem Ka­ro­li­na.

– Oj­ciec był wy­jąt­kiem – od­par­ła Zo­fia, sta­ra­jąc się za­pa­no­wać nad drżą­cym pod­bród­kiem.

Ka­ro­li­na po­de­szła do niej od tyłu i za­rzu­ci­ła jej ra­mio­na na szy­ję, po czym po­ca­ło­wa­ła ją w su­chy jak per­ga­min po­li­czek.

– Mamo, pro­szę! Świat nie jest taki czar­no-bia­ły jak ci się wy­da­je – za­pro­te­sto­wa­ła.

Zo­fia po­gła­dzi­ła ją po twa­rzy.

– Uwa­żaj na sie­bie – po­wie­dzia­ła.

– Prze­cież to sław­ny czło­wiek, w do­dat­ku przy­ja­ciel ojca! – obu­rzy­ła się Ka­ro­li­na.

– Do­brze, że chcesz się da­lej uczyć, że masz do tego gło­wę. Do­brze, że chcesz się ob­ra­cać wśród na­ukow­ców. Ale na­wet w naj­bar­dziej za­cnym to­wa­rzy­stwie kry­ją się prze­bie­głe cha­rak­te­ry. Bądź ostroż­na.

– Będę, mamo.

Pan­na Wil­ków­na spoj­rza­ła na wi­szą­cy na ścia­nie ze­gar. Była już za dwa­dzie­ścia osiem­na­sta.

– Je­śli się nie po­gnie­wasz, do­pro­wa­dzę się szyb­ko do po­rząd­ku – oznaj­mi­ła. – Umó­wi­li­śmy się o szó­stej pod Col­le­gium No­vum.

Po­de­szła do to­a­let­ki i przej­rza­ła się w lu­strze. Pod­pię­ła opa­da­ją­ce pa­smo wło­sów, a na­stęp­nie po­śli­ni­ła pa­lec i po­spiesz­nie star­ła z po­licz­ka przy­kle­jo­ny ka­wa­łek sa­dzy.

– Wy­star­czy – po­wie­dzia­ła z za­do­wo­le­niem. – Nic nie mów Ta­de­uszo­wi ani Er­ne­sto­wi.

– Oczy­wi­ście, że nie po­wiem. Ale nie wra­caj zbyt póź­no – od­par­ła Zo­fia.

Gdy tyl­ko wy­po­wie­dzia­ła ostat­nie sło­wo, w ca­łym miesz­ka­niu roz­le­gło się trza­śnię­cie drzwia­mi.

– Ale tu ci­cho! Jak w prze­klę­tym gro­bow­cu in­dyj­skim! – roz­legł się do­no­śny głos Er­ne­sta Tar­goń­skie­go, syna Ta­de­usza z pierw­sze­go mał­żeń­stwa.

Ka­ro­li­na i Zo­fia spoj­rza­ły po so­bie.

– Gdzieś się włó­czył, ty dar­mo­zja­dzie? – krzyk­nął z głę­bi sa­lo­nu Ta­de­usz, wy­raź­nie po­iry­to­wa­ny.

– Na włó­czę­gę to ja do­pie­ro idę – od­parł but­nie Er­nest, wy­bu­cha­jąc przy tym nie­okrze­sa­nym śmie­chem.

– Woj­sko trzy­ma­ło cię w ry­zach, sta­czasz się bez nie­go.

– W woj­sku też bym się sto­czył, a tak przy­naj­mniej sta­czam się z fa­so­nem.

Ka­ro­li­na znów zer­k­nę­ła w stro­nę ze­ga­ra.

– Idę, mamo – szep­nę­ła.

Po­ca­ło­wa­ła w czo­ło sie­dzą­cą w fo­te­lu Zo­fię, a na­stęp­nie w po­śpie­chu wy­mknę­ła się z po­ko­ju. Gdy uda­ło jej się bez­dź­więcz­nie za­mknąć drzwi, po­czu­ła sa­tys­fak­cję. Obej­rza­ła się za sie­bie. Z sa­lo­nu do­bie­ga­ły pod­nie­sio­ne gło­sy. „Są za­ję­ci sobą” – po­my­śla­ła. – „Przy­naj­mniej raz nie ze­psu­ją mi hu­mo­ru przed waż­nym spo­tka­niem”.

Tym­cza­sem, le­d­wie zdą­ży­ła od­wró­cić gło­wę, usły­sza­ła z tyłu zna­jo­me, cięż­kie kro­ki.

– A gdzie to się, sio­strzycz­ko, wy­bie­ra­my? – za­py­tał Er­nest, mie­rząc ją wzro­kiem od góry do dołu.

– Na spa­cer – od­par­ła.

– Na spa­cer… Może pój­dzie­my ra­zem?

– Nie ma mowy.

– A dla­cze­góż to? Bra­ta się wsty­dzisz?

– Nie je­steś moim bra­tem.

Er­nest pod­szedł do niej jesz­cze bli­żej, wy­so­ko uno­sząc brwi, roz­dy­ma­jąc noz­drza i śmie­jąc się na cały głos.

– No coś po­dob­ne­go! – za­wo­łał.

Ka­ro­li­na w mil­cze­niu za­ci­snę­ła war­gi, pa­trząc mu pro­sto w oczy z sil­ną nie­chę­cią. Jej twarz ska­mie­nia­ła, upo­dab­nia­jąc się do gip­so­wej ma­ski. Sły­sza­ła w uszach szum wła­snej krwi co­raz szyb­ciej prze­pły­wa­ją­cej przez żyły i tęt­ni­ce.

– Co to, ob­ra­żo­na? – in­da­go­wał da­lej mło­dy Tar­goń­ski. – A niby o co?

– Nie je­stem o nic ob­ra­żo­na – od­par­ła chłod­no. – Po pro­stu nie mam cza­su ani ocho­ty na roz­mo­wę.

Er­nest chwy­cił ją za ra­mię, lecz zdo­ła­ła się wy­szarp­nąć i wyjść z domu, po­zo­sta­wia­jąc go z tyłu. Za­trza­snąw­szy za sobą drzwi, zbie­gła po scho­dach. Pa­nu­ją­ca na klat­ce scho­do­wej ciem­ność po­bu­dzi­ła jej umysł, w któ­rym na­tych­miast za­czę­ły po­wsta­wać roz­ma­ite, bu­dzą­ce gro­zę ob­ra­zy. Ba­lu­stra­da zda­wa­ła się oży­wać pod drżą­cy­mi pal­ca­mi, od­pry­ski far­by na ścia­nach ukła­da­ły się zaś w prze­ra­ża­ją­ce kształ­ty.

–Si am­bu­la­ve­ro in val­le, non ti­me­bo mala1 – szep­nę­ła do sie­bie.

Czę­sto po­wta­rza­ła so­bie te sło­wa. Kie­dyś, bar­dzo wie­le lat temu, na­uczył ją ich oj­ciec. W po­łą­cze­niu z do­ty­kiem jego ręki na czo­le i wło­sach, dzia­ła­ły jak ma­gicz­ne za­klę­cie. Te­raz, po oj­cow­skiej dło­ni po­zo­sta­ło wy­łącz­nie wspo­mnie­nie. Było ono jed­nak na tyle żywe, iż w dal­szym cią­gu, po­mi­mo że Jan Wilk nie żył już od dzie­się­ciu lat, Ka­ro­li­na na­dal wy­czu­wa­ła jego obec­ność, ile­kroć cy­to­wa­ła ulu­bio­ną bi­blij­ną sen­ten­cję.

Na ze­wnątrz za­padł zmierzch. Uli­ca Ja­giel­loń­ska po­wo­li pu­sto­sza­ła, po­grą­ża­jąc się w wie­czor­nym pół­śnie, sta­no­wią­cym po­śred­nie sta­dium mię­dzy dzien­nym gwa­rem a noc­nym le­tar­giem. Nie­licz­ni prze­chod­nie zda­wa­li się su­nąć po­nad chod­ni­kiem ni­czym po­nu­re zja­wy; de­kon­spi­ro­wał ich je­dy­nie ci­chy stu­kot ob­ca­sów oraz od­głos tre­nów su­kien prze­cią­ga­nych po ko­st­ce bru­ko­wej.

Skrę­ca­jąc w Plan­ty, Ka­ro­li­na za­czę­ła do­bie­rać w my­ślach po­wi­tal­ne sło­wa. Do zwy­cza­jo­we­go „do­bry wie­czór” za­mie­rza­ła do­dać coś wię­cej, chcąc już na po­cząt­ku spo­tka­nia wy­wrzeć na sław­nym na­ukow­cu jak naj­lep­sze wra­że­nie. Po­mi­mo usil­nych sta­rań, nie była jed­nak w sta­nie upo­rząd­ko­wać my­śli, któ­re w spo­sób cał­ko­wi­cie nie­sko­or­dy­no­wa­ny kłę­bi­ły jej się w gło­wie. Pod Col­le­gium No­vum zja­wi­ła się więc nie­przy­go­to­wa­na.

Flo­rian Hil­de­brand cze­kał już w umó­wio­nym miej­scu. Wol­nym, do­stoj­nym kro­kiem prze­cha­dzał się po pod­cie­niach tam i z po­wro­tem, nie od­ry­wa­jąc wzro­ku od ka­mien­nej po­sadz­ki. Wy­glą­dał na głę­bo­ko za­my­ślo­ne­go. Ka­ro­li­na przy­sta­nę­ła, ob­ser­wu­jąc go przez me­ta­lo­wą kra­tę. W koń­cu ze­bra­ła się w so­bie, by po­dejść bli­żej bu­dyn­ku, a na­stęp­nie po­sta­wić sto­pę na pierw­szym spo­śród ka­mien­nych stop­ni.

– Jest pani o wie­le bar­dziej punk­tu­al­na od mo­ich stu­den­tów – usły­sza­ła nad sobą zna­jo­mo brzmią­cy głos o odro­bi­nę cu­dzo­ziem­skim ak­cen­cie.

Hil­de­brand uchy­lił ka­pe­lu­sza i uśmiech­nął się ser­decz­nie.

– Czyż to nie iro­nia losu? – pod­chwy­ci­ła.

– Pra­wie wszyst­ko, co się dzie­je wo­kół nas, jest iro­nią losu – od­parł. – Choć­by to, że nie bała się pani ze mną spo­tkać.

– A dla­cze­go mia­ła­bym się bać?

– A dla­cze­go nie?

Oby­dwo­je się ro­ze­śmia­li. Przy­rod­nik skie­ro­wał się w stro­nę Go­łę­biej. Do­tar­li do wy­lo­tu Brac­kiej, gdzie cze­kał tam na nich czar­ny fia­kier za­przę­gnię­ty w dwa duże, siwe ko­nie. We­wnątrz po­jaz­du było jesz­cze zim­niej niż na uli­cy. Gdy pro­fe­sor Hil­de­brand po­mógł Ka­ro­li­nie wejść do środ­ka, po­czu­ła na twa­rzy nie­przy­jem­ne ude­rze­nie chło­du. Usiadł­szy na swo­im miej­scu, za­uwa­ży­ła, że tań­czą­ce w ciem­no­ści dro­bin­ki ku­rzu ukła­da­ją się w prze­dziw­ne, chwi­la­mi prze­ra­ża­ją­ce, a chwi­la­mi gro­te­sko­we kształ­ty.

Rozdział 5. Der Lindenbaum

Po­że­gnaw­szy się z Ta­ma­rą, Ma­te­usz udał się na pię­tro, gdzie znaj­do­wał się jego nowy po­kój. Wy­pa­ko­wu­jąc z wa­li­zek swój skrom­ny do­by­tek, przy­po­mi­nał so­bie ko­lej­ne frag­men­ty swej pierw­szej roz­mo­wy z pa­nią To­pol­ską. Na świe­że wspo­mnie­nie jej słów na­kła­da­ły się re­mi­ni­scen­cje wła­snych spo­strze­żeń, a tak­że do­tych­cza­so­wych wy­obra­żeń; te ostat­nie śmiesz­nie nie­do­rów­nu­ją­ce rze­czy­wi­sto­ści.

Wresz­cie, gdy zmę­cze­nie dało o so­bie znać, prze­rwał pra­cę. Prze­cią­gnąw­szy się so­lid­nie, za­czął się prze­cha­dzać po po­miesz­cze­niu. Sku­szo­ny chę­cią po­de­lek­to­wa­nia się uro­kli­wym wi­do­kiem, pod­szedł do du­że­go, po­dwój­ne­go okna, wy­cho­dzą­ce­go pro­sto na ogród. Słoń­ce chy­li­ło się ku za­cho­do­wi, wy­peł­nia­jąc cały po­kój cie­płym, pra­wie po­ma­rań­czo­wym świa­tłem, przy­jem­nie od­bi­ja­ją­cym się od zło­ci­sto­be­żo­wych, je­dwab­nych ta­pet tło­czo­nych w de­li­kat­ne wzo­ry.

Ma­te­usz otwo­rzył okno na oścież, po czym wcią­gnął w płu­ca po­wie­trze prze­po­jo­ne cha­rak­te­ry­stycz­ną wo­nią zwę­glo­ne­go chru­stu oraz ze­schłych li­ści. Ro­zej­rzał się po oko­li­cy, z za­chwy­tem pa­trząc na zło­te, czer­wo­ne i brą­zo­we ko­ro­ny ro­sną­cych w ogro­dzie drzew. W pew­nej chwi­li jego wzrok padł na wie­ko­wą lipę, któ­ra zda­wa­ła się cała to­nąć w zło­cie.

– Ależ tu pięk­nie! – po­wie­dział do sie­bie. – Toż to praw­dzi­wy Eden! Ci lu­dzie żyją w raju na zie­mi!

Z za­chwy­tem po­dzi­wiał spek­ta­ku­lar­ną, je­sien­ną sza­tę drze­wa gó­ru­ją­ce­go z mo­nar­szym do­sto­jeń­stwem nad ca­łym ogro­dem. Wi­dok ten przy­wiódł mu na myśl pieśń Schu­ber­ta za­ty­tu­ło­wa­ną Der Lin­den­baum. Usły­sza­na kie­dyś, zu­peł­nie przy­pad­ko­wo, na ka­me­ral­nym kon­cer­cie pew­ne­go au­striac­kie­go śpie­wa­ka, za­ko­rze­ni­ła mu się głę­bo­ko w du­szy. Pa­trząc na roz­ło­ży­ste ko­na­ry drze­wa, od­twa­rzał w my­ślach ową me­lo­dię. Ja­kimś dziw­nym tra­fem dźwię­ki zda­wa­ły się wy­do­sta­wać na ze­wnątrz z jego roz­ma­rzo­ne­go umy­słu, na­peł­nia­jąc sobą po­wie­trze, już to pły­nąc po­je­dyn­czą me­lo­dią, już to sa­mo­ist­nie ukła­da­jąc się w nie­zwy­kły cho­rał zło­żo­ny z ty­się­cy gło­sów.

Na­gle za­uwa­żył, że coś się pod ga­łę­zia­mi po­ru­szy­ło. Za­czął in­ten­syw­nie wy­pa­try­wać. Do­pie­ro po kil­ku mi­nu­tach, gdy wiatr lek­ko roz­wiał wciąż moc­no trzy­ma­ją­ce się ga­łę­zi li­sto­wie, spo­strzegł zna­jo­mą po­stać pani To­pol­skiej. Mia­ła na so­bie suk­nię w od­cie­niu cze­ko­la­do­wym, zna­ko­mi­cie kom­po­nu­ją­cą się z wszech­obec­ny­mi, cie­pły­mi bar­wa­mi je­sie­ni. Obok niej stał mło­dy, dość wy­so­ki męż­czy­zna o czar­nych, krę­co­nych wło­sach i ostrych, ory­gi­nal­nych ry­sach twa­rzy. Oby­dwo­je wy­glą­da­li na bar­dzo za­an­ga­żo­wa­nych w roz­mo­wę.

Ma­te­usz po­czuł, że na­gle krew od­pły­wa mu ze skro­ni oraz z ca­łej twa­rzy. Zro­bił krok do tyłu, by przy­pad­kiem nie zo­stać za­uwa­żo­nym. Przy­ci­snął po­li­czek do fra­mu­gi okien­nej. Spo­co­na skó­ra przy­kle­iła mu się do bia­łej far­by, któ­rą po­cią­gnię­to drew­no.

– Kim, u li­cha, jest ten czło­wiek? – po­wie­dział do sie­bie. – I co on tu robi?

W tej sa­mej chwi­li Ta­ma­ra po­chwy­ci­ła nie­zna­jo­me­go za obie ręce.

Garst­ka po­czuł się sła­bo. Od­wró­cił się od okna i moc­no po­tarł pal­ca­mi oczy, omal nie wtła­cza­jąc ich w głąb oczo­do­łów. Na­wet ból, jaki sam so­bie za­dał, nie był jed­nak w sta­nie uwol­nić go od wi­do­ku spla­ta­ją­cych się dło­ni – dwóch śnia­dych, a dwóch tak ja­snych, że aż pra­wie prze­zro­czy­stych. Do­pie­ro ni­ski, prze­cią­gły dźwięk, któ­ry na­gle roz­legł się w po­miesz­cze­niu, prze­rwał ów oso­bli­wy trans.

Ma­te­usz drgnął na ca­łym cie­le. Na­tych­miast oprzy­tom­niaw­szy, za­czął wy­pa­try­wać źró­dła dzi­wacz­ne­go od­gło­su. Do­pie­ro po chwi­li do­strzegł dwo­je ja­sno­zie­lo­nych oczu He­ka­te, spo­glą­da­ją­cych nań z naj­wyż­szej pół­ki po­ło­wicz­nie pu­ste­go re­ga­łu z książ­ka­mi.

– Ale żeś mnie na­stra­szy­ła, ty mała dia­bli­co! – za­wo­łał żar­to­bli­wie.

To rze­kł­szy, pod­szedł bli­żej z za­mia­rem po­gła­ska­nia zwie­rzę­cia. Kot­ka tym­cza­sem opu­ści­ła swój dłu­gi, zgrab­ny ogon, ła­god­nie mu­ska­jąc nim grzbie­ty sta­rych wo­lu­mi­nów.

Po kil­ku se­kun­dach in­ten­syw­nej ob­ser­wa­cji Ma­te­usz po­czuł, że krę­ci mu się w gło­wie. Na­stęp­nie owład­nę­ła nim prze­moż­na sen­ność po­łą­czo­na z przy­jem­nym uczu­ciem nie­waż­ko­ści. Nie bę­dąc w sta­nie ode­rwać wzro­ku od He­ka­te, jed­no­cze­śnie czuł, że wszyst­kie znaj­du­ją­ce się w po­ko­ju przed­mio­ty, uwol­nio­ne spod jarz­ma gra­wi­ta­cji, dry­fu­ją w po­wie­trzu do­ko­ła nie­go.

– Dziw­ne miej­sce – stwier­dził.

Otrzeź­wił go do­pie­ro od­głos kro­ków na par­te­rze. Po­znał cha­rak­te­ry­stycz­ny, nie­rów­ny chód Kle­men­sa To­pol­skie­go: je­den krok lżej­szy, dru­gi cięż­szy, na­stęp­nie głu­che ude­rze­nie la­ski o pod­ło­gę. Se­kwen­cja ta po­wtó­rzy­ła się kil­ka­krot­nie, z nie­zmien­ną czę­sto­tli­wo­ścią od­gło­sów, aż w koń­cu za­mar­ła i w domu za­le­gła nie­zmą­co­na ci­sza. He­ka­te przy­mknę­ła oczy, wy­da­ła z sie­bie ni­ski, le­d­wie sły­szal­ny syk, któ­ry prze­ciął po­wie­trze ni­czym ostre na­rzę­dzie, i pra­wie bez­sze­lest­nie ze­sko­czy­ła na pod­ło­gę.

Jesz­cze przez pe­wien czas Ma­te­usz stał nie­ru­cho­mo, omia­ta­jąc po­wierz­chow­nym spoj­rze­niem grzbie­ty sta­ran­nie po­se­gre­go­wa­nych na re­ga­łach wo­lu­mi­nów. Jed­nak­że na­wet wi­dok ulu­bio­nych ksią­żek nie był w sta­nie zni­we­lo­wać nie­po­ko­ju, wy­wo­ła­ne­go do­ko­na­nym przed chwi­lą, przy­pad­ko­wym od­kry­ciem, a wzmo­żo­nym przez na­głe od­da­le­nie się To­pol­skie­go. Na­ra­stał on w jego umy­śle, pęcz­nie­jąc ni­czym szko­dli­wa, mor­der­cza na­rośl, któ­ra stop­nio­wo wchła­nia w sie­bie zdro­we tkan­ki: Ta­ma­ra i ten czło­wiek. DerLin­den­baum. Spla­ta­ją­ce się dło­nie. Za gę­ste po­wie­trze w po­ko­ju. Ta­jem­ni­ca.

Po­ko­nu­jąc reszt­ki pa­ra­li­żu­ją­cej nie­mo­cy, po­zo­sta­łej po nie­pro­szo­nej wi­zy­cie He­ka­te, Ma­te­usz w koń­cu ze­brał się w so­bie i pod­szedł do okna. Pani To­pol­ska wciąż sta­ła pod drze­wem w to­wa­rzy­stwie ta­jem­ni­cze­go nie­zna­jo­me­go. Wiatr szar­pał te­raz ener­gicz­nie ko­na­ra­mi sta­rej lipy, co spra­wia­ło, że ich wa­ha­nia raz po raz unie­moż­li­wia­ły śle­dze­nie po­czy­nań roz­ma­wia­ją­cych.

Na­gle, na obrze­żach pola wi­dze­nia za­uwa­żył ja­kąś ciem­ną, ru­cho­mą pla­mę. Na chwi­lę ode­rwał wzrok od sta­rej lipy. Nie, nie po­my­lił się: śred­nie­go wzro­stu sza­tyn zbli­żał się do pary szyb­ki­mi kro­ka­mi, ku­le­jąc. In­ten­syw­nie ge­sty­ku­lo­wał i wy­glą­dał na roz­gnie­wa­ne­go. Ostat­ni raz Ma­te­usz wi­dział go w po­dob­nym sta­nie przed kil­ko­ma dnia­mi, w ban­ku, po otrzy­ma­niu wia­do­mo­ści o śmier­ci jed­ne­go ze swych naj­bar­dziej in­trat­nych klien­tów.

Aku­rat gdy To­pol­ski pod­szedł do lipy, wiatr ła­ska­wie uchy­lił dwa za­sła­nia­ją­ce do­tąd pole wi­dze­nia ko­na­ry na lewą stro­nę, ni­czym kur­ty­nę te­atral­ną, któ­ra przed­wcze­śnie opa­dła do po­ło­wy jesz­cze w trak­cie przed­sta­wie­nia, utrud­nia­jąc wi­dzom swo­bod­ne oglą­da­nie fi­nal­nej czę­ści spek­ta­klu. Ta­ma­ra pu­ści­ła lewą dłoń swe­go to­wa­rzy­sza. Stał on te­raz wspar­ty o pień drze­wa. Osten­ta­cyj­nie igno­ro­wał Kle­men­sa, lecz Ma­te­usz zdo­łał uchwy­cić wzro­kiem po­ru­sze­nia jego klat­ki pier­sio­wej. Zdra­dza­ły one przy­spie­szo­ny od­dech, świad­czą­cy o zde­ner­wo­wa­niu.

To­pol­ski tym­cza­sem za­trzy­mał się w po­ło­wie dro­gi i sta­nął tuż za ple­ca­mi żony. Na wi­dok jego sil­nej, mu­sku­lar­nej dło­ni kła­dą­cej się cięż­ko na szczu­płym ra­mie­niu ko­bie­ty, Garst­ka się wzdry­gnął, po czym od­ru­cho­wo za­ci­snął pra­wą pięść. Nie bez tru­du zdo­łał stłu­mić w so­bie na­gły przy­pływ nie­chę­ci do wła­sne­go pra­co­daw­cy, a za­ra­zem naj­więk­sze­go do­bro­czyń­cy.

Ban­kier po­wie­dział coś zni­żo­nym gło­sem. Wiatr unie­moż­li­wiał wy­chwy­ce­nie ca­łych zdań, zro­zu­mia­łe były je­dy­nie nie­wy­raź­ne strzę­py jego wy­po­wie­dzi. Wciąż trzy­mał rękę na ra­mie­niu Ta­ma­ry, któ­ra sta­ła nie­ru­cho­mo, jak gdy­by wro­śnię­ta w zie­mię. Nie po­ru­sza­ła na­wet po­wie­ka­mi, upodob­nia­jąc się do ka­mien­ne­go po­są­gu. Nie pa­trzy­ła ani na męża ani na swe­go, te­raz już nie­me­go roz­mów­cę, lecz przed sie­bie, wcze­pia­jąc się wzro­kiem w nie­okre­ślo­ny punkt na ho­ry­zon­cie.

To­pol­ski po­wie­dział coś jesz­cze, lecz Ma­te­uszo­wi znów nie uda­ło się tego usły­szeć. Po­wie­wa­ją­ce ga­łę­zie bar­dzo utrud­nia­ły ob­ser­wa­cję roz­gry­wa­ją­cej się za ich zło­ci­stym pa­ra­wa­nem sce­ny. Przez szpa­rę w ko­na­rach wi­dać było je­dy­nie pół­pro­fil nie­zna­jo­me­go męż­czy­zny. Wy­ra­zi­sty nos i pod­bró­dek oraz sil­nie za­ry­so­wa­ne ko­ści po­licz­ko­we zdra­dza­ły nie­ustę­pli­wy cha­rak­ter. Oczy na­to­miast spra­wia­ły wra­że­nie za­my­ślo­nych. Pro­mie­niu­ją­ca z nich me­lan­cho­lia nie­co ła­go­dzi­ła ostrość ry­sów. Dy­so­nans ten czy­nił ca­łość zgo­ła in­try­gu­ją­cą.

Gdy To­pol­ski w koń­cu ode­rwał dłoń od ra­mie­nia Ta­ma­ry, Ma­te­usz po­wo­li roz­luź­nił za­ci­śnię­tą pięść. Uczu­cie gniew­ne­go roz­cza­ro­wa­nia, spo­wo­do­wa­ne obec­no­ścią nie­zna­jo­me­go, utrzy­my­wa­ło się u nie­go jed­nak przez cały czas na tym sa­mym po­zio­mie, a na­wet nie­znacz­nie wzra­sta­ło, do­dat­ko­wo pod­sy­ca­ne ob­ser­wa­cja­mi po­czy­nio­ny­mi przed kon­fron­ta­cją z Kle­men­sem.

Z za­du­my wy­rwał go do­pie­ro od­głos kro­ków na scho­dach. Na­tych­miast roz­po­znał chód Ja­dwi­gi. Od­wró­cił gło­wę od okna i spoj­rzał w stro­nę drzwi, sta­ra­jąc się nadać swej twa­rzy wy­raz pe­łen za­do­wo­le­nia.

– Pan Kle­mens już wró­cił – oznaj­mi­ła słu­żą­ca. – Po­wi­nien za­raz się u pana zja­wić.

– Wiem – od­parł Ma­te­usz.

Ja­dwi­ga od­ru­cho­wo zmarsz­czy­ła czo­ło.

– Słu­cham? – za­py­ta­ła.

– Wiem, że pan To­pol­ski wró­cił – wy­ja­śnił Garst­ka. – Wi­dzia­łem go z okna.

Po twa­rzy ko­bie­ty prze­mknął cień.

– Ach, tak… – wes­tchnę­ła.

Ma­te­usz spoj­rzał na nią ba­daw­czo.

– Gdy­bym wie­dział, że pań­stwo spo­dzie­wa­ją się dziś go­ścia, nie przy­szedł­bym tak wcze­śnie… – kon­ty­nu­ował, z za­mia­rem zręcz­ne­go wy­do­by­cia zeń in­for­ma­cji na te­mat za­gad­ko­we­go in­tru­za.

Ja­dwi­ga usi­ło­wa­ła ukryć zmie­sza­nie pod ma­ską uśmie­chu, lecz Ma­te­usz od­czy­tał z jej twa­rzy, iż do­sko­na­le wie, do kogo uczy­nił alu­zję.

– To zna­jo­my… Cza­sem do nas za­cho­dzi, zwy­kle nie­za­po­wie­dzia­ny – zdra­dzi­ła. – Taki już ma zwy­czaj. Pro­szę się nim nie przej­mo­wać, tak jak­by w ogó­le nie ist­niał.

Garst­ka z wy­sił­kiem od­wza­jem­nił jej uśmiech, po czym pod­szedł do sto­ją­ce­go naj­bli­żej sie­bie re­ga­łu, uda­jąc, że za­in­te­re­so­wał go ty­tuł jed­nej ze sto­ją­cych tam ksią­żek, wy­tło­czo­ny w zło­cie w skó­rza­nym grzbie­cie. Od­wró­cił się na chwi­lę i spoj­rzał na Ja­dwi­gę, rów­no­cze­śnie wy­su­wa­jąc wo­lu­min z sze­re­gu. „Tak jak­by w ogó­le nie ist­niał…” – po­my­ślał z gorz­ką iro­nią.

– Czy jest coś jesz­cze?

– Nie, już nic, pro­szę pana.